7
Didzaʼ bëʼë Esteban, le gunnë́ʼ uláz queëʼ
Níʼirö bixúz lo gunábinëʼ Esteban naʼ, rnnëʼ:
—¿Naruʼ nácatë caní?
Bubiʼë didzaʼ Esteban, rnnëʼ:
—Libiʼiliʼ, bönniʼ gula, en libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ. Dios, Bönniʼ nayë́pisëtërëʼ, buluíʼi lahuëʼ ga zoëʼ Abraham, xúziruʼ gudödi, cateʼ niʼ zoëʼ luyú Mesopotamia, cateʼ siʼ tsöjsóëʼ yödzö Harán. Dios gudxëʼ lëʼ: “Birúaj ladzuʼ, en buláʼalen diʼa dza quiuʼ, ateʼ guyéaj luyú niʼ uluíʼidaʼ liʼ.” Níʼirö birúajëʼ Abraham luyú Mesopotamia le naca xiyúgaca bönachi Caldea, ateʼ yöjsóëʼ yödzö Harán. Lu yödzö niʼ gútiëʼ xuzëʼ Abraham naʼ, ateʼ lëʼ buzë́ʼë niʼ, ateʼ Dios guchë́ʼë lëʼ luyú ga ni zóaruʼ naʼa. Dios bitiʼ bëʼë lëʼ lataj guequi queëʼ luyú ni. Calëga látiʼsö bunödzjëʼ queëʼ ga soëʼ luyú ni, pero guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ queëʼ luyú ni, ateʼ tödi gátiëʼ Abraham guequi luyú ni quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ, sal-laʼ bitiʼ nacuíʼinibiʼ biʼi queëʼ. Lëscaʼ caní Dios gudxëʼ Abraham: “Tsöjáquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ lu xiyúgaca bönachi izáʼa, ateʼ niʼ ilácagaquiëʼ ca bönachi ziʼtuʼ. Ilunëʼ bönniʼ luyú niʼ ga ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ. Uluʼsacaʼ ziʼë légaquiëʼ idú ca tapa gayuáʼ iz.” Lëscaʼ Dios gudxëʼ lëʼ: “Nedaʼ uzötjaʼ bönachi luyú niʼ, ga niʼ ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ, ateʼ tödi niʼ uluʼrúajëʼ niʼ, ateʼ ilunëʼ xichinaʼ luyú ni.” Dios bénlenëʼ Abraham tu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, en gunná béʼenëʼ lëʼ ichúguiëʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ biguiúʼ nacuʼë lidxëʼ tu le gaca bëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ naʼ rucáʼana tsahuiʼ. Gudödi niʼ gúquiëʼ Abraham xúzibiʼ biʼi Isaac, en cateʼ chigúquibiʼ xunuʼ gubidza, guchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ lë naʼ naca bëʼ. Isaac naʼ, lëscaʼ caní benëʼ queë́biʼ biʼi Jacob, zxíʼinëʼ, en caní benëʼ caʼ Jacob quégaca idxínnutëbiʼ biʼi bönniʼ queëʼ, nupa niʼ gulaca xuz xtóʼogaca idxinnu cöʼ bönachi Israel.
’Yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, lu yöl-laʼ ruzxéʼe quégaquiëʼ, gulútiʼë-biʼ biʼi José, bö́chiʼgaquiëʼ, lu náʼagaquiëʼ bönniʼ niʼ gulútiʼgaquiëʼ-biʼ luyú Egipto. Dios guzóalenëʼ-biʼ biʼi José naʼ 10 en busölë́ʼ-biʼ lu le gulaca queë́biʼ. Dios bëʼë-biʼ yöl-laʼ réajniʼi, le ben ga guyaza ládxëʼë-biʼ Faraón, bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto, ateʼ Faraón naʼ budödëʼ lu náʼabiʼ biʼi José yöl-laʼ unná bëʼ para gunná béʼebiʼ bönachi luyú Egipto, en yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ Faraón naʼ.
