2
Eysaning palech ademni saqaytishi
Mat. 9:1-8; Luqa 5:17-26
Birnechche kündin kéyin u qaytidin Kepernahumgha kirdi. U öydiken, dégen xewer tarqiliwidi,Mat. 9:1; Luqa 5:17. shunche köp adem u yerge yighildiki, hetta ishik aldidimu put dessigüdek yer qalmighanidi. U ulargha söz-kalam yetküzüwatatti. Mana shu esnada, birnechche adem uning aldigha bir palechni élip keldi; uni ulardin töti kötürüp ekelgenidi.Mat. 9:1; Luqa 5:18. Ademning köplükidin uninggha yéqinlishalmay, ular uning üstidin ögzini téship, töshük achqandin kéyin palechni zembil bilen Eysaning aldigha chüshürdi.«uning üstidin ögzini téship, töshük achqandin kéyin...» — awwal ögzining kahishlirini élishi kérek idi. Emdi Eysa ularning ishenchini körüp palechke:
— Balam, gunahliring kechürüm qilindi, — dédi.
Lékin u yerde olturghan bezi Tewrat ustazliri könglide gumaniy soallarni qoyup: «Bu adem néme üchün mundaq deydu? U kupurluq qiliwatidighu! Xudadin bashqa kimmu gunahlarni kechürüm qilalisun?» déyishti.Zeb. 32:5; 51:2-4; Yesh. 43:25.
Eysa shuan rohida ularning köngülliride shundaq gumaniy soallarni qoyuwatqanliqini bilip yétip, ulargha mundaq dédi:
— Siler köngülde némishqa shundaq soallarni qoyisiler? Mushu palechke: «Gunahliring kechürüm qilindi!» déyish asanmu, yaki «Ornungdin tur, zembil-körpengni yighishturup mang!» déyish asanmu? 10 Emma hazir silerning Insan’oghlining yer yüzide gunahlarni kechürüm qilish hoquqigha ige ikenlikini bilishinglar üchün, — U palech késelge:
11 — Sanga éytayki, ornungdin tur, zembil-körpengni yighishturup öyüngge qayt! — dédi. 12 U derhal ornidin des turup, zembil-körpisini yighishturdi we hemmeylenning köz aldida öydin chiqip ketti. Hemmeylen qattiq heyran qélip Xudani ulughliship:
— Mushundaq ishni ezeldin körüp baqmighaniduq, — déyishti.
 
Eysaning Lawiyni muxlisliqqa chaqirishi — «gunahkarlar» bilen hemdastixan olturushi
Mat. 9:9-13; Luqa 5:27-32
13 U yene déngiz boyigha qarap mangdi. Kishiler topi uning etrapigha olishiwaldi. U ulargha telim berdi.Mat. 9:9; Luqa 5:27.
14 U yoldin ötüp kétiwatqanda, baj alidighan orunda olturghan Alfayning oghli Lawiyni körüp, uninggha:
— Manga egeshkin, — dédi. U ornidin turup, uninggha egeshti.«baj alidighan orunda olturghan Alfayning oghli Lawiy...» — «Lawiy»ning bashqa ismi «Matta» idi.
15 We shundaq boldiki, u Lawiyning öyide dastixanda olturghanda, nurghun bajgirlar we gunahkarlar Eysa we uning muxlisliri bilen hemdastixan boldi. Bundaq kishiler xéli köp idi, ularmu uninggha egeshkenidi. «dastixanda olturghanda» — grék tilida «dastixanda yatqanda» bilen ipadilinidu. Shu chaghlarda kishiler dastixan sélin’ghan shire etrapida yanpashlap yatqan halda ghizalinishatti. «nurghun bajgirlar we gunahkarlar Eysa we uning muxlisliri bilen hemdastixan boldi» — «bajgirlar» Israilning zéminini ishghal qilghan rimliqlar üchün öz xelqidin baj yighip béridighan we shu sewebtin nepretke uchrighan Yehudiylar. «gunahkarlar» — Tewrat-injil boyiche herbir adem gunahkar, elwette. Lékin mushu ayettiki «gunahkarlar» dégen söz, hali chong Perisiyler we Tewrat ustazliri teripidin alahide «gunahkarlar» dep atalghan bajgirlar, pahishe ayallar, hetta sawatsiz kishiler qatarliqlarni közde tutidu. 16 Emdi Tewrat ustazliri we Perisiyler uning gunahkarlar we bajgirlar bilen bir dastixanda olturghanliqini körüp, muxlislirigha:
— U némishqa bajgir we gunahkarlar bilen bir dastixanda yep-ichip olturidu?! — déyishti. «Tewrat ustazliri we Perisiyler...» — «Perisiyler» qattiq teleplik bir diniy mezheptikiler idi. Ular toghruluq «Tebirler»ni körüng. 17 Buni anglighan Eysa ulargha:
— Saghlam adem emes, belki bimarlar téwipqa mohtajdur. Men heqqaniylarni emes, belki gunahkarlarni chaqirghili keldim, — dédi.«heqqaniylarni emes, belki gunahkarlarni chaqirghili keldim» — mushu muhim sözide «gunahkarlar» dégini, özlirining gunahkar ikenlikini tonup yetkenlerni közde tutidu, elwette. Chünki hemme adem gunahkardur. «Heqqaniylar» Perisiylerdek özini heqqaniy dep hésablighanlarni körsitidu. Shunga Mesih shundaq kishilerni chaqiralmaytti.  Mat. 9:13; 21:31; Luqa 5:32; 19:10; 1Tim. 1:15.
 
