EPESASI
Pollone EPESASI Yemboma Pepá Topa Sirimu Bokumu
Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare
Pollo yuyu kinie yuni pepá topa sirimumenga ungu pulu mare inie yakondo gomo 714 molemo.
Pollone ipepámo topa Epesasi yemboma sipe mundorumu ungumu Epesasi inie 1:1, 3:1 molemo. ‘Yu ka-ulkena pepa ipepámo torumunje (Epesasi 3:1, 4:1, 6:20). Aku liemo kolea awili Romo ka-ulkena pepalie topa mundorumunje.’ ningu pilimele. (Akumunge ungu te Pillipai kumbi lepa gomo 990 kananila.)
Epesasi akumu kolea awili te. Koleamanga pikisamo gomo 648 molemo akune nomu kélona lierimu mele kanani. Kou-kongono kambani bisinete awisili akune teko, sipi awilime akune ongo pu-pou-pou teringi. “Olio nokolemo Pulu Ambomo” ningu popo toko kapi niringi kolo toli pulu ambo Dayana Atimasi akumu popo toringi ulke tembele te Epesasi angilierimu. (Lipe Mundorumu Yema 19:23-28). Pollo akune pupe ponie yepoko mele molopa terimu temanemo Lipe Mundorumu Yema 19:1-20:1 molopa, Kirasinge Epesasi yembomanga tapu yema kinie teringi temanemo 20:17-21:1 molemo. Kirasinge Epesasi yembo talapemonga ungu te Lipe Ora Sirimu 2:1-7 molemola.
Kirasinge Epesasi yembomanga talapena umbune te pepili ipepámo naa torumu. We mele torumu. Pulu Yemone eno tepa kondolemo mele Pollone eno pepá topa nimbe sirimu ungu mare i sipe: “Kirasi yu yunge yembo talapemonga ye nomi nokolimu” nirimu. Aku talapena molkolie tenge mele nimbe sirimula. Ou eno pali Pulu Yemone mongo lipe simbe aulkena puringi. Wendo punge aulke te molo. Ulu peanga te naa teko molangi Pulu Yemone eno paa we kondo kolopalie aulke te akisinderimu. Pe kinié eno Juda yemboma kinie Juda yembo naa molemele yemboma kinie enonga pali Kirasi yu mindi aulkemo. Ulu te lupe tengemone uluri naa temba, aku sipe nirimula. Kirasinge yemboma ambolangoma mindi naa molko, yembo yume molonge mele nimbe sipe, eno ambo yema kinie, anupili lapali ambolangoma kinie, kongono nokoli yemboma kinie kongono tendeli yemboma kinie, eno teko molonge mele mane sirimula.
Ungu paa tondolo peanga te 1:3-14 molemo. 1:15-23, 3:14-21, 6:10-18, bokumunge alsena anjokondo “43. sios”, aku ungume paa kananila.
Ya ungu pulumu pora nikimu.
1
Kolomongo Awili 1-3 KIRASINI OLIONGA NIMBE TENDERIMUMUNGE PULU YEMONE ‘OLIO YEMBO KONDEMA MOLANGI.’ NIRIMU-NE MOLEMOLO UNGUMU
1:1-2 Pollone Pep mo Tombando Ou Pulu Pulu Torumu Ungumu
1 Na Pollo, Pulu Yemone na mako torumu-ne Kirasi Yesusini “Nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe mundorumu yemo*bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”. molopolie ipepámo topo sikiru.
Eno Pulu Yemonga yembo kake telime kolea awili Epesasi molko, Yesusi Kirasi ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilku ambolko molemele yemboma ipepámo topo sikiru.
2 Olionga Lapa Pulu Yemo kinie Awili Yesusi Kirasiselone eno we kondo kolkolo, ‘Eno konopu pe nipili taka liku molangi.’ niengili.
