10
Perwerdigarni izdesh waqti keldi!
Israil baraqsan bir üzüm télidur;
U özi üchün méwe chiqiridu;
Méwisi köpeygenséri u qurban’gahlarnimu köpeytken;
Zéminining ésilliqidin ular «ésil» but tüwrüklirini yasidi. «Méwisi köpeygenséri u (Israil) qurban’gahlarnimu köpeytken; zéminining ésilliqidin ular «ésil» but tüwrüklirini yasidi» — démisekmu, bu qurban’gahlar we tüwrükler butlargha atalghanidi. Bashqa birxil terjimisi: «U (Xuda) Israilning méwisini köpeytishi bilen, Israil qurban’gahliridiki but tüwrükler köpeydi; U (Xuda) Øz zéminigha yaxshiliqni köpeytishi bilen, u (Israil) butlargha atalghan tüwrüklerni téximu yaxshi qildi».   Hosh. 8:11
Ularning köngli ala;
Ularning gunahkarliqi hazir ashkarilinidu;
U ularning qurban’gahlirini chéqip ghulitidu,
Ularning but tüwrüklirini buzuwétidu.
Chünki ular pat arida: «Bizde padishah yoq, chünki Perwerdigardin qorqmiduq;
Padishahimiz bar bolsimu, u bizge néme qilip béridu?» — deydighan bolidu. «... ular pat arida: «Bizde padishah yoq, chünki Perwerdigardin qorqmiduq; padishahimiz bar bolsimu, u bizge néme qilip béridu?» — deydighan bolidu» — bu bésharet Israilning sürgün qilin’ghandin kéyin néme deydighanliqini körsitidu.   Hosh. 3:4
Ular geplerni qiliwéridu, ehdini tüzüp qoyup yalghandin qesem ichidu;
Shunga ular arisidiki dewalishishlar étizdiki chöneklerge shumbuya ünüp ketkendek bolidu. «Shunga ular arisidiki dewalishishlar étizdiki chöneklerge shumbuya ünüp ketkendek bolidu» — bashqa birxil terjimisi: «Shunga ularning béshigha chüshken jazalar étizdiki chöneklerge shumbuya ünüp ketkendek bolidu».
Samariyede turuwatqanlar «Beyt-Awen»ning moziyi üchün ghem-endishige chüshidu;
«Beyt-Awen»dikiler derweqe uning üstige matem tutidu,
Uning «butperes kahin»lirimu uning üchün shundaq qilidu;
Ular «Beyt-Awen»ning «shan-sheripi» üchün azablinidu,
Chünki u sürgün qilindi! «Samariyede turuwatqanlar «Beyt-Awen»ning moziyi üchün ghem-endishige chüshidu,... ular «Beyt-Awen»ning «shan-sheripi» üchün azablinidu» — «Beyt-Awen»ning «shan-sherep»i, yeni mozay sheklidiki but bolsa, kinayilik gep, elwette. Oqurmenlerning éside boliduki, «Beyt-Awen» dégen sözning özi kinayilik geptur (menisi: «Yoq birnerse»ning öyi).
Berheq, shu nerse «Jédelxor padishah» üchün hediye qilinip, Asuriyege kötürülüp kétilidu;
Efraim iza-ahanetke qalidu,
Israil öz «eqli»din xijil bolidu. «shu nerse «Jédelxor padishah» üchün hediye qilinip» — «Jédelxor padishah» Asuriye padishahini démekchi. Yuqiriqi 5:13-ayettiki izahatni körüng.
Samariyening bolsa, padishahi déngiz dolqunliri üstidiki xeshektek yoqilip ketti;
«Awen»diki «yuqiri jaylar», yeni «Israilning gunahi» bitchit qilinidu;
Qurban’gahlirini tiken-jighanlar basidu;
Ular taghlargha: «Üstimizni yépinglar!», dönglüklerge: «Üstimizge örülüp chüshünglar!» — deydu. ««Awen»diki «yuqiri jaylar», yeni «Israilning gunahi» bitchit qilinidu» — «Awen» («yoq nerse») yeni «Beyt-Awen». «Yuqiri jaylar» — butpereslik qilidighan mexsus jaylar. «Israilning gunahi» — ular choqun’ghan butni körsetse kérek.   Yesh. 2:19; Luqa 23:30; Weh. 6:16; 9:6
— I Israil, Gibéahning künliridin bashlap sen gunah qilip kelding;
Ishlar shu péti turiwerdi;
