12
Arlta impen ltyerrey-angker
(Mark 2:23-28; Luke 6:1-5)
Arlta anyent impen Saturday-el, Jesus alhek kwertengerl ikwerenh-rnem-akert amern weyt-angketyarr-angkwarr. Kwertengerl ikwerenh-rnemel amern weyt inenhek, angayakwirrekerr. Pharisee-el-rnem Jesus renh iltek, “Angka anwekantherrenh aynteyel, arlta nhelan nthakenh warrkirrey-angenh. Kwertengerl ngkwenhel-rnem amern weytarl inenhey-alhek Saturday-el, arlta anyent impenel. Apmwel-aretharl amern weytan inenhey-alhek, law anwekantherrenh rernem apmwilenhey-alhek.”
Jesus angkek artwa Pharisee-rnemek, “Mwerr amern anwantherr inenhey-alhek angayakwirrekerr. Arrantherrap iterl-aremer ingwer-rnemarl awank amern inek-apeny arrpemarl, David-kenhel-rnem. Rernem Akngey-kenh warl impen-warl aylpek. Rernem amern tyenkerr impen akngek angayakwirrekerr. David-el renh-rnem ilek, ‘Amern inenhetyek angayakwirrekerr, arwa alhewer. Angka arrwekeleny aynteyel, tyaty-areny atyetyart-rnemelant amern impen arlkwetyek.’ Atyetyart ilkwernem priest-rnem-then rernem alhewer warrkirreyel-antey, ipmelhey-angenh arlta Saturday-el. Alakenh mwerrarl. Ingwer-rnemel renh-rnem ayntarrp-iley-angenh. Angka atyenhan impen inngarl, tyaty ilkwa arrangkwarl. Nthakenh arrantherr kwertengerl atyenh-rnem ayntarrp-iley-angenh arrpemarl. Akngey-kenh angka alakenh aynteyel, irrepern-rnem amernel wantetyek, ipmelhey-angenh. Amern tyenkerr Akngeyek arrerney-angenh. Ayengan Akngey-kenh Artwa Impen anyent, arlta ltyerrey-angker ikwer atyetyart. Atha anyentelant ilem, arlta ikwer, kwertengerl atyenh-rnem rernem arlkwetyek.”
Jesus-el mwerrileyel artwa anyent akwarl arlwerrelhek, akngelhey-angenh
(Mark 3:1-6; Luke 6:6-11)
Saturday-el, Jesus alhek warl kwen-warl Jew-kenh tyaty akely-warl. 10 Artwa anyent akwa arlwerrelhekarl akngelhey-angenh anenh warl kwenel. Pharisee-el-rnem Jesus renh arek, arrer-they, ra arntety renh mwerrilentyek. Artwa rernem angkerrenh, “Arlta Saturday-el rlengkan Jesus-el nthakenh arntety mwerriley-angenharl. Moses-kenh angka nhenh arrwekel aynteyel.” Jesus renh arek Pharisee-el-rnem, ra akengenty irrenty arlta anyent impen nhel. “Moses-kenh angka aynteyel, arlta Saturday-el nthakenh arntety mwerriley-angenh.”
11 Jesus-el artwa ilkwernem ilek, “Angka nhenhek iterrenh-arey arrantherr. Yep-yep apek aytnem irrkewarl, mwernelhemel. Ntwa renh angkep tyerrenhey-alpem itethilemel? Yep-yep itethilem-apeny arlta Saturday-elan, 12 Kel alakenh atha artwa arntety alhewer itethilem arrpemarl, arlta Saturday-elan.” 13 Artwa arntety renh ilek Jesus-el, “Akwa arratyirra!” Artwa ra akwa arratyirrek, mwerr-anem, akwa ingwer-apeny.
14 Pharisee-rnem rernem tyerrelhek tyaty-they. Rernem tyel-angkerrenh Jesus ikwer, rarl arntety renh mwerrilek, arlta anyent impen apmwilek Jesus-el. Rernem angkerrenh Jesus renh atwetyek.
Isaiah-kenh angka innganem irreyel
15 Jesus-el awek, rernemarl ikwer mpwelhenh, ranem alpek apmer ingwer-warl. Akngerrel renh apentek. Ikwer-penhan, ra akngerr arntety-rnem mwerrilek. 16 Jesus-el renh-rnem artwerilek, “Arrantherr ingwer-rnem-warl iley-angenh. Arrantherr akater aney-alpenherr-arey. 17 Angka Akngey-kenh arraty innganem irrek. Angkakert Isaiah arrwekel ingkwernek, Akngey alakenh angkek, 18 ‘Aray, nhanyem artwa warrkenh atyenh, atharl renh rlwanek. Ayeng ikwer inkwerelheyel. Atha Itnweng atyenh arrernek ikwer-warl, ra angka arraty ilerl-apayntetyek Jew-weny-rnemek, rernem arraty-angkwarr apenterl-ayntetyek ingkerrenhel. 19 Ra ingwer-rnem-then iltey-angenh, ra artewentyel arlkey-angenh iwerr ampepel. 20 Ra ingwer-rnem pwerep-anthey-angenh, rernem mwerr-angkwarr aneyel. Ra ikwer-rnem-itwel aneyenh. 21 Apmer arleng-areny, Jew-weny-rnem rernem renh iterl-arayntetyek-awaty, rarl renh-rnem itethileyenh.’ Alakenh angkek Akngey.”
