31
Yaⱪupning Labanning yenidin ⱪeqixi
1 Əmma Yaⱪup Labanning oƣullirining: — Yaⱪup atimizning pütün mal-mülkini elip kǝtti; uning erixkǝn bu dɵliti atimizning tǝǝlluⱪatidin kǝlgǝn, deginini anglap ⱪaldi.□«bu dɵliti» — ibraniy tilida «bu xan-xǝrǝpni». 2 Yaⱪup Labanning qirayiƣa ⱪariwidi, mana, u ɵzigǝ burunⱪidǝk hux peil bolmidi. 3 Bu qaƣda, Pǝrwǝrdigar Yaⱪupⱪa: — Sǝn ata-bowiliringning zeminiƣa, ɵz uruⱪ-tuƣⱪanliringning ⱪexiƣa ⱪaytip kǝtkin. Mǝn sening bilǝn billǝ bolimǝn, — dedi.
4 Xuning üqün Yaⱪup adǝm ǝwǝtip, Raⱨilǝ wǝ Leyaⱨni ɵz padisi turƣan kɵklǝmgǝ qaⱪirip kelip 5 ularƣa mundaⱪ dedi: — Mǝn atanglarning qirayiƣa ⱪarisam manga burunⱪidǝk hux peil bolmidi; ǝmma atamning Hudasi mǝn bilǝn billǝ bolup kǝldi. 6 Küqümning yetixiqǝ atanglarƣa ixlǝp bǝrginim silǝrgǝ ayan; 7 ⱨalbuki, atanglar meni ǝhmǝⱪ ⱪilip, ⱨǝⱪⱪimni on ⱪetim ɵzgǝrtti; lekin Huda uning manga ziyan yǝtküzüxigǝ yol ⱪoymidi. 8 Əgǝr u: «Ala-qipar ⱪozilar ⱨǝⱪⱪing bolidu», desǝ, barliⱪ padilar ala-qipar ⱪoziliƣili turdi. U: «Taƣil ⱪozilar ⱨǝⱪⱪing bolsun», desǝ, barliⱪ padilar taƣil ⱪoziliƣili turdi. 9 Bu tǝriⱪidǝ Huda atanglarning mallirini tartiwelip, manga bǝrdi. 10 Padilar küyligǝn waⱪitta mǝn bir ⱪetim qüxümdǝ beximni kɵtürüp xuni kɵrdumki, mana, mallarning üstigǝ jüplixixkǝ etilƣan ⱪoqⱪar-tekilǝrning ⱨǝmmisi taƣil yaki ala-qipar idi. 11 Andin Hudaning Pǝrixtisi qüxümdǝ manga: «Əy Yaⱪup», dewidi, mǝn jawab berip: «Mana mǝn», dedim.
12 U manga: — «Əmdi bexingni kɵtürüp ⱪariƣin; mana mallarning üstigǝ jüplixixkǝ etilƣan ⱪoqⱪar-tekilǝrning ⱨǝmmisi taƣil wǝ ala-qipardur; qünki Mǝn Labanning sanga ⱪilƣinining ⱨǝmmisini kɵrdüm. 13 Mǝn Bǝyt-Əldǝ sanga kɵrüngǝn Tǝngridurmǝn. Sǝn xu yǝrdǝ tüwrükni mǝsiⱨlǝp, Manga ⱪǝsǝm iqting. Əmdi sǝn orningdin turup, bu zemindin qiⱪip, uruⱪ-tuƣⱪanliringning zeminiƣa yanƣin» dedi.□«Mǝsiⱨlǝx» wǝ «Mǝsiⱨ» — bu ixlar toƣrisida «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng. Bu yǝrdǝ Muⱪǝddǝs Kitabta «mǝsiⱨlǝx» yaki «mǝsiⱨ ⱪilix» degǝn peilning tunji ⱪetim ixlitilixidur.  ■Yar. 28:13,14,15.
14 Raⱨilǝ wǝ Leyaⱨ uningƣa jawab berip: — Atimizning ɵyidǝ bizgǝ tegixlik nesiwǝ yaki miras ⱪalmiƣanmu? 15 Biz dǝrwǝⱪǝ uningƣa yat adǝm ⱨesablinip ⱪalƣanmu?! U bizni setiwǝtti, toyluⱪimiznimu pütünlǝy yǝp kǝtti!□«toyluⱪlirimiz» — muxu yǝrdǝ Yaⱪupning Leyaⱨ wǝ Raⱨilǝni elix üqün ixliginining ⱪimmitini kɵrsǝtsǝ kerǝk. 16 Xundaⱪ bolƣandin keyin, Huda Atimizdin sanga elip bǝrgǝn barliⱪ dɵlǝt biz bilǝn balilirimizningkidur. Əmdi Huda sanga nemǝ degǝn bolsa, xuni ⱪilƣin, — dedi.
17-18 Xuning bilǝn Yaⱪup ornidin turup, baliliri wǝ ayallirini tɵgilǝrgǝ mindurup, erixkǝn barliⱪ malliri wǝ barliⱪ tǝǝlluⱪatini, yǝni Padan-Aramda tapⱪan tǝǝlluⱪatlirini elip, atisi Isⱨaⱪning yeniƣa berixⱪa Ⱪanaan zeminiƣa ⱪarap yol aldi.
19 Laban bolsa ⱪoylirini ⱪirⱪiƣili kǝtkǝnidi; Raⱨilǝ ɵz atisiƣa tǝwǝ «ɵy butliri»ni oƣrilap eliwaldi.□«ɵy butliri» — ibraniy tilida «tǝrafim». Bu butlar ⱪolda kɵtürgüdǝk kiqik bolup, adǝttǝ kümüxtin yasilatti. Ⱪǝdimki waⱪitlardiki bǝzi butpǝrǝs jǝmiyǝtlǝrdǝ «tǝrafim»ƣa igǝ bolƣan adǝm ɵyning barliⱪ tǝǝlluⱪatining igisi, hojayini dǝp ⱨesablinatti. Xunga bu kiqik «tǝrafim» kümüx bolƣini üqün ǝmǝs, bǝlki ⱪanuniy ǝⱨmiyiti üqün Labanƣa intayin muⱨim idi. 20 Yaⱪup aramiy Labanƣa ɵz ⱪexidin oƣriliⱪqǝ ⱪeqip ketidiƣanliⱪini uⱪturmay uni aldap ⱪoyƣanidi.□«uni aldap ⱪoyƣanidi» — ibraniy tilida «uning kɵnglini oƣrilidi» bilǝn ipadilinidu. 21 U bar-yoⱪini elip ⱪeqip kǝtti; u dǝryadin ɵtüp Gilead teƣi tǝrǝpkǝ ⱪarap yol aldi.□«dǝrya» — muxu yǝrdǝ «Əfrat dǝryasi»ni kɵrsitidu.
 