Rezillikning baliliri üstige qilin’ghan jeng ularni Gibéahta bésiwetmidimu? «— I Israil, Gibéahning künliridin bashlap sen gunah qilip kelding; ... rezillikning baliliri üstige qilin’ghan jeng ularni Gibéahta bésiwetmidimu?» — Gibéah shehirida bolghan rezil weqe (bechchiwazliq hem qatilliq) «Hak.» 17-19-bablarda xatirilen’gen. Bu ayetke qarighanda bu gunah shu künlerdin tartip Israildin ayrilmighan. Shu weqe bolghandin kéyin, Gibéahdikiler towa qilmidi, shuning bilen Israilning bashqa qebililiri ulargha qarshi jeng qilip ularni bitchit qilghan. Bésharetke qarighanda, bundaq bir jeng yene élip bérilishi kérek; lékin bu qétim pütkül Israilgha qarshi shundaq bir jeng bolidu.   Hosh. 9:9
10 Men xalighinimda ularni jazalaymen;
Ular ikki gunahi tüpeylidin esirge chüshüshke toghra kelgende,
Yat qowmlar ulargha hujum qilishqa yighilidu. «Ular ikki gunahi tüpeylidin esirge chüshüshke toghra kelgende» — «ikki gunahi» néme ikenliki toghruluq alimlarning herxil perezliri bar. Israilning ikki jay (Beyt-El we Dan)da chong butni yasighanliqini körsitishi mumkin («1Pad.» 12-bab). Bu ayetning bashqa xil terjimiliri bar.
11 Efraim bolsa köndürülgen bir inektur,
U xaman tépishke amraq;
Men uning chirayliq gedinini uprashtin ayap keldim;
Biraq hazir uninggha boyunturuq sélip heydeymen;
Yehuda yer heydisun!
Yaqup özi üchün yerni tirnilishi kérek. «Efraim bolsa köndürülgen bir inektur, u xaman tépishke amraq; Men uning chirayliq gedinini uprashtin ayap keldim; biraq hazir uninggha boyunturuq sélip heydeymen; Yehuda yer heydisun! Yaqup özi üchün yerni tirnilishi kérek» — déhqan özining amraq inikini (Xuda déhqan, Israil inek) téxi éghir emgekke salmighan, peqet xaman tépishke salghan (xaman tépish yénik ish hem tépilgen danlardin yéyeleydighanliqi üchün inek uninggha amraq, elwette). Biraq inek jayil bolup ketkechke (4:16ni körüng) hazir qattiq emgek künliri keldi: 12-ayet boyiche, Yehuda we Israil Xuda üchün «yer heydimise» (towa qilish jeryanidiki japaliq yolgha kirmise), ular belki Asuriye yaki Babil üchün qattiq emgek qilidighan bolidu.
12 Özünglargha heqqaniyliq bilen téringlar,
Méhir-muhebbet ichide hosul alisiler;
Boz yéringlarni chanap échinglar;
Chünki Perwerdigarni izdesh waqti keldi,
— Ta U üstünglargha heqqaniyliqni yaghdurghuche! Yer. 4:3
13  Biraq siler rezillikni aghdurdunglar,
Qebihlik hosulini ordunglar,
Yalghanchiliqning méwisini yédinglar;
Chünki sen öz yolunggha, yeni baturliringning köplükige ishinip tayanding;
14 Qowmliring arisida chuqan-süren kötürülidu;
Shalman jeng künide Beyt-Arbelni berbat qilghandek,
Barliq qorghanliring berbat qilinidu;
(shu küni Beyt-Arbeldiki ana-balilar tengla pare-pare qiliwétilmigenmu?) — «Shalman jeng künide beyt-arbelni berbat qilghandek,...» — «Shalman» belkim Asuriye padishahi «Shalmanezer III» yaki «Shalmanezer V»ni, «Beyt-Arbel» belkim Galiliyediki «Arbéla»ni körsitishi mumkin. Tarixiy tepsilatlar hazir bizge namelum, biraq Israilgha bolghan agah nahayiti éniqtur.
15 Emdi uchigha chiqqan rezilliking tüpeylidin,
Oxshash bir kün séning béshinggha chüshürülidu, i Beyt-El!
Tang seherdila Israilning padishahi pütünley üzüp tashlinidu. «Oxshash bir kün séning béshinggha chüshürülidu, i Beyt-El!» — démek, ularning «Beyt-El»de qilghan rezillikliri öz béshigha «Beyt-Arbel»dikidek bir künni chüshüridu. «Tang seherdila Israilning padishahi pütünley üzüp tashlinidu» — «tang seherdila» — démek, «jeng béshidila» (jeng adette seherde bashlinatti); yaki bolmisa «bek tézla» dégen menide.
 