11 ’Níʼirö gúcadaʼ gubín idú luyú Egipto, en luyú Canaán ni, ateʼ gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ yúguʼtë bönachi dza niʼ. Bitiʼ bidzöli le ilahuëʼ xuz xtóʼoruʼ. 12 Cateʼ biyönnëʼ Jacob dë zxoaʼ xtila luyú Egipto, gusö́l-lëʼë yuguʼ zxíʼinëʼ, bönniʼ niʼ nácagaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ, luyú niʼ. Caní guca le zíʼalö luzuí yöjáquiëʼ niʼ. 13 Cateʼ le buropi luzuí yöjáquiëʼ luyú Egipto, benëʼ José ga buluʼúnbëʼë bö́chëʼë lëʼ. Caní guca, gunö́zinëʼ Faraón nupa nácagaca diʼa dza queëʼ José. 14 Níʼirö gusö́l-lëʼë José didzaʼ, en benëʼ ga bidxinëʼ Jacob, xuzëʼ, luyú Egipto, ateʼ dzágagaca diʼa dza queëʼ lëʼ. Gulaca idú tsónnalalaj yuʼ chinu bönachi. 15 Caní guca, bidxinëʼ Jacob luyú Egipto, ga niʼ gútiëʼ lëʼ, ateʼ gulátiëʼ caʼ xuz xtóʼoruʼ luyú niʼ cateʼ bizáʼa dza que quéëgaquiëʼ. 16 Cateʼ gulátiëʼ tu tu xuz xtóʼoruʼ, zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ yöjuáʼagaquiëʼ légaquiëʼ luyú Siquem, ateʼ niʼ buluʼcáchëʼë légaquiëʼ yeru ba lu zxan bulóaj naʼ gúʼuëʼ Abraham lu náʼagaca zxíʼinëʼ Hemor, bönniʼ Siquem naʼ.
17 ’Gudödi zián iz, cateʼ bidxín dza ral-laʼ gaca le guzxíʼ lu nëʼë Dios, lë naʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë gunëʼ queëʼ Abraham, gulaʼyán bönachi yuguʼ cöʼ Israel, ateʼ gulaca bönachi zián cateʼ niʼ gulaʼcuáʼ luyú Egipto. 18 Níʼirö guyáziëʼ bönniʼ yúbölö gunná bëʼë luyú Egipto naʼ, en catu caz biyönnëʼ ca naca le benëʼ José, gúcalenëʼ bönachi Egipto. 19 Bönniʼ unná bëʼ naʼ biʼë döʼ quégaca bönachi uládz queë́ruʼ. Busacaʼ ziʼë yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, en benëʼ ga buluʼsanëʼ-biʼ biʼi bönniʼ huë́ʼënidoʼ que queë́gaquiëʼ, para ilátibiʼ. 20 Laʼ dza níʼisö gúljabiʼ caʼ bíʼidoʼ Moisés, ateʼ Dios guyaza ládxëʼë-biʼ. Xuz xináʼabiʼ buluʼsculëʼ-biʼ lídxigaquiëʼ idú ca tsonna beoʼ. 21 Cateʼ bidxín dza uluʼsanëʼ-biʼ xuz xináʼabiʼ para gátibiʼ bíʼidoʼ Moisés naʼ, bidxinnu nigula zxíʼinëʼ Faraón ga niʼ buluʼcáʼanëʼ-biʼ, ateʼ yöjzxíʼinu-biʼ, en buscúlunu-biʼ ca biʼi que cázanu. 22 Caní guca, bizë́dabiʼ biʼi Moisés yúguʼtë le táquiëʼ bönniʼ Egipto, en gúcatëröbiʼ zxön ca naca didzaʼ bë́ʼëbiʼ, en ca nácagaca le benbiʼ.
