1 Rarit Naiꞌ Yesus anpiir naan atoup noniꞌ bian antein, tuaf boꞌ hitu mnua (72).*Tuis uab Yunani bian matuꞌi mnak, ‘atoup noniꞌ tuaf boꞌ hitu mnua (72)’. Bian nak, ‘atoup noniꞌ tuaf boꞌ hiut (70)’. Uab banit oras ia sin npirin ‘boꞌ hitu mnua (72)’ Rarit In nbait sin tuaf nu-nua, he nnaon nahunun neun bare-bare reꞌ In he ntaman sin. 2 In nreek haefan sin neik uab manbasan am nak, “Too mfaun ii on reꞌ makaꞌ reꞌ namnatu nrair et rene. Arahaa he reen tuaf ee nreun tuaf he nnaon nonun. Onaim hi ro he mꞌonen amtoit Uisneno he nreek naꞌbabaꞌ In tuaf ameput antein he naꞌbuaꞌ tuaf-tuaf reꞌ he natuin Kau. Natuin tuaf reꞌ he natuin Kau naan, amfaun. Mes tuaf ameupt ii, fuꞌ-fuaꞌ aah.✡Naiꞌ Mateos 9:37-38

3 Oras ia, mnao nai! Au ꞌreek haefan ki he mnao meu too mfaun ein. Mes mimnau. Hi on reꞌ ꞌbib-kaes anaꞌ reꞌ in neekn ee reko, reꞌ annao ma natua nbi aus fuin apiust ein sin atnaank ein.✡Naiꞌ Mateos 10:16

4 Hi kais meik roit, aiꞌ tas he mpaan tais, aiꞌ pein-haef bian. Kais amporin oras he mmaseen ruum-ruum mok es ambi ranan.

5-8 Karu hi he mtaam meu kuan es, hi kais mitnain umi, miꞌko uim jes meu umi bian. Karu atoniꞌ ntoup ki nok rek-reko te, mitua mbi naan, tar antea hi mnao mtein meu kuan bian. Karu hi mtaam meu uim jes, hi ro he mtoit Uisneno he nfee tetus neu tuaf anbi umi naan. Karu uim tuaf naan antoup ki nok rek-reko, Uisneno of nakriraꞌ In nekan arekot neu uim tuaf ein naan. Mes karu sin ka nromin fa he ntoup ki te, maut he Uisneno nakriraꞌ In nekan arekot naan neu haa ki mmees. Karu hi mtaam meu uim jes, aiꞌ kuan es, miah am miun saaꞌ-saaꞌ aah reꞌ sin nnonaꞌ ki sin. Amtoup sin nok neek marine, fin sin nfee sin he nseun banin hi maskeet ein naan.✡1 Korintus 9:14, 1 Naiꞌ Timotius 5:18 9 Mirekoꞌ sin ameent ein. Ma mitonan sin am mak, ‘Uisneno In aprenat et hi maatm ein aan!’

10 Mes kuan bian sin tuak ein ka nromin fa he ntoup ki. Karu sin nmoꞌen on naan neu ki te, mnao mhaek meu kuan naan in ranan ma miꞌuab am mak, 11 ‘Amneen mirek-rekoꞌ! Hai iim meik Uisneno In Kabin ma Prenat neu ki, mes hi ka mrae mituin fa kreꞌ-reꞌo msaꞌ. Onaim oras ia, hai mtekar askukuꞌ naꞌko hai haem ein ia, he njair tanar nak, hi of mitaah ma misaah kiim in aꞌmoufun! Mes mimnau mirek-rekoꞌ! Uisneno In aprenat et hi maatm ein aan!’✡Naiꞌ Mateos 10:7-14, Naiꞌ Markus 6:8-11, Naiꞌ Lukas 9:3-5, Haef ein sin Retaꞌ 13:51

12 Hi mihiin kota Sodom in maufinun, aiꞌ? Au utoon ki, he! Nateef neon amsoupt ee te, of Uisneno nasanut hukun neu tuaf-tuaf reꞌ antorak ki, maꞌfenaꞌ nneis naꞌko abitan Sodom!”✡Retaꞌ Ahun-hunut 19:24-28, Naiꞌ Mateos 10:15, 11:24

