Kálaad ashúshwóógʉ́ Pwôl nyə á cilə buud ɔ́ Kɔrɛ̂nt yɛ́
Isâ í dʉ́gyá nə kálaad ashúshwóógʉ́ mə Pwôl shú Kɔrɛ̂nt yí
Kɔrɛ̂nt nyə á bə ŋgwə́la Ogʉrɛ̂k. Ja Pwôl nyə á ŋgə sá njɔɔnd yé ábɛɛ̂ yí, nyə a já Kɔrɛ̂nt ŋkúmba mbû nə kʉ̂l (Mis 18.1-18). Ja jɔɔŋg wə́ nyə́ á fwɔ̧ mísɔɔn yí.
Ja Pwôl nyə shîn wú Kɔrɛ̂nt yí, nyə á bii məkə́l ija ija, mə́ njúl mə́ ákənd lám gwɔ̂w. A mú ka cilə óbúgʉla ɔ nûŋ okálaad jee wɔ́ɔ́s ónɔ̧̂, óbá wâ cínɔŋg wə́ bʉ́sə́ wa Kálaad Zɛmbî dɨ́ wá.
Nə́ ndɛɛ́, nyə́dɨ́ kálaad ashúshwóógʉ́ á Kɔrɛ̂nt dɨ́, ja á mə́ shîn bə́da bwo, a yə Zɛmbî akíba yí (1.1 nə 1.9), a ŋgə cwîny obúgʉla nə́ bwə́ kú bɨ́d nə́ mbɛ́ɛ́gí mə́ŋkɔɔmʉ́ í ŋgə́g nə bə mpə́dʉ́gá nyáŋ (1.10 nə 4.21), bwə́ sáág nə́ jaŋga í shínʉ́g mpə́dʉ́gá nyáŋʉ́d (lúú 5), bwə́ yɔ́wʉg dʉ̌lə kə nə milə́sʉ́ mə́mpáánzə́ mə mílə́sʉ́ mə́ búúd bwə́ aŋgɛ̂ nə *búgʉla Zɛmbî wád (6.1–6.11). A mú ka fɛ́ɛl váál krîstɛn mə jə́lá nə dʉ balan nə nyúúl nyɛ́ yí (6.12–6.20), a mú ka zə bɛ̧sa bwo mishílí bwə́ á ŋgə shílə nyə myá:
(1) shílí í dʉ́gyá nə bâ yí (lúu 7);
(2) sá í dʉ́gyá nə ocúdú ɔ́ mə́túnʉga yí, nə váál bwə́ dʉ́g cʉgə nə buud bɨ́ kú búgʉla Zɛmbî yí (8.1–11.1);
(3) váál ísɛɛŋgyá í okrîstɛn nə idʉ̂w í Zɛmbî í jə́lá nə dʉ sɨ̂y yí (11.2-34);
(4) isâ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim mə́ dʉ yə búúd ŋkul nə́ bwə́ dʉ́g sá yí (lúu 12 kə wɔ́ɔ́s lúu 14);
(5) nə váál mímbimbə mí bá gwûm yí (lúu 15).
Nyə á ka shínal kálaad nə baalɛ́ mə́kə́l (kwásʉ́lə mwaanɛ̂, nə byé íyuug nyə́ á ŋgə bə nə ndɨ́ yí), nə məbə́dá (lúu 16).
1
Məbə́dá
Gal 1.1 Sostɛ̂n: Mis 18.17Nə mə Pwôl, nə mwááŋg Sostɛ̂n, sə́ wə́ mə́ cílə́ kálaad ɛ́ga. Mə Pwôl ɨɨ́, Yésus-Krîst nyə a jɔ̂w mə, a sá nə́ mə bə́g *muud lwámá yé nda Zɛmbî nyə á ŋwa cígʉ́lá nə́. 2Kr 1.1; Mis 18.1Sə́ ŋgə cilə *Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla ɔ́ Zɛmbî dɨ́ Kɔrɛ̂nt yí, bɨ́ buud Zɛmbî nyə a sá nə́ bɨ bə́g miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd nəcé bɨnɔ́ŋ *Krîst Yésus bɨ mú mbádʉ́gá wá. Nyə a jɔ̂w bɨ́ shú nə́ bɨ bə́g miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd, bɨnɔ́ŋ buud bɛ̂sh bʉ́sə́ íkʉ́l ikʉ̂l bwə́ ŋgə́ kámb jínə́ mə́ Yésus-Krîst mə́jəgʉla dɨ́ wá, Yésus-Krîst Cwámba á sə́nɔ́ŋ. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wúsʉ́ Zɛmbî bâ Cwámba Yésus-Krîst bwə́ ɔ́ sá bɨ́ mpaam, bwə́ ɔ́ sá nə́mə́ nə́ bɨ ŋgə́g nə cʉgə nə́ shɛɛ.
Pwôl mə yə́ Zɛmbî akíba
