^
LUKU
‑Tɩ ‑kɔ ‑tɩ Luku, ɔ 'crɩɩ 'crɩɩnɩɛ ‑gbo, ɩ nɩ‑ ‑gbo
‑Tɛ Nyɩsʋa a lɛleenyɔ ꞊tu la Saan Batisɩ a kʋɛlɛ a ‑tɩ
‑Tɛ Nyɩsʋa a lɛleenyɔ le la Mari, ‑ɛ mɔ, ɔ di la kɔ 'yu, ‑ɔ mɔ ‑Yusu
‑Tɛ Mari mu la 'le Elisabɛtɩ ‑wɔn
‑Tɛ Mari baa la Nyɩsʋa, 'ke 'le ‑wla a bibre 'kwli 'mʋ
‑Tɛ ʋ kɔ la Saan Batisɩ
Sakali, nɔ‑ɔ la Nyɩsʋa a win wlɔn ‑hɛ, 'ke 'o ‑kʋan ꞊nʋ, Saan Batisɩ di la nu a ‑ta 'mʋ
‑Tɛ Mari kɔ la ‑Yusu, 'ke 'le Betelɛmʋdɩɔ 'mʋ
Nyɩsʋa a lɛleenyɔ le la blablɔ'yie꞊tunyʋ, ‑ɛ mɔ: Kɛkɛ ‑gbo, 'ke ʋ kɔ kɛ 'a nɩ Waanyɔ
‑Tɛ ʋ ꞊tue la Mari a 'yu ‑Yusudʋ
‑Tɛ ʋ gba la ‑Yusu 'Klɩsʋ, 'ke 'le Nyɩsʋa a 'kagblaka gbo
‑Tɛ Simeɔ, ɔ ꞊tu la ‑Yusu a ‑tɩ
‑Tɛ Nyɩsʋa a winwlɔn‑hɛnyɔ Hana ꞊tu la ‑Yusu a ‑tɩ
‑Tɛ Mari kɔ Sosɛfʋ 'hɛɛn, ʋ ꞊hɩan la ‑wɔn, 'ʋ mu la 'le Nasalɛtɩdɩɔ 'mʋ, ʋ kɔ ‑Yusu 'hɛɛn
‑Tɛ ‑Yusu mu la 'le Nyɩsʋa a 'kagblaka gbo, ɔ kɔ teteitɔɔnyʋ 'hɛɛn, 'ʋʋ la toto po, 'ke 'o Nyɩsʋa a ‑ta 'mʋ
‑Tɛ Saan Batisɩ, ɔɔ la Nyɩsʋa a ‑tɩ ꞊tu, kɔ, ‑tɛ ɔɔ la nahuin 'nie 'lu lɛ po
Saan, nɔ‑ po la ‑Yusu 'nie 'lu
‑Yusu a bunʋ
‑Tɛ 'kuo ‑hʋɩn a nyɩgblaka ꞊tɔ la ‑Yusu 'mʋ lɛ
‑Tɛ ‑Yusu ꞊tu la 'a ‑kʋan ‑wlu, 'ke 'le Galileblʋgba 'mʋ
Nasalɛtɩ 'mʋ a nahuin, ʋ 'de la ‑Yusu ꞊wlʋ ye kuo
‑Tɛ ‑Yusu bla la 'ku ‑hʋan lɛ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la 'dai kɩklanyʋ a 'kʋɛi
‑Tɛ ‑Yusuu la Nyɩsʋa a ‑tɩ ꞊tu, 'ke 'le ‑Juukʋɛ a 'blʋgba 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu da la 'a ye‑hɛ‑naagbopʋ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la ‑tɔplɩ‑jɔhʋɩnnunyɔ a 'kʋɛ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la lɛ‑yɩyrɛnyɔ a 'kʋɛ
‑Tɛ ‑Yusu le la Lefi, 'ke bɔ ‑hɛ la 'a ‑naagbopʋyu
Nyɩsʋa lee nɔ ‑Yusu ‑tʋtʋ ke nɩ, 'ɔ ya 'le 'klɔ yrayrʋ, ‑ɔ kɔ 'klɔ 'ka 'hɛɛn, ‑ɩ 'de dɛgbloo ‑do
‑Yusu, nɔ‑ kɔ 'klɩ, 'ke bɔ le nahuon dɛ, ɔ ‑wɛ 'le bɔ nu, 'ke 'le ‑wuwle‑nyrɔwɔ 'kwli 'mʋ
‑Wuwle‑nyrɔwɔ ꞊de 'mʋ, ‑Yusu ‑wɔ la nahuon ꞊de a 'kʋɛ, ‑ɔ kɔ dabʋ 'kʋ la