13 Naiꞌ Yesus antuta ntein am nak, “Hi abitan kuan Korasin†Uab Indonesia antui mnak, ‘Khorazim’. Batuurn ii, uab Yunani antui mnak, Χοραζίν ‘Choradzin’. ma kuan Betsaida, ampaant om, oo! Siraak ee of ansaen ki! Au ꞌmoeꞌ rais sanmakat humaꞌ-humaꞌ ꞌbi hi humam ma hi matam, mes hi ka mroim fa he mpirsai meu Uisneno. Te kaah, hi reꞌ ia, atoin Yahudis reꞌ ammanakuꞌ mmak hi mihiin Je. Mes karu rais sanmaakt ein reꞌ Au ꞌmoeꞌ sin aꞌbi hi kuan naan, anjair tanar anbi kota Tirus ma kota Sidon, abitan naan bait sin naꞌpisan aꞌroo-ꞌroo goen, ma nasaitan sin saant ein, rarit natuin Uisneno. Bait sin imsaꞌ anpaken tai-nukat, ma ntaon afu nbin sin aꞌnaak ein he njair tanar nak, sin nmeiꞌ jok naꞌkon sin saant ein. Te kaah, abitan Tirus ma Sidon sin, ka atoin Yahudis fa reꞌ anmanakuꞌ nak sin nahiin Uisneno.✡Naiꞌ Yesaya 23:1-18, Naiꞌ Yeskial 26:1—28:26, Naiꞌ Joel 3:4-8, Naiꞌ Amos 1:9-10, Naiꞌ Sakarias 9:2-4 14 Batuur! Hi mkius kiim! Karu Uisneno nafeek nain areꞌ kanan rasi naꞌko too mfaun ein, abitan Tirus ma Sidon sin napenin hukun maꞌkafaꞌ nneis naꞌko hi nggoan.

15 Ampaant om, hi abit Kapernaum! Hi kais mitenab am mak, Uisneno of nait ki msae meu sonaf neno tunan on ahaa reꞌ naan. Kaah fa, tua! Uisneno of nait inporin ki meu ai maputuꞌ mararaꞌ abar-barat, tua!✡Naiꞌ Yesaya 14:13-15

16 Mimnau mirek-rekoꞌ! Tuaf-tuaf reꞌ anneen ki, humaꞌ meseꞌ on reꞌ anneen Kau. Mes tuaf-tuaf reꞌ ka nromin fa he nneen ki, humaꞌ meseꞌ on reꞌ ka nromin fa he nneen Kau. Saaꞌ antein, tuaf-tuaf reꞌ ka nroim fa he nneen Kau naan, humaꞌ meseꞌ on reꞌ sin ka nroim fa he nneen Uisneno, reꞌ anreek haefan Kau ꞌtaam ꞌuum ꞌeu pah-pinan ia.”✡Naiꞌ Mateos 10:40, Naiꞌ Markus 9:37, Naiꞌ Lukas 9:48, Naiꞌ Yohanis 13:20

17 Oras haef tuaf boꞌ hitu mnua (72) anfain neman,‡Tuis uab Yunani bian matuꞌi mnak, ‘atoup noniꞌ tuaf boꞌ hitu mnua (72)’. Bian nak, ‘atoup noniꞌ tuaf boꞌ hiut (70)’. Uab banit oras ia sin npirin ‘boꞌ hitu mnua (72)’ sin neek ein anmarinan. Sin nmurai naretaꞌ neu Naiꞌ Yesus am nak, “Maꞌtain besi, atoin ein! Oras hai mpaek Ho kaanm aan, he mriuꞌ mipoitan niutn ein, nitun naan sin natniin kai, onaim sin npoi nanin!”

18 Onaim Naiꞌ Yesus nataah sin im nak, “Tua! Oras hi mmoeꞌ on naan ate, Au ꞌiit Uisneno anfain-firin niut reuꞌf ein nok sin aꞌnaakt ee naꞌko neno, on reꞌ rimat nariim ꞌrii-ꞌneꞌu. 19 Mimnau, joo! Niut reuꞌf ein sin aꞌnakat naan, hit musu. Ma in anmuiꞌ kuasa msaꞌ! Mes Au ꞌfee ꞌrair ki kuasa, he mireuꞌ main in kuasa naan. Onaim karu hi mteir maan kaun araut ein, aiꞌ kbiti te, hi ka mimeen fa saaꞌ-saaꞌ. Ka tiit fa tuaf reꞌ he bisa nsirakab ki.✡Siit Pures-Boꞌis sin 91:13 20 Hi neekm ein anmarinan, natuin niut reuꞌf ein natniin ki. Naan reko msaꞌ, mes rasi naan, aanꞌ aah! Reko nneis hi neekm ein anmarinan, natuin Uisneno antui hi kaanm ein he mjair In too ngguin reꞌ antaman neun sonaf neno tunan.”