1:3-14 Kirasini Olionga Nimbe Tenderimumunge Pulu Yemone Mulu Koleana Olio Mele Peangama Silimo Ungu Te
3-4 ⸤Pulu Yemone⸥ mulu maselo ou naatepili Kirasini pe olionga nimbe tendemba mele pilipelie olio ‘yembo kake teli yembo mongo simbe ulu te naapeli yemboma molangi.’ nimbe mako torumu kene†inie anjokondo 5:27, Ou-Pita 1:15-16. Pulu Yemo, olionga Awili Yesusi Kirasinge Lapamo, kapi nimbu imbi lipu ola mundundemili. Kirasini olionga nimbe tenderimu, olio-kinie tapu topa molemomonga Pulu Yemone olio sewe anjipe mulu koleana yando olionga konopume kinie minime kinie sewe anjipe ‘tondolo pupe kapola pepili.’ nimbe, mele peangama sipe mundorumu. ⸤Mulu maselo ou naatepili⸥ olio konopu mondopalie 5 olio mako topa ‘Yesusi olio lipe tapondombamonga eno nanga ambolangoma tepo limbo.’ nirimu. ‘Konopu siembo kene aku teambo.’ nimbe pilipe aku sipe nimbe panjerimu. 6 ⸤Pulu Yemone yunge Malo⸥ pea konopu mondorumumu‡Jono 3:16. olionga nimbe tenderimumunge olio-kinie tapu topa molemomonga Pulu Yemone olio olandopa we kondo kolopa we lipe tapondolemomonga Pulu Yemo yunge imbi lipu ola mundundupu yu kapi niemili.
7 Pulu Yemo we kondo kololi ulumu yu-kinie tengepea tepa pelemomone ⸤Yesusi⸥ olionga nimbe yunge meme ondo lendepa kolorumu aku mememone olionga ulu pulu kerime ‘kamu manie pupili.’ nimbe akume siye kolopa, ka sipe ambolorumu aulkena wendo lipe ‘We kapola molangi.’ nirimu-ne§14, 4:30 Giriki ungune telumu. Pisini ungune 1:7 “baim bek” molopa, 1:14, 4:30 “kisim bek” molemo. Bokumunge alsena anjokondo “3. baim bek”. aku sipu molemolo. 8 ⸤Pulu Yemone yunge we kondo kololi ulu peangamone olio aku sipe lipe tapondopa⸥ olio pilipe konginjelimu kinie ulume pilipe apuroli ulu pulumu kinie awisili toya topa sirimu-ne ⸤aku sipu molemolo⸥. 9 ⸤Mulu maselo ou naa tepili⸥ Kirasini olionga nimbe tendembamonga Pulu Yemone olio-kinie konopu sipe temba mele nimbe panjerimumu lopi tepa perimu*inie anjokondo 3:3-6,9, Romo 16:25, Ou-Korini 2:1, 4:1, Kollosi 1:26, 4:3. nalo pe kinié olio nimbe para sirimu. 10 Ulu lupe lupema ou wendo ombá kinie ‘Wendo ombá.’ nimbe panjerimu ulumu wendo ombá walemo pilipelie ‘Wendo opili.’ nimbé. ‘Ulu wendo opili.’ nimbé ou lopi tepa perimu akumu i sipe: ‘Mulu maselo terimu melema kinie yandopa melema pali aku melemanga pali ye tenga altopa lipe tere lepa liepili. Kirasi kanu melemanga pali nokoli yemo molopili.’ nimbé.†Jono 1:3, Kollosi 1:16-20.
