6
Okufà kwa Antiyokusi Epifani
Mwagôla mango erhi mwâmi Antiyokusi Epifani ajà ageragera omu mirhundu y’ecihugo câge c’enyanya. Erhi ayumva oku hali omu Persi omu Elimaisi olugo luyunjwîre masholo n’enfaranga, n’oku aka-Nyamuzinda kâyo kali kagale kalimwo mishangi minji ya masholo empenzi n’emirasano, Mwâmi Aleksandro mugala wa Filipo ye wazisigagamwo, oyo ali mwâmi w’e Macedoniya ye wali murhanzi w’okuyîma omu Bugereki. Anacijayo alonza okurhôla ecihugo n’okucihagula ci arhahashaga bulya abantu b’ecôla cihugo bamâmanya omuhigo gwâge embere. Boshi hanaciyimuka bakola bamulwîsa, anaciyâka, agenda n’omutula munene ashubira e Babiloni. Okuhandi hanaciyisha kabala mwanzi walimubwîra oku engabo y’Abapersi yajaga e Buyahudi nayo yahimirwe. Oku burhanzi Lisiyasi anacikanya n’engabo nyinji ajilwîsa Bene Israheli ci asezibwa okubayâka, n’oku abâla Buyahudi bayûshwîre emisî yâbo n’emirasano n’abasirika n’obugale barhenzagya oku ngabo bahimaga. Oku bahenyangwîre bulya buhanya mwâmi yêne ali amâhira oku luhêrero aha Yeruzalemu, oku bazungulusize oluhêro n’ecôgo cinene nk’oku byanali embere kuguma na Betisuri ecishagala câge c’emisî. Erhi ayumva ntyôla mwâmi ageramwo omusisi, yêshi ajuguma; acîkwêba aha ncingo alwâla erhi mungo gurhuma, bulya okumuyîshire arhaliko ali acîfinjire. Atulama ahôla nsiku zirhali nyi akaziyôrha akûma n’omungo, alonzifà. 10 Okubundi anacihamagala abîra bâge boshi anacibabwîra erhi: Îrò lyantenzire oku masù, n’oburhè bwakumbize omurhima. 11 Namacidôsa ngahi nahikira omu kulumwa n’omu nyenga nyinganaci y’amalumwa nkola ndimwo! Nie nali muntu mwinjà, muntu muzigirwa erhi kurhegeka kwâni kurhuma! 12 Ci bunôla namâkengêra amaligo goshi najirîre Yeruzalemu; nahagwîre ebirugu byoshi by’amasholo n’eby’amarhale byanabagamwo, nanacirhuma engabo nti bagendimalîra abantu b’omu Buyahudi boshi buzira cirhumire. 13 Nyêmîre oku ecôla co cirhumire agâla mabî goshi ganyîshira, lolaga oku niono namafîraga n’omungo muli cino cihugo c’ihanga. Okuyîma kwa Antiyokusi wa karhanu.
14 Oku handi anacihamagala Filipo muguma w’omu bîra bâge; amuyîmika omu bwâmi bwâge boshi. 15 Anacihuma ishungwè lyâge, olugondo lwâge, n’akanzo kâge anacimubwîra mpu alerage omugala Antiyokusi amurheganye okuyîshiba mwâmi. 16 Mwâmi Antiyokusi anacifîra ahôla muli ogwôla mwâka gwa igana na makumi anni na mwenda. 17 Erhi Lisiyasi ayumva oku anafîre ayîmika ahâli hâge omugala Antiyokusi oyu akazâgilîsa kurhenga eburhò bwâge anacimuyîrika elya Epatori.
Yûda Makabeyo arhêra Yeruzalemu
18 Abakazagilanga ecirhînyiro ngasi mango erhi badwîrhe balola bene Israheli oku masù babà nk’abahamikirwe ahôla hatagatîfu, banakazâgilonza ngasi mango okumujira kubî ntyôla bwàli nka burhabâle oku bapagani. 19 Yûda ahiga okubamalîra anacishûbûza olubaga mpu lubagorhe. 20 Bône banacishûbûzanya, banacibagorha omu mwâka gwa igana na makumi arhanu banacibazungulusa ebyûma bidârhi n’amasini g’okubanda emyampi. 21 Ci ko nene baguma muli balya bali bagosirwe bafuma okwôla kugorhwa na baguma omu ngasi banali ndyâlya omu Bene Israheli balungana nabo, 22 bakanya bajilonza mwâmi banajimubwîra mpu: «Mangaci warhuhà obushinganyanya ocihôle bene wîrhu? 23 “Rhwono rhwàli babidu omu kukolera sho wâwe, omu kujira ngasi byoshi anarhurhegesire”. 24 “Okwôla kwo kurhumire abâna b’olubaga lwîrhu bakola barhugosire, bakola bashornbanyi bîrhu; boshi ngasi abà banashimanyire ba muli rhwe boshi bakanigwa, banarhunyaga ebintu bîrhu”. 25 “Mpu arhali rhwêne bajirire ntyôla ci na omu bihugo rhuyûbakînwe”. 26 “Lolà oku bahanzire ene eburhambi bw’ecihando c’abasirika b’e Yeruzalemu mpu bacinyâge, banakomezize ecirhînyiro na Betisuri”. 27 “Akabà orhabahanzizi duba bayûshûla orhakanacibahasha”».