21 Oras naan, Uisneno In Asmaan Akniunꞌ ee, nmoeꞌ Naiꞌ Yesus In neekn ee nmariin. Rarit In nboꞌis Uisneno mnak, “Koi, Aam Uisneno! Ho es reꞌ amjair Uis Koꞌu et neno tunan ma pah-pinan. Au ꞌtoit makasi kouꞌ-koꞌu, natuin Ho mpuput-muꞌkoroꞌ maan rasin ia naꞌkon atoin ein reꞌ sin naan sin tuak ein anjarin atoin ahinit ma abeoꞌt ein. Mes Ho mukriraꞌ rasin reꞌ naan ok-okeꞌ meu riꞌaan ein ma tuaf-tuaf reꞌ nmuiꞌ neek aꞌparat. Batuur! Naan anharineb Ho nekam, tua.”

22 Rarit Naiꞌ Yesus natoon neu too mfaun ein am nak, “Amneen, oo! Au Amaꞌ et sonaf neno tunan, anfee nrair Kau areꞌ kanan kuasa sin ok-okeꞌ. Suma Au Amaꞌ nmees jah, es reꞌ nahiin Kau rek-reok gui nak, Au reꞌ ia sekau. Ma suma Amaꞌ In Anah, es reꞌ Au, es reꞌ uhiin Au Amaꞌ urek-reokꞌ ee ꞌak, Amaꞌ naan sekau. Ma Au ꞌpiir tuaf-tuaf bian sin, he utonan sin, maut he sin nahiin Je rek-reko msaꞌ.”✡Naiꞌ Yohanis 3:35, 10:15

23 Rarit Naiꞌ Yesus nabaniꞌ nꞌain In atoup noinꞌ ein am natonan sin nmes-mesen am nak, “Hi mꞌua-reok batuur-batuur, natuin hi miit Uisneno In kuasan. 24 Uisf ein ma mafefa kniunꞌ ein un-unuꞌ te, anmarinan nmaten he nitan kuuk saaꞌ reꞌ hi miit kiim sin, mes ka bisa fa. Sin anmarinan nmaten he nnenan kuuk saaꞌ reꞌ hi mneen sin, mes ka bisa fa msaꞌ.”

25 Neot es, atoin ahiin rais atoran hukun Yahudi tuaf es, anhaek ma naꞌuab nok Naiꞌ Yesus he nakreo Goe. In nataan am nak, “Aam Tungguru! Amturun he mutoon maan kau feꞌ! Au he ꞌmoeꞌ saaꞌ, he bisa ꞌmoin ubar-baar ꞌok Uisneno ꞌbi sonaf neno tunan?”

26 Naiꞌ Yesus nataah am nak, “Kaꞌo Musa antui mnak saaꞌ, anmatoom nok rasi ia? Ho mahiinm ii on mee meu rasi ia?”

27 Atoniꞌ naan nataah am nak, “In ntui mnak:

Matuꞌi msaꞌ am nak, ‘Ho ro he mneek ho aom-bian, on reꞌ ho mneek ho tuam aan kuum.’ ”✡Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 19:18, Surat reꞌ Naretaꞌ Nafaniꞌ Raan Aꞌhonis 6:5

28 Naiꞌ Yesus nataah am nak, “Batuur! Karu ho mmoeꞌ mutuin sin on naan ate, ho mmoin mubar-baar mok Uisneno.”✡Naiꞌ Mateos 22:35-40, Naiꞌ Markus 12:28-34, Aꞌnaak Rais Pirsait ein sin Atoran 18:5

29 Mes atoniꞌ naan in nmoeꞌ in tuan ee on reꞌ atoin amakoet anbi rais Uisneno. Rarit in nataah Naiꞌ Yesus am nak, “Mes au ‘aok-bian’ naan, es reꞌ mee?”

30 Onaim Naiꞌ Yesus nataah am nak, “On nai! Au he uꞌuabaꞌ aan reet es. Rarit ho of amteek, mee es batuur-batuur ho ‘aom-bian’. Retaꞌ naan on nai: anmuiꞌ naan atoin Yahudis es annao naꞌko kota Yerusalem, neiki nsaun neu Yeriko. Mes nok askeken, apaikaurt ein neman nkarfei atoniꞌ ia. Rarit anbaan ee ma nabaak neik in roit am in tais ein ok-okeꞌ. Rarit sin nait anhoeb ee nbi ranan, ma sin nnaon nasaitan. Atoniꞌ naan he nma-maet ja heen.