Yéngi konidin ewzeldur
Mat. 9:14-17; Luqa 5:33-39
18 Emdi Yehyaning muxlisliri bilen Perisiyler roza tutuwatatti. Beziler uning aldigha kélip:
— Némishqa Yehyaning muxlisliri we Perisiylerning muxlisliri roza tutidu, lékin séning muxlisliring tutmaydu? — dep sorashti.Mat. 9:14; Luqa 5:33.
19 Eysa jawaben mundaq dédi:
— Toyi boluwatqan yigit téxi toyda hemdastixan olturghan chaghda, méhmanliri roza tutup oltursa qandaq bolidu!? Toyi boluwatqan yigit toyda bolsila, ular héchqandaq roza tutalmaydu. «toy méhmanliri» — grék tilida «merike zalining perzentliri» dégen ibare bilen ipadilinidu.  Yesh. 62:5; 2Kor. 11:2. 20 Emma shu künler kéliduki, yigit ulardin élip kétilidu, ular shu künde roza tutidu.«yigit méhmanlardin élip kétilidu» — bu sözler Eysaning ölümi özige egeshkenlerge qayghu-hesret élip kélidighanliqini körsitidighan bésharet.
21 Héchkim kona könglekke yéngi rexttin yamaq salmaydu. Undaq qilsa, yéngi yamaq kiriship, kona kiyimni tartishturup yirtiwétidu. Netijide, yirtiq téximu yoghinap kétidu. «Héchkim kona könglekke yéngi rexttin yamaq salmaydu» — yéngi rext kiriship kétidu, elwette. 22 Héchkim yéngi sharabni kona tulumlargha qachilimaydu. Eger undaq qilsa, sharabning échishi bilen tulumlar yérilip kétidu-de, sharabmu tökülüp kétidu hem tulumlarmu kardin chiqidu. Shuning üchün yéngi sharab yéngi tulumlargha qachilinishi kérek.Mat. 9:17.
 
