EGETABU KIE RITANG’ANI KIA
MAKABI
Ogochaakera
Egetabu egetang’ani kia Makabi nigo gekwerera ayio akoregete ase omogano bw’Aayahudi korwa ase chingaki chia Antioko Epifane (175 Nyuma Yeso ataraiborwa) goika engaki ya Yohana Yirikanas (134 Nyuma Yeso ataraiborwa).
Omogano bw’okogokia mono nigo ore igoro ya Abaasimoni gose enka ya Makabi na nigo kegosiira amang’ana aria agoteeba buna ere nigo achoretwe na Nyasae gotoria Abaisraeli. Egetabu eke boigo nigo kebwate ekerenga ekenene igoro y’edini: Nyasae nigo are emeremo ase omogano na nigo arabae obobui baria bonsi barabe abegenwa ase are buna eng’eria.
Okobagwa kw’egetabu eke:
Danieli na abasani baye 1:1—6:28
Amaroro Danieli arooche 7:1—11:45
a. Ching’iti inye 7:1-28
b. Emingichi na egoree 8:1—9:27
c. Omotomwa otometwe korwa igoro 10:1—11:45
Engaki y’omoerio 12:1-13
Ⅰ
Omosike Alekisanda
Ⅰ Ekaba Alekisanda o Makedonia, omwana o Filipo, ere nigo aruete ase ense ya Kitimu. Akamogwera na komobua Dario omorwoti o Persia na Media na koba omorwoti ribaga riaye. Ase ebiro ebio Alekisanda konye obeire omorwoti bwa Abagiriki.
Ⅱ Ere akarwana chiseegi chinyinge, akayeira emechie yagitire na kobaita abarwoti b’echinse echio.
Ⅲ Alekisanda agasuka motwe goika chinsinyo chi’ense, akabiira ebisaku bitakobareka. Omoerio, ekero ense engima yatoererete inse yoborai bwaye, akerora kegima na kweigwa koba omonene.
Ⅳ Akaroisia abarwani bare ne chinguru chieetanetie, akagaambera ense, ebisaku na abanene baabo; akababetereria komorwera ebango.
Ⅴ Erio omorwoti Alekisanda akarwara akaigwa buna oikire ang’e nogokwa.
Ⅵ Ere akabarangeria abanene baye bengeencho abwo barenge bagisangio baye abwo bakiinete nere korwa obwana na kobagabera oborwoti bwaye kare moyo.
Ⅶ Ekero akwete, Alekisanda konye ogaambire ase emiaka ikomi ne ebere.
Ⅷ Abanene baye bagachaaka kogaamba kera oyomo ase orogongo rwaye.
Ⅸ Abwo bonsi bakabekerwa chigutwa chi’oborwoti ekero Alekisanda akwete na ababiare baabo bakaba abarwoti nyuma yaabo ase emiaka emenge; na barabwo bakarenta amabe amange mono ase ense engima.
Antioko Epifane na Renagade bwa Abayahudi
Ⅹ Oyomo ase ababiare abwo nere oria omotwambu, Antioko Epifane mosinto bwa Antioko. Ekero konye atarabekerwa eguutwa yoborwoti ase omwaka o 137 ase ebiro bia Abagiriki, ere Antioko Epifane nigo arenge omooswa ase ense ya Rumi.
Ⅺ Ase engaki eyio gekaimoka ekeombe kia Abayahudi batasigete richiiko ase ense ya Israeli ekio giasaretie abanto abange kegoteeba: “Tiga togende toroisie okobwatana ne chinse chitobebekaine ekiagera korwa tweatananete na barabwo twanyorire amabe amange.”
Ⅻ Okogania okwo gokagookia abanto,
ⅩⅢ na ase egati yabo bakamochiera omorwoti nekeririanda. Omorwoti akabanchera gotunyana chingeencho na amenario ye ebisaku binde.
ⅩⅣ Erio bakaagacha egetii giechigosori ime yomochie o Yerusalemu ase omogwekano bwe ebisaku binde.
ⅩⅤ Bakarusia ebimanyererio biokwaroka ase emebere yaabo na gotiga okobwatana ogochenu. Bakabwatana amo na abanto bebisaku binde bakenyinyeka ase ogokora amabe.
ⅩⅥ Ekero arooche oborwoti bwaye bwatenenire, Antioko akarengereria koyeira Misiri erio abe omorwoti bw’ense eyio amo na Siria.
Antioko okogwera Abamisiri
ⅩⅦ Erio akayegwera Misiri ore n’obonge bwa abarwani baye abatindi be chibaarasi amo nechinchogu boigo ebirwanero bia amaache ye chinyancha.