Labanning Yaⱪupni ⱪoƣlixi
22 Üqinqi küni, Labanƣa Yaⱪupning ⱪaqⱪini toƣrisida hǝwǝr yǝtti. 23 U ɵz tuƣⱪanlirini elip, yǝttǝ künlük yolƣiqǝ kǝynidin ⱪoƣlap berip, Gilead teƣida uningƣa yetixti. 24 Lekin keqisi Huda aramiy Labanning qüxigǝ kirip uningƣa: «Sǝn ⱨezi bol, Yaⱪupⱪa ya aⱪ ya kɵk demǝ!» dedi.□«Yaⱪupⱪa ya aⱪ ya kɵk demǝ!» — ibraniy tilida «Yaⱪupⱪa ya yahxi ya yaman gǝpni ⱪilma!». Bu sɵzlǝr bǝlkim: «uningƣa bǝrikǝt tilimǝ yaki uni ⱪarƣima» degǝnlik bolsa kerǝk. Huda nemixⱪa «Yaⱪupⱪa yahxi gǝp ⱪilma» degǝn? Bizningqǝ Huda Labanning aldamqi maⱨiyitini obdan bilǝtti; u Yaⱪupⱪa bǝrikǝt tilisǝ aldamqi niyiti bilǝn tilǝydiƣinini bilǝtti. Uning «yaman gǝp ⱪilix»iƣa, yǝni uni ⱪarƣaxⱪa yol ⱪoymaytti, ǝlwǝttǝ. Xunga «Yaⱪupⱪa ya yahxi ya yaman gǝpni ⱪilma!» degini bǝlkim «pǝⱪǝt ⱨǝⱪiⱪǝttin sɵzlǝ!» degǝnlik boluxi mumkin. Biraⱪ Labanning Yaⱪup bilǝn bolƣan sɵⱨbitigǝ ⱪarisaⱪ u yǝnila yalƣanqiliⱪtin yiraⱪ kǝtmǝydu!
25 Laban Yaⱪupⱪa yetixip barƣanda, Yaⱪup qedirini taƣning üstigǝ tikgǝnidi. Labanmu tuƣⱪanliri bilǝn Gilead teƣining üstidǝ qedir tikti. 26 Laban Yaⱪupⱪa: — Bu nemǝ ⱪilƣining? Sǝn meni aldap, ⱪizlirimni uruxta alƣan oljidǝk elip kǝtting? 27 Nemixⱪa yoxurun ⱪaqisǝn, manga hǝwǝr bǝrmǝy mǝndin oƣriliⱪqǝ kǝtting? Manga degǝn bolsang mǝn huxal-huramliⱪ bilǝn ƣǝzǝl oⱪup, dap wǝ qang qelip, seni uzitip ⱪoymamtim? 28 Xundaⱪ ⱪilip sǝn manga ɵz oƣullirim wǝ ⱪizlirimni sɵyüp uzitip ⱪoyux pursitinimu bǝrmiding. Bu ixta ǝhmǝⱪliⱪ ⱪilding.□«ɵz oƣullirim» — Labanning «oƣullirim» degini uning ⱨiyligǝrlikini ayan ⱪilidu. Uning Yaⱪuptin tuƣulƣan nǝwrǝ oƣulliri bar idi, lekin u ularni «mening oƣullirim» dǝp ⱨesablaytti. 29 Silǝrgǝ ziyan-zǝhmǝt yǝtküzüx ⱪolumdin kelǝtti; lekin tünügün keqǝ atangning Hudasi manga sɵz ⱪilip: «Ⱨezi bol, Yaⱪupⱪa ya aⱪ ya kɵk demǝ» dedi. 30 Hox, sǝn atangning ɵyini tolimu seƣinƣining üqün kǝtmǝy ⱪoymaysǝn; lekin nemixⱪa yǝnǝ mening butlirimni oƣriliding? — dedi.
31 Yaⱪup Labanƣa jawab berip: — Mǝn ⱪorⱪup ⱪaqtim; qünki seni ⱪizlirini mǝndin mǝjburiy tartiwalamdikin, dedim. 32 Əmdi butliringƣa kǝlsǝk, ular kimdin qiⱪsa xu tirik ⱪalmaydu! Ⱪerindaxlirimiz aldida mǝndin ⱪandaⱪla nemǝngni tonuwalsang, uni elip kǝt, — dedi. Ⱨalbuki, Yaⱪupning Raⱨilǝning butlarni oƣrilap kǝlginidin hǝwiri yoⱪ idi.
