8
Vivine vaina Ieisu ma enavo ihiuiuledi
ʼAbiboda Ieisu tutuvila tauya ʼabaga qiduqiduadi be goyogoyodi ʼidia ta Yaubada ena ʼEbeluvine valena aqiaqina lugaihiea. Ta Tuwelo dina maega itauya. * Ta wese vaina vivine maega iluvivila, taudi lova ʼidiega niboana luveifadi Ieisu ʼwavinidi iʼifoqe, ta wese adi vihiqayavo giveaqiaqiedi. Taudi vivine dina adi wawayavo baʼe: Meli Magidala, lova tauna ʼinega niboana luveifadi adi yau seveni Ieisu ʼwavinidi iʼifoqe, ta wese Ioana, taudi kini Elodi ena tofewa ana wawa Kusa moqanena, ta wese Susana be vaina vivine maega. Baʼe vivine dina edi kulufayega Ieisu ma enavo ihiuledi ta iʼitamakidi.
Witi vewanina vona sesebaina
(Madiu 13:1-9; Maki 4:1-9)
Taha tuta ʼinaya qabu qiduadi ʼabaga taha taha ʼidiega imai ta itoavaʼauta Ieisu ʼinaya. ʼInega vona sesebaiega veʼitedi vonaya,
“Tovaoqa taha ena vaoqaya tauya ta witi vewanina veyavuledi, ta vaina vewana ʼedabalaya iavuta, ʼinega tomotau ʼaqediega iʼevaqosoqosodi, ta manu iʼitedi ʼinega iwebui mai ta iʼainidi. Ta vaina vewana dabodabo ʼinaya iavuta ta ge bwaʼobwaʼo qiduana, ʼinega itabo ta ʼabiboda imwatuqu, mana bwaʼobwaʼo nana ge niginigina. Ta wese vaina vewana talitali gamonaya iavuta, ta maega itabo vinivinioya, ʼinega talitali vewaiwai ta fai veʼaligidi. Ta wese vaina vewana bwaʼobwaʼo aqiaqina ʼinaya iavuta ta itabo ta iveqidua ʼinega ivuaqa. Ta ʼidiega bolimana aqiaqina lobea, mana vewana ʼaidega ʼaidega ʼidiega 100 lobedi.”
ʼInega Ieisu tomotau qabudi vonedi vonaya, “ʼEguma ma taniqami vona baʼe ona noqolia.”
Vona sesebai ena ʼifoqe ʼiuna
(Madiu 13:10-17; Maki 4:10-12)
Ta ʼabiboda Ieisu ana toʼabibodayavo ivetalaʼaiea ivonaya, “Vona sesebai baʼe, maʼoda ana alamani?”
10  * ʼInega Ieisu vonedia, “Omiʼa Yaubada ena ʼEbeluvine gamo aqiaqina ana alamani niʼa awafelea ʼimia.
‘Ta mali tomotau vona sesebaiega yaveveʼitedi, mana inoqonoqolia
ta nuadi ge daʼeqaʼui,
ta wese ma matadi,
ta ge ida ʼita aqiaqiea.’ ”
Witi vewanina vona sesebaina Ieisu givesimatalia
(Madiu 13:18-23; Maki 4:13-20)
11 ʼInega Ieisu vonaya, “Vona sesebaina ana giyavua baʼe ʼedewana: Vewani nana niʼa yaʼinanea tauna Yaubada ena vona. 12 Ta vaina tomotau kavona vewana dina ʼedabalaya iavuta, mana Yaubada ena vona inoqolia, ta Seitani maimai ta vona nana giwalidiega ʼewaʼewa yavulea, ʼinega ge adi fata Yaubada ina vetumaqanei be ʼetoyavua ina lobei. 13 Ta vaina tomotau kavona vewana dina iavuta bwaʼobwaʼo ma dabodabona ʼinaya, mana Yaubada ena vona inoqolia ta weaqina iqaiawa. Ta kwalamidi gebu, ʼinega tuta kukusana ʼinaya ivetumaqana, ta tuta nana Seitani nasitonovidi ʼinega ina beʼu kwayavona. 14 Ta vaina tomotau kavona vewana dina talitali gamonaya iavuta, mana taudi Yaubada ena vona inoqolia, ta edi toa be wese kaikaiwabu weaqina inuanua, ta wese bwaʼobwaʼo ana qaiawa ʼinaya iawafeledi, ʼinega Yaubada ena vona ge davuaqa ʼidia. 15 Ta ʼesi vaina tomotau kavona vewana dina bwaʼobwaʼo aqiaqina ʼinaya iavuta. Taudina aqiaqi otaqidi ta giwalidi iawafelea Yaubada ʼinaya, mana ena vona inoqolia ta ikafiʼiʼihia, e ʼinega vuaqa aqiaqina ʼifoʼifoqe ʼidiega.”