11 Yuyu konopuni pilipe melema kinie ulume pali mako topa ‘Nanga kongono tendangi.’ nimbe ou nimbe panjerimu Pulu Yemone olio ⸤Juda yemboma⸥‡pala ⸤ ⸥ akune torumulumunge pulumu i-sipe: Pollone we ungumenga “olio” nirimu akumu yu kinie Kirasinge Epesasi yembondo lipe tere lepa nirimu. Nalo ya 1:11-12 akune pilipe konginjeli peli yembo awisilini pilkulie ‘Kanu ungune “ou-pulu-pulu pilieringi yemboma” nirimu akumunge yuni yu kinie yunge Juda yembomando nirimu.’ ningu pilimele. kanu ye Kirasimuni olionga nimbe tendemba mele pilipelie ⸤mulu maselo ou naa tepili⸥ ‘Nanga yemboma molangi.’ nimbe mako torumu. 12 Olio ⸤Juda yemboma⸥ ou pulu pulu ⸤‘Pulu Yemone ‘olio nokopa kondomba ye te lipu mundumbo.’ nimbe mako torumu ye nomi⸥ Kirasimu§bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”. sike ombá.’ nimbu nokopo molorumulu yembomane temolo ulume ‘we yembomane kanokolie Pulu Yemo paa ye awili tondolo olandopa pupe tondolo pa telimu kanoko yu kapi niengi.’ nimbe ⸤Pulu Yemone aku sipe olio mako topa ‘Nanga yemboma molangi.’ nirimu⸥. 13 Eno ⸤Juda yembo naa molemele yembo talape lupema⸥ kepe iungu sikemo pilku lsingi kinie Kirasinge yemboma moloringila. Kanu ungumu Kirasini enonga nimbe tenderimumuni Pulu Yemone eno lipe tapondopa, mindili nolemela aulkena wendo lipe, yu-kinie pea molko kondonge aulkena lipe mondomu ungumu. Kirasini enonga nimbe tenderimu mele ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilieringimunge “Olio sike Pulu Yemonga yemboma molemolo.’ ningu kanangi.’ nimbe “Simbo.” nimbe, nimbe panjerimu Mini Kake Telimu sirimu lsingi.*inie anjokondo 4:30. 14 Mini Kake Teli lsimulu akumunge Pulu Yemone olio ‘pe monge mele simbo’ nimbe panjerimu mele peangama yunge yemboma sike simbendo lipe ora silimo.†Romo 8:23. ‘Pe sike simbe limolo.’ nimbu pilipulie ‘Pulu Yemone olio yunge yemboma kamu limbe kinie ⸤kurumenga nomi⸥ Setenenga ulu keri tene olio altopa manda naa ambolomba. Kapola molomolo.’‡inie yakondo 1:7, 1:7*. nimbu pilimolo. Olionga nimbe aku tendemba kinie kanopolie ‘olio yu kapi niemili.’ nimbe tendemba kene yunge imbimu sike lipu ola mundundupu yu kapi niemili.
1:15-23 Pollone Epesasi Yembomanga Nindipe Pulu Yemo Ange Nimbe ‘Pulu Yemone Sewe Anjepili.’ Nimbe Mawa Tenderimu Ungumu
15 Akumunge eno Awili Yesusi ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilku§13,19 bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”. Pulu Yemonga yemboma pali konopu mondolemele mele ou pulu pulu pilierindu kinie yandopa kinié kepe 16 eno aku telemelemonga Pulu Yemondo alieli “Ange” nimbu, nane Pulu Yemo kinie ungu nimbu molopolie enonga mawa tendelio. 17 Olionga Awili Yesusi Kirasinge Pulu Yemo, yu tondolo pa telimu pelemo Lapamo, nane alieli yu mawa tepolie ‘Enone yu molemo mele paa olandopa olandopa piliengi kene pilipe konginjelimu kinie ungumenga ungu pulumu pilipe nimbe para silimo tondolomo kinie pelemo Minimu eno sipili.’ nimbu mawa tendelio. 18-19 ‘Enonga konopuni yunge ungumenga pulumu paa piliengi!’ nimbu yu-kinie enonga mawa tendeliola. Yuni ‘Eno mele peangama simbo. Eno molko kondonge.’ nimbe, nimbe panjerimu melema nokoko molemele akume kinie, ‘Nanga yemboma monge mele paa peangama simbo.’ nirimume kinie, ‘Yu sike’ nimbu tondolo mundupu pilimolo yemboma yuni lipe tapondolemo tondolo paa olandopa olandopa pelemomo kinie, ‘mona liepili paa piliengi!’ nimbu aku sipu yu-kinie enonga mawa tendeliola. Kanu tondolomo olione manda naa manda manjilimolo tondolomo. Pulu Yemonga tondolo olandopa pelemo akumuni kongono tondolo mundupe telemo akumuni 20 Kirasi kolorumu kinie Pulu Yemo yunge Lapane yu topa makinjindipe yu ⸤‘imbi ola molopili.’ nimbe⸥ mulu koleana ⸤olando lipe ‘Melema pea nokopo molambili.’ nimbe⸥ yunge ki umbukundu ‘molopili.’ nimbe lipe mondorumu.*Ou-Pita 3:22. 21 Melema nokongendo tondolo pelemo kurume kinie, mulu koleana yembo namba molemo yembo awilime kinie, imbi paa olandopa molopa mele awisili nokolemelema kinie, enge nilime kinie,†inie anjokondo 3:10, 6:12. pali, akume kinié molemelema kepe pe mulu ma pora nimbé kinie imbi molomba yemboma kepe, Pulu Yemone yu kanu yembo awilimenga pali ye paa olandopamo lipe mondorumu.‡Kollosi 1:15-17, 2:10,15. 22 Pulu Yemone ‘⸤Kirasi⸥ yu melemanga pali olandopa molopili. Melema pali yunge kimbumuni kambilipe molopili.’ nirimu. Aku nirimumunge Kirasi yunge yembo talapemonga§bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. yu ye awili olandopamo molemola. 23 Kirasinge yembo talapemo yunge kangimu, yu kangimunge pengemo.*inie anjokondo 4:15-16; ungu pulu te Ou-Korini 11:3*. Yunge yembo talape molemelena yu pupe molopa tengepea telemo. Yu yunge yembo talape molemelemanga pali yu pupe molopa kapola tendelemo, yunge yembo talapemanga pali Kirasi yu liku kapola tendelemele. Kirasi kinie yunge yembo talapemo kinie eno lipe tere lepa yembo telumu mele molemele.
*1:1: bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”.
†1:3-4: inie anjokondo 5:27, Ou-Pita 1:15-16.
§1:7: 14, 4:30 Giriki ungune telumu. Pisini ungune 1:7 “baim bek” molopa, 1:14, 4:30 “kisim bek” molemo. Bokumunge alsena anjokondo “3. baim bek”.
*1:9: inie anjokondo 3:3-6,9, Romo 16:25, Ou-Korini 2:1, 4:1, Kollosi 1:26, 4:3.
†1:10: Jono 1:3, Kollosi 1:16-20.
‡1:11: pala ⸤ ⸥ akune torumulumunge pulumu i-sipe: Pollone we ungumenga “olio” nirimu akumu yu kinie Kirasinge Epesasi yembondo lipe tere lepa nirimu. Nalo ya 1:11-12 akune pilipe konginjeli peli yembo awisilini pilkulie ‘Kanu ungune “ou-pulu-pulu pilieringi yemboma” nirimu akumunge yuni yu kinie yunge Juda yembomando nirimu.’ ningu pilimele.
§1:12: bokumunge alsena anjokondo “23. Krais”.
*1:13: inie anjokondo 4:30.
‡1:14: inie yakondo 1:7, 1:7*.
§1:15: 13,19 bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.
†1:21: inie anjokondo 3:10, 6:12.
‡1:21: Kollosi 1:15-17, 2:10,15.
§1:22: bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.
*1:23: inie anjokondo 4:15-16; ungu pulu te Ou-Korini 11:3*.