Insan’oghli «Shabat künining Igisi»dur •••• 23-ayettiki izahatni körüng
Mat. 12:1-8; Luqa 6:1-5
23 Bir shabat küni shundaq boldiki, u bughdayliqlardin ötüp kétiwatatti. Uning muxlisliri yolda méngiwatqanda bashaqlarni üzüshke bashlidi. «Bir shabat küni shundaq boldiki, ...» — «shabat küni» (dem élish küni) toghruluq «Tebirler»ni körüng. Bu shenbe küni, Tewrat kaléndari boyiche heptining yettinchi küni bolup, Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche Israildiki herbir insan we mal-charwilarmu shu küni herqandaq ish-xizmet qilmay, dem élishi kérek idi.  Qan. 23:24; Mat. 12:1; Luqa 6:1. 24 Perisiyler uninggha:
— Qara, ular némishqa shabat küni Tewratta cheklen’gen ishni qilidu? — déyishti.«Tewratta cheklen’gen ish» — Tewrat qanunida cheklen’gen, démekchi. Tewrat qanuni boyiche dem élish küni «xaman tépish» «xizmet» dep qarilip, qanun’gha xilapliq ish dep hésablinishi kérek idi, elwette. Perisiyler muxlislarning danlarni yéyish üchün aqlishini «xaman tepkenlik» dep qarighan. Emdi bashaqlarni üzüp yéyish ziraetlerge orghaq sélish bilen oxshashmu yaki oxshash emesmu, buninggha oqurmenler Mesihning jawabini oqup özi birnéme désun! «Matta»diki «qoshumche söz»imizde mushu ish toghruluq izahatlirimizni körüng.  Mis. 20:10.
25 U ulargha:
Padishah Dawutning özi we hemrahliri hajetmen bolghanda, yeni ach qalghanda néme qilghanliqini muqeddes yazmilardin oqumighanmusiler? «Dawutning... ach qalghanda néme qilghanliqini muqeddes yazmilardin oqumighanmusiler?» — «oqumighanmusiler?» dégen söz Perisiylerning daim reqibliridin soraydighan soal shekli idi.  1Sam. 21:6. 26 — Démek, Abiyatar bash kahin bolghan waqtida, u Xudaning öyige kirip, Xudagha atalghan, Tewratta peqet kahinlarning yéyishigila bolidighan nanlarni sorap yégen, shundaqla hemrahlirighimu bergen? — dédi.«Abiyatar bash kahin bolghan waqtida» — «1Sam.» 21:1-7 boyiche, Abiyatar resmiy bash kahin bolmighan. Lékin Injil dewridiki ehwalgha oxshash, ikki adem bashqa-bashqa yerde bolsa ikkisi shu rolda bolushi mumkin (Mesih yer yüzide xizmet qilghan mezgilde Qayafa isimlik hem Annas isimlik ikki adem oxshash bir waqitta «bash kahin» idi). «Dawut Xudaning öyige kirip, Xudagha atalghan, Tewratta peqet kahinlarning yéyishigila bolidighan nanlarni sorap yégen, shundaqla hemrahlirighimu bergen?» — bu weqe «1Sam.» 21:1-7de xatirilen’gen.  Law. 24:9.
27 U ulargha yene:
— Insan shabat küni üchün emes, shabat küni insan üchün yaritildi. 28 Shuning üchün, Insan’oghli shabat küniningmu Igisidur, — dédi.«Insan’oghli» — Mesihning özini körsitidu. Bu ibare toghruluq «Tebirler»ni körüng.  Mat. 12:8; Luqa 6:5.
 
 

2:1 Mat. 9:1; Luqa 5:17.

2:3 Mat. 9:1; Luqa 5:18.

2:4 «uning üstidin ögzini téship, töshük achqandin kéyin...» — awwal ögzining kahishlirini élishi kérek idi.

2:7 Zeb. 32:5; 51:2-4; Yesh. 43:25.

2:13 Mat. 9:9; Luqa 5:27.

2:14 «baj alidighan orunda olturghan Alfayning oghli Lawiy...» — «Lawiy»ning bashqa ismi «Matta» idi.

2:15 «dastixanda olturghanda» — grék tilida «dastixanda yatqanda» bilen ipadilinidu. Shu chaghlarda kishiler dastixan sélin’ghan shire etrapida yanpashlap yatqan halda ghizalinishatti. «nurghun bajgirlar we gunahkarlar Eysa we uning muxlisliri bilen hemdastixan boldi» — «bajgirlar» Israilning zéminini ishghal qilghan rimliqlar üchün öz xelqidin baj yighip béridighan we shu sewebtin nepretke uchrighan Yehudiylar. «gunahkarlar» — Tewrat-injil boyiche herbir adem gunahkar, elwette. Lékin mushu ayettiki «gunahkarlar» dégen söz, hali chong Perisiyler we Tewrat ustazliri teripidin alahide «gunahkarlar» dep atalghan bajgirlar, pahishe ayallar, hetta sawatsiz kishiler qatarliqlarni közde tutidu.

