Maleko
Yesu wasana Maleko ye kuli wa
Buka ta hededehemasalahana
Teina buka ta taukulina ede Maleko, hesana hesau Yowane (Apostolo 12:12,25). Iya Yelusalema tamowaina na apostolo Paulo yo Banaba maiyanao se paisowa (Apostolo 12:12,25, 13:13, yo 15:37-39 yo teha hekadiyo). Maleko nige Yesu yona hekahekatao hesau, na iyamo huya hekadi nuwana Yesu maiyana se taihile yo nuwana iya Yesu maiyana Getesemani koyana unai, huyana Yudasi Yesu kana ye walohai (Maleko 14:51). Gehegehena unai Petelo maiyana se miya (1 Petelo 5:13) na se lau Loma magaina lakilakina. Tausonoga se kaimasi bena Loma unai, Petelo yona lauguguya ye buidi kalina Giliki unai na tamowai se lapuidi. Na Petelo yona boita mulina ne unai, nuwana bolimai 65 ad unai, Yesu wasana buka ta unai ye kulidobiyei Loma tamowaidiyao hesabadi.
Maleko Yesu wasana ye hasili na ye hetubu Yesu yona huyababatiso unai. Yesu yona laulau gigigigibwalidi se bado ye hasilidi, idohagi tamowai gwaudi ye henamwanamwadi. Teina unai ye masalaha meta Yaubada yona gigibwaliwai ye paisowa.
Dius tamowaidi maudoidi Yesu se henuwa, iyamo kadi tanutanuwagao yo yodi tamowai lakilakidiyao wa Yesu maiyana se haikawayagala (Maleko 2:6-7,24) na keda se wasewase idohagi kabo se unuhemwaloi (Maleko 3:6 yo 11:18)
Maleko yona hasihasili unai Yesu nige ye bom ye hemasalahaꞌuyoi boda udiyedi meta iya Keliso, na tamowai hisahisadi mo udiyedi (Maleko 8:30). Yesu iya Yaubada yona basileiya ye baheiyama (Maleko 1:15) na iya Yaubada yona hetamali tamowaina. Iyamo Yesu yona basabasawai na ye kamkamna yo ye boita sataulo unai (Maleko 8:31, 9:31, 10:33-34). Iya hemuliwatanina meta ta nonoha bena ta boita iya debanawai (Maleko 8:34-38). Maleko dagela tamowaidi hesabadi ye kuli, unai dagela tamowaidi hekadi wasadi ye hasili, doha Penisiya sinena natuna ye henamwanamwa (Maleko 7:24-30), yo Loma yodi tauꞌiyala taubagunaedi sataulo dedekanawai ye tolo na Yesu ye hededehemasalaha meta iya Yaubada Natuna (Maleko 15:39). Teina unai ye hemasalaha meta Yaubada yona basileiya kedana sokesokena dagela tamowaidi kalidiwai.
Buka ta hedehededena lakilakidi
• Yowane Babatiso yona hedehedede 1:1-13
• Yesu yona paisowa teha Galili unai 1:14—9:50
• Yesu Galili ye laugabaei ye lau Yelusalema 10:1-52
• Yesu yona sabati gehegehena yo yona huyaboita Maleko 11:1—15:47
• Yesu ye toloꞌuyo yo ye tautaumasalaha 16:1-18
• Yesu ye sae galewa 16:19-20
1
Yowane Babatiso kana paisowa
(Mataiyo 3:1-12, Luka 3:1-18, Yowane 1:19-28)
1 Yesu Keliso Yaubada Natuna wasana namwanamwana ye hetubu doha teina: 2 Yaubada yona hedehedede wa Aisaiya peloweta yona buka unai, ye wane,
“Kabo yogu tautauwasa ya hetamali bena ye kedabagunaego.
Iya kabo yom keda ye kabinonohai.” (Malakai 3:1)
3 “Tamowai hesau balabala unai ye yogayoga ye wane,
‘Guiyau yona keda kwa kabinonohai, yo yona kabalau kwa hedudulai!’ ” (Aisaiya 40:3)
4 Unai Yowane ye laoma. Balabala unai ye miyamiya na ye hebahebabatiso. Ye laulauguguya bena tamowai se nuwabui na babatiso se hai, yodi yababa nuwatugabaedi hesabana. 5 Teha Yudeya yo magai Yelusalema udiyedi taumiya maudoidi se lau iya unai. Yodi yababa se hededehemasalahadi na Yolidani sagasagana unai ye hebabatisoidi.