Lamufa vona sesebaina
(Maki 4:21-25)
16  * ʼInega wese Ieisu vonedi vonaya, “Gebu taha toga lamufa nagabui nahaʼukwaivei ʼulena nage ʼivi ʼayanaya, ta ʼesi vunavunaqaya nahaʼui be ʼinega tomeqabu ilugu vanuea nasimatalidi.
17  * “Mana yani qabuna ʼwaiʼwaivina be aʼuaʼukwaivina nawale naʼifoqe vunavunaqaya ta tomotau qabudi ina ʼitea ta wese ina alamani aqiaqiea.
18  * “ʼInega yani qabuna onoqonoqolia e ona nuaveʼavina aqiaqiea. Mana tomeqabu egu vona inoqola aqiaqiea e nawale edi alamani naveʼenaʼi. Ta tomeqabu egu vona ge ida noqolia, e nawale edi alamani goyona ʼidia ʼenoʼeno Yaubada naʼewa yavulea.”
Ieisu inana be tainavo isalia
(Madiu 12:46-50; Maki 3:31-35)
19 ʼAbibodanaya Ieisu inana be tainavo imai sabi ʼitana. Ta qabu qidua vaʼinedi itoatoa, ʼinega ge adi fata ina lugu Ieisu ʼinaya. 20 ʼInega taha tomotau Ieisu voneaya, “Kaiwabu, inau be taimwavo ʼatamanaya itovotovolo, ta nuanuadi ina ʼiteu.”
21 ʼInega Ieisu vonedi vonaya, “Tomeqabu Yaubada ena vona inoqolia ta ivelumatamatayagea, e taudi inagwavo be wese taigwavo.”
Ieisu wedilia wese nufula givedaumwalia
(Madiu 8:23-27; Maki 4:35-41)
22 Taha tuta ʼinaya Ieisu ana toʼabibodayavo vonedi vonaya, “Kana gelu kana vaukamana lavu diʼwenaya.” ʼInega taha waga igelui ʼabo itauya. 23 Tuta nana ivavabala Ieisu matana dune ta ʼenoʼeno waga gamonaya. ʼInega yaqina waiwaina ʼifoqe ta nufula qiduadi waga gamonaya goi vedodoya, ʼabo tuta goyona ida damana.
24 ʼInega toʼabiboda dina idivanoya ivoneaya, “Kaiwabu, Kaiwabu, uyaʼitoto mana tuta goyona kana damana!”
ʼInega Ieisu yaʼitoto, ta yaqina be nufula lugwaeyedi vonedia, “Oluaʼu!” Tuata yaqina be nufula ʼavalagwaedi.
25 ʼInega Ieisu ana toʼabibodayavo vonedi vonaya, “Maʼoda? Nage ge oda vetumaqanegu, waisa?”
Ta taudi imwaniniva ta wese nuadi voqana, ʼabo taudiega ivonaya, “Toʼoloto baʼe, mana yani qabuna luluvinedi, ta wese yaqina be nufula bonana ivematamatayagea?”
Ieisu taha ʼoloto gamonega niboana luveifadi ʼwavi ʼifoqeyedi
(Madiu 8:28-34; Maki 5:1-20)
26 Ta niʼau diʼwe Galiliega ivaukamana ilugu me Gelasine edi diʼwe ʼinaya. 27 Ieisu niʼa webui balabalaya, ʼinega taha ʼabaga nana ana ʼoloto ʼifoqe mai ʼinaya. Ta ʼoloto nana niboana luveifadi niʼa iʼwahalia. Ta tuta kuena ge davekaleko ta wese vanuea ge datoatoa, ta ʼesi tuta qabuna debaʼunu ʼidia toatoa. 28-29 Ta tuta kuena ʼinaya niboana luveifana ʼoloto nana luvekwavekwavea, ʼinega tomotau nimana be ʼaqena iyoqonidi seniega ta iʼitamakia. Ta seni nana ʼeluhufeufedi ta niboana luveifana ʼebeʼewei tauyea diʼwe ilumakavinaya ʼidia.
