Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yeshaya 7

Dawut jemetige sélin’ghan tehdit; •••• Qutquzghuchi-Mesihning tughulushi toghruluq bésharet

1 Yehuda padishahi Ahaz (Uzziyaning newrisi, Yotamning oghli) textke olturghan künliride, mundaq ish boldi: —

Suriyening padishahi Rezin we Israil padishahi Remaliyaning oghli Pikah Yérusalémgha qarshi jeng qildi, lékin üstünlükke érishelmidi.□ ■

2 Dawutning jemetige: —

«Suriye Efraim bilen ittipaqliship birleshme qoshun qurdi» — dégen xewer keldi.

Shuning bilen padishah jemetidikilerning köngli we xelqining köngli ormanlar shamalda silkinip ketkendek silkinip ketti.□

3 Andin Perwerdigar Yeshayagha mundaq dédi: — «Sen we oghlung Shéar-Jashub chiqip, kir yughuchilarning étizining boyidiki yolgha, yuqiri kölchek norining béshigha bérip, ashu yerde Ahaz bilen körüshkin. □ 4 Sen uninggha: — «Sen éhtiyat bilen könglüngni toq tut! Bu ikki köymes otqashning kötikidin, yeni Rezin hem Suriyening we Remaliyaning oghlining deshti-ghezepliridin qorqma, yürekzadi bolup ketme! 5 Chünki Suriye, Efraim we Remaliyaning oghli séni qestlep: —

6 «Biz Yehudagha bésip kirip, parakendichilik tughdurup, özimiz üchün talan-taraj qilip, uninggha bir padishahni, yeni Tabeelning oghlini tikleyli!» dégenidi.□

7 Shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: —

«Bu söz aqmaydu, héch emelge ashmaydu;

8 Chünki Suriyening béshi Demeshq shehiri we Demeshq shehirining béshi Rezindur, xalas;

We atmish besh yil ichide Efraim shundaq bitchit boliduki, ularni «bir xelq» dégili bolmaydu;

9 We Efraimning béshi Samariye shehiridur,

Samariye shehirining béshi Remaliyaning oghlidur, xalas;

Siler bulargha ishenmisenglar, mustehkemlenmeysiler» — dégin».□

10 Perwerdigar yene Ahazgha söz qilip: —

11 «Özüng üchün bésharet sora; meyli yerning tégide yaki pelekning qeride bolsun sorawer» — dédi. □

12 Biraq Ahaz jawaben: «Men hem sorimaymen hem Perwerdigarni sinaqta qoymaymen» — dédi.□

13 Andin Yeshaya: — Emdi i Dawut jemetidikiler, anglap qoyunglar, ademlerning sewr-taqitini qoymighininglarni az dep, siler Xudayimning sewr-taqitinimu qoymighiliwatamsiler? 14 Shunga Reb Özi silerge bir bésharet béridu: —

Mana, pak qiz hamilidar bolup bir oghul tughidu; u uning ismini «Immanuél» dep ataydu. □ ■ 15 Yaxshiliqni tallap, yamanliqni ret qilishni bilgüche u pishlaq we bal yeydu. □ 16 Chünki bu yash bala yaxshiliqni tallap, yamanliqni ret qilishni bilgüche, sen nepretlinidighan bu ikki padishahning yer-zéminliri tashlinip qalidu. □ 17 Chünki Perwerdigar séning we atangning jemetige Efraim Yehudadin ayrilghan kündin buyan bolup baqmighan qattiq künlerni chüshüridu. U künler bolsa Asuriyening padishahidin ibarettur!

18 Shu küni Perwerdigar Misirning pinhan ériqliridiki pashilarni we Asuriyediki herilerni üshqirtip chaqiridu; 19 ularning hemmisi kélip herbir xilwet jilghilargha, tashlarning herbir arachlirigha, hemme yantaqlargha we hemme yaylaqlargha ghuzhzhide qonushidu.□

20 Ashu küni, Reb Efrat deryasining nérisidin ijarige alghan bir ustira bilen, yeni Asuriye padishahi bilen chach chüshüridu; mushu ustira bashning chéchini, putning tüklirini we saqalnimu chüshürüp ghirdaydu; □ 21 shu künlerde bir kishi yash bir siyir we ikki qoy baqidu, 22 ularning shunche köp süt berginidin u sériq may yeydu; derweqe, zéminda qalghanlarning hemmisi sériq may we bal yeydu.□

