8
Tewratshunas Ezraning Tewrat-qanun kitabini oqup bérishi
Yettinchi aygha kelgende, Israillarning hemmisi öz sheherlirige kélip orunliship boldi. Bu chaghda pütün xalayiq xuddi bir ademdek bolup «Su qowuqi» aldidiki meydan’gha yighilip, tewratshunas Ezradin Perwerdigarning Musaning wastisi bilen Israilgha tapilighan Tewrat-qanun kitabini keltürüshni telep qildi. Yettinchi ayning birinchi küni kahin Ezra Tewrat-qanun kitabini jamaetke, yeni er-ayallar, shundaqla anglap chüshineleydighan barliq kishilerning aldigha élip chiqti; «yettinchi ayning birinchi küni» — bu kün «kanaylar chélish héyti» idi. Adette shü héyt üchün barliq xelqning Yérusalémgha yighilishining zörüriyiti bolmaytti; lékin yettinchi ayning oninchi künidiki «kafaret küni» we kéyinki «kepiler héyti»da (14-21-küni) yighilishi muqeddes qanunda telep qilin’ghanidi. «Su qowuqi»ning aldidiki meydanda, etigendin chüshkiche, er-ayallargha, shundaqla anglap chüshineleydighan kishilerge oqup berdi. Pütkül jamaetning qulaqliri Tewrat-qanun kitabidiki sözlerde idi. Tewratshunas Ezra mexsus mushu ishqa hazirlan’ghan yaghach munberge chiqip turdi; uning ong teripide turghini Mattitiya, Shéma, Anayah, Uriya, Hilqiya bilen Maaséyahlar idi; sol teripide turghini Pidaya, Mishael, Malkiya, Hashom, Hashbaddana, Zekeriya bilen Meshullam idi. Ezra pütkül xalayiqning köz aldida kitabni achti, chünki u pütün xalayiqtin égizde turatti; u kitabni achqanda, barliq xalayiq ornidin qopti. Ezra ulugh Xuda bolghan Perwerdigargha medhiyeler oquwidi, barliq xalayiq qollirini kötürüp jawaben: «Amin! Amin!» déyishti; andin tizlinip, pishanisini yerge yéqip, Perwerdigargha sejde qildi. Andin kéyin Lawiylardin Yeshuya, Bani, Sherebiya, Yamin, Akkub, Shabbitay, Xodiya, Maaséyah, Kélita, Azariya, Yozabad, Hanan we Pélayalar xalayiqqa Tewrat qanunini chüshendürdi; jamaet öre turatti. Ular jamaetke kitabtin Xudaning Tewrat-qanunini jarangliq oqup berdi we oqulghanni chüshiniwélishi üchün uning menisi we ehmiyiti toghrisida éniq tebir berdi. «Ular ... kitabtin Xudaning Tewrat-qanunini jarangliq oqup ... chüshiniwélishi üchün uning menisi we ehmiyiti toghrisida éniq tebir berdi» — bu chüshendürüsh jeryani, shübhisizki, aramiy tiligha we belkim bashqa birnechche tillargha terjime qilishnimu öz ichige alghan.
Waliy Nehemiya bilen tewratshunas kahin Ezra we xelqqe qanunning menisini ögitidighan Lawiylar pütkül jamaetke: — Bügün Xudayinglar bolghan Perwerdigargha atalghan muqeddes kündur, yigha-zar qilmanglar! — dédi. Chünki xalayiqning hemmisi Tewrat qanunidiki sözlerni anglap yigha-zar qilip kétishkenidi. 10 Andin Nehemiya ulargha: — Siler bérip nazu-németlerni yep, sherbetlerni ichinglar, özige yimek-ichmek teyyarliyalmighanlargha yémek-ichmek bölüp béringlar; chünki bügün Rebbimizge atalghan muqeddes bir kündur. Ghemkin bolmanglar; chünki Perwerdigarning shadliqi silerning küchünglardur, dédi. 11 Lawiylarmu: — Bügün muqeddes kün bolghachqa, tinchlininglar, ghemkin bolmanglar! — dep jamaetni tinchlandurdi. 12 Jamaet qaytip bérip, yep-ichishti, bashqilarghimu yimek-ichmek üleshtürüp berdi, shad-xuramliqqa chömdi; chünki ular bérilgen telim sözlirini chüshen’genidi.
 
«Kepiler héyti» ötküzüsh
13 Etisi xalayiq ichidiki qebile kattiwashliri, kahinlar we Lawiylar tewratshunas Ezraning yénigha yighilip, Tewrat qanunidiki sözlerni téximu chüshinip pem-parasetke érishmekchi boldi. 14 Ular Tewrat qanunida Perwerdigar Musaning wastisi bilen Israillargha yettinchi aydiki héytta kepilerde turushi kérekliki pütülgenlikini uqti, Mis. 23:16; Law. 23:34; Chöl. 29:12-39; Qan. 16:13, 14, 15 15 shundaqla özliri turuwatqan barliq sheherlerde we Yérusalémda: «Siler taghqa chiqip, zeytun shéxi bilen yawa zeytun shaxlirini, xadas öjme shaxlirini, xorma derexlirining shaxlirini we yopurmaqliri baraqsan derex shaxlirini ekilip, Tewratta yézilghinidek kepilerni yasanglar» dégenlikini tarqitip jarkalashni buyrughanliqini uqti. «...Tewratta yézilghinidek kepilerni yasanglar» dégenlikini tarqitip jarkalashni buyrughanliqini uqti» — belgilime «Law.» 23:34-44, «Qan.» 16:13-17ni körüng. 16 Shuning bilen xalayiq chiqip shax ekilip özliri üchün, herbiri öylirining ögziliride, hoylilirida, Xudaning öyidiki hoylilarda, «Su qowuqi»ning chong meydanida we «Efraim derwazisi»ning chong meydanida kepilerni yasap tikti. 17 Sürgünlüktin qaytip kelgen pütkül jamaet kepilerni yasap tikti we shundaqla kepilerge jaylashti; Nunning oghli Yeshuaning künliridin tartip shu kün’giche Israillar undaq qilip baqmighanidi. Hemmeylen qattiq xushal bolushti. 18 Birinchi kündin axirqi kün’giche Ezra herküni Xudaning Tewrat-qanun kitabini oqudi. Ular yette kün héyt ötküzdi; sekkizinchi küni belgilime boyiche tentenilik ibadet yighilishi ötküzüldi.
 
 

8:2 «yettinchi ayning birinchi küni» — bu kün «kanaylar chélish héyti» idi. Adette shü héyt üchün barliq xelqning Yérusalémgha yighilishining zörüriyiti bolmaytti; lékin yettinchi ayning oninchi künidiki «kafaret küni» we kéyinki «kepiler héyti»da (14-21-küni) yighilishi muqeddes qanunda telep qilin’ghanidi.

8:8 «Ular ... kitabtin Xudaning Tewrat-qanunini jarangliq oqup ... chüshiniwélishi üchün uning menisi we ehmiyiti toghrisida éniq tebir berdi» — bu chüshendürüsh jeryani, shübhisizki, aramiy tiligha we belkim bashqa birnechche tillargha terjime qilishnimu öz ichige alghan.

8:14 Mis. 23:16; Law. 23:34; Chöl. 29:12-39; Qan. 16:13, 14, 15

8:15 «...Tewratta yézilghinidek kepilerni yasanglar» dégenlikini tarqitip jarkalashni buyrughanliqini uqti» — belgilime «Law.» 23:34-44, «Qan.» 16:13-17ni körüng.