Atyetyart Arrenty-rnem-kenh
(Mark 3:20-30; Luke 11:14-23; 12:10)
22 Ingwer-rnemelan artwa aparrng anyent Jesus-warl atnwenhek. Artwa akerter arrenty-akert. Jesus-el renh mwerrilek. Artwa ranem mwerr angkek, mwerr-anem arek. 23 Rernem apatek, angkerrenh, “Nhanyem David-kenh innga!” 24 Pharisee-el-rnem awek-penh, rernem ikwer angkerrenh, “Artwa nhan arrenty-kenh rlterrk-akertel. Arrenty-kenh atyetyartel Jesus renh rlterrkilek, arrenty-rnem irrentetyek ingwer-rnem-they!”
25 Jesus-el renh-rnem iterl-arek, rernemarl angkerrenh. Rap angkek, “Arrenty-kenh rlterrk-akertel nthakenh atha irrentey-angenh ikwer-rnem-they. Ra ayenh rlterrkiley-angenh, ikwerenh-rnem irrenteyek. Akngey-kenh Itnweng-akertarl ayengan. Itnweng rlterrk-akertel atha arrenty-rnem ingkerrenh irrentetyek. 26 Atyetyart arrenty-kenhel nthakenh ikwerenh-rnem irrentey-angenh.
27 Arrantherr iterreyel, rarl ayenh rlterrkilerl-anenty-arrpantey, arrenty irrentetyek. Arrekantherrenh-rnem-alew, arrenty irrentey-angker ingwer-rnem-alew? Arrenty atyetyartel renh-rnem rlterrkiley-angenh, arrangkw! Arrantherr alakenh ayntarrp-ilenty, irrentey-angker ingwer-rnem arrekantherr ahelirrem. 28 Akngey-kenh Itnweng-akertelant atha arrenty-rneman irrentetyek. Akngey-kenh-angkwarr alakenh aynteyel, arrantherr iterl-aretyek. 29 Artwa rlterrkan aneyel warl ikwerenhel. Ingwerenty nthakenh aylpey-angenharl, arnkwa ikwerenh irrtyert-inetyek. Artwa rlterrk anyent ingwerarl apetyem warl ikwerenh-warl, renh anterrkwemel, arertnemel, arnkwa ikwerenh ingkerrenh akngeynemel. Atyetyart arrenty-kenhan artwa rlterrk-apeny. Ayeng anyent ran rlterrkan, arrenty-kenh atyetyart antengiletyek, arrenty ingwer-rnem irrentetyek.
30 Ingwerenty atyeng awelhey-angenh, rap atyengety amentirrekarl, rap apmwangkwarrarl anem ilpertel mpwareyel, ingwer-rnem Akngey-kety amentirrem arrpemarl. 31 Ra Akngey-warl angkepirrenty, Akngeyel kel apmwa ikwerety iwem. Ra Itnwengek irrpelthirrenty, Akngeyel apmwa ikwerety iwey-angenh. 32 Ra Akngey-kenh Artwa Impenek irrpelthirrenty, Akngeyel kel apmwan ikwerety iwem rarl ikwer-warl angkepirrem. Ra Itnweng Rlwartek irrpelthirrenty, Akngeyel apmwa ikwerety iwey-angenh, ahern nhel, apmwan ikwerety iwey-angenh intem-antey.”
Amern arwerl-penh
(Luke 6:43-45)
33 Jesus-el angka ingwer-anem ikwer-rnem ilenh. “Arwerl mwerran amern mwerr-akertarl, arwerl arleny arrangkw amern-wenyarl. Arrantherr ayenh iterl-arey-angenh arwerl arleny-apeny. 34 Arrantherr anyelk-awarr, rtnwem anyelkel alheyel-apeny. Mwerr-arrpantey arrantherr angkeyel. 35 Artwa mwerr, ra mwerr iterreyel. Ra mwerr angkeyel ingwer-rnemek. Artwa apmwa ra apmwangkwarr iterreyel. Ra apmwel-areth angkem ingwer-rnemek. Mwerran ra mwerr-antey ilelhem. Apmwan ra apmwantey ilelhem. 36 Atha arrenhantherr arraty ilem. Arlta ingkernel Akngeyel ingkerrenh ayerneyenh, nthakenharl rernem angkenhan, arraty-angkwarr apek, apmwangkwarr apek. 37 Mwerrarl angkenh-rnem, arrantherr Akngey-angkwarr arraty aneyenh. Apmwel-areth angkenh-rnem Akngeyel renh-rnem irrenteyenh.”
