2
Jesus A-bambungguna
(Metiyu 1:18-25)
Gun-gatiya minypa Jon a-bambungguna, gu-gatiya wenga an-gata bunggawa wana an-babalapa an-nelangga Agáchach (Augustus) nipa a-wena burrwa aburr-yigipa aburr-mujama minypa wurra gama gorlk gun-gata rrawa gu-jirra gu-boya birripa barra aburr-welangga aburr-gurrmiya, minypa nipa bunggawa a-birripiyana burrwa a-bona birripa aburr-yinmiyapa aburr-ni rrapa gun-ngiya gun-birripa rrawa ngardapa ngardapa. Gun-narda minypa gu-gegapa birripa aburr-welangga aburr-yinagata aburr-gurrmiyana. Rrapa gun-gatiya Agáchach an-nika jawina an-gata an-nelangga Gayríniyach (Quirinius), nipa jaga a-ganaja burrwa wurra gama gorlk gu-rrawa Jiriya (Syria).
Ganapiya, lika wurra gama gorlk minypa mu-ngoyurra ay-yinda aburr-gakiyana, wurra aburr-garlmuna, aburr-jekarra aburr-bona gun-birripa rrawa, gatiya minypa aburr-welangga aburr-gurrmiya barra. Rrapa an-gata Jochap (Joseph) nipa a-yinagatiya. Minypa nipa a-ni gun-delipa rrawa Nejarach (Nazareth) gun-gata wana gu-bapala gu-rrawa Galali (Galilee), wurra a-garlmuna, a-bona gun-gata wana gu-bapala gu-rrawa Judíya (Judea), wurra gun-delipa rrawa gun-gata Daybit (David) gun-nika nipa mu-ngoyurra a-ni gun-nelangga Betliyam (Bethlehem). Nipa Jochap gatiya a-bona ngardawa minypa nipiya Daybit an-bapurr gun-gatiya nula rrawa. Minypa nipa a-bona an-nelangga barra a-gurrmiya, rrapa jin-gata Meri wugupa nula jin-gatiya jin-nigipa gochila gochila jin-gurra, rrapa nipa jin-gata ji-gochila a-nirra yokuyoka. Gatiya birrinyjipa abirriny-bena rrawa Betliyam, gun-gatiya gugu nipa jin-gata a-ma barra yokuyoka. Lika gatiya a-menga nipa an-gata delipa an-murnangana an-nurra rrapa a-bichinga mu-mirikal mu-guyinda, lika mu-jarlapuna nuluwa, lika a-gurrmurra, gatiya a-yunya nipa bulugi (bullock) mun-nika mu-gorrngunya gata bulugi m-banga jiny-yorkiya. Ngardawa birrinyjipa abirriny-nyukiyana rrawa nula, jimarn jarra gu-bala gu-guyinda aburr-yurrarna, wurra bulugi gun-nika bala aburr-yu jarra.
Janguny Gu-bena Burrwa Aburr-gata Jip (Sheep) Jaga Aburr-ganaja Aburr-workiya
Rrapa gun-gata rrawa aburr-werranga aburr-ni marlgaway rrawa, minypa jip (sheep) jaga aburr-ganana achila ana-munya gu-ni. Rrapa an-ngardapa waykin an-guyinda an-mujaruk Wangarr an-nika a-bena burrwa aburr-gata, rrapa gatiya gugu gun-gujayanaya Wangarr gun-nika gu-jayanayarra burrwa, rrapa minypa birripa burr-guya aburr-gurkuja aburr-ni. 10 Lika nipa an-gata waykin an-guyinda an-mujaruk a-wena burrwa aburr-gata, “Ganapa buburr-gurkuja buburr-ni. Wurra gun-molamola janguny nguna-ganyja ana-gorrburrwa, gun-guworlworlcha ana-gorrburrwa gun-nardiya rrawa gu-jirra gu-boya. 11 Ngardawa gun-guniya gugu geka yokuyoka a-bambungguna gun-gata balay ngika rrawa Daybit gun-nika, an-gata yokuyoka nipa Wanngu An-gunega an-gatiya Wangarr mu-ngoyurra gochila nyin-dana Christ,* 2:11 An-nelangga Christ, gun-narda jarra minypa Yichrayal yerrcha abu-ngurrjinga aburr-workiya Macháya (Messiah), wurra meyali gu-rrimanga gun-ngardapiya, minypa ngayburrpa nguburr-yinaga nguburr-workiya “An-gata Wangarr a-jerrjerrjiyana nula an-ngayburrpa Wanngu An-gunega.” minypa ana-goyburrpa nyiburr-gurdiya gorlk an-nardiya an-ngardapiya ana-gorrburrwa. 12 Rrapa gun-guna minypa ana-goyburrpa marn․gi nyiburr-ni barra nula nipiya: Ana-goyburrpa nyibu-barripa barra an-gata yokuyoka a-bichiya a-yurra mu-mirikal mu-guyinda, rrapa minypa bulugi mun-nika gorrngunya nipa jin-babalapa mu-jarlapuna nula an-gatiya nipa a-yurra, minypa gata bulugi m-banga jiny-yorkiya gu-banggalat.” A-yinagata an-gata waykin an-guyinda an-mujaruk a-wena burrwa aburr-gata minypa jip jaga aburr-ganana aburr-ni.