23 We shundaq boliduki, her téli bir kümüsh tenggige yaraydighan, ming téli bar üzümzarliq bolghan herbir jay jighanliqqa we tikkenlikke aylinip kétidu; ■ 24 Ashu yerge ademler peqet oqya kötürüp kélidu, chünki pütkül zémin jighanliqqa we tikenlikke aylinip kétidu. □ 25 Ilgiri ketmen chépilghan herbir taghliq jilghilargha bolsa, — ular u yerlerge jighanlardin we tikenlerdin qorqup barmaydu;

Bu yerler peqet kalilarni otlitidighan,

Qoylar dessep-cheyleydighan jaylar bolup qalidu, xalas.

□7:1 «Israil padishahi Remaliya...» — «Yeshaya» kitabning peqet mushu yéridila we 9:1-21-ayetlerde, «Israil» Israilning shimaliy qisim padishahliqini körsitidu. Sulayman alemdin ötüshi bilen Israil ikkige bölünüp, jenubiy qisim «Yehuda» (asasen, Yehuda we Binyamin qebilisidikiler), shimaliy qisim «Israil» yaki bezide «Efraim» (Efraim qebilisidikiler we bashqa toqquz qebilidikilerdin terkib tapqan) dep atalghanidi. Kitabta bashqa her yerlerde, «Israil» on ikki qebililik pütün Yehudiy xelqini körsitidu.

■7:1 2Pad. 16:5; 2Tar. 28:5

□7:2 «Efraim» — mushu yerde shimaliy padishahliqtiki «Israil»ning köp sanliq qebilisi. Mushu yerde «Efraim» bashqa toqquz qebilini öz ichige alidu. «...ittipaqliship, birleshme qoshun qurdi» — mushu ibare ibraniy tilida bir söz bilenla ipadilinidu.

□7:3 «oghlung Shéar-Jashub» — «Shéar-Jashub» «bir qaldi qaytip kélidu» dégen menide. Yeshayaning bu oghlini bille élip chiqishining sewebini chüshinish üchün, 16-ayet we izahatini körüng. «Sen ... yuqiri kölchek norining béshigha bérip,...» — shübhisizki, Ahaz ashu yerde turup, mushu qoshunlar choqum kélip bizni muhasirige alidu, shunga su mesilisini hel qilishim lazim dégen oyda idi.

□7:6 «özimiz üchün talan-taraj qilip...» — ibraniy tilida «özimiz üchün uninggha bösüp kirip,...».

□7:9 «Efraimning béshi Samariye shehiridur» — Samariye shehiri Efraimning paytexti. «Demeshq shehirining béshi Rezindur, xalas,... Samariye shehirining béshi Remaliyaning oghlidur, xalas; siler bulargha ishenmisenglar, mustehkemlenmeysiler» — hazirqi tetqiqatqa asaslan’ghanda, Suriye bilen Israil ittipaqining asasiy meqsiti Asuriye impériyesining tajawuzining aldini élishtin ibaret idi. Bu ikki dölet Yehudani ittipaqqa qoshulushqa mejburlimaqchi boldi. Ahaz padishah buni ret qildi, chünki u özi Asuriyeler bilen yoshurun halda bir «sulh» tüzmekchi bolghan yaki tüzgen. Mana bu uning Yeshayaning sözini ret qilghanliqining, yeni Xudadin bésharet sorimasliqining sewebidur. Bu ayettiki axirqi jümle: «...ishenmisenglar, mustehkemlenmeysiler» dégen sözler ibraniy tilda ahangdash söz bilen ipadilen’gen: — «ima ta-aminu, kima ta-aminu». «Siler» dégen sözge qarighanda, bu sözler peqet Ahazghila emes, belki Dawutning pütkül jemetidikilerge éytilghan bolsa kérek.

□7:11 «yerning tégi» — mushu yerde «yerning tégi» «shéol»ni, yeni «tehtisara»ni, ölgenlerning rohliri baridighan, qiyamet künini kütidighan jayni körsitishi mumkin.