33 Laban aldi bilǝn Yaⱪupning qediriƣa kirip, andin Leyaⱨning qediri ⱨǝm ikki dedǝkning qedirliriƣa kirip ahturup ⱨeqnemǝ tapalmidi. Leyaⱨning qediridin qiⱪip, Raⱨilǝning qediriƣa kirdi. 34 Raⱨilǝ bolsa ɵy butlirini elip, bularni tɵgining qomining iqigǝ tiⱪip ⱪoyup, üstidǝ olturuwalƣanidi. Laban pütkül qedirini ahturup, ⱨeqnemǝ tapalmidi.
35 Raⱨilǝ atisiƣa: — Əy hojam, aldingda turalmiƣinim üqün hapa bolmiƣin; qünki mǝn ⱨazir ayallarning adǝt mǝzgilidǝ turuwatimǝn, — dedi. Xundaⱪ ⱪilip, Laban ⱨǝmmǝ yǝrni ⱪoymay ahturupmu, ɵy butlirini tapalmidi.□«mǝn ⱨazir ayallarning adǝt mǝzgilidǝ turuwatimǝn» — ibraniy tilida: «ayallarning aditi ⱨazir manga qüxti».
36 Xuning bilǝn Yaⱪup aqqiⱪlap Laban bilǝn jedǝllixip kǝtti. Yaⱪup Labanƣa: — Sǝn meni kǝynimdin munqǝ aldirap-tenǝp ⱪoƣlap kǝlgüdǝk mǝndǝ nemǝ sǝwǝnlik, nemǝ gunaⱨ bar? 37 Sǝn ⱨǝmmǝ yük-taⱪlirimni ahturup qiⱪting, ɵyüngning nǝrsiliridin birǝr nemǝ tapalidingmu? Birnemǝ tapⱪan bolsang, mening ⱪerindaxlirim bilǝn sening ⱪerindaxliringning aldida uni ⱪoyƣin, ular biz ikkimizning arisida ⱨɵküm ⱪilsun. 38 Mǝn muxu yigirmǝ yil ⱪexingda turdum; ⱨeqⱪaqan saƣliⱪing wǝ qixi ɵqkiliring bala taxliwǝtmidi; padiliringdin ⱪoqⱪarliringni yeginim yoⱪ. 39 Boƣuwetilgǝnlirini ⱪexingƣa elip kǝlmǝy, bu ziyanni ɵzüm toldurdum; keqisi oƣrilanƣan yaki kündüzi oƣrilanƣan bolsun sǝn uni mǝndin tɵlitip alding. 40 Mening künlirim xundaⱪ ɵttiki, kündüzi issiⱪtin, keqisi soƣuⱪtin ⱪiynilip, uyⱪu kɵzümdin ⱪaqatti. 41 Mening künlirim muxu yigirmǝ yilda ɵyüngdǝ turup xundaⱪ boldi; on tɵt yil ikki ⱪizing üqün sanga hizmǝt ⱪildim, altǝ yil padang üqün hizmǝt ⱪildim; uning üstigǝ sǝn ix ⱨǝⱪⱪimni on ⱪetim ɵzgǝrtting. 42 Əgǝr atamning Hudasi, yǝni Ibraⱨimning Hudasi, yǝni Isⱨaⱪning Ⱪorⱪunqisi Bolƣanning Ɵzi mǝn bilǝn billǝ bolmisa idi, sǝn jǝzmǝn meni ⱪuruⱪ ⱪol ⱪilip ⱪayturuwetǝtting. Lekin Huda mening tartⱪan jǝbir-japalirimni, ⱪollirimning muxǝⱪⱪitini kɵrüp tünügün keqǝ sanga tǝnbiⱨ bǝrdi, — dedi.
 
