2
Perwerdigarning Perishtisining Israilgha tenbih bérishi
1 Perwerdigarning Perishtisi Gilgaldin Bokimgha kélip: — Men silerni Misirdin chiqirip, ata-bowiliringlargha qesem qilip bergen zémin’gha élip kélip: «Men siler bilen qilghan ehdemni ebedgiche bikar qilmaymen; □«Perwerdigarning Perishtisi» — «tebirler»ni körüng. ■Yar. 17:7; Mis. 23:20-22; Qan. 29:13, 14 2 Lékin siler bu zéminning xelqi bilen héchqandaq ehde baghlimanglar, belki ularning qurban’gahlirini buzup tashlishinglar kérek» — dégenidim; lékin siler Méning awazimgha qulaq salmidinglar. Bu silerning néme qilghininglar?! ■Qan. 7:2; 12:3 3 Shunga Men shu chaghda silerge: «Shundaq qilsanglar ularni silerning aldinglardin qoghliwetmeymen; ular biqininglargha yantaq bolup sanjilidu, ularning ilahliri silerge tor-tuzaq bolidu» — dep agahlandurdum, — dédi.□«ular biqininglargha yantaq bolup sanjilidu» — yaki «ular silerni qiltaqlargha chüshüridu». ■Mis. 23:33; 34:12; Qan. 7:16; Ye. 23:13
4 Perwerdigarning Perishtisi barliq Israillargha bularni dégende, ular ün sélip yighlap kétishti. 5 Shuning bilen bu jayning nami «Bokim» dep qoyuldi; ular shu yerde Perwerdigargha atap qurbanliqlarni sundi.□«Bokim» — menisi «yighlighuchilar». «... ular shu yerde Perwerdigargha atap qurbanliqlarni sundi» — bu ishqa qarighanda, «Perwerdigarning Perishtisi» ayan bolghan chaghda, shu yerlerde qurbanliq qilsa bolatti. Adette peqet Xuda békitken jaydila qurbanliq sunushqa bolatti («Qan.» 12:5-14ni körüng).
Yeshua peyghemberning dewridin kéyin bolghan ishlar
6 Yeshua xelqni tarqitiwétiwidi, Israillar herqaysisi özlirige miras qilin’ghan zéminni igilesh üchün qaytip kétishti. ■Ye. 24:28 7 Yeshuaning pütkül hayat künliride, shundaqla Yeshuadin kéyin qalghan, Perwerdigarning Israil üchün qilghan hemme karamet emellirini obdan bilgen aqsaqallarning pütkül hayat künliridimu Israil xelqi Perwerdigarning ibaditide bolup turdi. 8 Emdi Nunning oghli, Perwerdigarning quli Yeshua bir yüz on yéshida wapat boldi. 9 Ular uni élip bérip, Efraim taghliq rayonida, Gaash téghining shimal teripidiki öz miras ülüshi bolghan Timnat-Sérah dégen jayda depne qildi. □«Timnat-Serah» — yaki «Timnat-Heres». 10 Bu dewrdikilerning hemmisi ölüp öz ata-bowilirigha qoshulup ketti; ulardin kéyin Perwerdigarnimu tonumaydighan, shundaqla uning Israil üchün qilghan emellirini bilmigen bir dewr peyda boldi.
Israilning gunahni üzlüksiz tekrarlishi
11 Shuningdin tartip Israil Perwerdigarning neziride rezil bolghanni qilip Baal-butlarning ibaditige kirishti. 12 Ular özlirini Misir zéminidin chiqirip élip kelgen ata-bowilirining Xudasi Perwerdigarni tashlap, etrapidiki taipilerning ilahliridin bolghan yat ilahlargha egiship, ulargha bash urup, Perwerdigarning ghezipini qozghidi. 13 Ular Perwerdigarni tashlap, Baal we Asherahlarning qulluqigha kirishti. □««Asherahlar» yaki Asherah butlar» — belkim butpereslikke béghishlan’ghan derexliklerdur. Derexler belkim ayal but sheklide oyulghan yaki neqishlen’gen bolushi mumkin.