ⅩⅧ Ekero esegi yachia gete, Tolemai, omorwoti o Misiri akeringa gochia magega erio agatama. Abarwani baye abange bagaitwa.
ⅩⅨ Erio Antioko akanyara koyeira ense yonsi n’emechie yagiteire chinyasi ekabwatwa n’ense ya Misiri.
Antioko okobachanda Abayahudi
ⅩⅩ Magega yokoira Misiri, Antioko amo na abarwani baye abatindi bakayecheira ense ya Israeli, Omwaka o 143, agaika ase omochie o Yerusalemu.
ⅩⅪ Ase oboenenu agasoa ime ye Hekalu na koira ekebekerero gietaabu kiebing’wanso korwa igoro y’egesaasimero boigo ekebekerero gie chitaaya amo ne ebinto binde bionsi.
ⅩⅫ Boigo akayeimokia emesa yemegati yabeekire ase obosio b’Omonene, ebitaabo ebichenu, chibaakuli, ebiutero bi’etaabu, ebitambaa ne chiguutwa. Agataagora ebichabero bi’etaabu biarenge ase enyasi ya motwe ye Hekalu.
ⅩⅩⅢ Akabiira ebibekerero bi’etaabu na efeta na ebinto bionsi bie erigori, kobekerania ebinto bionsi bie erigori anyoorete bibisire aroro.
ⅩⅩⅣ Akabibogoria bionsi erio akabiira goika ense yaye. Ere konye oiteire amanyinga amaange mono na akaba ogwetogeria ring’ana erio.
ⅩⅩⅤ Agatiga ekerero ekenene ase ense yonsi ya Israeli.
ⅩⅩⅥ Abagaambi amo na abagaaka bakarera nokweumia okonene, abamura na abaiseke bakagoya ne ekieni kia abakungu baito gekarachoka.
ⅩⅩⅦ Kera omonyanyangi akeumia nogotera kw’amagombo; kera omoriakari akereera ime ase enyomba yaye.
ⅩⅩⅧ Abanto baito bonsi bagekuuneka nobosooku, ense yaito yonsi egatengechigwa.
ⅩⅩⅨ Magega ye emiaka ebere, omorwoti Antioko agatoma abarwani abange b’esegi korwa Misia mamincha yemechie ya Yudea. Ekero abarwani abwo baigete Yerusalemu,
ⅩⅩⅩ Ase obong’ainereria omonene bwa abarwani abwo agakwana amang’ana amaansu y’omorembe korende ase okobatega. Erio kegima, akayosaagana mobasokano omochie oria na koyosaria bobe mono. Agaita omoganda bwa abanto abange.
ⅩⅩⅪ Akayosamba omorero na koyaira omochie o Yerusalemu, agatagora chinyomba ne chinyasi chinsemo chionsi,
ⅩⅩⅫ akaaosa abakungu, abana ne chitugo.
ⅩⅩⅩⅢ Erio Antioko amo na abarwani baye bakaagacha omorobiri omotambe omokong’u goetanana Omochie o Daudi; bakabeka ekambi yaabo aroro agwo.
ⅩⅩⅩⅣ Akababeeka abanto batasigete richiiko koba abareendi agwo. Barabwo bagakong’ia oborendi bwabo;
ⅩⅩⅩⅤ bagasangereria na kwegachera chindagera amo ne ebirwanero, bagasangereria ebisakore bionsi barusetie Yerusalemu, bakabibeka ase ekambi ime. Ekambi eyio ekaba okoirokia okonene ase omochi o Yerusalemu.
ⅩⅩⅩⅥ Nigo yarenge okoirokia ase Hekalu, na omochando otakoera ase Israeli.
ⅩⅩⅩⅦ Abanto batari na komocha bagaiterwa ase chinsinyo chie egesasiimero; ase igo, aase achenu akabekwa ogotacheneka.
ⅩⅩⅩⅧ Abamenyi ba Yerusalemu bagatama ase engencho yaabo, na omochie oyio okaba oyo bwa abamenyi na okaba omogeni ase abanyene omochie boigo abana bakayotiga.
ⅩⅩⅩⅨ Hekalu yaye egatigara ekamogete buna erooro; amatuko aye amanene akaonchoka koba ay’ebirero, omogooko bw’esabato okaonchoka koba okwangana na esiko yaye ekaba obosooku.
ⅩⅬ Enyaro yokogwa kwaye ekareng’ana obonene bwaye bw’omochaakano; na ogwetogia kwaye gokaonchoka koba ekerero.