31 Mes ken-kenuꞌ te, anmuiꞌ aꞌnaak pirsait Yahudis es neem annao nsaun npeoꞌ ranan naan amsaꞌ. Suma oras in niit atoin ao apapaꞌ es antuup anhoeb on nbi raan ee te, in ka nasnaas fa he nturun. Mes in nteib neu raan ee panin, ma nnao nkoon. 32 Ka ꞌroo fa te, tuaf es anteniꞌ neem annao npeoꞌ ranan naan. Atoniꞌ naan naꞌko uuf naiꞌ Lewi reꞌ biasa ntuthae nbi Uisneno In Uim Onen Uuf. Oras in niit atoin ahoet naan anbi raan ee ninin, in nnao npaumak-maak ma ntae, mes ka ntuurn ee fa. Rarit in ntebi nꞌain raan ee panin, ma nnao nkoon.

33-34 Ka ꞌroo fa te, atoin es naꞌko pah Samaria nok in bikaes keledai, neman nnaon npeꞌon ranan naan. Hit arkit tahiin tak, atoin Yahudis kit natiꞌ te, hit tiit atoin Samarias ate hit tasbiniꞌ sin. Oras atoin Samarias naan niit atoin mapaikaruꞌ naan ate, in nkasian ee. In neem anpaumak-maak he nturun atoniꞌ naan. In nꞌoop anggur he nakninuꞌ paap ein, rarit in nminaꞌ sin. Rarit anꞌaum paap ein naan rek-reko, ma nasaeb ee neu in bikaes keledai. In neik atoniꞌ naan antea kota. Rarit in natuabaꞌ ntahan atoniꞌ naan anbi losmen, ma anꞌuurs ee rek-reko.✡2 Mapeꞌo ꞌNaof Pah Israꞌel ma Pah Yahuda 28:15

35 Nokaꞌ on naan ate, atoin Samarias naan anbaen antahan roi mutiꞌ fuaꞌ nua§Uab Yunani ntui mnak, “dinar fuaꞌ nua”. neu losmen tuaf naan, ma naꞌuab am nak, ‘Ampaek roit ein reꞌ ia, he mꞌurus ameent ee rekaꞌ nareok. Karu ka nanokab fa te, mpake mtahan hi roit. Oras au ꞌfain ꞌuum, au of ꞌeik ki roit he ufaniꞌ sin ok-okeꞌ.’ ”

36 Naiꞌ Yesus in retaꞌ naan antuuꞌ on naan. Rarit In nataan atoin ahiin rais hukun sin am nak, “Natuin ho teenb ii te, mee es reꞌ batuur-batuur ‘aon-bian’ neu atoin mapaikaruꞌ naan?”

37 Atoniꞌ naan nataah am nak, “Batuur-batuur ii es reꞌ atoniꞌ reꞌ ankasian ee ji, oo!”

Naiꞌ Yesus nataah am nak, “Batuur on naan, tua. Onaim amnao nai he mmoeꞌ mutuin on naan.”

38-40 Rarit Naiꞌ Yesus nok In atoup noinꞌ ein nnaon piut neun kota Yerusalem. Sin neis nokan kuan es. Anbi kuan naan, anmuiꞌ naan bifee nua, sin nmaꞌori-taatn ein. Sin kaank ein, es bi Marta te, es bi Maria. Bi Marta nfee haan askaut neu Naiꞌ Yesus sin he ntupan naan fai jes aꞌnua nbi sin umi. Rarit Naiꞌ Yesus sin ntupan ntaahn ein anbin naan.

Oras Naiꞌ Yesus antook ma nanoniꞌ tuaf, bi Marta nhae nmat-maet he nabarab bukae nbi umi ꞌhanaꞌ. Mes in orif bi Maria, antoko npaumak-maak Naiꞌ Yesus In haek ein, ma anneen kuun In uaban. Ka ꞌroo fa te, bi Marta ntaam neem ma naꞌmuaꞌ neu Naiꞌ Yesus am nak, “Hae, Aam! On mee mꞌes reꞌ ia? Au ꞌhae ꞌmat-maet he ubarab bukaet, onait bi Mia in ntook kuun es ia. Amreun goe he nturun naan kau kreꞌo!”✡Naiꞌ Yohanis 11:1

41 Mes Usif Yesus nataah am nak, “Marta. Ho mtaisiub kuum nok tenab humaꞌ-humaꞌ. 42 Reko! Mes anmuiꞌ naan rais jes reko nneis oras ia. Bi Mia antook ma nneen Au Uab ein ia, in npiir naan kuun rais reok goes. Atoniꞌ ka bisa nabaak aiꞌ ntoup naan fa Uab ein naan naꞌkon bi Maria.”