Entambala y’e Beti-Zakariya
28 Mwâmi erhi ayumva kulya yêshi ayâka n’oburhè; ahamagala abîra bâge, abarhambo n’abasirika bâge na ngasi abanarhegeka, abagenda n’enfarasi. 29 Kuguma hanaciyisha abandi basirika b’abalimya b’omu gandi mâmi n’abandi omu bihugo biri omu nyanja. 30 Omurhwe gwâge gwàli gwa basirika bihumbi igana bagenda n’amagulu na bihumbi makumi abiri bya bene enfarasi. Njavu makumi asharhu n’ibiri zayigîrizîbwe okulwa. 31 Banaciyisha omu Idumeya batwa ecirâlo embere za Betisuri balwa kasanzi karhali kanyi babayubikirakwo amasini, ci Abayahudi bacîhà enjira bagadûlika muliro balwa n’oburhwâli.
32 Okuhandi Yûda anacileka ecirhînyiro, ajihanda aha Beti-Zakariya ajitwa olugerêro embere z’ecihando ca mwâmi. 33 Mwâmi anacizûka mucêracêra anacihira engabo yâge omu njira y’okujà e Beti-Zakariya, emirhwe yanacikereka ekola yatula entambala emishekera yanacibûhwa. 34 Banaciyanka enjavu, bazihà enshongole y’emizâbîbu n’ey’engâkà mpu bazikalihye omu kulwa. 35 Ba nacigaba zirya njavu oku ngasi bigamba, na ngasi njavu yalusibwa na bantu cihumbi bayambarhire ebihugurhizi by’ebyûma na ensirha z’ecirhale oku irhwe n’abandi bantu magana arhanu g’abagenda oku nfarasi, bacîshogwa nabo bayija eburhambi. 36 Abâla bazinda bôhe embere za byoshi balibagwâsirwe okujà olunda eyôla njavu yakanaja. Aha yajaga nabo banahajè, barhayirhengaga aha burhambi ciru n’eriguma. 37 Oku ngasi njavu kwanacigwikwa omunâra gw’emirhi eyo minâra yerigi mpenzi yâge na ngasi nguma yakajako balume basharhu ntwâli z’okulwa amatumu kuhirako n’omungere wayo. 38 Bahira na balya balwî b’enfarasi omu ngasi kahembe k’engabo mpu lyo bajugumya omushombanyi banacikirize ngasi cikembe.
39 Erhi izûba libasha kuli zirya mpenzi zâbo z’amasholo n’ez’emiringa nazo zarhondêra okulangashana zamoleka nka bimole bya muliro. 40 Cihimbi ciguma c’erya ngabo ya mwâmi cagera enyanya oku ntondo na ecindi omu kabanda, banayisha bayegera kanyamulongo banacikirizibwe bwinjà. 41 Boshi bajuguma n’olubî lw’eyôla ngabo yoshi olubî lw’emidindîrî yâbo n’okushakanya kwa emirasano yâbo. Bulya eyo ngabo yali nyinji na nzibu bwenêne. 42 Yûda naye anaciyisha akomekîre n’engabo yâge ekola eri tula entambala, bantu magana gali ndarhu bafà omu ngabo ya mwâmi. 43 Eleyazari*6, 43 Eleyazari, mwene wâbo Yûda Makabeyo. Lolà 2, 5. n’elishembano lyâge Ahurani, anacilangîra njavu nguma muli zirya erhi ebwisirwe na empenzi z’obwâmi yo yanali ndîrî omu zindi zoshi. Omu kucîkebwa mpu nkaba kuliyo mwâmi ali, 44 anacihala amagala mpu acungule olubaga lwâge n’izîno lyâge lij’irenge ensiku zoshi. 45 Anacicihunika n’oburhwâli emunda eri ayisha arhulunganya omu cikembe ayisha ekulyo n’ekumosho n’embere zâge n’abashombanyi banakazimuhà orwegu olunda n’olundi. 46 Anacibundabundira idako ly’erya njavu anayitumirhiramwo, wanjavu acîlunda oku idaho ahongokera kuli ye na Eleyazari anacifîra ahôla. 47 Abayahudi erhi bâbona obuzibu bw’ezo ngabo za mwâmi n’obukali bwa ngasi murhwe babahà orwegu.