 

10:1 «Méwisi köpeygenséri u (Israil) qurban’gahlarnimu köpeytken; zéminining ésilliqidin ular «ésil» but tüwrüklirini yasidi» — démisekmu, bu qurban’gahlar we tüwrükler butlargha atalghanidi. Bashqa birxil terjimisi: «U (Xuda) Israilning méwisini köpeytishi bilen, Israil qurban’gahliridiki but tüwrükler köpeydi; U (Xuda) Øz zéminigha yaxshiliqni köpeytishi bilen, u (Israil) butlargha atalghan tüwrüklerni téximu yaxshi qildi».

10:1 Hosh. 8:11

10:3 «... ular pat arida: «Bizde padishah yoq, chünki Perwerdigardin qorqmiduq; padishahimiz bar bolsimu, u bizge néme qilip béridu?» — deydighan bolidu» — bu bésharet Israilning sürgün qilin’ghandin kéyin néme deydighanliqini körsitidu.

10:3 Hosh. 3:4

10:4 «Shunga ular arisidiki dewalishishlar étizdiki chöneklerge shumbuya ünüp ketkendek bolidu» — bashqa birxil terjimisi: «Shunga ularning béshigha chüshken jazalar étizdiki chöneklerge shumbuya ünüp ketkendek bolidu».

10:5 «Samariyede turuwatqanlar «Beyt-Awen»ning moziyi üchün ghem-endishige chüshidu,... ular «Beyt-Awen»ning «shan-sheripi» üchün azablinidu» — «Beyt-Awen»ning «shan-sherep»i, yeni mozay sheklidiki but bolsa, kinayilik gep, elwette. Oqurmenlerning éside boliduki, «Beyt-Awen» dégen sözning özi kinayilik geptur (menisi: «Yoq birnerse»ning öyi).

10:6 «shu nerse «Jédelxor padishah» üchün hediye qilinip» — «Jédelxor padishah» Asuriye padishahini démekchi. Yuqiriqi 5:13-ayettiki izahatni körüng.

10:8 ««Awen»diki «yuqiri jaylar», yeni «Israilning gunahi» bitchit qilinidu» — «Awen» («yoq nerse») yeni «Beyt-Awen». «Yuqiri jaylar» — butpereslik qilidighan mexsus jaylar. «Israilning gunahi» — ular choqun’ghan butni körsetse kérek.

10:8 Yesh. 2:19; Luqa 23:30; Weh. 6:16; 9:6

10:9 «— I Israil, Gibéahning künliridin bashlap sen gunah qilip kelding; ... rezillikning baliliri üstige qilin’ghan jeng ularni Gibéahta bésiwetmidimu?» — Gibéah shehirida bolghan rezil weqe (bechchiwazliq hem qatilliq) «Hak.» 17-19-bablarda xatirilen’gen. Bu ayetke qarighanda bu gunah shu künlerdin tartip Israildin ayrilmighan. Shu weqe bolghandin kéyin, Gibéahdikiler towa qilmidi, shuning bilen Israilning bashqa qebililiri ulargha qarshi jeng qilip ularni bitchit qilghan. Bésharetke qarighanda, bundaq bir jeng yene élip bérilishi kérek; lékin bu qétim pütkül Israilgha qarshi shundaq bir jeng bolidu.

10:9 Hosh. 9:9

10:10 «Ular ikki gunahi tüpeylidin esirge chüshüshke toghra kelgende» — «ikki gunahi» néme ikenliki toghruluq alimlarning herxil perezliri bar. Israilning ikki jay (Beyt-El we Dan)da chong butni yasighanliqini körsitishi mumkin («1Pad.» 12-bab). Bu ayetning bashqa xil terjimiliri bar.

10:11 «Efraim bolsa köndürülgen bir inektur, u xaman tépishke amraq; Men uning chirayliq gedinini uprashtin ayap keldim; biraq hazir uninggha boyunturuq sélip heydeymen; Yehuda yer heydisun! Yaqup özi üchün yerni tirnilishi kérek» — déhqan özining amraq inikini (Xuda déhqan, Israil inek) téxi éghir emgekke salmighan, peqet xaman tépishke salghan (xaman tépish yénik ish hem tépilgen danlardin yéyeleydighanliqi üchün inek uninggha amraq, elwette). Biraq inek jayil bolup ketkechke (4:16ni körüng) hazir qattiq emgek künliri keldi: 12-ayet boyiche, Yehuda we Israil Xuda üchün «yer heydimise» (towa qilish jeryanidiki japaliq yolgha kirmise), ular belki Asuriye yaki Babil üchün qattiq emgek qilidighan bolidu.

10:12 Yer. 4:3

10:14 «Shalman jeng künide beyt-arbelni berbat qilghandek,...» — «Shalman» belkim Asuriye padishahi «Shalmanezer III» yaki «Shalmanezer V»ni, «Beyt-Arbel» belkim Galiliyediki «Arbéla»ni körsitishi mumkin. Tarixiy tepsilatlar hazir bizge namelum, biraq Israilgha bolghan agah nahayiti éniqtur.

10:15 «Oxshash bir kün séning béshinggha chüshürülidu, i Beyt-El!» — démek, ularning «Beyt-El»de qilghan rezillikliri öz béshigha «Beyt-Arbel»dikidek bir künni chüshüridu. «Tang seherdila Israilning padishahi pütünley üzüp tashlinidu» — «tang seherdila» — démek, «jeng béshidila» (jeng adette seherde bashlinatti); yaki bolmisa «bek tézla» dégen menide.