□7:12 «Men hem sorimaymen hem Perwerdigarni sinaqta qoymaymen» — «Xudani sinash» gunahdur; biraq mushu yerdiki «bésharet sorash» Xudaning Özining teklipi bolup, gunah hésablanmaydu.

□7:14 «Shunga Reb Özi silerge bir bésharet béridu...» — mushu bésharet bolsa, ulargha ishinishige yardem bérish üchün emes, belki Xudaning ulargha bolghan naraziliqini körsitish üchün bérilidu. «Immanuél» — «Xuda biz bilen bille» dégen menide.

■7:14 Mat. 1:23; Luqa 1:31

□7:15 «Yaxshiliqni tallap, yamanliqni ret qilishni bilgüche...» — yaki «yaxshiliqni tallap, yamanliqni ret qilishni bilishi üchün». «pishlaq we bal yeydu» — bu tamaqlar zéminning nachar ehwalgha chüshkenlikini bildüridu. Adem az bolghachqa, térilghu yerlermu az bolidu. Ademler peqet mal béqish bilen shughullinip, térilghu yerler yawayi haywnatlar, here qatarliqlargha tashlinip qalidu (21-23-ayetlerni körüng). Immanuél kembeghel sharaitlarda tughulidu hem belkim chong bolghuche shu ghörigil yémeklikini janggaldin térip yeydu, démekchi.

□7:16 «Chünki bu yash bala yaxshiliqni tallap, yamanliqni ret qilishni bilgüche...» — mushu ayettiki «bu yash bala» ikki bisliq söz bolup, belkim Immanuélning özi hem Yeshayaning oghli «Shéar-Jashub»nimu körsitishi mumkin. Démek, «Shéar-Jashub» chong bolghuche, Suriye hem Israil (shimaliy padishahliq) tashlanduq bolup turidu. Bésharettin üch yildin kéyin Suriye zémini we on üch yildin kéyin Israil zémini Asuriye padishahi teripidin bésiwélinidu. Uning tajawuzchiliqi Yehudaning zéminighiche yétip bérip, uni bulap-talaydu, biraq uni igiliyelmeydu. Kéyinki bablarni, bolupmu 36-37-babni körüng. «Immanuél» dégen balining tughulushi heqqidiki bésharet Ahazgha emes, «Dawut jemetige» chüshidu, déyilidu. Qarighanda, «Immanuél» Dawutning jemeti ichidiki bir «pak qiz»din tughulidu. Mushu balining kim ikenlikini bilish üchün, Injildiki «Matta» 1-, 2-babni, «Luqa» 1-, 2-babni körüng.

□7:19 «Ularning hemmisi kélip herbir xilwet jilghilargha, ...hemme yaylaqlargha ghuzhzhide qonushidu» — démek, ademler yoshurunmaqchi bolghan herbir jay bixeter bolmaydu, düshmen teripidin ishghal qilinidu. Mushu ayette ibraniy tilida ahangdash söz ishlitilgen bolghachqa, bir top hasharetning «ghung-ghung» qilip awaz chiqarghinigha oxshitilghan.

□7:20 «Mushu ustira ... putning tüklirini we saqalnimu chüshürüp ghirdaydu» — «putning tükliri» mushu yerde pütün bedendiki tüklerni körsitidighan söz bolup, sel siliqlashturup ipadiligen. Démek, Asuriye padishahi Israillarning hemmisini bulap kétidu, ularni belkim yalingach qalduridu.

□7:22 «...u sériq may yeydu; derweqe, zéminda qalghanlarning hemmisi sériq may we bal yeydu» — démek, ademler shunche az, térilghu yer yoq déyerlik, ziraetlerning ornida yawa ot-chöp köp bolghachqa, ozuqluq asasen peqet süt hem bal bolidu.

■7:23 Law. 26:22

□7:24 «Ashu yerge ademler peqet oqya kötürüp kélidu...» — démek, bundaq üzümzar yawayi haywanlar turidighan jaygha aylinidu. Shunga ademler u yerge baridighan bolsa, özini qoghdash yaki ow qilish üchün qorallarni kötürgen halettila baridu.