ENCHIRI BUNA ERIIKIRE NA
LUKA
Ogochaakera
Enchiri buna eriikire na Luka n’ensemo yeritangani y’amang’ana ayio Luka ariigete, ensemo ya kabere negetabu ki’ogokora kwabatomwa. Luka nigo agokwana ogoteeba buna emeremo yaye emenene nokobaa abasomi baye amang’ana ayio Yeso aegeretie na gokora, amang’ana amaya yogotoreka ayio ariikire ase omooroberio, korwa okoiborwa kwa Yohana omobatisi goikera engaki Yeso airetwe igoro, aborokigwa bagachaaka koraria amang’ana ayio amaya buna ariikire ase egetabu giakabere kia Luka. Titomanyeti amange igoro ya Luka, korende nigo togotebigwa buna nigo arenge omonto omosomi naende omonyagitari oyio ase engaki enke orenge omokereri bw’echiri engaki eyemo amo nomotomwa Paulo (Abakorosai 4:14, 2 Timoteo 4:11).
Enchiri ya Luka nigo akageire buna nigo yarigetwe ase omwaka 80 magega ya Kristo. Luka ase okoriika kwaye nigo agokwana igoro yomonto oyomo okorokwa Theofilo oyio konya onyorire amang’ana igoro ya Yeso o Nazareti. Bono Luka nigo akomoriikera amang’ana ayio ase enchera yomoroberio.
Enchiri ya Luka nigo ekoerera buya mono amang’ana igoro yobogima bwa Yeso Kristo. Luka nigo agochaaka ase ogotomanyia buna Yeso nere omotoria bw’Abaisraeli boigo nabaanto bonsi. Ring’ana erimo ri’engencho mono ase enchiri ya Luka nobokereri bwa Yeso ase abanto bonsi. Ring’ana eri nigo rikororekana maiso marore buna koreng’ana Luka akoriorokia goetera ase ogotoorokia igoro yororeria rwa Yeso gochia magega gochaakera Yeso omonyene goikera Adamu oyio ore Sokoro bw’abaanto bonsi ense engima, erio koorokia buna nonya mbaria batari ab’ororeria rwa Israeli mbare nobosibore konyora ogotoreka kwa Nyasae.
Amang’ana aya yokobainyora abanto bonsi nigo akororekana buya ekero Yeso airete ribaga gochandekera abanto abwo batarenge nakende, boigo nabwo batasikire ase ense, boigo nonya nase ekanisa. Abwo nabwo abataka, ebirema, emeuko, ababoraka, abasaria, boigo nabanyabibe ba kera engencho. Nigo ere buya mono koinyora buna Yeso are koraria buna koranderia abataka amang’ana amaya nensemo eyemo yemeremo yaye (Luka 4:18-19). Kobwatekana nogochora kwaye gokonya abataka, enchiri eye nigo ebwate chinsemo chinyinge echio chigokuurera abanto igoro yobonda boigo nogokorera oboronge ase eamate. Abanto abwo bachayire ase eamate nabwo Yeso arierete eira buna oborwoti bwa igoro nobwabo.
Amang’ana ande nareo ayio agwatanana Enchiri eye ya Luka nechinchiri chinde. Enchiri ya Luka nigo ekobeeka mono chinguru ogosasiima, kobua mono chingaki chiria Yeso are goetera ase amang’ana amange, boigo namang’ana igoro yomoika omochenu. Amang’ana ande nareo amange are ase Enchiri eye ya Luka ayio atari konyorekana ase ebitabu binde bi’Enchiri. Amang’ana ayio naria buna aya akoregete chingaki chiria Yeso aiboretwe, ogotogia na kobaka, okoiborwa kwa Yohana omobatisi, abarisia be ching’ondi bakomosasiima omwana Yeso, Yeso okoirwa ase Hekalu, boigo amang’ana ande naria yebikone biria Yeso akorete buna okoruba gwechinswe chinyinge, okobokigwa kwomwana bw’omokuungu omoboraka aria Nani, okobwenigwa kwabaanto ikomi abwo barwarete oborwaire bwa ukoma, boigo n’emebayeeno buna omosamaria omuya, omwana omosiru, omonda na Lazaro, mofarisai no’morusia ebango nayande naria igoro ya Zakayo, orogendo rwa Emmau, okobokigwa kwa Yeso okwo gwaikeranetie amang’ana ayio abanetwe nababani (24:25). Amang’ana ande yengencho mono niigoro yomogooko ororekanete chingaki chiria Yeso airetwe igoro, boigo igoro yokogenderera gwedini yegeKrisito magega yokoirwa igoro kwa Yeso, aya nigo akwerwa buya nomoriiki oyo Luka ase egetabu kiaye giakabere kigokora wabatomwa.
Okobagwa kw’egetabu eke
Ogochaakera 1:1-4
Okoiborwa kwa Yohana Omobatisi, na okwa Yeso, amo nobwana bwabo 1:5—2:52
Emeremo ya Yohana Omobatisi 3:1-20
Okobatiswa kwa Yeso na ogoteemwa kwaye 3:21—4:13
Yeso okoranderia abanto oborwoti bwa Nyasae na gokora emeremo yaye agwo Galili 4:14—9:50
Korwa Galili goika Yerusalemu 9:51—19:27
Ayakoregete agwo Yerusalemu na ang’e aroro ase echuma y’omoerio 19:28—23:56
Okobokigwa kwa Yeso, na okoorokigwa kwaye, amo nokogenda kwaye igoro 24:1-53
Ⅰ
Ⅰ Abanto abange beruete koriika ebirage bi’amang’ana aria aikeranetigwe egati yaito.
Ⅱ Nigo barigete buna intwe twatebetigwe nabwo barenge abarori korwa omochakano na abakori emeremo be ring’ana batorenteire.
Ⅲ Naboigo nainche narorire buya, magega konatukire amang’ana onsi boronge korwa ritang’ani, gokoriikera aye Theofilo bw’amasikani,
Ⅳ erinde onyare komanya oboene bw’amang’ana aria kwegeretigwe.
Obobani igoro yokoiborwa kwa Yohana Omobatisi
Ⅴ Ekero Herode arenge omorwoti o Boyahudi, narenge Omokuani oyomo, erieta riaye Zakaria, oyo orongebw’ororeria rwa Abiya. Mokaye nigo arenge korokwa Elisabeti oyio orenge omoiseke bw’ororeria rw’ Omokuani Aroni.
Ⅵ Na bonsi babere nigo barenge abanyene oboronge ase obosio bwa Nyasae; nigo babwatetie amachiiko ne chinchera chionsi chi’Omonene batari na komocha.
Ⅶ Barabwo tibarenge nomwana, ekiagera Elisabeti nigo arenge omogomba, na barabwo bonsi babere konya bagotire mono.
Ⅷ Na ekero riika ria Zakaria ri’ogokora emeremo y’obokuani ase obosio bwa Nyasae riarenge,
Ⅸ kobwatekana nengencho y’obokuani, obomera bokamogwera asoe ase Hekalu y’Omonene asambe ubani.
Ⅹ Na omoganda bwonsi bw’abaanto nigo orenge isiko gosaba ekero ki’ogosamba ubani.
Ⅺ Zakaria akaorokerwa nomomalaika bw’Omonene, oteneine ensemo ya borio y’egesasiimero ki’ogosambera ubani.
Ⅻ Ere agaichana gachia komorora, na omoondoko okamobwata.
ⅩⅢ Korende omomalaika oria akamoteebia, Toiroka, Zakaria, ekiagera ogosaba kwao kwaigurwe, na mokao Elisabeti nakoiborere omwana omoisia, na erieta riaye nomoroke Yohana.
ⅩⅣ Aye nobe nomogooko na ogosasooka,
na abanto abange nabagokere okoiborwa kwaye,
ⅩⅤ ekiagera nabe omonene ase obosio bw’Omonene.
Takonywa edivai gose ekenyugwa kegotindia;
ere naichorwe n’Omoika Omochenu,
nonya nkorwa enda ya ng’ina.
ⅩⅥ Naonchore abange b’Abaisraeli gocha ase Omonene, Nyasae obo.
ⅩⅦ Ere natang’ane bosio bwaye ase omoika ne chinguru chi’Elija,
aonchore chinkoro chi’abaise ase abana baabo,
na aonchore abamochi ase obong’aini bw’abanyene oboronge,
abeekere ang’e Omonene abanto baroisiigwe.
ⅩⅧ Zakaria agateebia omomalaika, “Naki ndakore imanye ayio? Ekiagera inche nomogotu, na mokane nagendererete kogota.”
ⅩⅨ Omomalaika akamoiraneria, “Ninche Gabirieli, ngotenena ase obosio bwa Nyasae; ninche natomwa nkwane naye, ngoteebie amang’ana aya amaya.
ⅩⅩ Korende bono aye ekiagera otegena amang’ana aane ayio agochia kooroka chingaki chiaye rora aye nobe rimama, tonyara gokwana goika rituko riria ayio agocha kooroka.”
ⅩⅪ Chingaki echio abanto baria baganyete Zakaria, bagakumia ase ogotebana kwaye ime ase Hekalu.
ⅩⅫ Ekero asogete isiko, tanyarete gokwana nabarabwo; erio barabwo bakamanya ng’a nigo arora okorora aria Hekalu ime. Ere nigo arenge kobateeberia nokoboko, akagenderera koba rimama.
ⅩⅩⅢ Ekero amatuko aye y’ogokora emeremo aerete, ere akagenda bwoye.
ⅩⅩⅣ Magega y’amatuko aria mokaye Elisabeti akaba morito, akebisa emetienyi etano, ogoteeba,
ⅩⅩⅤ “Igo nabo Omonene ankoreire ase amatuko aya andigereretie, na konduseria obosooku bwane ase amasio y’abanto.”
Obobani bw’okoiborwa kwa Yeso
ⅩⅩⅥ Omotienyi bw’etano nomo omomalaika Gabirieli agatomwa na Nyasae kogenda omochie o Galili, okorokwa Nazareti,
ⅩⅩⅦ ase omoiseke omwekungi oriereire boko nomosaacha, erieta riaye Yusufu, bw’eamate ya Daudi, na erieta ri’omoiseke oria Mariamu.
ⅩⅩⅧ Agacha asare, akabora, “Mbuya ore aye, oyobwanchererie. Omonene nigo are amo naye.”
ⅩⅩⅨ Mariamu agaichana mono ase ring’ana eri, erio ere akebooria, “Ngokwania ki oko?”
ⅩⅩⅩ Omomalaika akamoteebia, Toiroka Mariamu, ekiagera kwanyorire ogwancherwa ase Nyasae.
ⅩⅩⅪ Rora, nobe morito, noibore omwana omoisia, nomoroke erieta riaye Yeso.
ⅩⅩⅫ Oyio nabe omonene, narokwe Omwana o Nyasae ore Igoro Mono;
n’Omonene namoe ekerogo ki’obonene gia Daudi sokoro yaye;
ⅩⅩⅩⅢ nagaambere enyomba ya Yakobo goika kare na kare;
nonya noborwoti bwaye tibokoba nomoerio.
ⅩⅩⅩⅣ Mariamu akabooria omomalaika oria, “Naki rirabe ring’ana eri, ekiagera tindaba nomosaacha?”
ⅩⅩⅩⅤ Omomalaika akamoteebia,
“Omoika Omochenu nogochere,
ne chinguru chiaye Oyore Igoro Mono nachikobekere ekiriri.
Ase ayio, oyoraiborwe narokwe Omochenu, Omwana o Nyasae.
ⅩⅩⅩⅥ Rora, Elisabeti omoamate oo, nere boigo nare noborito bw’omwana omoisia ase obogotu bwaye; na omotienyi oyo noyo bw’etano nomo asare ere oyorogetwe omogomba.
ⅩⅩⅩⅦ Naki ing’ana tiriri ritanyarekane ase Nyasae.”
ⅩⅩⅩⅧ Mariamu akabora, “Rora, inche nomosomba bw’Omonene; abe ase ’nde buna ring’ana riao.” Omomalaika akaimoka akarua asare.
Mariamu ogochia gokwania Elisabeti, naende ogotogia Nyasae
ⅩⅩⅩⅨ Mariamu akaimoka ase amatuko ayio, akagenda bwango ase ebitunwa goika omochie oyomo o Yuda,
ⅩⅬ agasoa nyomba mwa Zakaria, agakwania Elisabeti.
ⅩⅬⅠ Ekaba Elisabeti agachia koigwa ogokwania kwa Mariamu, omwana omoke agatuma ase enda yaye ime; Elisabeti agaichorwa n’Omoika Omochenu,
ⅩⅬⅡ agaaka eriogi ase chinguru, agakwana, “Gwaseseniigwe aye ase abakungu, na oroiboro rw’enda yao rwasesenigwe.
ⅩⅬⅢ Ng’ai ring’ana eri riarure, ng’ina Omonene one anchicheire inche?
ⅩⅬⅣ Ekiagera rora, eriogi ri’ogokwania kwao riachia gosoa ase amato aane, omwana omoke otuma ase omosasoko ase enda yane ime.
ⅩⅬⅤ Nasesenirie oyobwegenete ng’a amang’ana ayio ateebigwe n’Omonene naikeranigwe.”
ⅩⅬⅥ Mariamu agateeba,
“Omoyo one otogirie Omonene,
ⅩⅬⅦ omoika one ogokeire Nyasae, Omotoria one,
ⅩⅬⅧ ekiagera origereirie obwororo bw’omoiseke omosomba oye.
Naki ekeene, korwa reero ebigori bionsi nabindoke omosesenigwa,
ⅩⅬⅨ ekiagera ere oyore ne chinguru onkoreire amanene,
na erieta riaye nerichenu.
Ⅼ Amaabera aye nigo are ase abwo bamoirogete
korwa ebigori goika ebigori.
ⅬⅠ Okorire ogokora gwe chinguru,
oserebanirie abaenenu ase ebirengererio bie chinkoro chiabo.
ⅬⅡ Okeeirie abanene korwa ase ebirogo biabo bi’obonene,
oimokereirie igoro abaitongo.
ⅬⅢ Abare nenchara obaigotirie amaya;
abanyene enibo obaseririe bare namaboko amasa.
ⅬⅣ Okonyire Israeli, omosomba oye, ase okoinyora amaabera aye,
ⅬⅤ buna atebeetie chisokoro chiaito, Aburaamu na oroiboro rwaye, goika kare na kare.”
ⅬⅥ Mariamu akamenya nere emetienyi etato, akairana sobo.
Okoiborwa kwa Yohana Omobatisi
ⅬⅦ Engaki yokoibora kwa Elisabeti egaika, ere akaibora omwana omoisia.
ⅬⅧ Abairi na eamate yaye bakaigwa ng’a Omonene omororeire amaabera amange, bakagoka amo nere.
ⅬⅨ Rituko ria gatano na gatato bakaira omwana komwarokia, bakarigia bamoroke erieta ria ise, Zakaria,
ⅬⅩ korende ng’ina akairaneria, akabora, “Taibo; nigo ararokwe Yohana.”
ⅬⅪ Bakamoteebia, “Tari nonya noyomo ase eamate yao okorokwa erieta erio.”
ⅬⅫ Bakorokia ise ase ogokwana kw’ebimanyererio bi’amaboko, komoboria buna arigetie arokwe.
ⅬⅩⅢ Agasaba ebao y’okorika, akarika “Yohana, nario erieta riaye.” Bagakumia bonsi.
ⅬⅩⅣ Erio kegima agasiborwa omonwa na oromeme rwaye, agakwana, ogotogia Nyasae.
ⅬⅩⅤ Obwoba bogasoa ase abairi babo bonsi. Amang’ana aya onsi agasaarera ase ense yonsi y’ebitunwa bia Boyahudi.
ⅬⅩⅥ Na bonsi abayaigwete bakayabeeka ase chinkoro chiabo ime, bakaboora, “Mwana ki rende arabe oyo?” Naki okoboko kw’Omonene nigo kwarenge amo nere.
ⅬⅩⅦ Zakaria ise agaichorwa n’Omoika Omochenu, akabana, okobora,
ⅬⅩⅧ “Omonene, Nyasae o Israeli, atogigwe,
ekiagera obacheire abanto baye na kobabooria.
ⅬⅩⅨ Naende ototeneneirie Omotooria bw’okobua
ase eamate ya Daudi, omosomba oye.
ⅬⅩⅩ Buna ateebete korwa omochakano
goetera ase emenwa y’ababani baye abachenu,
ⅬⅩⅪ ng’a natotoorigwe korwa ase ababisa baito,
na korwa ase amaboko abo bonsi abatogechete,
ⅬⅩⅫ erinde abarorere amaabera chisokoro chiaito,
na koinyora okobwatana kwaye ogochenu.
ⅬⅩⅩⅢ Emuma eria arierete sokoro yaito Aburaamu,
ⅬⅩⅩⅣ ng’a natoe ribaga ri’okomosasiima totari nobwoba,
gatoratoorigwe korwa ase amaboko y’ababisa baito,
ⅬⅩⅩⅤ ase obochenu na ase oboronge ase obosio bwaye amatuko aito onsi.
ⅬⅩⅩⅥ Naye, Omwana, norokwe omobani bw’Oyore Igoro Mono,
ekiagera notang’ane ase obosio bw’Omonene.
Oroisie chinchera chiaye,
ⅬⅩⅩⅦ omanyie abanto baye ogotooreka
ase okwaberwa kw’ebibe biabo.
ⅬⅩⅩⅧ Ase amaabera aye Nyasae oito,
ekero amasase a igoro aratochere,
ⅬⅩⅩⅨ ababerere abamenyete ase omosunte na ase ekiriri ki’amakweri,
na koraa amagoro aito ase enchera y’omorembe.”
ⅬⅩⅩⅩ Omwana oria agakiina, akamenteka chinguru ase omoika, akaba ase erooro goika rituko riria aorogete ase Abaisraeli.