Yaⱪupning Laban bilǝn kelixim tüzüxi
43 Laban Yaⱪupⱪa jawab berip: — Bu ⱪizlar mening ⱪizlirim, bu oƣullar mening oƣullirim, bu pada bolsa mening padam bolidu; xundaⱪla kɵz aldingdiki ⱨǝmmǝ nǝrsǝ miningkidur; ǝmma mǝn bügün bu ⱪizlirimni wǝ ularning tuƣⱪan oƣullirini nemǝ ⱪilay?□«mening oƣullirim» — 28-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. «kɵz aldingdiki ⱨǝmmǝ nǝrsǝ miningkidur» — muxu sɵzlǝz pütünlǝy hata, ǝlwǝttǝ. Yaⱪup bularning ⱨǝmmisigǝ ɵz ⱪolining ǝjri bilǝn erixkǝnidi. 44 Ⱪeni kǝl, sǝn bilǝn ikkimiz bir ǝⱨdǝ tüzüxǝyli, bu mǝn bilǝn sening otturimizda guwaⱨ bolsun, — dedi.
45 Xuning bilǝn Yaⱪup bir taxni elip ɵrǝ tiklǝp tüwrük ⱪilip ⱪoydi. 46 Andin Yaⱪup ⱪerindaxliriƣa: — Tax yiƣinglar, — dewidi, taxlarni elip kelip dɵwilidi, xu yǝrdǝ tax dɵwisining yenida ƣizalinixti. 47 Laban bu dɵwini «Yǝgar-Saⱨaduta» dǝp atidi, Yaⱪup uningƣa «Galeǝd» dǝp at ⱪoydi.□«Yǝgar-Saⱨaduta» — aramiy tilida, «Galeǝd» ibraniy tilida «guwaⱨliⱪ dɵwisi» degǝn mǝnidǝ. 48 Laban: — Bu dɵwǝ bügün sǝn bilǝn mening otturamda guwaⱨ bolsun, — dedi. Xunga bu sǝwǝbtin dɵwining nami «Galeǝd» ataldi. 49 U jay yǝnǝ «Mizpaⱨ», dǝpmu ataldi; qünki Laban yǝnǝ: — Ikkimiz bir-birimiz bilǝn kɵrüxmigǝn waⱪitlarda, Pǝrwǝrdigar sǝn bilǝn mening otturamda ⱪarawul bolup kɵzitip tursun.□«Mizpaⱨ» — «kɵzitix munari» degǝn mǝnidǝ bolup, yǝnǝ «u kɵzitip tursun» degǝn sɵzning aⱨangiƣa yeⱪin. 50 Əgǝr sǝn ⱪizlirimni bozǝk ⱪilsang, yaki ⱪizlirimning üstigǝ baxⱪa hotunlarni alsang, baxⱪa ⱨeq kixi ⱪeximizda ⱨazir bolmiƣan tǝⱪdirdimu, mana, Huda mǝn bilǝn sening arangda guwaⱨqidur!
51 Laban Yaⱪupⱪa yǝnǝ: — Mana, bu dɵwigǝ ⱪara, mǝn bilǝn sǝn ikkimizning otturisida mǝn tiklǝp ⱪoyƣan bu tüwrükkimu ⱪara; 52 kǝlgüsidǝ bu dɵwǝ wǝ bu tüwrükmu mǝn yaman niyǝt bilǝn bu dɵwidin sening tǝripinggǝ ɵtmǝslikim üqün, seningmu niyitingni yaman ⱪilip bu dɵwǝ wǝ bu tüwrüktin ɵtüp mening tǝripimgǝ kǝlmǝsliking üqün guwaⱨqi bolsun.□«seningmu niyitingni yaman ⱪilip bu dɵwǝ wǝ bu tüwrüktin ɵtüp mening tǝripimgǝ kǝlmǝsliking üqün guwaⱨqi bolsun» — ǝgǝr yuⱪirida eytⱪinimizdǝk «ɵy butliri»ƣa igǝ bolux «ɵyning ɵzigǝ igǝ bolƣanliⱪ» ⱨesablansa, undaⱪta Labanning bu sɵzlirining mǝⱪsiti: — «Yaⱪup yaki uning ǝwladliri ɵy butlirimni elip, mening ɵy-tǝǝlluⱪatlirimni tartiwelix niyitidǝ mǝn tǝrǝpkǝ ⱨǝrgiz kǝlmisun» degǝnliktin ibarǝt idi. 53 Ibraⱨimning ilaⱨi, Naⱨorning ilaⱨi wǝ bu ikkisining atisining ilaⱨliri arimizda ⱨɵküm qiⱪarsun, — dedi. Yaⱪup bolsa atisi Isⱨaⱪning Ⱪorⱪunqisi Bolƣuqi bilǝn ⱪǝsǝm ⱪildi.□«Ibraⱨimning ilaⱨi, Naⱨorning ilaⱨi wǝ bu ikkisining atisining ilaⱨliri» — Laban, Ibraⱨimning atisi Tǝraⱨ wǝ Naⱨorlar asasǝn butpǝrǝslǝr idi («Yǝx.» 24:2ni kɵrüng).
54 Andin Yaⱪup taƣ üstidǝ bir ⱪurbanliⱪ sunup, ⱪerindaxlirini ɵzi bilǝn tamaⱪlinixⱪa tǝklip ⱪildi. Ular ⱨǝmdastihan olturdi wǝ keqisi taƣda ⱪondi.□«tamaⱪlinixⱪa tǝklip ⱪildi» — bu taam bǝlkim ⱪurbanliⱪning gɵxi boluxi mumkin. Undaⱪta u «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi» süpitidǝ sunulƣan bolsa kerǝk («Law.» 3-babni kɵrüng). 55 Ətisi tang sǝⱨǝrdǝ Laban ornidin turup, nǝwriliri bilǝn ⱪizlirini sɵyüp, ularƣa bǝht-bǝrikǝt tilǝp, ɵz ɵyigǝ rawan boldi.
 