‑Tɛ ‑Yusu ‑ha la 'le nahuiin ‑pu ꞊tu 'o 'hɔn, ʋ 'mʋ 'a ‑wɔnnaanyʋ ‑hɛ
‑Tɛ ‑Yusu, ɔɔ la nahuin ‑huohui Nyɩsʋa a ‑tɩ tɔɔ, kɔ, ɔɔ la kɩklanyʋ a 'kʋɛi ‑wɔ
Plɔ a bleelɛ kɔ 'jrɔ 'hɛɛn
Ba nʋɛ 'a nɩ yraanyʋ 'mʋ
A nɩ yɛɛ 'le 'a nɩ 'bienʋ ‑tɩ
Tugbɛ a 'kuo, nɔ‑ ʋ nye yrii
꞊Tɔkɔnyɔ, kɔ nahuon ꞊nʋ, ‑ɔ 'de ꞊tɔ kɔ, ‑ʋ po 'waa kayuo
Romakʋɛ a 'sɔyuo a nyɩgblaka a ‑kʋannunyɔ ꞊de, nɔ‑ kɔ 'kʋɛ ‑Yusu ‑wɔ la
‑Tɛ ‑Yusu ‑ha la gblotayu 'klɔ, ‑ɔ 'kʋ la, 'ke 'le 'dɩɔ ꞊nʋ 'mʋ, ‑ɔ mɔ Naɛ
‑Tɛ Saan Batisɩ lee la 'a ‑naagbopʋ ‑ye, 'ke 'le ‑Yusu ‑wɔn
‑Tɩ ꞊nʋ, ‑Yusu ꞊tu la, 'ke 'o Saan Batisɩ a ‑ta 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu mu la 'le Falisi꞊tumu a nahuon, ‑ɔ mɔ Simɔ a ‑tɛ
‑Yusu a ‑naagbopʋ kɔ nyrʋgbapʋ ꞊nʋ 'hɛɛn, ‑ʋ nyo la ‑wɔn naa
‑Yusu po la 'dɩdɔnyɔ a ‑talʋdʋ
‑Yusu po la lele 'napɩ a ‑talʋdʋ
‑Yusu a 'dii kɔ 'a 'dɩayuo 'hɛɛn
‑Tɛ ‑Yusu nyra la ‑hlonpʋ gbo
‑Tɛ ‑Yusu ꞊gbla la nahuon ꞊de, 'kuo ‑hʋɩn nɩ la 'o ke 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusuu ‑ha la Sayilu a 'yu 'klɔ, kɔ, ‑tɛ nyrʋgba ꞊de, dablogbo‑wɛkʋɛɛ la nu, ɔ 'tʋ la ‑Yusu a wlawlʋ lɛ, 'plɩɩ 'a 'kʋɛ 'ɛ ‑wɛ la
‑Tɛ ‑Yusu le la 'a ‑naagbopʋʋ ‑pu ꞊tu 'o 'hɔn, 'ke bʋ nu la 'hɔn ‑hɔn, 'plɩɩ bʋ gba la Nyɩsʋa a ‑tɩ 'dɩɛ klɛ
‑Gʋlʋnʋma Helɔdɩ, ɔɔ 'a dɩɔnʋ wlɔn 'nɩ ꞊gba, nahuon a gblo tio‑ ‑Yusu 'ya 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu wloo la 'flɔɔ, 'ke 'o nahuin a 'milowɩɩ ꞊hun ye, 'ʋ dio la, 'ʋ ꞊mra la
Piɛlɩ nɔ 'nɩ, ‑Yusu mɔ Waanyɔ ꞊nʋ, Nyɩsʋa po la lɛ, ɔ di la 'a dakʋ ye ya
‑Tɛ ‑Yusu ꞊tui la, ‑ɛ mɔ, ɔ di 'nɩ 'kʋ, 'plɩɩ ɔ 'mʋ 'klɔ 'hrɩ
‑Tɛ ‑naagbopʋ 'ye la ‑Yusu, 'ke 'le Nyɩsʋa a ‑tɩ a 'yi'bʋaalɛ 'kwli 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la 'yu ꞊nʋ a 'kʋɛ, 'ku ‑hʋan nɩ la 'o ke 'mʋ
‑Yusu nyi la lele 'nɩ ꞊tu, ‑ɛ mɔ, ɔ di 'nɩ 'kʋ, 'plɩɩ ɔ 'mʋ 'klɔ 'hrɩ
Nahuon tio‑ nɩ 'o 'a 'be 'lu ye 'le?
Nahuon 'bɔ nɩ 'o, 'bɔ 'nɩnɩ ‑wɔn ‑a mʋ ye, ‑ye ɛ ꞊hɛn 'nyrɛ, ɔ kɔ ‑a mʋ 'hɛɛn pɛ
Samaliblʋgba a 'dɩɔ ‑ye a nahuin 'nɩ ‑hʋa ꞊le bʋ 'ble ‑Yusu kwa
Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋʋ ‑hʋa ‑bʋ naa ‑Yusu ‑wɔn
‑Tɛ ‑Yusu le la 'a ‑naagbopʋ a (72) ‑wlɩɩ ta ꞊tu 'o ‑pu ꞊tu 'o 'hɔn, ʋ 'mʋ Nyɩsʋa a ꞊hapʋtitie po
'Dɩɛ ‑ye a nahuin, ʋ 'de la ‑Yusu ꞊wlʋ ye kuo
‑Tɛ ‑Yusu a ‑naagbopʋ, ʋ ‑hɔn la 'dagba 'mʋ
‑Yusuu la 'a ‑naagbopʋ 'nɩ tɔɔ, nyɔ‑ mɔ Nyɩsʋa
‑Yusu po la Samalikʋɛyu a ‑talʋdʋ, ‑ɔ waa 'a 'be ‑tʋnahuon, ʋ dʋa 'lɩla
‑Tɛ ‑Yusu pa la Matɩ kɔ Mari 'hɛɛn ye
‑Yusuu 'a ‑naagbopʋ 'nɩ tɔɔ, ‑tɛ ʋ di Nyɩsʋa a dɩda nu
Nahuin nɔ 'nɩ, 'ku ‑hʋan nɩ 'o ‑Yusu ke 'mʋ
'Ku ‑hʋan, 'bʋ ‑hɔn 'o nahuon ꞊de ke 'mʋ, ʋ di 'o lele ꞊nɔ ke 'mʋ 'nɩ bi, 'bɩa Nyɩsʋa a ‑Hihiu 'bʋ 'de 'o ꞊nɔ ke 'mʋ nɩ
Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋʋ Nyɩsʋa a wintɛ nʋa ye gbo po, 'plɩɩ ‑ʋ nye 'o ꞊tuu, sɛyɩ‑sɛyɩ, nʋ‑ kɔ plɔ a bleelɛ
Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋʋ kɛ 'ŋmilɛkadɛ ‑hʋa, nʋ‑ ‑Yusuu ‑wɔn ꞊tu
‑Tʋnahuon a ꞊wlʋ, ʋ 'we ꞊nɔ 'a 'yii ye
Falisi꞊tumu a nahuin kɔ teteitɔɔnyʋ 'hɛɛn, nʋ‑ʋ ‑Yusu ‑tɩ yɛɛ
‑Yusu le la 'a ‑naagbopʋ, ʋ nɩ naa 'le 'lii 'hɔn
A nɩ pɩ 'le ‑tʋnahuin a hʋannʋ, kɛɛ, Nyɩsʋa, nɔ‑ kɔ hʋannʋ ba pɩ
Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋ nyi ꞊tu, 'ke 'o nahuin ye, ‑ɛ mɔ, ʋ mɔ ‑Yusu a nahuiin nɩ, kɔ nahuin ꞊nʋ, ‑ʋ nyi ꞊tu, ‑ɛ mɔ, ʋ 'de ‑Yusu yi
‑Yusu po dɛkɔnyɔ ꞊nʋ, ‑ɔ 'de ꞊tɔ kɔ a ‑talʋdʋ
Ba kuo Nyɩsʋa ꞊wlʋ ye
