12
Zisas gumgi mbatɨgi wain mɨna gari ne neŋgi.
Matiu 21.33-46; Ruk 20.9-19
+Zisas mbaram vhunaa ga si bunin mba Fhe Bakɨme rotu gari gumgi pani gum, Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi mbari gum, mba Zudaiŋ gumgi ruu mbari ga nzuai. Ana khaŋ mbe nzuai, “Guma mbe wo wain mɨnan pargi. Ana anan pargiav, mbaram ŋkɨɨ ndigap, ana bɨna vhuigap, mbaram wain numup nta phooŋ ndir zav kɨman mbok korgi. Ana mba mbok korgiap, mbaram mba wain mɨna ganɨv kɨrga gumgi ga nzuav, vun mbar ndagi phena muuŋgi. Ana mba phena muuŋgiap, mbaram mba wain mɨna ganɨv ana shɨgar muunga gumgi, ana mba wain mɨnan mbe farve khɨngi. Ana ana mbe farve khɨngiap, mbe thav, saman ki ŋgun vugi. Ana vuga kim, mba gɨvigi tuk hɨgi. Mba gɨvigi tuk hɨgim, ana wo ŋaara guma mbe sarigim, ana mba mɨna garav, ana ŋgari gumgi han vui. Ana wo khɨnan wain ndir zav ana sarigim, ana vui. Ana vuim, mbe ana suirap, hor mbatɨgar ana muuŋgiap, ana sarigim, ana fhura taagia vugi. Ana vugim, mba mɨna namkam thav, mbaram harigi ŋaara guma mbe sarigim, ana mbe han vugi. Ana vugim, mbe ana shogim, ana vhɨra sharagerɨgi. Mbe ana mbergi fhu. Mbe vhɨra muunga tɨvir ana muuŋgi fhuvara. Mbe tɨva mbatɨga guarara ana muuŋgi. Mba mɨna namkam thav, harigi ne sarigi. Ana vuim, mbe vhɨra ana shogim, ana rimgi. Ana maaŋ mbuav wo ŋaara gumgi vhɨrvera sasarigim, mbe vegi. Mbe vegim, mbe mba tɨvara mbe mbuav, hor mbatɨgar mbari ga mbuav, mbari shogim, mbe vhɨzgi.
+“Ana ntige thav garim, guma bavira ana han ki. Mba guma, ana kama gɨrgɨr ma, ana guigira ana vuzvugi. Ana thav mpuur zɨ guarara ana sarav, khaŋ nzuai, ‘Khe nan kam ma, mbe ana piin kɨrga.’
“Ana ne suaŋgiap ana sarigi. Ana ana sarigim, ana vuim, mba mɨna garav anan ŋgari gumgi ana gangiap, khaŋ wari ga nzuai, ‘Kha mɨna namkaman kam wo ndia ŋana ndigiv wo ndia bigi ndir zav mbur zi. Aria, nde zɨ. Nde zɨp, nza ana shogiri, ana rimgirim, nza kha mɨna vuavi mbuiarga.’ +Mbe ne suaŋgiap, ana suirav, ana shogi ana rimgim, mbe ana khuma fegap, mba mɨna bɨna kɨra khɨngi.
“Mba wain mɨna namkam ntige ram muuŋrie? Ana ntige zɨv, mba wain mɨna garav anan ŋgari gumgi shogirim, mbe vhɨzgirim, ana mba mɨnan harigi gumgir nɨɨŋgirim, mbe ana ganɨv anan ŋgarɨrga.
10  +“Nde kha Fhe Bakɨme buni ki gavar kha buneŋ gangi fhuve?
 
‘Mba pheni ga mbui gumgi, mbe mba kɨma garav khaŋ ana nzuai, “Ana kɨma mbatɨk ma.”
Mbe maaŋ nzuai kɨm, ana ntige mba phena suirigim, ana thɨgi.
11 Fhe Bakɨme ntige ana muuŋgim, nza ana garim, ana guigira bigɨna bakɨ ma.’ ” a
 
12 Zisas mba bunin mbe nzuaim, mba Fhe Bakɨme rotu gari gumgir pani gum, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi mbari gum, mben gumgi ruu mbari, mbe Zisas suigɨr zav tuavi ndi gari. Mbe ana kaŋgi ana mben vhunamara si. Mbe ana suigɨr za mbuav, mbe vhɨra kha gumgi gu mbigir vhɨrver rivgiav, wari ana suigɨ thav wari ana thav vegi.
Nza ŋkɨɨar Sisar nɨɨŋrie?
Matiu 22.15-22; Ruk 20.20-26
13  +Mbe vegap, zumgum Fherasiŋ mbari gum Herot gumgi mbari ga sarigim, mbe Zisas han zi. Mbe zegɨp, anan panɨv, ana buni mbarararga. Ana pham buna thueŋ suaŋgirim, mbe ne nzuav ana suira zav wari zegi. 14 Mbe ana han zegap, khaŋ ana nzuai, “Ndɨkndɨgi vhuuin nza khɨvi guman rum, nza kaŋgi, ndu guigira buni guari nzuai guma ma. Ndu mba tɨva bavira za kha gumgi ga mbui. Ndu guma bakɨme gum bisaneŋ, zɨ ki guma gum, zɨ ki fhup guma, ndu za mba tɨvara mbe mbui. Ndu guigira Fhe Bakɨme mbe muungeŋ vuzvugi tɨvir vhuuiŋra mbe khɨvav, buni guarira mbe nzuai. Ndu khar nza suaŋ, nza ŋkɨɨr Sisar ndɨɨi ne nzerarame?
15 “Ee nza nɨɨŋrie, ee, fhuve?”
Mbe ne nzuaim, Zisas mbe kaŋgi, mbe thɨn kaman ne nzuai. Ana thav, khaŋ mbe nzuai, “Nde thaŋ nzua nan panɨ za mbui? Nde mba kɨma raraŋ thueŋ ndigi na ndi zɨrim, gu ne ganɨnga.” 16 Ana ne mbe nzuaim, mbe kɨma raraŋ mueŋ ndiga zav ana nɨɨŋgim, ana mben nzarigi, “Then tum khare? Mbe the zɨ khergi ana khare?”
Mbe ana ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Sisar ne ma.”
17  +Zisas thav khaŋ mbe nzuai, “Sisar bigɨn, nde anan Sisar nɨɨŋri. Fhe Bakɨme bigɨn, nde anan Fhe Bakɨmen nɨɨŋri.”
Ana ne mbe nzuaim, mbe ne mbararagiap ana nzuav, ŋgava mbatɨga muuŋgi.
Mba Sadusiŋ gumgi guma rimgia taagia khavi ne nzuav, Zisasan nzai.
Matiu 22.23-33; Ruk 20.27-38
18  +Zisas mba bunin mbe phorga nzuav kim, Sadusiŋ gumgi mbari buna mueŋ nzuav Zisasan nzan zav ana han zi. Mbe Sadusiŋ, mbe khaŋ nzuai ntɨɨri ma, guma rimgip taagi khavgirga fhu. 19  +Mbe mbari Zisas han zegap, khaŋ ana nzuai, “Ndɨkndɨgi vhuuin nza khɨvi guman rum, Moses fhum nza nzuav khergi kameŋ khaŋ nzuai, ‘Guma the muun tɨgɨv, kɨv kɨrim, anan muuŋ ana gon tara the tegɨrga fhu, mba guma fhura rimgirga, mba guman ŋguk anan muun sɨɨn tɨgɨv, ana tegɨrga tari, mbe anan fega zɨrarga.’ 20 Nza ntige maaŋ muuŋgi harathɨgi fegi gu ŋgugi kegi. Mben fek fharav mba mbiga tɨgim, ana ana gon tara the tegi fhu, ana fhura rimgi. 21 Ana rimgim, mba fegra thɨgi ne, anan ŋguk ana anan nima tɨgi. Ana ana tɨgap, mbara muuŋgi, ana ana gon tara the tegi fhu, ana fhura rimgi. Ana rimgim, mba ŋguga khegene, anan nima tɨgav, ana mbara muuŋgi, ana ana gon tara the tegav rimgi fhuvara. 22 Mba harathɨgi fegi gu ŋgugi za mba tɨvara muuŋgi. Mba mbik mbe gon tara the ndigim, mbe vhɨzgi fhuvara. Mbe za vhɨzgim, mba mbik mpuur mbe zɨn rimgi. 23 Nza khueŋ kaŋgi za mbui. Mba vhɨzgi gumgi gum mbigi taagi khavɨrga tugen, mbe khavgirim, mba mbik ana then muuŋ kɨrie? Nza kaŋgi, mba mbik harathɨgi gumgi ga tɨga kegi.”
24 Mbe ne nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav, khaŋ mbe nzuai, “Nde guigira pham nzuai. Nde khaŋ muuŋgiap, nde Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ, nta ana gavar ki, nde nta kaŋgi fhuvara. Nde vhɨra Fhe Bakɨmen ŋkasŋka kaŋgi fhuvara? 25  +Nde mbarara, mba vhɨzgi gumgi gu mbigi, mbe taagi khavgip, mbe taagip mani gum mburi warir rɨgɨrga fhuvara. Mbe Fhe Bakɨme enseri farar muuŋgip, ana han Hevenan kɨrga.
26  +“Nde mbarara, gu ntige gumgi vhɨzav taagia khavi ne bun nde suanga. Nde mba Moses khergi buni, nta ana gavar kim, nde nta gangi fhuve? Ana mba buni kherav, mba kha bisaneŋ vhav ne thɨga shi ne neŋgegi. Mba kha bisaneŋ vhav ne thɨgav shim, Fhe Bakɨme khaŋ Moses ga nzuai, ‘Gu Abraham gum, Aisak, Zekop, gu mben Fhe Bakɨme ma.’ 27 Mba vhɨzgi ntɨɨri, mbe vhɨzgiap, za vhɨzgi fhuvara, mbe vhɨzgia vov Fhe Bakɨme phorga ki. Ana mbe Fhe Bakɨme gum mba vhɨzgi fhuv ntɨɨri, ana vhɨra mben Fhe Bakɨme ma. Nde ndɨkndɨgi pham guarara vegi.”
Maaŋgi tɨv, ana za kha Fhe Bakɨmen tɨvi kambarav, fharigi tɨv?
Matiu 22.34-40
28 Mba Sadusiŋ gumgi mba bunin Zisas phorga nzuav ana dav kim, Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi guma mbe zav, Zisas mbararagim, ana ŋgarkar vhuuŋra mbe buni ga mbuim, ana mbaram, Zisasan nzarigi, “Maaŋgi tɨv, ana za kha tɨvi kambarav fharigi?”
29  +Zisas mbaram, ana ŋgarkarav khaŋ ana nzuai, “Mba za kha tɨvi kambarav fharigi tɨv khare. ‘Nde Isreriŋ, nde thukhingira khueŋ mbararagiri. Fhe Bakɨme, ana nduara nza Fhe Bakɨme ma. 30 Ndu guigira wo ndavar anan nɨɨŋgip, ana vuzvugip, wo tum gum, ndɨkndɨk gum, ŋkasŋkar anan nɨɨŋgiri.’ 31  +Kha fharigi tɨvara ndegi tɨv khare, ‘Ndu wo vuzvugi tɨvara, ndu harigi ne vuzvugiri.’ Kha tɨvani, ni guigira harigi tɨvi kambarigi, tɨva bakɨni ma.”
32  +Mba guma ne Zisasan nzarav, wom khaŋ nzuai, “Ne nzerara ndɨkndɨgi vhuuin nza khɨvi guman rum. Ndu nzerara suaŋgi. Fhe Bakɨ bavira ki, harigi Fhe Bakɨ the, ana phorga ki fhuvara. 33  +Ndu guigira wo ndavar Fhe Bakɨmen nɨɨŋv ana vuzvugɨv, wo ndɨkndɨk gum, ŋkasŋka gum, ndu vhɨra wo vuzvugi tɨvara, ndu harigi ne vuzvugiri. Mba tɨvani, ni guigira kha Fhe Bakɨme nzuav shama mbuav mpooi sɨgi ga mpooi ne kambarav, vhɨra Fhe Bakɨme nzuav shama mbuav shogi shɨgi kambarigi.”
34  +Zisas ana mbararagim, ana ndɨkndɨga vhuuŋra kav, nzerara ana ŋgarkarigim, Zisas khaŋ ana nzuai, “Ndu Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi garim, mba ana piin ki ntɨɨri, ndu mbe phorgɨ kɨrga tuavra thɨgi.”
Zisas maaŋ ana suaŋgim, mba gumgi gu mbigi harigi bigi ga suaŋv anan nzangen rivgi.
Krais then Kam?
Matiu 22.41-46; Ruk 20.41-44
35 Zisas mba Fhe Bakɨme phena bɨna vhen kav, Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ gumgi gu mbigi vhɨrve ga nzuav kav mben nzarigi, “Mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi thaŋ nzuav, khaŋ nzuai, ‘Krais, ana Devitan Kam ma?’ 36  +Mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi ne nzuai. Devit nduara Fhe Bakɨme Ŋina Ŋaar ndɨkndɨgar ana ndɨɨim, ana khaŋ nzuai,
 
‘Fhe Bakɨme khaŋ na Guma Bakɨme nzuai, “Ndu na guva haren perav kɨrim, gu ndu pana gumgi ndim, ndu ŋkarve piiŋ khɨngirga.” ’
 
37 “Khe Devit nduara anan kaai zɨ khare, ‘Guma Bakɨme’. Ana Guma Bakɨmen anan kamɨvra kɨrim, ana ram muuŋgip anan kam kɨrie?” b
Zisas ne nzuaim, maaŋ ki gumgi gu mbigi vhɨrve ne mbararagia ndikndiga mbatɨga mbui.
38 Zisas mba bunin mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Eke, nde tuituigira mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi ganɨri. Mbe wari ndi vun kuamkuav, shagi mpeeŋmpeeŋra shari. Mbe khueŋ vuzvugi, mbe mba phogi ga vhui ŋanin ŋgɨrim, mba gumgi gu mbigi mbe phorgɨ suaŋv mben ndikndigɨrgane vuzvugi. 39 Mbe vhɨra mba Fhe Bakɨme buni mbararagi phenin, fharav ŋani vhuuiŋra pigɨrgeŋ vuzvugi. Mbe vhɨra shaar tugir, mbe zɨ ki gumgi pi ŋanira pigɨrgeŋ vuzvugi. 40 Mbe vhɨra kha tɨvi ga mbui, mbe mani vhɨzgi ndir mbigi, mbe mbe guiguigiav, mbe pheni kɨɨv, fhura thɨn kaman Fhe Bakɨme phorga nzuav, buni mpeeiŋ nzuai. Mbe zumgum Fhe Bakɨme mbe muuŋgi tɨvi ga suaŋv mbe suanga tugar, mbe guigira zaa mbatɨga guarira ndigirga.”
Bigi sosuagi mana rimgi niman mbik ŋkɨɨr Fhe Bakɨme ga ndɨɨi.
Ruk 21.5-36
41  +Zisas mba Fhe Bakɨme phena bɨna vhera kav, mbe mba Fhe Bakɨme ndiv ŋkɨɨ ndi sui kovsɨgi han muaiŋ kovan perav ki. Ana perav kav garim, gumgi gu mbigi vhɨrve za wari wo ŋkɨɨ ndi mba kovsɨgi ga sui. Ana garim, ŋkɨɨ kɨvgia ki gumgi zav, ŋkɨɨ vhɨrvera ndi sui. 42 Ana kav garav kim, bigi sosuagi mana rimgi nima mbe zi. Ana zav, kɨma raraŋ hɨva mpuneni ndi khɨngi. Mba kɨma raraneni mba bisanera vhezgirga tuktɨgi.
43  +Zisas ana gangiap, mbaram wo phorga rui gumgir kamgiap khaŋ mbe nzuai, “Gu guigira nde nzuai, kha bigi sosuagi mana rimgi nim, ana kha kovsɨk khɨngi ŋkɨɨa, nta guigira kheiŋ suegi ŋkɨɨ kambarigi. 44 Kha gumgi gu mbigi, mbe ŋkɨɨa vhɨrve kav, mbe ŋaar ki fhuv ŋkɨɨa, mbe nta ndi za sui. Kha mbik fhuvara. Ana mba ki nɨne, ana za ne ndiga za khar khɨngi. Ana ntige wo ndi mba vhezɨrga ŋkɨɨa ki fhu. Ana mba mba vhezɨrga ŋkɨɨa ana za nta ndiga za suegi.”
+ 12:1 Ais 5.1-2 + 12:6 Mt 3.17 + 12:8 Hi 13.12 + 12:10 Sng 118.22-23 a 12:11 Sng 118.22-23 + 12:13 Mk 3.6 + 12:17 Ro 13.7 + 12:18 FG 23.8 + 12:19 Lo 25.5 + 12:25 1 Ko 15.42; 15.49; 15.52 + 12:26 Kis 3.2; 3.6 + 12:29 Lo 6.4-5 + 12:31 Wkp 19.18; Ga 5.14; Ze 2.8 + 12:32 Lo 4.35 + 12:33 1 Sml 15.22; Ais 45.21; Hos 6.6; Mai 6.6-8; Mt 22.37; Ru 10.27 + 12:34 Mt 22.46 + 12:36 Sng 110.1 b 12:37 Sng 110.1 + 12:41 2 Kin 12.9 + 12:43 2 Ko 8.12