 

□31:1 «bu dɵliti» — ibraniy tilida «bu xan-xǝrǝpni».

□31:13 «Mǝsiⱨlǝx» wǝ «Mǝsiⱨ» — bu ixlar toƣrisida «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng. Bu yǝrdǝ Muⱪǝddǝs Kitabta «mǝsiⱨlǝx» yaki «mǝsiⱨ ⱪilix» degǝn peilning tunji ⱪetim ixlitilixidur.

■31:13 Yar. 28:13,14,15.

□31:15 «toyluⱪlirimiz» — muxu yǝrdǝ Yaⱪupning Leyaⱨ wǝ Raⱨilǝni elix üqün ixliginining ⱪimmitini kɵrsǝtsǝ kerǝk.

□31:19 «ɵy butliri» — ibraniy tilida «tǝrafim». Bu butlar ⱪolda kɵtürgüdǝk kiqik bolup, adǝttǝ kümüxtin yasilatti. Ⱪǝdimki waⱪitlardiki bǝzi butpǝrǝs jǝmiyǝtlǝrdǝ «tǝrafim»ƣa igǝ bolƣan adǝm ɵyning barliⱪ tǝǝlluⱪatining igisi, hojayini dǝp ⱨesablinatti. Xunga bu kiqik «tǝrafim» kümüx bolƣini üqün ǝmǝs, bǝlki ⱪanuniy ǝⱨmiyiti üqün Labanƣa intayin muⱨim idi.