Ba 'kukue kʋkɔ‑tɔplɩ lɛ, 'ke 'o Nyɩsʋa 'hʋɩn 'mʋ
‑Kʋannunyʋ ꞊nʋ, ‑ʋʋ 'waa 'masɛ a 'lediti ‑pre
‑Kʋan ‑gbo, ‑Yusu hie 'a ‑naagbopʋ lɛ, ʋ blɛ ye bʋ nuo
‑Yusu a 'ledidie nye 'nɩ nu, nahuin 'ʋʋ wo: ꞊ʋ ‑ye, ʋ kuo ye ꞊wlʋ, ꞊ʋ ‑ye 'ʋ 'dio ꞊wlʋ ye kuo
‑Yusu, ɔɔ nahuin 'nɩ le, 'ke bʋ yrii kɛ ‑tɔplɩ ‑gbo, Nyɩsʋa, ɔɔ nu, kɔ bʋ ‑hlɛntie 'waa 'klɔ
‑Yusu le nahuin, 'bʋ 'de 'o 'waa dɛ 'kuku gbo hie, 'bʋ 'de 'waa 'klɔ Nyɩsʋa ‑nyi, ʋ di 'nɩ 'kʋ
‑Tɛ ‑Yusu po la figietu ꞊nʋ, ‑ʋ 'nɩnɩ tʋ 'kui a ‑talʋdʋ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la nyrʋgba ꞊de a 'kʋɛ, ‑wuwle‑nyrɔwɔ 'mʋ
‑Yusu po la 'dɩdɔdɛ ꞊nʋ, ‑ɛ kɔ 'yɛɛ 'cɩmɩ a ‑talʋdʋ
‑Yusu po la 'flɔɔ a 'yaadɛ a ‑talʋdʋ
‑Yusu nɔ 'nɩ, nahuin ꞊nʋ, ‑ʋʋ 'yilɛnyre‑tɔplɩ nu, ʋ 'deɛ bʋ pa 'le Nyɩsʋa a 'klɔ yrayrʋ ꞊nʋ 'kwli 'mʋ
‑Yusu nyi 'nɩ ꞊tu, ‑ɛ mɔ, Nyɩsʋa di 'o Jrusrɛdɩɔ a nahuin gbo 'nɩ hie
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la nahuon ꞊de a 'kʋɛ ‑wuwle‑nyrɔwɔ 'mʋ
Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋʋ 'le 'waa dɩɔnʋ ꞊tɩɔ, ‑Yusu, nɔ‑ diu 'le 'yaa
‑Tɛ ‑Yusu po la ‑dina gblaka a ‑talʋdʋ
Nahuon ꞊de 'die 'le ‑wɛ bɔ 'ya ‑Yusu a ‑naagbopʋyu 'mʋ, 'bɩa 'bɔ 'de ‑wɔn ‑wɛ, 'ke bɔ hie 'o 'a kʋkɔ‑tɔplɩ 'bii gbo
‑Tɛ ‑Yusu pue la blablɛ a dɛ ye, ‑ɛ 'wan, 'plɩɩ ʋ 'ye
‑Tɛ ‑Yusu pue la 'wliyɛ a dɛ ye, ‑ɛ 'wan, 'plɩɩ ʋ 'ye
‑Yusu po la ‑talʋdʋ, 'ke 'o nyɩbɛhɩan ꞊nʋ ‑wɔn, ‑ɔ kɔ 'yu 'wan la, 'plɩɩ ɔ 'ye la
‑Tɛ ‑Yusu po la ‑talʋdʋ, 'ke 'o 'wli'yie꞊tunyɔ ꞊de a ‑ta 'mʋ