Ta tutana ʼoloto nana Ieisu ʼitea ʼinega ʼalabwau ta ʼaqenaya givelukabwebwe. ʼInega Ieisu voneaya, “Niboana luveifana, ʼoloto benaʼe ʼinega uʼifoqe mai!”
ʼInega niboana nana bonana qiduanega gaba vonaya, “Ei Ieisu, oʼa Yaubada Toatoa Vanena Natuna, tolaʼai nuanuau una viaqi ʼiguya? Yavevenoqieu, visiqa ge una neigu.”
30 ʼInega Ieisu vetalaʼaiea voneaya, “Maʼoda au wawa?”
ʼInega vonaya, “Agu wawa ʼEaʼealima”, mana niboana luveifadi koyadi niʼau ilugu ʼoloto nana gamonaya ta itoatoa.
31 Ta niboani dina Ieisu ʼinaya ivenoqi waiwai ivonaya, “Gebu una felawebuiema vetoa ge ana ʼebeluʼovoamo ana wawa Abisi ʼinaya.”
32 Ta taha bwanaga veanaya bawe qabudi iduaduala. ʼInega niboana luveifadi Ieisu ivenoqiea nahawafeledi ina lugu bawe ʼidia, e ʼinega Ieisu awafeledi. 33 ʼInega iʼifoqe ʼoloto nana gamonega ta bawe ʼidia ilugu, ta bawe diavona ikwava ta koyadi ivegaligaliʼwaʼwa itauya dabega iwebui lavuya ʼabo igavivila.
34 Bawe adi toʼitamakiavo yani qabuna ʼifoqe niʼa iʼitea, ʼinega ivihila itauya, ta valena isimana dadanea ʼabaga qiduqiduadi be goyogoyodi ana totoayavo ʼidia. 35 ʼInega imai be nuanuadi wese taudi matadiega ina ʼitea tolaʼai niʼa ʼifoqe. Ta tutana imai Ieisu ʼinaya ʼinega ʼoloto nana iʼitea lova niboana luveifadi iluvekwavea. Tauna ena nuanua niʼau veaqiaqi ta vekaleko ʼabo Ieisu ʼaqenaya toabui toatoa. Ta tomotau qabudi imwaniniva.
36 Ta tomotau diavona Ieisu ena viaqayavo niʼa iʼitedi ʼabibodanaya iʼevivi edi ʼabagaya ta ʼoloto nana lova niboana luveifadi iʼwahalia ena veaqiaqi weaqina iveluluʼuyayea ediavo ʼidia. 37 ʼInega me Gelasine qabudi imwaniniva qiduana ta Ieisu ivonea vonigo nanogedi ta edi diʼwe ʼinega natauya. ʼInega Ieisu wagaya gelu ʼevivi nogedi tauya. 38 Ta ʼoloto nana tawadega veaqiaqi mai Ieisu ʼinaya venoqiea vonaya, “Nage ana fata ena ʼabibodeu?”
ʼInega Ieisu ʼoloto nana luvetunei voneaya, 39 “Ge au fata una ʼabibodegu, ta ʼesi una ʼevivi una tauya eu ʼabagaya, ta Yaubada ena veyoluba qiduana ʼiuya weaqina una veluluʼuyayea.”
E ʼinega ʼoloto nana tauya, ta tolaʼai Ieisu niʼa viaqia ʼinaya simana dadanea ʼabaga nana gamonaya.
Yailo natuna vevihiqa
(Madiu 9:18-19; Maki 5:21-24)
40 Tutana Ieisu ma ana toʼabibodayavo iʼevivi Galili ʼinaya, ʼinega qabu qiduadi me edi qaiawa Ieisu iʼebeʼewea, mana tauna weaqina ibaʼebaʼe. 41 ʼInega taha ʼoloto ana wawa Yailo, tauna vanue tafwalolo ana tovanugweta, mai Ieisu ʼaqenaya iwaʼodu ta venoqiea maega ina tauya ena vanuea, 42 mana natuna mevavinena ʼaidega otaqina tuta goyona naʼaliga. Ta gwama nana ana yaʼwala tuwelo ʼidewana niʼa lobea.