14 Buning bilen Perwerdigarning ghezipi Israilgha tutiship, xarab qilinsun dep, u ularni talan-taraj qilghuchilarning qoligha tashlap berdi, yene etrapidiki düshmenlirining qoligha tapshurup berdi; shuning bilen ular düshmenlirining aldida bash kötürelmidi. ■Zeb. 44:12-14; Yesh. 50:1 15 Ular qeyerge barmisun, Perwerdigarning qoli ularni apet bilen urdi, xuddi Perwerdigarning déginidek, we Perwerdigarning ulargha qesem qilghinidek, ular tolimu azabliq haletke chüshüp qaldi. ■Law. 26; Qan. 28 16 Andin Perwerdigar ularning arisidin batur hakimlarni turghuzdi, ular Israillarni talan-taraj qilghuchilarning qolidin qutquzup chiqti.
17 Shundaqtimu, ular öz hakimlirigha qulaq salmidi; eksiche ular yat ilahlargha egiship buzuqluq qilip, ulargha bash urup choqundi; ata-bowilirining mangghan yolidin, yeni Perwerdigarning emrlirige itaet qilish yolidin tézla chiqip ketti; ular héch itaet qilmidi. 18 Perwerdigar qachaniki ular üchün batur hakimlarni turghuzsa, Perwerdigar haman shu batur hakim bilen bille bolatti, batur hakimning hayat künliride ularni düshmenlirining qolidin qutquzup chiqatti; chünki ularni xarlap ezgenler tüpeylidin kötürülgen ah-zarlarni anglighan Perwerdigar ulargha ichini aghritatti.
19 Lékin batur hakim ölüp kétishi bilenla, ular arqisigha yénip, yat ilahlargha egiship, ularning qulluqigha kirip, ulargha bash urushup, özlirini ata-bowiliridinmu ziyade bulghaytti; ular ne shu qilmishliridin toxtimaytti, ne öz jahil yolidin héch yanmaytti. ■Hak. 3:12 20 Shuning bilen Perwerdigarning ghezipi Israilgha qattiq tutashti, U: — «Bu xelq Men ularning ata-bowilirigha tapilighan ehdemni buzup, awazimgha qulaq salmighini üchün, 21 buningdin kéyin Men Yeshua ölgende bu yurtta qaldurghan taipilerdin héchbirini ularning aldidin qoghliwetmeymen; ■Ye. 23:13 22 buningdiki meqset, Men shular arqiliq Israilning ularning ata-bowiliri tutqandek, Men Perwerdigarning yolini tutup mangidighan-mangmaydighanliqini sinaymen» — dédi.
23 Shuning bilen Perwerdigar shu taipilerni qaldurup, ularni ne derhalla zéminidin mehrum qilip qoghliwetmidi ne Yeshuaning qolighimu tapshurup bermigenidi.□«Shuning bilen Perwerdigar shu taipilerni qaldurup, ularni ... ne Yeshuaning qolighimu tapshurup bermigenidi» — bu ayetler, yeni 10-23-ayetler «Batur Hakimlar» dégen kitabning qisqa yekünidin ibarettur.
□2:1 «Perwerdigarning Perishtisi» — «tebirler»ni körüng.
■2:1 Yar. 17:7; Mis. 23:20-22; Qan. 29:13, 14
□2:3 «ular biqininglargha yantaq bolup sanjilidu» — yaki «ular silerni qiltaqlargha chüshüridu».
■2:3 Mis. 23:33; 34:12; Qan. 7:16; Ye. 23:13
□2:5 «Bokim» — menisi «yighlighuchilar». «... ular shu yerde Perwerdigargha atap qurbanliqlarni sundi» — bu ishqa qarighanda, «Perwerdigarning Perishtisi» ayan bolghan chaghda, shu yerlerde qurbanliq qilsa bolatti. Adette peqet Xuda békitken jaydila qurbanliq sunushqa bolatti («Qan.» 12:5-14ni körüng).
□2:9 «Timnat-Serah» — yaki «Timnat-Heres».
□2:13 ««Asherahlar» yaki Asherah butlar» — belkim butpereslikke béghishlan’ghan derexliklerdur. Derexler belkim ayal but sheklide oyulghan yaki neqishlen’gen bolushi mumkin.
■2:14 Zeb. 44:12-14; Yesh. 50:1
■2:15 Law. 26; Qan. 28
□2:23 «Shuning bilen Perwerdigar shu taipilerni qaldurup, ularni ... ne Yeshuaning qolighimu tapshurup bermigenidi» — bu ayetler, yeni 10-23-ayetler «Batur Hakimlar» dégen kitabning qisqa yekünidin ibarettur.