6 Yowane kana kwama kamela wiyana unai se ginauli na kana dagilolo meta suisui dahina. Na kana kai meta mwadimwadi yo kamwakamwa. 7 Ye hededehemasalaha ye wane, “Tamowai hesau kabo ye mulitama. Iya ye saekalili na kabo yau. Na nige gonowagu taba ya dunedobi iya kana sendolo mainadi ya yailidi.**Sendolo mainadi ya yailidi: Teina meta heyayai tauhaidi dobidobidi yodi paisowa. 8 Yau waila unai ya hebabatisoigomiu, na iya kabo Yaluwa Tabuna unai ye hebabatisoigomiu.”
Yesu yona babatiso yo yona laukita
(Mataiyo 3:13—4:11, Luka 3:21-22 yo 4:1-13, Yowane 1:32-34)
9 Tenem huyana ne unai Yesu teha Galili magaina hesau hesana Nasaleta unai ye laoma ede Yowane ye hebabatisoi Yolidani sagasagana unai. 10 Waila wa unai ye gayo ye sae na ye kitasae ede galewa ye kita ye taigali, na Yaluwa Tabuna kana kao doha bunebune ye dobima iya kewana ne unai. 11 Na kalina hesau galewa ne unai ye laoma na ye wane, “Kowa Natugu! Ya gadosisikaliliyeigo, yo nuwagu ku henamwakaliliyei!”
12 Mahanana ne unai Yaluwa Tabuna Yesu ye hetamali ye lau balabala unai. 13 Mayadai 40 balabala unai suisui kaikaikalasidi luwadiyena ye miya. Na Satani Yesu ye laukita, na kabo anelu iya se kitahetete.
Yesu tauyamayama hasi ye yoganeidi
(Mataiyo 4:12-22, Luka 4:14-15 yo 5:1-11)
14 Huya hesau Heloda wasawasa Yowane ye gudui numatutugudu unai. Kabotaki Yesu ye lau Galili na Yaubada wasana namwanamwana ye lauguguyaei, 15 ye wane, “Huyana ye lagemako, Yaubada yona basileiya ye hanahanaumako. Nuwamiu kwa buidi yo wasa namwanamwana ta kwa kawamamohoiyei.”
16 Huya hesau Yesu Galili Gabwana dedekana wa unai ye yona ye laulau ede tauyamayama labui ye kitadi, Simona ma kana kaha Andeleya, yodi hinaya unai se yamayama. 17 Na kabo ye yoganeidi ye wane, “Kwa saema kwa hemuliwatanigau, na kabo ya hekatagomiu tamowai tauyamayamaidi.” 18 Na mahanana ne unai yodi hinaya wa se laugabaeidi na Yesu se hemuliwatani.
19 Yesu ye taulau na kabo Sebedaiyo natunao labui Yowane yo Yamesi ye kitadi yodi waga unai yodi hinaya se polapolaidi. 20 Na ye yogalau yodi labui wa udiyedi ede waga wa se pesagabaei na tamadi Sebedaiyo ma kana hewahewaliyo se laugabaeidi na Yesu se hemuliwatani.
Yesu Kapelenauma unai yaluwa yabayababana ye hededehepesa
(Luka 4:31-37)
21 Kabo Yesu yona hekahekatao maiyanao se lau se lage Kapelenauma unai, na kabo Sabati unai ye mwalaesae sunago unai na ye hetubu ye lauhekata. 22 Yona lauhekata wa se nokoei, matawuwuna ye hededehasahasaidi ma gigibwalina, nige doha laugagayo taulauhekataena tamowaidi.
23 Yodi sunago wa kalonawai tamowai hesau yaluwa bikibikina iya ye luwui na ye yogayoga 24 ye wane, “Saha ku henuwa kalimaiyena, Yesu Nasaleta tamowaina? Ku laoma bena ku heyababagai? Kabim ya kata kowa kaiteya: Kowa Tabuna Yaubada unai ku laoma.” 25 Na Yesu ye hededebayao iya unai ye wane, “Ku mwanou na tamowai me ku pesagabaei!” 26 Yaluwa bikibikina wa tamowai wa ye nukui na ye yogahi yo ye pesagabaei.