23 ’Cateʼ Moisés naʼ chiyúʼubiʼ choáʼ iz, gunná ládxiʼbiʼ tsöjyubiʼ bönachi uládz queë́biʼ, bönachi Israel. 24 Cateʼ bidxinbiʼ ga naʼ nacuʼë, biléʼebiʼ-nëʼ tu bönniʼ Egipto, rusacaʼ ziʼë tu bönniʼ uládz queë́biʼ. Níʼirö gúcalenbiʼ-nëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ naʼ, en bë́tibiʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ. Caní guca, buzíʼ labiʼ biʼi Moisés bönniʼ naʼ uláz queëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ. 25 Gúquibiʼ Moisés hualaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ bö́chiʼbiʼ gunëʼ Dios ga usölábiʼ lë cázabiʼ légaquiëʼ, pero légaquiëʼ bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ. 26 Iaʼtú dza caʼ yöjxácaʼbiʼ iaʼchopëʼ bönniʼ Israel, taʼdil-lëʼ, ateʼ gúʼunibiʼ cuéqui dxibiʼ légaquiëʼ, en gúdxibiʼ légaquiëʼ: “Libíʼiliʼ, bö́chiʼliʼ naca. ¿Bizx que ruáʼaliʼ luzáʼaliʼ döʼ?” 27 Níʼirö bönniʼ naʼ ruʼë döʼ que luzë́ʼë budxíguëʼë-biʼ biʼi Moisés, gunnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ? 28 ¿Naruʼ rë́ʼënitsenuʼ gútiuʼ caʼ nedaʼ ca benuʼ néaje, bë́tiuʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ?” 29 Cateʼ Moisés biyö́nibiʼ didzaʼ ni, buzxúnnajbiʼ niʼ, en yöjsóabiʼ luyú Madián ga niʼ guzóabiʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ. Luyú Madián naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula lu yödzö niʼ, ateʼ gúljagacabiʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ.
30 ’Cateʼ chigudödi choáʼ iz zoëʼ niʼ, buluíʼi lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios ga zoëʼ lu guíʼ que yaga yö́tsiʼdoʼ régui, ga niʼ naca lu lataj cáʼasö, le röʼö raʼ guíʼa nazíʼi le Sinaí. 31 Cateʼ Moisés biléʼenëʼ guíʼ naʼ, bubáninëʼ, ateʼ gubíguiʼë galaʼ para iléʼenëʼ dxiʼa, ateʼ biyönnëʼ chiʼë Xanruʼ. 32 Caní gudxëʼ Xanruʼ lëʼ: “Nedaʼ nacaʼ Dios quégaquiëʼ xuz xtoʼo. Nacaʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob.” Níʼirö lu yöl-laʼ radxi queëʼ, guzxízidëʼë Moisés, en bítiʼrö burúguinëʼ uyúëʼ. 33 Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: “Guléaj xirachuʼ nudóʼo, tuʼ naca láʼayi ga ni zuʼ tuʼ zoa cazaʼ nedaʼ, Dios, ni. 34 Le nácatë chibiléʼedaʼ le taʼguíʼi taʼzacaʼ bönachi quiaʼ nacuáʼ luyú Egipto, en chibiyöndaʼ taʼbödxi yecheʼ. Bötjaʼ, zoaʼ ni para usöláʼ légaquiëʼ. Gudá naʼa, isö́l-laʼa liʼ luyú Egipto.”
35 ’Sal-laʼ bönniʼ uládz queëʼ Moisés, buluʼcáʼanëʼ lëʼ cáʼasö, gulaʼnnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ?” Dios gusö́l-lëʼë lëʼ para gáquiëʼ bönniʼ unná bëʼ, en bönniʼ rusölá, ca naʼ gubáz láʼayi naʼ queëʼ Dios gudxëʼ Moisés, cateʼ buluíʼi lahuëʼ lu yaga yö́tsiʼdoʼ régui ga naʼ zoëʼ. 36 Moisés ni bubéajëʼ bönniʼ uládz queë́ruʼ luyú Egipto. Guca caní gudödi benëʼ le gulún ga buluʼbani bönachi niʼ, en le taca bëʼ benëʼ luyú niʼ. Lëscaʼ caní benëʼ lu nísadoʼ nazíʼi le Nísadoʼ Xiná. Caní benëʼ lógaquiëʼ idú ca choáʼ iz lu lataj cáʼasö. 37 Lë cazëʼ Moisés naʼ gudxëʼ bönachi Israel niʼ, gunnë́ʼ: “Xanruʼ Dios isö́l-lëʼë queë́liʼ tu bönniʼ galjëʼ ladaj diʼa dza queë́liʼ, ateʼ gáquiëʼ bönniʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Isö́l-lëʼë lëʼ queë́liʼ ca naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ. Lë cazëʼ run bayudxi uzë́ nágaliʼ-nëʼ.” 38 Lëscaʼ lë cazëʼ Moisés naʼ guzóalenëʼ bönachi nudúbigaca queëʼ Dios lu lataj cáʼasö, ateʼ gudzáguiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios lëʼ, Nu naʼ bë́ʼlen lëʼ didzaʼ lu guíʼa Sinaí naʼ. Moisés naʼ guzóalenëʼ xuz xtóʼoruʼ, ateʼ Dios budödëʼ lu nëʼë xibá láʼayi queëʼ, le ruíʼi didzaʼ ca gaca ilaʼdeliʼ bönachi yöl-laʼ naʼbán, ateʼ budödëʼ Moisés xibá ni lu náʼagaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ ga ridxintë queë́ruʼ rëʼu.