13 Ganapiya, lika gun-gatiya gugu aburr-jaranga aburr-werranga waykin aburr-guyinda wugupa nula an-gata waykin an-guyinda an-mujaruk, birripa an-nelangga an-molamola abi-negarra aburr-ni Wangarr. Minypa aburr-yinanga,
14 “Wangarr an-nelangga an-molamola abi-nega barra gun-gaba waykin nipa ay-ninyarrapa ay-workiya.
Rrapa gun-nardiya gu-jel gun-molamola gu-ni barra burrwa gu-workiya birripa aburr-gata nipa a-jerrjerrjiyana burrwa.”
15 Lika gu-gatiya wenga aburr-mujaruk burrbu-bawuna aburr-gata rrapa aburr-jekarra waykin. Wurra lika minypa aburr-gata jaga aburr-ganana achila aburr-ni jin-gata jip, birripa aburr-wengganachichiyana aburr-ni, “A-lay, marrka nguburr-boy barra rrawa Betliyam gun-gata Wangarr gu-ngurrjinga arrburrwa, barra marrka ngayburrpa ngubi-na geka gu-yinmiyana.”
16 Ganapiya, lika aburr-gata aburr-bena yibirrich. Lika burrbi-nana abirriny-jata Meri rrapa Jochap rrapa an-gata yokuyoka nipa gatiya bulugi mun-nika mu-gorrngunya a-yunya, birrinyjipa mbirriny-jarlapuna nula gatiya minypa bulugi m-banga jiny-yorkiya. 17 Rrapa gata waypa abi-nana an-gata yokuyoka nipa a-yunya, lika aburr-garlmuna, aburr-bona, gubu-ngurrjinga aburr-bona gun-gata minypa an-mujaruk a-wena burrwa a-ni, an-guna yokuyoka a-ngurrjinga burrwa. 18 Rrapa aburr-jaranga wurra gama gorlk aburr-gata minypa gun-gata janguny aburr-galiyana, jip jaga aburr-ganaja aburr-wena burrwa, aburr-gatiya wurra gama gorlk minypa gochila aburr-barrjinga. 19 Wurra Meri ji-bama gu-ganyja jinyu-ni gun-gata gu-yinmiyana. 20 Rrapa aburr-gata jaga aburr-ganana achila aburr-workiyana jin-gata jip, birripa aburr-garlmuna, aburr-jekarra gatiya jip jiny-jirra, wurra minypa aburr-marrkapchinga aburr-ni rrapa Wangarr an-nelangga an-molamola abi-negarra aburr-ni, ngardawa gun-gata birripa minypa aburr-galiyana janguny rrapa barrwa gubi-nana gun-burral minypa an-mujaruk a-wena burrwa.