Mə ŋgə yə Zɛmbî waamə́ akíba ja jɛ̂sh shú dʉ́n nəcé mpaam á mə́ sá bɨ́ kwoŋ mə́ Yésus-Krîst dɨ̂ yí. 2Kr 8.7Mə ŋgə yə nyə akíba nəcé a mə́ sá nə́ bɨ bígʉ́g məzhɨɨ́ mɛ̂sh kwoŋ mə Yésus-Krîst dɨ̂, bɨ́ bíg nə məkə́l mə́ mílə́sʉ́*Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim ŋgə́ sá nə́ bɨ lásʉ́g má., bɨ́ bíg nə mpúyá. Ntɔ́ mə́ lwó nə́ bɨ a mə́ mpu magʉlə sá jɛ̂sh sə́ á jaaw bɨ́ shú mə́ *Krîst yí. 2Te 1.7; Tit 2.13Í mú nə́, nda bɨ́ ŋgə́ bwánd nə́ Cwámba íshé Yésus-Krîst zə́g lwóya nyúúl nə́, bɨ mú nə isâ í yána mə́ Zɛmbî, tɔɔ ŋgwúd nə ŋgwûd kú fúfə. Flp 1.6; 1Te 3.13; 5.23Nyə wə́ mə́ bá ŋgə lʉlʉshi bɨ́ nə́ ndɛɛ́ kə wɔ́ɔ́s mə́shínéd, bɨ mú bá bə kú nə sâ mə́jumâ jwɔ̂w mə́ Cwámba íshé Yésus-Krîst, məma jwɔ̂w dɔɔŋg. 10.13; 1Te 5.24; 2Te 3.3Zɛmbî muud mə́ jɔ̂w bɨ́ nə́ bɨ cʉ́gəg sɛɛŋgí nə Mwân yé Yésus-Krîst Cwámba íshé yɛ́ jɨ abúgʉ́lág.
Mbɛ́ɛ́gí dɔ̧̂ á Kɔrɛ̂nt
10 3.3; 11.18; 2Kr 12.20; Ifz 4.2-6; Flp 2.2; Yuá 17.21-23Bwaaŋg, oshwoŋ, jínə́ mə́ Cwámba íshé Yésus-Krîst dɨ́ «Bɨ bɛ̂sh dʉgá bə cʉ́ŋ; mbɛ́ɛ́gí mə́ŋkɔɔmʉ́ í á jə́láyɛ́ nə dʉ bə mpə́dʉ́gá nyɨ́n. Yidagá bə leedyá mbií á nə́ sá jɛ̂sh dɨ́, bɨ́ bɛ̂sh dʉ bə nə tə́dʉ́gá ŋgwúdʉ̂, bɨ́ dʉ ŋwa cígʉ́lá ŋgwúdʉ̂.» 11 Bwaaŋg, mə lás ntɔ́ nəcé bɔ́ɔ́l búúd wâ njɔ́w mə́ Klowé bwə́ mə́ jaaw mə nə́ bɨ́ ŋgə bə nə ozhuyá mpə́dʉ́gá nyɨ́n. 12 3.4 Apolos: 3.5-6, 22; 4.6; 16.12; Mis 18.24; 19.1 Séfas: 1Kr 3.22; 9.5; 15.5; Gal 2.9, 11-14; 2Kr 10.7Sá mə́ ŋgə́ cɛɛl cɨ yí jɨ́ nə́ bɨ mú ŋgə lás nûŋ, nyíga nə́: «Mɛɛ ŋgə bɛ̧ Pwôl», nyíga «Mɛɛ ŋgə bɛ̧ Apolos», ŋgwɔ́l nə́: «Mɛɛ ŋgə bɛ̧ Séfas», ŋgwɔ́lʉ́gá nə́: «Mɛɛ ŋgə bɛ̧ *Krîst.» 13 Ye buud bɨ́ nə ŋkul ba Krîst məkɔw məkɔw? Ye Pwôl wə́ bwə́ á bwambʉlə kwolós dɨ́ shú dʉ́n yɛ́? Ja bɨ́ á ŋgə duwan yí, ye bɨ á ŋgə duwan jínə́ mə́ Pwôl dɨ̂? 14 Kríspus: Mis 18.8 Gáyus: Rom 16.23-24Mə yə́ Zɛmbî akíba nəcé mə a shígɛ́ duu tɔɔ muud nûŋ bɨ́dɨ́, sʉsaalɛ̂ njɨ Kríspus bá Gáyus. 15 Ntɔ́, muud cugɛ́ nə ŋkul cɨ nə́ bɨ́ á ŋgə duwan jínə́ dáámʉd. 16 Stefanas: 16.15Mə mə́ nywa wusa, mə á duu nə́mə́ Stefanas bə́nɔ̂ŋ buud ɔ njɔ́w yé. Mə abúgʉ́láyɛ́ nə́ mə a shí nyiŋgə duu ŋgwɔ́l múúd. 17 Nəcé Yésus nyə a shígɛ́ ntɨ́ mə nə́ mə zə́g ŋgə duu buud. Nyə á ntɨ mə nə́ mə zə́g ŋgə jaaw Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl, mə zə́g ntâg ŋgə jaaw dwo, kú bə nə fʉg búúd ɔ kaand bwə́ dʉ lás míkaand nə ndɨ̂ yí, nəcé shwɨy Krîst nyə á yə kwolós dɨ́ yí í á bá bə nda sâ cúgɛ́ nə mfíí yí.
Shwɨy mə Yésus-Krîst í lwó fʉg mə́ Zɛmbî
18 Rom 1.16; 2Kr 4.3Mpugá nə́ lâŋ shwɨy Yésus nyə á yə kwolós dɨ́ yí wɨ́ sá íkás shú bɔɔŋg búúd bwə́ ŋgə́ jîmb wá; njɨ, í njúl ŋkul mə́ Zɛmbî shú shé bâŋ buud Zɛmbî ŋgə́ cʉgcʉg múúd: Í kə́ nə́, Zɛmbî mə yîl múúd mə́nyámá mə́ mísə́mʉ́d, sá nə́ a cʉ́gəg cʉg á cɛ́ɛl yí. wá. 19 3.18-20; Rom 1.22Iza 29.14; Zhb 12.13, 17; Iza 19.12-14; 44.25Sá jɔɔŋgʉ̂, Micilyá mí ŋgə cɨ gwo nə́:
Mə bá cɛ́ɛ́g búúd ɔ fʉ́g fʉg nyáŋ,
mə sá nə́ mifeeshá búúd bwə́ ŋgə́ faas myá
mí bə́g cwúdʉgʉ̂.
20 Ká muud fʉg nyə é nyiŋgə lás cɨ jɨ? Yɨ́ɨ́gʉli məcɛ̧ɛ̧ nyə é cɨ jɨ? Lʉ́s mikaand á mwɔ̂w mə́ga nyə é cɨ jɨ? Ŋgaá nə́ Zɛmbî mə́ sá nə́ buud ɔ shí ga fʉg nyáŋ í bə́g sá íkás ɨɨ́? 21 Rom 1.19-20Jɨ́ nə́, Zɛmbî mə́ lwóya fʉg nyɛ́. Njɨ buud bwə́ mə́ ca balan nə fʉg á buud nə́ bwə́ wámbʉ́lə́ Zɛmbî nə́ ndɛɛ́, bwə́ akúmə́yɛ́. Zɛmbî mə́ ka dʉ́g nə́ á balan nə láŋ sə́ ŋgə́ bwiiŋg yí shú nə́ á cʉg búúd bwə́ ŋgə́ *búgʉla wá; láŋ sə́ ŋgə́ bwiiŋg wɔɔŋgʉ́ buud bwə́ ŋgə ŋwa wo nda sâ íkás. 22 Mat 12.38; Yuá 4.48; Mis 17.18, 32Oyúdɛn bwə́ jɨɨ dʉ́g *mə́shimbá, Ogʉrɛ̂k bwə́ ŋgə́ sɔ̧́ fʉg; 23 2.14; Gal 3.1; 5.11njɨ sə́ bâŋ sə́ ŋgə cúndə *Krîst bwə́ á bwambʉlə kwolós dɨ́ yɛ́. Cúndə́ wɔɔŋg wúsə sâ mə́lwíy shú *Oyúdɛn, í njúl sá íkás shú Ogʉrɛ̂k. 24 1.18; 2.5; Kol 2.3Njɨ, Krîst jɨ ŋkul nə fʉg mə́ Zɛmbî shú búúd Zɛmbî mə́ jɔ̂w wá, tɛɛm bə Oyúdɛn, tɛɛm bə Ogʉrɛ̂k. 25 2Kr 13.4Nəcé kʉ́l búúd bwə́ dʉ́g nə́ Zɛmbî jisə kás yí, ikás yâ cínɔŋg bísə nə fʉg ntɔ̧ búúd fʉg nyáŋ, kʉ́l búúd bwə́ dʉ́g nə́ Zɛmbî mə́ bə nə iləm yí, iləm yâ cínɔŋg í lal ŋkûl, ntɔ̧ búúd ŋkul nyáŋ.
26 Yuá 7.48Bwaaŋg, tə́dʉ́gágá ná sá bɨ́ á dʉ bə jaá Zɛmbî nyə á jɔ̂w bɨ́ yí. Gwooŋg jɨ́n í á bə, kú nə zhwog buud bwə́ mbíd fʉg á shí ga, kú nə zhwog iŋkácid i búúd, kú nə zhwog buud bwə́ á byɛ̂l ófwámɛ́ búúd dɨ́ wá. 27 Rom 12.16; Zhk 2.5; Luk 1.51-53; 6.20Njɨ, Zɛmbî nyə á yida fɛ́ɛ́sh isâ í íkás yâ shí ga shú nə́ a wá búúd ɔ fʉ́g shwôn, a fɛ́ɛ́sh ísâ í cúgɛ́ nə ŋkul shí ga dɨ́ yí shú nə́ a wá ísâ í álal-ŋkul shwôn. 28 Zɛmbî nyə á fɛ́ɛ́sh isâ í cúgɛ́ fwámɛ́ ísâ shí ga dɨ́ yí, isâ búúd bwə́ mpyêny yí, isâ bwə́ ádɛ́ kənd mísh yí. Nyə a fɛ́ɛ́sh byo shú nə́ a sá nə́ byɔɔŋg búúd bwə́ ŋgə́ dʉ́g nə́ fwámɛ́ ísâ yí í bə́g ocwúdʉgʉ̂. 29 Nyə a sá ntɔ́ shú nə́ muud kú ŋkɛ̂ny nyúúl nyə́dɨ́ míshʉ́d. 30 2Kr 5.21Zɛmbî wə́ nyə a sá nə́ bɨ bə́g buud ɔ Krîst Yésus, Krîst músə bə fʉg mə́ Zɛmbî shú dʉ́sʉ́; nyə wə́ mə́ sá nə́ shé bə́g otʉ́təlí ɔ búúd mísh mə́ Zɛmbî dɨ̂, nyə wə́ mə́ sá nə́ shé bə́g miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd, nyə wə́ a tɔ̧́ tâŋ shú nə́ shé wúg mə́nyámá mə́ *mísə́mʉ́d. 31 Zhe 9.22-23; 2Kr 10.17; 11.30; 12.5; Ifz 2.9Zɛmbî nyə a sá ntɔ́ shú nə́ í bə́g nda jɨ́ cilyá Kálaad Zɛmbî dɨ́ nə́. Jɨ́ cilyá nə́: «Muud mə cɛ́ɛ́l bəgʉwa yɛ́, bə́gʉwag nə sá Cwámba nyə a sá yí».

1:1 Gal 1.1 Sostɛ̂n: Mis 18.17

1:2 2Kr 1.1; Mis 18.1

1:5 2Kr 8.7

*1:5 Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim ŋgə́ sá nə́ bɨ lásʉ́g má.

1:7 2Te 1.7; Tit 2.13

1:8 Flp 1.6; 1Te 3.13; 5.23

1:9 10.13; 1Te 5.24; 2Te 3.3

1:10 3.3; 11.18; 2Kr 12.20; Ifz 4.2-6; Flp 2.2; Yuá 17.21-23

1:12 3.4 Apolos: 3.5-6, 22; 4.6; 16.12; Mis 18.24; 19.1 Séfas: 1Kr 3.22; 9.5; 15.5; Gal 2.9, 11-14; 2Kr 10.7

1:14 Kríspus: Mis 18.8 Gáyus: Rom 16.23-24

1:16 Stefanas: 16.15

1:18 Rom 1.16; 2Kr 4.3

1:18 cʉg múúd: Í kə́ nə́, Zɛmbî mə yîl múúd mə́nyámá mə́ mísə́mʉ́d, sá nə́ a cʉ́gəg cʉg á cɛ́ɛl yí.

1:19 3.18-20; Rom 1.22

1:19 Iza 29.14; Zhb 12.13, 17; Iza 19.12-14; 44.25

1:21 Rom 1.19-20

1:22 Mat 12.38; Yuá 4.48; Mis 17.18, 32

1:23 2.14; Gal 3.1; 5.11

1:24 1.18; 2.5; Kol 2.3

1:25 2Kr 13.4

1:26 Yuá 7.48

1:27 Rom 12.16; Zhk 2.5; Luk 1.51-53; 6.20

1:30 2Kr 5.21

1:31 Zhe 9.22-23; 2Kr 10.17; 11.30; 12.5; Ifz 2.9