39 ’Bitiʼ gulë́ʼënnëʼ xuz xtóʼoruʼ ilunëʼ ca rnna xtídzëʼë Moisés, pero buluʼzóëʼ lëʼ tsöláʼalö, en gulë́ʼënnëʼ tsöjhuö́jgaquiëʼ luyú Egipto. 40 Cateʼ niʼ zoëʼ Moisés naʼ lu guíʼa Sinaí naʼ, légaquiëʼ gulë́ʼ Aarón, bö́chëʼë Moisés naʼ, gulaʼnnë́ʼ: “Rë́ʼënituʼ gunuʼ yuguʼ dios queë́tuʼ, tu budóʼ guíë, para tsöjnö́rugaca lotuʼ. Bitiʼ nöztuʼ bi guca queëʼ Moisés, bönniʼ naʼ nubéajëʼ netuʼ luyú Egipto.” 41 Níʼirö gulunëʼ tu budóʼ oro le naca ca tu bë́dxidoʼ, ateʼ gulútiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, en gulúʼugaquiëʼ-baʼ lo budóʼ oro naʼ, ateʼ gulunëʼ laní lo budóʼ naʼ núngaquiëʼ. 42 Que lë ni naʼ Dios bucáʼanëʼ légaquiëʼ, en guléaj ládxëʼë légaquiëʼ. Níʼirö gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le taʼyëpi lúzxiba. Ca naca lë ni nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna:
Libíʼiliʼ, bönachi Israel,
¿naruʼ gulúʼugacatsaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ böaʼ bëdxi niʼ
bë́tigacaliʼ-baʼ, en buzéguiʼgacaliʼ-baʼ,
lë naʼ benliʼ lu lataj cáʼasö idú ca choáʼ iz?
43 Bitiʼ gulúʼugacaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ,
pero biáʼaliʼ le nequi que Moloc, budóʼ guiö́j queë́liʼ.
Biáʼaliʼ caʼ tu le naca ca bölaj lúzxiba nazíʼi le Refán,
lë naʼ buzóaliʼ ca dios queë́liʼ.
Yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga ni,
laʼ libíʼisiliʼ benliʼ para guyéaj ládxiʼliʼ léguequi.
Que lë ni naʼ, ubéajaʼ libíʼiliʼ lu xiyuliʼ,
en ichëʼa libíʼiliʼ zíʼtuʼrö ga dë luyú Babilonia.