27 Siya maudoidi se noko na se henahenamaiꞌuyoidi se wane, “Teina ta saha? Teina ta meta lauhekata hauhauna yo ma gigibwalina! Ye hededelau yaluwa bikibikidi udiyedi, na se kawakabiyei!” 28 Nige bayaona iya wasana ye lau Galili maudoina ye hetakikili.
Yesu tamowai gwaudi ye henamwanamwadi
(Mataiyo 8:14-17, Luka 4:38-41)
29 Sunago wa unai se pesa se lau Simona ma kana kaha Andeleya yodi numa unai se mwalae, Yamesi yo Yowane maiyadiyao. 30 Simona bwasiyana sinebada tauna se gwagwama yo ye kasiyebwa na ye kenokeno, na wasana se hededelau Yesu unai. 31 Ede ye laoma na ye kabilau nimana unai na ye kabihetolo. Na sinebada wa ye namwanamwa, ede ye tolo na ye haitalaidi.
32 Mahana wa ye dui**Mahana wa ye dui hededehemasalahana ku hasili Sabati hededehemasalahana unai. kabo taukasikasiyebwa gwaudi yo hinage tamowai yaluwa yabayababadi siya se luwuidi wa se woyaidima Yesu unai. 33 Magai tamowaidiyao bodalakilaki se lagegogoi numa kawamatana wa unai. 34 Tamowai kadi kasiyebwa udoiꞌudoi ye henamwanamwadi. Yo yaluwa yabayababadi gwaudi ye hededehepesadi na ye hededehekaiyawasidi tabu se hedehedede, matawuwuna ede iya kabina se katako.
Yesu Galili unai ye lauguguya
(Luka 4:42-44)
35 Malatomtom gagilina, huyana sola ma masimasigilina, na Yesu numa wa ye laugabaei na ye lau balabala hesau unai ye tapwalolo. 36 Na Simona ma kana kahao se lau iya se wasenei. 37 Yesu se lobai ede se hededelau unai se wane, “Tamowai maudoidi se wasewaseneigo!” 38 Na ye hededelau udiyedi ye wane, “Taba ta lau magai hekadiyo udiyedi hinage ya lauguguya, matawuwuna teina hesabana ede ya laoma ta.” 39 Galili se tauhetakikili na Yesu ye lauguguya sunago udiyedi, yo hinage yaluwa yabayababadi ye hededehepesadi.
Yesu taulepela hesau ye henamwanamwa
(Mataiyo 8:1-4, Luka 5:12-16)
40 Na temenai tamowai hesau kana kasiyebwa meta lepela. Ye laoma Yesu unai ye tulibono na ye kaibwadakatekamkamna ye wane, “Ena ku henuwa, kabo gonowana ku heꞌaꞌagau.” 41 Yesu tamowai wa ye katekamkamnaei na nimana ye helelelaei ye kabilau unai, na ye hededelau unai ye wane, “Ya henuwa, ku aꞌa.” 42 Na mahanana ne unai kasiyebwa lepela wa ye ulugehe na tamowai wa ye namwanamwa. 43 Kabo Yesu ye hededebayao iya unai ye wane, 44 “Tabu tamowai hesau yona ku hedehedede. Na ku lau taukaitalasam unai ku hemasalahago na ye kitasipwaigo. Na kabo heꞌaꞌa kaitalasamdi Mose ye hedede wa**Heꞌaꞌa kaitalasamdi laugagayona ne meta Lewitikasi 14:2-4unai ta hasili. Lepela hededehemasalahana hinage ku hasili. ku ginaulidi, na kabo tamowai se kitalobai meta ku namwanamwako.” 45 Na tamowai wa ye pesa ede ye lau wasana wa ye hededehemasalaha yo ye helaki. Unai Yesu nige gonowana ye taumasalaha magai udiyedi, na balabalagaibu udiyedi ye miya. Na teha maudoina tamowaidi se laoma iya unai.