ⅩⅬⅠ Omoerio omorwoti Antioko akariika ogochika ase abanto bonsi ase oborwoti bwaye babe egesaku ekemo,
ⅩⅬⅡ naigo kera omonto atugute amenario ne chingeencho chiaye.
ⅩⅬⅢ Abanto be ebisaku binde bionsi bakayanyoora amang’ana ayio yomorwoti. Abange nonya na ase egati ya Abaisraeli bagatunyana edini yaye ase omogooko; bagakora ebing’wanso ase emegwekano b’echinyasae na gosaria esabato.
ⅩⅬⅣ Omorwoti agatoma abanto kobogoria amarube goika Yerusalemu na Yudea nogochika buna abanto bonsi batunyane amenario nechinchera echio chiabageni.
ⅩⅬⅤ Akabakania tibabaisa korwa ebing’wanso bi’ogosambwa, chinyeke gose ebiebinyuugwa ime ye Hekalu. Agachiika esabato na’matuko yomochengo agwekane amatuko ande a botaambe.
ⅩⅬⅥ Abanto bagachiikwa gokora ogotacheneka ase Hekalu na abakoreri baye.
ⅩⅬⅦ Erio barabwo baagachere emegwekano ye chinyasae ebisasimero, bie Hekalu na ase achenu ase okobiruera esadaka ye chimbeche amo ne ching’iti chitachenegeti,
ⅩⅬⅧ boigo batige tibabaarokia abana baabo. Bakaganerigwa koba abatachenegeti ase chinchera chionsi,
ⅩⅬⅨ erio banyaare kweba amachiiko na koonchora amenaria ne chingeencho chiabo chionsi.
Ⅼ Onde bwensi orenge koamererania nogochika kwomorwoti akanacherwa ogokwa.
ⅬⅠ Goetania nokoraria ogochika okwo ase ense yonsi omorwoti arenge kogaambera, Antioko akabachoora abateneneri bare gotunyana ogoikeranigwa kwerichiiko erio riaye na kobachiika abanto bonsi b’emechie yonsi ya Yudea baruere chinyasae echio ebing’wanso.
ⅬⅡ Abange ase Abayahudi baria batigete amachiiko, bakabagwera abateneneri abwo. Igo bakarentera ense ogotacheneka ase ogokora obobe obwo,
ⅬⅢ na gokora baria abeegeni barenge ime ya Israeli gotama na kwebisa aa na aria ase barenge konyaara.
ⅬⅣ Ase rituko ria ikomi na gatano omotienyi o Kisilevu, omwaka o 145, omorwoti Antioko agatenenia Okogechia Kwogosaria igoro ase egesasiimero ekenene ase ebing’wanso biogosamberwa biarenge korwerwa ime ye Hekalu na obosasiimero bwe chinyasae bokaagachwa ase kera omochie o Yudea.
ⅬⅤ Erio bakaba bagoutera ubani ase kera enchera ne egesieri kienyomba.
ⅬⅥ Bakabichwera-chweria na gosaamba ebitabu binde bionsi barenge konyoora biriikire amachiiko.
ⅬⅦ Ase ogochika kwomorwoti, onde bwensi orenge konyoorwa negetabu giokobwatana gose gotunyana amachiiko agaitwa.
ⅬⅧ Ase kera omotienyi, abanto abwo abatwambu bakaba bagokorera egekuba ase Abaisraeli abwo babwatetwe ase emechie ao ao.
ⅬⅨ Ekero riaika rituko riemerongo ebere na gatano riomotienyi oyio oyio, abanto abwo bakaruera ekengwanso kiabo kiogosaambwa ase chinyasae chiabo igoro ase egesasiimero ekenene ase ebing’wanso biogosamberwa biarenge korwerwa ime ye Hekalu enchenu.
ⅬⅩ Ase ogochika kw’omorwoti, bakabaita abakungu bonsi abwo baancherete abana baabo kwaroka,
ⅬⅪ amo ne chiamate chiabo, baria babaarogetie abana abwo na boigo goita abana abwo bonsi ase okobasung’unanania igoro ase ebigoti bia abaang’ina.
ⅬⅫ Nonya nabo, Abaisraeli abaange bagatenena ase richiiko na goetia ase okwerwa tibaria chindagera chitachenegeti.
ⅬⅩⅢ Bagaetia buna mbuya gokwa kobua gosaria okobwatana ogochenu ase okoria ebitachenegeti na igo, ekeene, abange bagaitwa.
ⅬⅩⅣ Ase endamwamu ya Nyasae Abaisraeli bagachandeka mono.