44 ’Cateʼ niʼ gulaʼcuʼë xuz xtóʼoruʼ lu lataj cáʼasö, gutaʼ quégaquiëʼ yuʼu lariʼ naʼ ga gulún chiʼë xibá queëʼ Dios, lë naʼ naca bëʼ Dios caz zóalenëʼ légaquiëʼ. Gulunëʼ tu yuʼu lariʼ naʼ ca naʼ Dios gunná béʼenëʼ Moisés, cateʼ niʼ gudxëʼ lëʼ gunëʼ le ca naca lë naʼ biléʼenëʼ, le buluíʼinëʼ Dios lëʼ lu guíʼa niʼ. 45 Lëscaʼ buluʼdödëʼ yuʼu lariʼ naʼ lu náʼagaquiëʼ zxíʼinigaquiëʼ ga bidxintë dza niʼ guluʼë xuz xtóʼoruʼ le luyú ni, cateʼ niʼ dzáguiëʼ Josué légaquiëʼ, ateʼ gulaʼgǘëʼ xiyúgaca bönachi izáʼa, nupa niʼ buláguiʼë Dios lógaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. Caní gulunëʼ zián iz ga bidxintë dza zoëʼ David. 46 Dios guyaza ládxëʼë David naʼ, ateʼ lëʼ gunábinëʼ Dios guʼë lëʼ lataj gunëʼ tu yuʼu ga soëʼ Dios queëʼ Jacob. 47 Bitiʼ bëʼë Dios lëʼ lataj, ateʼ Salomón, zxíʼinëʼ David naʼ benëʼ yuʼu queëʼ Dios. 48 Caní benëʼ sal-laʼ bitiʼ zoëʼ Dios, Nu nácatërö lo, tu lu yudoʼ núngaca bönachi. Ca naca lë ni gunnë́ʼ tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:
49 Yehuaʼ yubá naca ga röʼa rinná bëʼa,
ateʼ yödzölió naca xilibi niʼa.
Rnnëʼ Xanruʼ: “¿Naruʼ gúntsaliʼ tu yuʼu ga soaʼ?
¿Naruʼ zóatsö tu lataj ga ral-laʼ uzíʼ ládxaʼa?
50 ¿Naruʼ cabí len naʼa cazaʼ benaʼ yúguʼtë lë ni?”
51 Níʼirö Esteban naʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ:
—Libíʼiliʼ, bönniʼ zidi, bitiʼ bi raza icja nágaliʼ. Nazidi icja ládxiʼdoʼoliʼ ca raca quégaca bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios. Ridáʼbagaʼticaʼsiliʼ-nëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Ca naʼ gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ, runliʼ caʼ libíʼiliʼ. 52 Gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ naʼ yúguʼtë bönniʼ niʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Lëscaʼ gulútiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼguíxjöʼë zíʼalö ca ral-laʼ guídëʼ Cristo, Bönniʼ Tsahuiʼ, ateʼ naʼa, cateʼ niʼ bidxinëʼ Bönniʼ Tsahuiʼ naʼ, libíʼi cázaliʼ bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ. 53 Libíʼi cázaliʼ dë lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios, lë naʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ, pero bitiʼ runliʼ ca rnna.
Tútiëʼ Esteban
54 Cateʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlédeʼenëʼ Esteban, ateʼ lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ lëʼ gulagu zxéaticaʼ láyëʼë. 55 Níʼirö buyúëʼ Esteban naʼ lúzxibalö, ateʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, biléʼenëʼ lataj beníʼ ga zoëʼ Dios, encaʼ Jesús, zuínëʼ cuita lëʼë ibëla Dios ga nayë́pisëtërëʼ. 56 Níʼirö gunnë́ʼ:
—Buliʼyútsöcaʼ. Riléʼedaʼ nayalaj lúzxiba, ateʼ zuínëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi cuita lëʼë ibëla Dios.
57 Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ buluʼsayaj nágagaquiëʼ. Gulaʼbö́dxiʼë zidzaj, en tsözxö́n gulaʼbía diʼë Esteban naʼ. 58 Buluʼbéajëʼ lëʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ, ga niʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j. Yuguʼ bönniʼ niʼ tunëʼ ba nalí le tuʼzéguíëʼ Esteban didzaʼ buluʼcuʼë lariʼ taʼxóa yéngaquiëʼ xiniʼë tu bönniʼ lëʼ Saulo cateʼ niʼ buluʼladxëʼ Esteban guiö́j. 59 Cateʼ niʼ tuʼladxëʼ Esteban guiö́j, lëʼ bulidzëʼ Dios, gunnë́ʼ:
—Xánaʼ Jesús. Buzíʼ böʼ naca cazaʼ.
60 Níʼirö biyéchuëʼ, buzóa zxibëʼ, en bëʼë zidzaj didzaʼ, gunnë́ʼ:
—¡Xan! ¡Bitiʼ usubáguʼu légaquiëʼ dul-laʼ ni!
Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni, gútitëʼ.