□31:20 «uni aldap ⱪoyƣanidi» — ibraniy tilida «uning kɵnglini oƣrilidi» bilǝn ipadilinidu.

□31:21 «dǝrya» — muxu yǝrdǝ «Əfrat dǝryasi»ni kɵrsitidu.

□31:24 «Yaⱪupⱪa ya aⱪ ya kɵk demǝ!» — ibraniy tilida «Yaⱪupⱪa ya yahxi ya yaman gǝpni ⱪilma!». Bu sɵzlǝr bǝlkim: «uningƣa bǝrikǝt tilimǝ yaki uni ⱪarƣima» degǝnlik bolsa kerǝk. Huda nemixⱪa «Yaⱪupⱪa yahxi gǝp ⱪilma» degǝn? Bizningqǝ Huda Labanning aldamqi maⱨiyitini obdan bilǝtti; u Yaⱪupⱪa bǝrikǝt tilisǝ aldamqi niyiti bilǝn tilǝydiƣinini bilǝtti. Uning «yaman gǝp ⱪilix»iƣa, yǝni uni ⱪarƣaxⱪa yol ⱪoymaytti, ǝlwǝttǝ. Xunga «Yaⱪupⱪa ya yahxi ya yaman gǝpni ⱪilma!» degini bǝlkim «pǝⱪǝt ⱨǝⱪiⱪǝttin sɵzlǝ!» degǝnlik boluxi mumkin. Biraⱪ Labanning Yaⱪup bilǝn bolƣan sɵⱨbitigǝ ⱪarisaⱪ u yǝnila yalƣanqiliⱪtin yiraⱪ kǝtmǝydu!

□31:28 «ɵz oƣullirim» — Labanning «oƣullirim» degini uning ⱨiyligǝrlikini ayan ⱪilidu. Uning Yaⱪuptin tuƣulƣan nǝwrǝ oƣulliri bar idi, lekin u ularni «mening oƣullirim» dǝp ⱨesablaytti.

□31:35 «mǝn ⱨazir ayallarning adǝt mǝzgilidǝ turuwatimǝn» — ibraniy tilida: «ayallarning aditi ⱨazir manga qüxti».

□31:43 «mening oƣullirim» — 28-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. «kɵz aldingdiki ⱨǝmmǝ nǝrsǝ miningkidur» — muxu sɵzlǝz pütünlǝy hata, ǝlwǝttǝ. Yaⱪup bularning ⱨǝmmisigǝ ɵz ⱪolining ǝjri bilǝn erixkǝnidi.

□31:47 «Yǝgar-Saⱨaduta» — aramiy tilida, «Galeǝd» ibraniy tilida «guwaⱨliⱪ dɵwisi» degǝn mǝnidǝ.

□31:49 «Mizpaⱨ» — «kɵzitix munari» degǝn mǝnidǝ bolup, yǝnǝ «u kɵzitip tursun» degǝn sɵzning aⱨangiƣa yeⱪin.

□31:52 «seningmu niyitingni yaman ⱪilip bu dɵwǝ wǝ bu tüwrüktin ɵtüp mening tǝripimgǝ kǝlmǝsliking üqün guwaⱨqi bolsun» — ǝgǝr yuⱪirida eytⱪinimizdǝk «ɵy butliri»ƣa igǝ bolux «ɵyning ɵzigǝ igǝ bolƣanliⱪ» ⱨesablansa, undaⱪta Labanning bu sɵzlirining mǝⱪsiti: — «Yaⱪup yaki uning ǝwladliri ɵy butlirimni elip, mening ɵy-tǝǝlluⱪatlirimni tartiwelix niyitidǝ mǝn tǝrǝpkǝ ⱨǝrgiz kǝlmisun» degǝnliktin ibarǝt idi.

□31:53 «Ibraⱨimning ilaⱨi, Naⱨorning ilaⱨi wǝ bu ikkisining atisining ilaⱨliri» — Laban, Ibraⱨimning atisi Tǝraⱨ wǝ Naⱨorlar asasǝn butpǝrǝslǝr idi («Yǝx.» 24:2ni kɵrüng).

□31:54 «tamaⱪlinixⱪa tǝklip ⱪildi» — bu taam bǝlkim ⱪurbanliⱪning gɵxi boluxi mumkin. Undaⱪta u «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi» süpitidǝ sunulƣan bolsa kerǝk («Law.» 3-babni kɵrüng).

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee