6
Yesu, aŋga bay ma wey da ray pas meməskey-vaw
(Matiye 12.1-8; Mark 2.23-28)
Ta *pas meməskey-vaw daha, ata Yesu ta gula aŋga hay a diyam taa ley ŋga cek anda daw * 6.1 cek anda daw: Ta mey Pəlta na, mezəley «alkamaari», ta mey Nasara «le blé».. Gula aŋga hay heyey a həɓam cek aha, a babərmara, aa mbəɗmara. 6.1 Mew 23.25 Maja ŋgene, ndəhay da wuzlah *Fariza hay a ləvmatar: «Akwar fa kam cek matəkakaya daa *kwakwas ŋga Mawiz ta pas meməskey-vaw na, maja me?» 6.2 Mab 20.8-10 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Akwar ta jaŋgamara daa ɗerewel ŋga Gazlavay cek masa *Davit ma ka zleezle na, daa ba daw? Ta pas laŋgar daha, ata Davit ta ndəhay aŋga hay, may fa catar, ama cek mezəmey fa ata daa ba. 6.3-4 1Sam 21.2-7; Lev 24.5-9 Maja ŋgene Davit e a mbəzey aa way ŋga Gazlavay, a təɓwa peŋ masa mavəldakaya ŋgada Gazlavay, ta’ a zəmey, asaya, a vəltar a ndəhay aŋga hay may. Ama, peŋ e na, kwakwas ŋga Mawiz a vəley cəveɗ a ndəhay tabiya ŋga zəmamara ba, si ndəhay ma ka kwakwas ŋga Gazlavay gway.» Yesu aa guzltar saya, a ləvtar: «Ma wey da ray pas meməskey-vaw na, ara yah, *Bəz ŋga Ndaw.»
Yesu a ɗiyra har maməckaya ŋga ndaw ta pas meməskey-vaw
(Matiye 12.9-14; Mark 3.1-6)
Ta *pas meməskey-vaw daha saya, Yesu a daw aa *way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay. Ta’, aa sərkadata ndəhay daa way a. Ndaw daha feteɗe, har-zəmay maməckaya. 6.6-11 Mk 2.27-28 *Ndəhay maa sərkada kwakwas ŋga Mawiz ta *Fariza hay, ata feteɗe may. Fa jəɗmara Yesu da a da mbəley ndaw ta pas meməskey-vaw kwa. A jəɗmara anda keɗe na, amba a hətam mey ŋga kərza Yesu. Ama Yesu a səra mewulkey ata. Da ray ŋgene, aa guzlar a ndaw masa har maməckaya heyey, a ləvar: «Sləkɗey, lecey fa mey ŋga ndəhay tabiya.» Ndaw aha, ta’, a sləkɗey, a lecey. Fa dəɓa ha, Yesu aa guzltar a ndəhay ma jəɗmara heyey, a ləvtar: «Yaw, ya wuɗey yaa cəfɗakwar, kwakwas aləkwa a ləvey na, kwara? Ta pas meməskey-vaw na, aləkwa ta cəveɗ ŋga key maaya a ndaw daw, da daa ba, ŋga key maaya ba daw? Aləkwa ta cəveɗ ŋga ləhey ndaw daa meməcey daw, da daa ba, ŋga mbəkey ndaw ŋga məcey daw?» 10 Ta’, Yesu a nəkta tabiya pal pal ɗagay, fa dəɓa ha, aa guzlar a ndaw heyey, a ləvar: «Təldərwa har a.» Tal! a təldara har a. Har a, ta’, a ɗiyey aa slam a. 11 Ama Fariza hay ta ndəhay maa sərkada kwakwas ŋga Mawiz heyey na, mevel a catar ga. A zlamar mesley yawa da wuzlah ata, a ləvam: «Ya da kadakwa ndaw Yesu kaa na, kwara?» 6.11 Jaŋ 5.16, 18
Yesu a weley ndəhay meslərey aŋga hay kuraw a ray a cew
(Matiye 10.1-4; Mark 3.13-19)
12 Daa ɗar hay a ŋgene, Yesu a daw a aŋgwa ŋga dərwa daŋgay. Feteɗe tavaɗ tavaɗ aŋga fa dərey daŋgay a Gazlavay. 6.12 5.16 13 Masa slam ma wurey cay na, ta’, a zəlta gula aŋga hay a cakay a. A weley ndəhay kuraw a ray a cew da wuzlah ata, a pata ŋga ndəhay aŋga hay meslərey. 14 A pey ŋga ndəhay meslərey a na, *Simaŋw, ndaw masa aa ma par mezəley *Piyer heyey, ta məlmaha *Andəre, *Jak, *Jaŋ, *Fəlep, *Bartelemey, 6.14-16 SNM 1.13; Jaŋ 1.40-44 15 *Matiye, *Tuma, Jak bəzey ŋga Alfe, Simaŋw, ndaw da wuzlah ndəhay ma wuɗam ŋga ləhdamata ndəhay ata hay dasi har ŋga masa-gəra ata hay, 16 Jud bəzey ŋga Jak, ta Juda Iskariyawt ndaw ma vəlda Yesu a har masa-gəra aŋga hay.
Yesu a mbəley masa-macay hay
(Matiye 4.23-25)
17 Fa dəɓa ha, Yesu a pawa salay daa aŋgwa ta ndəhay aŋga hay meslərey. A lacam aa papalah aa slam masa ndəhay aŋga hay siya hay ga da hwaɗ a. Ndəhay mekele ga feteɗe daha a samawa daa hwayak ŋga *Jude. Kwa daa berney ŋga *Jeruzelem ta samawa la may. Asaya, ndəhay siya a samawa daa berney ŋga Tir ta ŋga Sidaŋw, berney hay masa da mey-bəlay. 18 Ndəhay a ŋgene a samawa ŋga cəney mey ŋga Yesu, asaya, a samawa amba Yesu a mbəldata daa macay ata hay. Da wuzlah ndəhay a ŋgene na, ndəhay ta malula da ray daha fa səram banay. Yesu ta’, a ɓəlta malula da ray ndəhay a. 19 Ndəhay tabiya a səpam cəveɗ ŋga gəsey fa Yesu maja gədaŋ daa vaw aŋga fa bawa ŋga mbəldata ndəhay tabiya. 6.19 Mt 9.20
Mey da ray maaya ŋga Gazlavay ta banay ma da sawa a ray ndəhay
(Matiye 5.1-12)
20 Masa Yesu ma mbəldata masa-macay hay cay na, a mbəɗey dey ŋgada fa ndəhay aŋga hay, a ləvtar:
«Akwar masa-viya hay,
maaya ŋga Gazlavay aa da ray akwar
maja Bay Gazlavay fa wey da ray akwar fara fara. 6.20 Jak 2.5 6.20-49 Mt 5–7
21 Akwar masa may fa cakwar wure keɗe,
maaya ŋga Gazlavay aa da ray akwar
maja Gazlavay a rəhdakwar la.
Akwar masa fa təwam wure keɗe,
maaya ŋga Gazlavay aa da ray akwar
maja kaa saŋgəram la. 6.21 CWJ 7.16-17; Jer 31.25; Ps 126.5; Iz 61.3
22 «Da ndəhay fa rəsmakwar,
fa mbəɗmakwar dəɓa,
fa cəɗmakwar, asaya,
faa guzlam mey hay maaya ba a ray akwar,
maja akwar gula aɗaw hay, yah, *Bəz ŋga Ndaw na,
maaya ŋga Gazlavay aa da ray akwar. 6.22 Mt 5.11; Jaŋ 16.2; SNM 5.41; 1Pi 4.14
23 Da masa ndəhay a fa kamakwar anda keɗe na,
sasəmam, jəvam ta meeməlkey
maja Gazlavay a pəlkwara mawurɓay akwar la
maaya maaya da gazlavay da vaɗ.
Papaŋ ŋga papa ata hay a sərdamata banay
ta ndəhay ma təla mey ŋga Gazlavay zleezle na, kəne. 6.23 Mt 5.12
24 Ama akwar masa-zleley hay na,
banay a sawa la a ray akwar
maja akwar ta zəmamara wiya akwar cay wure keɗe. 6.24 Mt 19.23-24; Jak 5.1
25 Akwar masa ma rəham sem wure keɗe,
banay a sawa la a ray akwar,
maja may a cakwar la.
Akwar masa faa saŋgəram wure keɗe,
ka da njam daa banay, ka təwam la. 6.25 1Kwr 4.8
26 «Akwar masa ndəhay faa həmdamakwar wure keɗe,
banay a sawa la a ray akwar.
Ara anda keɗe papaŋ ŋga papa ata hay zleezle
maa həmdamata ndəhay ma təla mey ta membərzley.» 6.26 Jak 4.4; Jer 5.31
Mey da ray mewuɗey masa-gəra hay
(Matiye 5.38-48; 7.12a)
27 Yesu a ləvtar saya: «Wure keɗe ya fa ləvkwar, akwar ndəhay masa ma jəkam sləmay fa mey aɗaw: Wuɗmata masa-gəra akwar hay, kamatar maaya a ndəhay masa ma ŋgəldamakwar ba, 28 pəsmatar mey a ndəhay masa ma nəsmakwar, dəram daŋgay maja ndəhay ma sərdamakwar banay. 29 Da ndaw a kəɗka a cakay baazlam na, mbəɗdara cakay laŋgar saya. Da ndaw a lakawa dawura akah na, mbəkda ŋga la, vəldara ɗeŋ-kece saya. 6.29 Rm 12.17; 1Kwr 6.7 30 Kwa waawa maa cəfɗafaka cek na, vəlar. Da ndaw ta ley cek la fa kah na, ka daa cəfɗa həz-hez 6.30 həz-hez: ŋgəz-ŋgez ta mey Zədem ba. 31 Wure keɗe, kamatar cek maaya a ndəhay, anda akwar ma wuɗam ŋga kamakwara maaya kəne may.
32 «Da ka wuɗam ndəhay ma wuɗmakwar daada gway na, ka wulkam Gazlavay a kakwar maaya la maja daw? Maja kwa ndəhay masa ta mebərey na, fa wuɗmata ndəhay masa ma wuɗmata kəne. 33 Da ka kam cek maaya ŋgada ndəhay masa ma kamakwar maaya gway na, ka wulkam Gazlavay a kakwar maaya la maja daw? Maja kwa ndəhay masa ta mebərey na, fa kamara kəne may. 34 Yaw, da ka vəlam cek hay a ndəhay masa ka wulkam wara a vəhdamakwara gway na, Gazlavay a vəlkwar cek maaya la maja daw? Maja kwa ndəhay masa ta mebərey na, fa vəlmatar cek hay a ndəhay masa wara a vəhdamatara kəne. 35 Ama akwar na, wuɗmata masa-gəra akwar hay, kamatar maaya, vəlmatar cek a ndəhay masa ma gwamara ŋga vəhdamakwara ba. Da akwar fa kamara anda keɗe na, Bay Gazlavay da vaɗ a pəlkwara mawurɓay akwar la ga, a tərdakwar la ŋga bəz aŋga hay, maja aŋga na, fa sərey dey-ceceh fa ndəhay masa ma kam suse ba, leŋ fa ndəhay malamba hay. 6.35 vəley cek: Lev 25.35-36 36 Kam maaya a ndəhay anda Papa aləkwa Bay Gazlavay ma key maaya a ndəhay.»
Mey da ray membəkey mebərey ŋga ndəhay
(Matiye 7.1-5)
37 Yesu aa guzltar saya, a ləvtar: «Ka da wulkam daa mevel akwar, ka ləvam,“Anja manaŋ ŋgaa zəɗey maja mebərey aŋga na” kəne ba, maja Bay Gazlavay a daa zəɗdakwar maja mebərey akwar kəne may. Ka da mbəɗmatar ray a ndəhay ba, anda keɗe Bay Gazlavay a mbəɗkwar ray daa ba may. Mbəkdamatara mebərey ŋga ndəhay, Gazlavay a mbəkdakwara mebərey akwar la kəne may. 6.37 Mt 6.14-15; Mk 11.25-26 38 Vəlam cek a ndəhay, Gazlavay a vəlkwar la kəne. A da kwiykwar ga aa gabal akwar mahura, a rəɗkwara, aa jəkakwara haa a rəhey, siya mbak. Bay Gazlavay a da wakwara cek ta daram masa akwar ma wamatara a ndəhay mekele may.» 6.38 Mk 4.24
39 Fa dəɓa ha, Yesu aa guzltar ta mey-meŋgey saya, a ləvtar: «Ndaw-wulaf a gwa ŋga ɗaɗa ndaw-wulaf cəla daw? Da ndaw-wulaf a ɗaɗa wulaf cəla na, ata cewete a təɗam la aa vəgeɗ. 6.39 Mt 15.14 40 Yaw, ndaw maa sərkey na, a səra cek a fəna ndaw maa sərkada ba. Ama da ndaw a taa sərkey la maaya maaya na, aŋga anda ndaw maa sərkada ha gway.» 6.40 Mt 10.24-25
41 Ta’, Yesu a ŋgey mey mekele saya, a ləvey: «Ka nəkey dey fa guzer daa dey ŋga məlmakw, ama hwadam mahura masa daa dey akah na, ka wulkey da ray a ba na, kwara? 42 Ka gwa ŋga ləvar ŋgada məlmakw, “Məlma aɗaw, ɗagay ya lakawa guzer daa dey akah la”. Anja kah na, hwadam mahura daa dey akah daha, ama ka hətar ba na, kwara? Kah, ndaw masa ta neneh cew! La hwadam daa dey akah la ɗagay, amba ka hətar dey njəɗ-njeɗ ŋga ley guzer daa dey ŋga məlmakw.»
Mey-meŋgey ta wudez meyey babəza maaya ta maaya ba
(Matiye 7.16-20; 12.33-35)
43 Yesu a ləvtar saya: «Fara fara, wudez masa maaya na, a yey babəza maaya ba na, daa ba. Yaw, wudez masa fa ɓetey ta ɓetey na, a yey babəza maaya na, daa ba may. 44 Kwa wudez wura wura a da sərey na, fa babəza ha. Anda keɗe, ka gwa ŋga ŋgəley səkeɗ fa manjaraf ba. Ka gwa ŋga ŋgəley gudav fa bəz-tak ba. 45 Ndaw maaya na, fa wuzdərwa cek masa maaya daa mevel aŋga maaya. Ndaw malamba may, fa wuzdərwa cek maaya ba daa mevel aŋga maaya ba. Fara fara, mey masa ndaw maa guzlda na, fa wuzdərwa cek masa maɓadakaya daa mevel aŋga.»
Mey-meŋgey ta way hay cew
(Matiye 7.24-27)
46 Yesu a ləvtar: «Ka zəlmaya “Bay Mahura, Bay Mahura” ama ka kamara cek anda yah ma ləvkwar ba na, maja me? 6.46 Mal 1.6 6.46-49 Mt 7.21 47 Wure keɗe amba ya wuzdakwara kwa waawa ma sawa fa yah, ma jəkey sləmay fa mey aɗaw, ma ka cek anda mey a la na, 48 ya wa ndaw aha ta ndaw ma wuɗey ŋga ləmey way, ma zləɗa salay ŋga way a maaya maaya kasl fa pəraɗ. A pa salay a, a ray a. Pas masa var ta pawa la, wayam a lawa, a zləra way a, ama a gwa ŋga bəzla ba maja salay ŋga way a mapakaya maaya da ray pəraɗ. 49 Ama ndaw ma cənda mey aɗaw, ma ka cek anda mey a daa ba na, ya wa ta ndaw ma pey salay ŋga way manjar ŋga zləɗey. Pas masa var ta pawa la, wayam a lawa, a zləra way a, way a kərep! a bəzley cəpa.»

*6:1 6.1 cek anda daw: Ta mey Pəlta na, mezəley «alkamaari», ta mey Nasara «le blé».

6:1 6.1 Mew 23.25

6:2 6.2 Mab 20.8-10

6:3 6.3-4 1Sam 21.2-7; Lev 24.5-9

6:6 6.6-11 Mk 2.27-28

6:11 6.11 Jaŋ 5.16, 18

6:12 6.12 5.16

6:14 6.14-16 SNM 1.13; Jaŋ 1.40-44

6:19 6.19 Mt 9.20

6:20 6.20 Jak 2.5

6:20 6.20-49 Mt 5–7

6:21 6.21 CWJ 7.16-17; Jer 31.25; Ps 126.5; Iz 61.3

6:22 6.22 Mt 5.11; Jaŋ 16.2; SNM 5.41; 1Pi 4.14

6:23 6.23 Mt 5.12

6:24 6.24 Mt 19.23-24; Jak 5.1

6:25 6.25 1Kwr 4.8

6:26 6.26 Jak 4.4; Jer 5.31

6:29 6.29 Rm 12.17; 1Kwr 6.7

6:30 6.30 həz-hez: ŋgəz-ŋgez ta mey Zədem

6:35 6.35 vəley cek: Lev 25.35-36

6:37 6.37 Mt 6.14-15; Mk 11.25-26

6:38 6.38 Mk 4.24

6:39 6.39 Mt 15.14

6:40 6.40 Mt 10.24-25

6:46 6.46 Mal 1.6

6:46 6.46-49 Mt 7.21