2:16 «Tewrat ustazliri we Perisiyler...» — «Perisiyler» qattiq teleplik bir diniy mezheptikiler idi. Ular toghruluq «Tebirler»ni körüng.

2:17 «heqqaniylarni emes, belki gunahkarlarni chaqirghili keldim» — mushu muhim sözide «gunahkarlar» dégini, özlirining gunahkar ikenlikini tonup yetkenlerni közde tutidu, elwette. Chünki hemme adem gunahkardur. «Heqqaniylar» Perisiylerdek özini heqqaniy dep hésablighanlarni körsitidu. Shunga Mesih shundaq kishilerni chaqiralmaytti.

2:17 Mat. 9:13; 21:31; Luqa 5:32; 19:10; 1Tim. 1:15.

2:18 Mat. 9:14; Luqa 5:33.

2:19 «toy méhmanliri» — grék tilida «merike zalining perzentliri» dégen ibare bilen ipadilinidu.

2:19 Yesh. 62:5; 2Kor. 11:2.

2:20 «yigit méhmanlardin élip kétilidu» — bu sözler Eysaning ölümi özige egeshkenlerge qayghu-hesret élip kélidighanliqini körsitidighan bésharet.

2:21 «Héchkim kona könglekke yéngi rexttin yamaq salmaydu» — yéngi rext kiriship kétidu, elwette.

2:22 Mat. 9:17.

2:23 «Bir shabat küni shundaq boldiki, ...» — «shabat küni» (dem élish küni) toghruluq «Tebirler»ni körüng. Bu shenbe küni, Tewrat kaléndari boyiche heptining yettinchi küni bolup, Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche Israildiki herbir insan we mal-charwilarmu shu küni herqandaq ish-xizmet qilmay, dem élishi kérek idi.

2:23 Qan. 23:24; Mat. 12:1; Luqa 6:1.

2:24 «Tewratta cheklen’gen ish» — Tewrat qanunida cheklen’gen, démekchi. Tewrat qanuni boyiche dem élish küni «xaman tépish» «xizmet» dep qarilip, qanun’gha xilapliq ish dep hésablinishi kérek idi, elwette. Perisiyler muxlislarning danlarni yéyish üchün aqlishini «xaman tepkenlik» dep qarighan. Emdi bashaqlarni üzüp yéyish ziraetlerge orghaq sélish bilen oxshashmu yaki oxshash emesmu, buninggha oqurmenler Mesihning jawabini oqup özi birnéme désun! «Matta»diki «qoshumche söz»imizde mushu ish toghruluq izahatlirimizni körüng.

2:24 Mis. 20:10.

2:25 «Dawutning... ach qalghanda néme qilghanliqini muqeddes yazmilardin oqumighanmusiler?» — «oqumighanmusiler?» dégen söz Perisiylerning daim reqibliridin soraydighan soal shekli idi.

2:25 1Sam. 21:6.

2:26 «Abiyatar bash kahin bolghan waqtida» — «1Sam.» 21:1-7 boyiche, Abiyatar resmiy bash kahin bolmighan. Lékin Injil dewridiki ehwalgha oxshash, ikki adem bashqa-bashqa yerde bolsa ikkisi shu rolda bolushi mumkin (Mesih yer yüzide xizmet qilghan mezgilde Qayafa isimlik hem Annas isimlik ikki adem oxshash bir waqitta «bash kahin» idi). «Dawut Xudaning öyige kirip, Xudagha atalghan, Tewratta peqet kahinlarning yéyishigila bolidighan nanlarni sorap yégen, shundaqla hemrahlirighimu bergen?» — bu weqe «1Sam.» 21:1-7de xatirilen’gen.

2:26 Law. 24:9.

2:28 «Insan’oghli» — Mesihning özini körsitidu. Bu ibare toghruluq «Tebirler»ni körüng.

2:28 Mat. 12:8; Luqa 6:5.