Epatori anacirhôla Beti-Suri na Yeruzalemu agorhwa
48 Lyo babahikakwo, erya ngabo ya mwâmi yasôkera e Yeruzalemu, mwâmi anacigwîka ecihando câge eburhambi bwa Yûda n’ebwa ntondo ya Siyoni. 49 Ayumvanya n’abayûbakaga e Beti-Suri nabôla banacirhenga omu lugo bulya murhaciri biryo byankabarhabîre okulanga olwo lugo ebwa kubà gali mango ga mwâka gwa Sabato6, 49 Mwâka gwa Sabato guli mwâka gwa kuluhûka n’okushîbirira okuharâmya Lulema kwâgo kwâgo: Lolà Lub 23, 1; Lev 25, 2.7. oku cihugo coshi. 50 Mwâmi anacirhôla Beti-Suri anacihira mwo abaganda b’okulanga olwo lugo. 51 Anacitwa ecihando câge embere y’aka-Nyamuzinda anabêra halya nsiku nyinji anacihiraho ngasi bintu bya kulwa bidârhi, eby’amasini g’okulwa, agandi g’okubanda empiru n’ebisonga n’amabuye. 52 Abaligosirwe nabo bayîmanza agâbo masini mpu balwisemwo abashombanyi bâbo; balwa nsiku nyinji. 53 Ci konene omu mbîko murhali biryo, bulya gwàli mwâka gwa kali nda n’abayishaga bayâka barhenga e Buyahudi bali erhi bamazire olwîko. 54 Ahantu hatagatîfu hali hacisigîre Buyahudi basungunu bônene bulya ishali lyàli linji; abandi bashandabana ow’emwâge ow’e­ mwâge.
Mwâmi ayumvikana n’Abayahudi
55 Erhi Lisiyasi ayumva Filipo olya mwâmi Antiyokusi ali amayîmika mpu ayishiba mulezi w’omugala Antiyokusi anamujire mwâmi, 56 ali amâshubûka kurhenga e Persi na e Mediya kuguma na gulya murhwe gwanali boshi na mwâmi anakazagilonza mpu yêne arhegeke ebintu by’omu bwâmi. 57 Lisiyasi erhi ayumva ntyôla acîrheganya dubaduba mpu acîyêgûle; anacibwîra mwâmi, oku abarhambo b’engabo n’oku engabo zône erhi: Rhwono rhuli rhwalibukira hanôla ngasi lusiku, rhurhanacigwêrhi biryo binganaci na ahantu rhukubisire hali hakomeze bwenêne, kandi rhucigwâsirwe okulanga ebintu by’omu bwâmi. 58 Oku rhwâjiraga buno rhubarhege amaboko rhuyumvanye nabo haguma n’ishanja lyâbo lyoshi. 59 Rhubayêmêrerage bashimbe amarhegeko gâbo nk’oku banayôrhaga embere, bulya agôla marhegeko rhwakulaga go garhumire babà burhè banakola ebi byoshi. 60 Eryo ihano lyasîmisa mwâmi n’abarhambo bâge, anacirhuma entumwa emunda bali mpu bayumvanye nabo bayêmêra. 61 Mwâmi n’abarhambo banaciyêmêreza oku cihango; okwo kwarhuma abâli bafulisirwe barhenga halya bali bacîfulisire. 62 Ci erhi mwâmi abà amâjà oku Siyoni na erhi eyusibona kurhi ekomezibwe avuna eciragâne câge arhegeka mpu bahongole ecôgo c’eburhambi. 63 Oku handi anacirikûla duba duba ashubira e Antiyokiya ajibugâna Filipo yekola warhambula olugo; amulwîsa anacirhôla n’emisî lulya lugo.

*6:43 6, 43 Eleyazari, mwene wâbo Yûda Makabeyo. Lolà 2, 5.

6:49 6, 49 Mwâka gwa Sabato guli mwâka gwa kuluhûka n’okushîbirira okuharâmya Lulema kwâgo kwâgo: Lolà Lub 23, 1; Lev 25, 2.7.