□9:1 «I Israil, yat el-yurtlardek xushal bolup shadlinip ketmenglar; chünki sen Xudayingdin chetnep pahishilikke bérilding; herbir xamanda sen pahishe heqqige amraq bolup ketting» — (bu babtiki xewer toghruluq) Israil butpereslik yoligha kirgen bolsimu, ular téxi «hemme din oxshash» dep, butpereslik paaliyetlirini «Perwerdigarning namida» ötküzüwatatti, shundaqla shu paaliyetlirini köplep ötküzüp yürmekte idi. Shuning bilen teng ular yenila Musa peyghemberge buyrulghan kona héytlarnimu saqlap qalghanidi, ulargha nahayiti köngül böletti; mushundaq héytlarning bolghinidin xushal bolushup, héyt-bayram terepliride xéli «dindar» bolup kétishti. Hoshiya peyghember mushu babtiki xewerni küz bayrimida, yeni «kepiler héyti» («kepe tikish héyti»)da ulargha yetküzgen bolsa kérek. «Xaman» yilning ejirining netijisini yighidighan jay bolup, xushalliq bolidighan bir sorun, elwette. Biraq pahishe ayallar (xeqning puli bilen) pat-pat shu sorunlargha chiqatti. Israillar xamanlirida belkim ikki jehette pahishilik qilatti; (1) mushu ayallar bilen; (2) rohiy jehette «Baal»gha choqunup uninggha rehmet éytish paaliyetliride.

□9:4 «... Ularning néni matem tutquchilarning nénidek bolidu; uni yégen herkim «napak» bolidu; bu nan hergiz Perwerdigarning öyige kirmeydu» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche adem bolsun, nerse bolsun jesetke tegken bolsila, «napak» dep hésablinatti. «Napak» ashni yégen ademning özimu «napak» bolatti. Shunga «matem tutqan» ademlerning hemmisi (bir mezgilgiche) «napak» dep hésablinatti. Emdi Xudaning jazasi bilen Israil yat el arisida herdaim «haram-napakliq» bilen uchrashqachqa, herdaim «napak» bolidu, shunga ularning «Xudaning öyige» özliri kirishi, shundaqla herqandaq «ash hediye»ni élip kirishi qet’iy men’i qilin’ghan.

□9:5 «Emdi «jamaetlerning ibadet sorunliri» künide, «Perwerdigarning héyti» bolghan künide qandaq qilarsiler?» — bu butperes xelqning «napak bolidighanliqi» «Perwerdigarning héytlirini tebrikliyelmesliki», «ibadet sorunlirigha qatnishalmasliqi» qatarliqlar ulargha éghir kelgenliki belkim oqurmenlerge ghelite tuyulidu. Biraq eslide durus bolghan bu paaliyetler xurapiy ishlargha aylinip qalghandin kéyin, ular «bularni herdaim qilmisaq «yaman bolidu»» dep oylap, qorqup yürgen bolsa kérek. Tirik Xudadin qorqmay, xurapiyliq yoligha xilapliq qilishtin qorqush, herbir xelqqe nahayiti nomus keltüridighan bir ishtur.

□9:6 «Andin Mémfis shehiri ularni kömüp qoyidu» — Mémfis shehiri yoghan, heywetlik yer bolghanliqi üchün dangqi chiqqan. «Ularning qedirlik kümüsh buyumlirini bolsa, chaqqaqlar igiliwalidu; ularning chédirlirini yantaq-tikenler basidu» — bu ayette «qedirlik kümüsh buyumliri» we «chédirliri» bolsa kümüsh bilen hellen’gen butlar, shundaqla shu butlargha «makan bolghan» chédirlar közde tutulushi mumkin.

□9:7 «Emdi hésablishish künliri keldi» — «hésablishish künliri» ibraniy tilida «yoqlash künliri».

□9:8 «Peyghember bolsa Efraim üstige Xudayim bilen bille turghan közetchidur; ... Xudasining öyidimu nepret uni kütmekte» — heqiqiy peyghemberning düshmenliri (kahinlar we saxta peyghenberler bolsa kérek) hetta Xudaning ibadetxanisidimu uni qestlimekchi boluwatatti.

□9:9 «Gibéahning künliridikidek ular özlirini chongqur bulghighan,...» — Gibéah shehiride bechchiwazliq hem qatilliq yüz bergen, Israilni nahayiti shermendichilikte qaldurghan («Hak.» 17-19-bablar).

□9:10 «Andin ular «Baal-Péor»ni izdep bardi» — «Baal-Péor» dégen but we bu butqa munasiwetlik nomussiszliq «Chöl.» 25-babta xatirilen’gen. Démisekmu, bu ishlar Israil chöl-bayawanda yürgen waqitta yüz bergen. «Özlirini ashu nomusluq nersige béghishlidi, ular özlirining «söygüchisi»ge oxshash yirginchlik boldi» — démek, ular özliri choqun’ghan yirginchlik butqa oxshash boldi. Bashqa birxil terjimisi «...öz söyginige oxshash yirginchlik boldi».

■9:10 Chöl. 25:3; Zeb. 106:28

□9:11 «Efraimning bolsa, shan-sheripi qushtek uchup kétidu» — «Efraimning shan-sheripi» ularning pexri bolghan ewlad-perzentini körsitidu. Xuda ularni agahlanduriduki, ewlad-perzentinglar mewjut bolup baqmighandek bolisiler (12-ayetnimu körüng).

□9:13 «Men körginimde, Efraimning ehwali chimenzarda tiklen’gen bir «Tur shehiri»dek idi» — «Tur» Liwan’gha jaylashqan küchlük we mustehkem port-dölet idi. Bashqa töt xil terjimisi bar. Ibraniy tilini chüshinish tes.

□9:14 «Ulargha bala chüshüp kétidighan baliyatqu, quruq emcheklerni bergin!» — peyghemberning bu duasi belkim ularni balilarning qetl qilinishi azabini körmisun, dégenni bildüridu.

■9:14 Luqa 23:29

□9:15 «Ularning barliq rezillikini Gilgaldin tapqili bolidu» — «Gilgal» ularning ikkinchi chong butperes tawapgahi idi.

■9:15 Yesh. 1:23; Hosh. 4:15; 12:12

□9:16 «Ularning (Efraimning) yiltizi qaghjirap ketti, hetta ular méwe bersimu» — mushu yerde balilarni körsitidu. Ayetning ikkinchi qismini körüng.