ʼInega Yailo maega ʼedaya itautauya, ta wese qabu qidua vaʼinedi iʼabibodedi ta Ieisu iveliaʼiʼia.
Vavine taha nuanuana Ieisu ana kaleko nagitonovia
(Madiu 9:20-22; Maki 5:25-34)
43 Ta qabu dina nuanidia taha vavine ma ana vihiqa maega itautauya. Ta ana vihiqa sulalina inoqa yaʼwala tuwelo ʼidia, ta nawale inoinoqa, mana ge taha toga ana fata dagiveaqiaqiei. 44 ʼInega vavine nana Ieisu ʼabibodanega mai ʼabo ana kwakwalufai noyana gitonovia, ta omoʼe tutana ʼinaya sulalina yafaha kwayavonia.
45 ʼInega Ieisu vonaya, “Togama gitonovigu?”
ʼInega qabudi ivegeqa ta Fita voneaya, “Kaiwabu, uʼitedi qabu qiduadi iveveliaʼavala ʼinega iluʼoneu.”
46 Ta Ieisu voneaya, “Taha toga agu kwakwalufai gitonovia, mana yalutonovia ʼiguyega egu waiwai ʼifoqe.”
47 Ta vavine nana nuanuana naoukwaiva, ta ge ana fata mana Ieisu niʼa alamania ena waiwai vaukamana ʼinaya. ʼInega vavine nana me ena tatava mai Ieisu ʼinaya ta ʼaqenaya iwaʼodu. ʼInega tomotau qabudi ʼiawadia simana ʼifoqeyea tolaʼai weaqina Ieisu ana kwakwalufai gitonovi, ta maʼoda ʼinega veaqiaqi kwayavona.
48  * ʼInega Ieisu vavine nana voneaya, “Natugu, eu vetumaqana ʼinega niʼa uveaqiaqi. Uyaʼitoto me eu nuadaumwala una tauya.”
Yailo natuna ʼaligega Ieisu giveyaʼitotoya
(Madiu 9:23-26; Maki 5:35-43)
49 Ieisu nawale vonavona vavine nana ʼinaya, ʼinega vanue tafwalolo ana tovanugweta Yailo ena vanuega taha tomotau vale miea ʼinaya vonaya, “Natuhu yawaina niʼa gumwala, ʼinega Toveʼita ge una veʼaqe visiqi.”
50 Vale baʼe Ieisu noqolia ʼinega Yailo vonea vonaya, “Ge giwaliu nahaʼala, ta ʼesi una vetumaqanamo, natuhu nawale naveaqiaqi.”
51 ʼInega itutuvila itauya ʼabo vanuea iʼifoqe. Ta Ieisu tomotau qabudi awatayedi ge taha toga nalugu. Ta nuanuana Fita be, Ioni be Iemesa ta wese gwama nana tamana be inana maega ina lugu. 52 Ta vaina tomotau nawale idoudou ta wese iʼewaʼewabamu gwama nana weaqina. ʼInega Ieisu vonedia, “ʼElovemi, ge ona dou! Gwama baʼe ge daʼaliga ta ʼesi ʼeno motaiva ʼenoʼeno.”
53 ʼInega todou Ieisu idagiea, mana ialamania gwama baʼe niʼa ʼaliga. 54 ʼInega ilugu ta Ieisu gwama nimanaya kafi ta voneaya, “Natugu, uyaʼitoto!” 55 ʼInega gwama nana yawaha ʼevivi ta lukwayavonega yaʼitoto. ʼInega Ieisu gwama inana be tamana vonedi ʼabwaga ina neia naʼai. 56 Yani baʼe weaqina tamana be inana nuadi voqana aqiaqi. Ta Ieisu luvinedi vonedia, “Gebu taha toga ʼinaya ona simana egu viaqa baʼe weaqina.”
* 8:2 Md 27:55-56; Mk 15:40-41; Lk 23:49 * 8:10 Ais 6:9-10 * 8:16 Md 5:15; Lk 11:33 * 8:17 Md 10:26; Lk 12:2 * 8:18 Md 25:29; Lk 19:26 * 8:48 Lk 7:50