An-nelangga Abu-garrana Jesus
21 Gun-gatiya nipa Jesus a-bambungguna, nuwurra ngorrngurra arr-ngardapa arr-murna rrapa abirri-jirrapa gun-ngardapa gu-ni nula, lika majija abi-negarra rrapa minypa an-nelangga abu-garrana Jesus, minypa mu-ngoyurra waykin an-guyinda an-mujaruk a-garrana, nuwurra jurdach nipa ji-gochila a-ni. Luk 1:31; Leviticus 12:3
Jesus Abirriny-janyja Gurda Wangarr Gun-nika Gun-japurra Rrawa
22 Rrapa nuwurra gun-balmapa gu-ni Meri rrapa Jochap barra gun-mola gubirrinyu-nega burrinyjula, minypa gun-birripa joborr Mojich (Moses) burr-wuna aburr-yinagatiya aburr-workiya, wolawola an-nurra a-bambunggiya a-workiya, lika birrinyjipa abirriny-jarlmuna, an-delipa abirriny-janyja gurda nula Wangarr, abirriny-yarrchinga gurda Jirúchalam (Jerusalem). 23 (Minypa Wangarr gun-nika joborr mu-jurra gu-yurra, gu-yinaga, “An-murnangana an-guyinda an-nurra, nipa Wangarr an-nika ay-ni barra ay-workiya nuluwa Wangarr.”) Exodus 13:2,12 24 Gu-gurda nula Meri rrapa Jochap abirriny-bona gurda barra minyjak abirriny-yu Wangarr jin-nigipa, minypa joborr gu-yurra nipa gu-barnjinga, gu-yinaga, “abirriny-jirrapa mukumul waygaji abirriny-jirrapa delipa gu-lotok.” Leviticus 12:6-8
25 Rrapa gun-gatiya gugu an-ngardapa an-gugaliya a-ni rrawa Jirúchalam, nipa an-nelangga Jimiyan (Simeon). Nipa an-molamola an-gugaliya an-burral, minypa burr-guya marr a-balcha nula Wangarr, rrapa marr gu-ganyja gu-yinpa barra a-bengga An-gugunggaja an-gata Wangarr gochila gochila bin-dana aburr-guna Yichrayal (Israel) aburr-bapurr. Minypa nipa an-gatiya Jimiyan Mern An-mawunga wugupa nula, 26 rrapa nipa Mern An-mawunga a-wena nula nipa an-gata gala barra a-juwa mu-ngoyurra, wurra burdak a-na barra Wangarr an-nika an-gata an-burral arrburrwa An-gujerrjerrjiya. 27 Gu-gurda ngacha minypa Jimiyan nipa Mern An-mawunga wugupa nula ana-bona, a-barrngumurra Wangarr gun-nika gu-japurra rrawa. Minypa gun-gatiya gugu Jesus mampa niya rrapa nyanyapa niya abirriny-janyja gurda barra abirriny-yirda minypa gun-birripa gun-guwarr. 28 Lika nipa an-gata Jimiyan a-garlmuna, a-menga Jesus, lika a-ngurrgujinga rrapa minypa a-marrngoypiyana nula Wangarr. A-yinanga,
29 “Bunggawa ny-jarda waykin nyi-nirra, ngaypa ng-guna ngu-mujama nggula gun-guniya gugu ngu-mola
ngaypa minypa ngu-juwa barra,
nginyipa minypa ny-yena.
30 Ngardawa gipa mu-ngaypa m-barra ngu-nana an-guna nginyipa nyina-jerrmarra arrburrwa Wanngu An-gunega,
31 minypa nginyipa nawanawa nyi-ni warlaman nyiburr-gurdiya gorlk ngayburrpa nyiburr-mibilapa.
32 Minypa nipa an-guna a-jayanaya barra burrwa aburr-gata Jentayl (Gentile) yerrcha,
birripa aburr-bapurr barra marn․gi aburr-ni nggula,
rrapa minypa arrbu-ngurrja barra ngayburrpa nyiburr-guna Yichrayal nyiburr-bapurr
ngardawa nyiburr-molamola nyiburr-nginyipa wurra gama gorlk.” Isaiah 42:6; 49:6; 52:10
33 Jimiyan a-yinagata a-wena, rrapa birrinyjipa Jesus mampa niya rrapa nyanyapa niya gochila abirriny-barrjinga gun-gata janguny gu-yinmiyana gu-ni nula.
34 Lika nipa Jimiyan gu-wengga bijirriny-jalkakaja, rrapa mola a-yinagata achila Meri jin-gata Jesus mampa niya, “A-jay, an-guna yokuyoka, ngaja, barra Yichrayal yerrcha aburr-werranga aburr-lijiwarriya rrapa aburr-werranga nipa barra burr-jarlapa burr-ga. Nipa minypa arr-gurdagurdarra barra an-ngayburrpa Wangarr, wurpa lika aburr-jaranga ngoyurra aburr-yerryerrmiya barra nuluwa an-guna, 35 barra yarlanga gu-yu aburr-gata aburr-yinmiya ngardapa ngardapa birripa wupa aburr-ngurrnga gubu-borrwuja aburr-workiya. Rrapa minypa nginyipa burr-guta, a-jay, birripa mun-molma mbi-bu barra nggula.” A-yinagata nipa Jimiyan a-wena achila Meri.
36 Rrapa jin-gata jin-ngardapa gama jin-nelangga Anna, nipa Achir jin-bapurr, Banuwal (Phanuel) jiny-bokamurra. Nipa jin-gata jin-mujaruk Wangarr gun-nika gu-ngurrjinga jiny-yorkiyana. Nipa jin-gata gipa gugu gapula jinyu-ni, minypa gun-guwarr jin-merduwa jiny-ji an-gumarrbipa ngacha jin-dimarra, rrapa gata abirriny-yu abirriny-bona jemberr burrinyjula abirri-jirrapa abirri-jirrapa abirri-jirrapa gun-ngardapa, 37 lika nipa an-gata a-juwuna rrapa jin-gata gugu miliyak jinyu-ni. Gu-gatiya wenga gu-bamuna, gun-guniya gugu nipa jemberr gun-jaranga gu-ni achila minypa 84. Wurra jin-gata nipa Wangarr gun-nika gun-japurra rrawa jinyu-nipa jiny-yorkiyana ana-munya rrapa rrengarrenga; gala gu-bawujarna gun-gata rrawa, wurra gata jinyu-ni rrapa jiny-marrngoypiyana nula jiny-yorkiyana Wangarr, rrapa balaja mipila m-barra jiny-yorkiyana minypa burr-guya a-wengganana jinyu-ni jiny-yorkiyana, gu-gurda ngacha. 38 Nipa jin-gata jina-bonapa a-nana yokuyoka Jesus minypa Meri rrapa Jochap abirriny-janyja gurda, lika nipa jiny-japurramayana nula Wangarr, rrapa minypa jiny-nyukurdanyjiyana, delipa a-ngurrjinga jiny-bona burrwa aburr-yinmiyapa aburr-gata minypa marr gubu-ganyja gu-yinpa barra gun-molamola gu-ni barra burrwa Jirúchalam aburr-nirra.
39 Ganapiya, lika gun-gatiya Jochap rrapa Meri gubirriny-mungbuna minypa gun-birripa gun-guwarr Wangarr gu-gurrmurra burrwa Yichrayal yerrcha gun-gata nula minypa delipa a-bambunggiya a-workiya, lika delipa abirriny-janyja, abirriny-jekarra abirriny-bona Galali, minypa gun-birrinyjipa rrawa gun-gata Nejarach. Metiyu 2:23 40 Rrapa an-gata delipa, nipa wana rrapa an-molamola a-ni a-bamuna; gun-jechinuwa gu-borrwurra a-workiyana rrapa Wangarr nipa wugupa nula.
Jemberr 12 Gu-ni Nula Nipa Jesus A-bona Wangarr Gun-nika Gun-japurra Rrawa
41 Jemberr gu-ni gu-workiyana, Jesus mampa niya rrapa nyanyapa niya abirriny-bona abirriny-yorkiyana Jirúchalam, janara gu-ji gu-workiyana gun-gata nula minypa wola Wangarr burr-beybana Yichrayal yerrcha, jimarn jarra burr-burndarna. Exodus 12:1-27; Deuteronomy 16:1-8 42 Rrapa minypa Jesus nipa jemberr 12 gu-ni nula, birripa aburr-bona Jirúchalam. 43 Rrapa nuwurra waypa janara gu-wulebiyana, lika wurra gama gorlk aburr-garlmuna, aburr-bona rrawa, wurra Jesus burdak a-ninya Jirúchalam. Wurra mampa niya rrapa nyanyapa niya birrinyjipa gala marn․gi nipa gapa a-ninya, 44 wurra bama abirriny-yinanga jimarna Jesus burr-guta aburr-bamuna, ngardawa aburr-gata aburr-jaranga wurra gama gorlk. Aburr-bamunapa gojilapa balngga gu-ni burrwa, lika birrinyjipa abirriny-yechawecha nula. Wurra nipa gala a-nirrarna gata aburr-yigipa aburr-borrmunga aburr-nirrapa; 45 gala abirriny-barripungarna. Lika gun-nerranga gu-ni, birrinyjipa abirriny-bona, abirriny-yechawecha barra nula abirrin-digirrga gata Jirúchalam. 46 Rrapa barrwa gun-nerranga gu-ni, birrinyjipa abirriny-barripuna; nipa gata a-ni Wangarr gun-nika gun-japurra rrawa, gatiya minypa wugupa burrwa Ju yerrcha marn․gi aburr-gunega nipa a-galiyana burrwa a-ni rrapa burr-wengganana a-ni 47 rrapa barrwa gu-ngurrjinga burrwa. Rrapa aburr-gata aburr-galiyana nula, birripa aburr-bama gubu-borrwurra, aburr-wechawecha an-guna yinda marn․gi a-ni rrapa gun-jechinuwa a-weya a-nirra. 48 Rrapa gun-gata waypa Meri rrapa Jochap abirrinyu-nana Jesus, birrinyjipa gochila abirriny-barrjinga nula minypa nipa rrapa aburr-gata marn․gi aburr-gunega wugupa aburr-wena aburr-ni. Lika mampa niya jiny-yena nula, “Ngalanga, ny-yinmiyana atila ngatipa? Wurra ngatipa birri-borrwurra nyirri-ni rrapa nyirri-wechawecha nggula.”
49 Wurra Jesus a-yinanga burrinyjula, “An-nga nula nyirriny-yechawecharra apula? Wurra gala nyirriny-borrwa, ya, minypa ngaypa barra ngu-ninya Ngun-anya gun-nika gu-rrawa?” 50 Wurra birrinyjipa gala gubirriny-malawujarna nula gun-gata nipa a-wena burrinyjula.
51 Ganapiya, lika nipa a-garlmuna burrinyjula, aburr-jekarra aburr-bona Nejarach. Lika birripa gatiya aburr-ni rrapa nipa gu-yagurrmurra burrinyjula a-ni a-workiyana, wurra nipa mampa niya mu-nguy ji-bama gu-ganyja Jesus nipa a-yinmiyana gata Jirúchalam. 52 Rrapa Jesus mu-nguy marn․gi a-ni rrapa wana a-ni a-bamuna, rrapa minypa Wangarr nipa mu-nguy a-marrkapchinga nula a-ni, rrapa minypa wurra gama gorlk burr-guta aburr-marrkapchinga nula aburr-ni aburr-bamuna. 1 Samuel 2:26; Proverbs 3:4

*2:11 2:11 An-nelangga Christ, gun-narda jarra minypa Yichrayal yerrcha abu-ngurrjinga aburr-workiya Macháya (Messiah), wurra meyali gu-rrimanga gun-ngardapiya, minypa ngayburrpa nguburr-yinaga nguburr-workiya “An-gata Wangarr a-jerrjerrjiyana nula an-ngayburrpa Wanngu An-gunega.”

2:21 Luk 1:31; Leviticus 12:3

2:23 Exodus 13:2,12

2:24 Leviticus 12:6-8

2:32 Isaiah 42:6; 49:6; 52:10

2:39 Metiyu 2:23

2:41 Exodus 12:1-27; Deuteronomy 16:1-8

2:52 1 Samuel 2:26; Proverbs 3:4