‑Yusuu po ꞊hapʋtitie, ‑ɛ nyi ꞊tu, ‑ɛ mɔ, Nyɩsʋa kɔɔ nahuin ke win
Dɛkɔnyɔ kɔ Lasa 'hɛɛn
A nɩ nue 'le, nahuin nɩ 'kee 'le Nyɩsʋa a ꞊wlʋ a yekuolɛ, kɔ, ba ‑hri 'a nɩ 'bienʋ ‑tʋnahuin a dɛ 'kuku a ‑tɩ ‑wɔn
꞊Betɩ ba kɔ Nyɩsʋa a ꞊wlʋ a yekuolɛ dɛ gbi, ‑ye ɔ ‑wɛ 'le bɔ nu 'ŋmilɛka‑tɔplɩ nɩ
Nyɩsʋa a ‑kʋannunyʋ
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la ‑tɔplɩ‑jɔhʋɩnnunyʋʋ ‑pu a 'kʋɛ
‑Tɛ Nyɩsʋa di nahuin a win a kekɔɔlɛ nu
‑Yusu po kotianyrɔ kɔ ‑batiponyɔ a ‑talʋdʋ
‑Yusu po Falisi꞊tumu a nahuon kɔ 'blʋwli'tɛnyɔ 'hɛɛn a ‑talʋdʋ
‑Tɛ ‑Yusu da la Nyɩsʋa, 'ke bɔ nu la 'yuo꞊pli ꞊hapʋdɛ 'mʋ
‑Yusu kɔ dɛkɔnyɔ 'hɛɛn
‑Yusu bɔ ꞊tu 'a 'kʋkʋɛ kɔ 'a 'klɔ'hɩhrɛ a ‑tɩ, 'a 'wɔ a ta a nɔnɔ nɩ gbo
‑Tɛ ‑Yusu nue la, 'yiisuanyɔ ꞊de a 'yii 'ɩ klɛ la ke
‑Tɛ Sase ‑hʋa bɔ 'ye la ‑Yusu
‑Yusu po la ‑kʋannunyʋʋ ta a ‑talʋdʋ
‑Tɛ ‑Yusu 'ya la Jrusrɛdɩɔ 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu, ɔ kʋɛ la Jrusrɛdɩɔ 'mʋ a nahuin 'mʋ gbo, ‑ɛ mɔ, Jrusrɛdɩɔ di gbo 'nɩ ‑wɛ
‑Tɛ ‑Yusu bla la ‑tɔplɩplonyʋ lɛ, 'ke 'le Nyɩsʋa a 'kagblaka a ‑yaa 'mʋ
‑Tɛ ‑Juukʋɛ a ye'mʋnaanyʋ ꞊gba la ‑Yusu wlɔn, nyɔ‑ ‑nyi ꞊nɔ 'klɩ, 'ke bɔ nu ‑tɔplɩ ꞊nʋ, ɔɔ nu
‑Tɛ ‑Yusu po la ‑ci'yie꞊tunyʋ ꞊nʋ, ‑ʋ kɔ la ‑balʋ a ‑talʋdʋ
Dɛ ꞊nʋ, ‑Yusu tɔɔ la, 'ke 'o 'blʋwli a ‑ta 'mʋ
Dɛ ꞊nʋ, ‑Yusu tɔɔ, 'ke 'o nahuin a 'klɔ'hɩhrɛ a ‑ta 'mʋ
Waanyɔ, ɔ mɔ bodɩɔ Dafidɩ a 'yuo a 'yuu nɩ
‑Tɛ ‑Yusu le la nahuin, bʋ ꞊tu 'waa dɩɔnʋ 'yie, 'ke 'o teteitɔɔnyʋ ‑wɔn
‑Tɛ ꞊sʋɛnyrɔ ꞊de ‑ha la 'a 'wliyɛ 'bii, 'ke 'o Nyɩsʋa a ‑kʋan a ‑ta 'mʋ
‑Yusu nɔ 'nɩ, ʋ di Nyɩsʋa a 'kagblaka 'nɩ 'wla
'Kla‑wliye'yɩya, ‑ɛ di 'o nyre, 'plɩɩ 'klɔ 'mʋ 'o 'mʋ ‑hɔn
꞊Sʋɛ'yeti gblakɩ, ‑ɩ di 'o nyre, 'plɩɩ ‑Yusu 'mʋ 'le di
‑Yusu, ‑ɔ mɔ ‑tʋnahuin 'bii a Nahuon, ɔ di 'le lele 'nɩ di
‑Yusu nye 'nɩ ‑hʋa, ti ꞊nʋ ‑kɔ 'yri Nyɩsʋa di 'o nahuin win ke kɔɔ 'bii, nahuin bʋ yi ti a ‑gbɛ
Ba nɩ 'o ‑preelɛ 'mʋ
Judɩa ‑hʋa bɔ po la ‑Yusu ‑Juukʋɛ a nyɩgblakɩ kwa
Judɩa, ɔɔ ‑hʋa bɔ po la ‑Yusu ‑Juukʋɛ a ye'mʋnaanyʋ kwa
‑Tɛ ‑Yusu po la Pakɩ a dididɛ a ꞊tɔ
Kʋkɔnyɔ ‑Yusu a 'lelɛ'bɔɔdididɛ
‑Yusu tʋɛ 'a ‑naagbopʋ nɩ, ‑tɛ nyɩgblaka a 'klɔ di 'mʋ nɩ
‑Tɛ ‑Yusu le la Piɛlɩ, ‑ɛ mɔ, Piɛlɩ a ‑gbɛ, ɔ di 'nɩ ꞊tu, 'ke ɔ 'dio yi
‑Yusu le la 'a ‑naagbopʋ, 'ke bʋ ‑wɛ ‑wɔn, ʋ 'mʋ ‑wɔn
‑Tɛ ‑Yusuu la Nyɩsʋa da, 'ke 'le dʋgba ꞊nʋ 'lu, ‑ɔ kɔ 'lu olifieti nɩ 'le
‑Tɛ ‑Juukʋɛ a nyɩgblakɩ nu la ‑Yusu a kikle
Piɛlɩ nɔ 'nɩ, ɔ 'de la ‑Yusu yi
‑Tɛ ‑Yusu a 'yie꞊tunyʋ nu la 'a bibie kɔ 'a tanɩ a ꞊tutue
‑Tɛ ‑Juukʋɛ a nyɩgblakɩ po la ‑Yusu a ‑bati
‑Tɛ ʋ gba la 'le ‑Yusu Pilatɩ ‑wɔn, ‑ɔ mɔ Romakʋɛ a ‑gʋlʋnʋma
‑Tɛ ʋ gba 'le ‑Yusu 'kɩɩn Helɔdɩ ‑wɔn
‑Yusu a ‑bati a 'lu‑yrɛɛlɛ 'mʋ, Pilatɩ nɔ 'nɩ, ɔ nɩ 'mʋ 'kʋkʋɛ
‑Tɛ ʋ kɔɔ la 'o ‑Yusu tu 'yie 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu nu la 'kʋkʋɛ
‑Tɛ ʋ po la 'le ‑Yusu 'dɛɛ wlɔn
‑Tɛ Nyɩsʋa a lɛleenyʋ le la nyrʋgbapʋ ꞊nʋ, ‑ɛ mɔ, ‑Yusu 'hrɩ 'klɔ
‑Tɛ ‑Yusu 'hrɩɩ la 'a ‑naagbopʋʋ 'hɔn ꞊nʋ ye, ‑ʋʋ 'le Emausɩdɩɔ 'mʋ mu
‑Tɛ ‑Yusu nyre la 'o 'a ‑naagbopʋ 'hʋɩn 'mʋ, ‑ʋ 'kukue lɛ, 'ke 'le Jrusrɛdɩɔ 'mʋ
‑Tɛ ‑Yusu mu la 'le yakɔ 'mʋ