Rernem Jesus renh arlkareweyel, ilek-ilek mpwarayntetyek
(Mark 8:11-12; Luke 11:29-32)
38 Pharisee-el-rnem renh ayernek “Ilek-ilek-angkwarr mpwara, Akngey-kenh rlterrk-akertel, anwantherr ngenh iterl-aretyek, Akngey-kenh innga.” Moses-kenhel-rnem ayernek arrpemarl.
39-40 Jesus-el renh-rnem ilek, “Arrantherr angka ilek-ilek ayerneyel-kety menty-anem, yanh ipmenherr-arey. Arrantherran apmwarl! Arrantherran intemarl arlkareweyel, ‘Mwerr-angker mwanty mpwara Akngey-wenh rlterrk-akertel!’ Nthakenh atha alakenh-anyem mpwarey-angenh arrekantherr. Athan angka Jonah-akertant ilem. Ranap angkakert Akngey-kenh arrwekeleny. Arrantherr angka weth iterl-areyel. Aylperr ilkwel renh kwertnew, ingwa atherrel ra ayntenh aylperr-itwel kwen. Akngeyel aylperr iylarnek, Jonah renh iteth-antey rlkwethel iwenhey-alpetyek aketh-warl kwaty impalth-warl. Ikwer-penhan rap tawen ilkwewarl Nineveh-warl alhek-anem, ra apmer ikwer-areny-rnem iletyek, apmwekety angkepirretyek Akngey-warl-athek. Ayengan Artwa Impen Akngey-kenh, ayengap arrekantherr katy ilweyenh, awenng kwenel aynteyenh ingwa atherrel, Jonah-arl aylperr-itwel atnertel kwenel ayntek-apeny, ingwa atherrel. 41 Nineveh-areny-rnem Jonah-ek awelhek, rarl angka Akngey-kenh ilenhek. Rernemap nyerrirrek-anem, apmwekety angkepirrek. Akngeyel mentyarl renh-rnem arek, atwey-angenharl. Kel ayengan Atyetyart ilkwa inngarl Jonah-angkwarr. Arlta ingkernel, Akngeyel ingkerrenh-antey ayerneyenh, rernem arraty-angkwarr apententyek. Arlta ikwerel-antey, Nineveh-areny-rnemel arrenhantherrenh apmwa antweyenh, arrantherrarl atyeng awelhey-angenh-antey, apmwekety angkepirrey-angenh-antey. 42 Arrantherr angka iterl-areyel arelh atyetyart Sheba-areny-akert. Rap arleng alhek innga Solomon ikwer-warl, Akngey-kenh angka akalty-ayteng awetyek. Ayengan akalty inngarl Solomon-angkwarr. Arlta ingkernel, Akngeyel ingkerrenh-antey ayerneyenh-angkwarr, arelh ra arrenhantherr apmwa antweyenh arrpemarl, arrantherr atyeng awelhey-angenh-they.”
Arrenty anyent angkep-antey apeyam-alpeyel
(Luke 11:24-26)
43 Jesus angkek ikwer-rnem, “Arrenty-wenh-angkwarrarl alakenh-anyeman. Arrenty ra artwa anyentel-arleng-tangkwel anem, ingwerentyelap renh irrentem-anem ikwer-they. Ra artwa renh iwerl-alhem-anem, rap anpenhem-anem arlpaw-ampeny-warl-anem ywarn-antey nthwerl-ayntetyek, artwa ingwerek-anem, ikwer-itwel ltyerretyek. 44 Ran ament angkem, ‘Ayengan angkep artwa ikwer-warl alpem, ayengarl awank anenh-warl.’ Rap angkep alpem, artwa renh mwerr-anem arey-alpem, arlkan iylpwanem arrenty-weny-anem. 45 Artwa renh arem-penh, arrenty ra alpem, apmwa innga 7 ingwer-rneman ikngwerl-alpetyek, rernemap ingkerrenh artwa ikwer-warl aylpeyarr-alpetyek-anem. Artwa irrepern ra arrenty anyent-akert-tangkwel. Aleyan ra arrenty akngerr-akert-anem apmwa innganem. Angka atyenh apentey-angenh-they, alakenh apmwangkwarr apenteyel.”
Jesus-kenh amikw-then ayteyikw-rnem-then
(Mark 3:31-35; Luke 8:19-21)
46-47 Jesus-el akngerr ingwer-rnem akalty-anthenh. Amikw ikwerenh ayteyikw ikwerenh-rnem-then apetyek, renh aretyek. Rernemap akethel rtney-alhek, akngerrelarl arrngelek-kety. Ingwerentyel renh ilek, “Ntwa nhak-rnem awetyek alha! Amengkw ngkwenh ayteyengkw ngkwenh-rnem-then ngkweng mpwelheyel akethel.”
48 Ran angkek, “Kakey atyenhan angwenh-rnemarl? Amey atyenh angwenharl? Nhareny ingkerrenharl arrangkwarl, nhelarl aneyel-rneman. Arrantherr Akngeyek awelhenty, arrantherr atyenh arrpemarl. 49 Kwertengerl ilenh-rnemant atyenh inngerneman! 50 Angka Akngey-kenharl apenteyel-rnem atyenh ingkerrenh.”