MATTHEW
Sut
Kipana Thupha
Lenggam kidang dehset ahung um
Jesu Messiah hina a athusei le athilbol hon khanglui chonna asuhkeh
Gospel Matthew lekhabu sung thu umdan
Gospel Matthew hin Jesu hi Leng Messiah ahijeh a, Alenggam tungdoh dinga hung ahi thudol aseiyin ahi. Hiche lekhabua hin Jesu phunggui le apen pet thusoh ho aseiyin ahi. Khanggui thua akipatna hin, Themgaovin ahung guilhung ding mu masatna neiya athuseidoh hi, datmo theitah in aum'in ahi. Jesu khanggui thudol Matthew jihna ahin Pathena kon'a Jubilee kum hung kipat thudol phondohna aneiye (Lev. 25:8-55; 27:16-25). Matthew hin Jews nam mite thusim alhangpin hop thum'in ahom khen in chule Jesu leiset a ahungna ahin, apu-luiho khang hi khang som le li in thumvei akhen in: “Abraham apat David geiyin khang som le li, David apat Babylon'a tolmanga aumgeiyu khang som le li, chule Babylon'a tolmanga aum uva pat Messiah hungphat gei khang som le li, tin ahom khen in ahi,” (Mat 1:17).
Lekhabu jihpa chule ajih kum
Hiche Gospel hi Matthew, Judah nam-mi, Rome solkal kaidonga anapang, Levi tia kihepa jih ahi.
Matthew hi Lungsetna Khang hung lhun, khang masa akimlai AD 50-60 don'a kijih ahi. Ajeh chu Pakai Jesun leiset hinkho aman lai, ahinkho kichaiya thina ajoa athodoh jou, Vana akal kon'a vailhahna thu asei geiya kisun ahi. Chule Jerusalem Hou-in kisuh chim AD 70 masang thusoh ho thudol kisun ahijeh in, AD 50-56 hidin ginchat ahi.
Koi henga chule ipi jeh'a ajih ham?
Jews nam-mite ding dehset'a kijih ahi. Ajeh chu amahon ana nga jing'u a-Messiah'u chun Pathen Lenggam leiset-a hi tungdoh ding le athensoa hung ahitai, ti aphondoh ahi. Matthew hin Jesu Christa Kipana Thuphahi atahsan hon Thulhun Luiya photchetna apeh Messiah chu ahitai, ti aphotchen ahi.
1
Jesu Christa khanggui
1 Hiche hi Abraham le David'a* David chapa Jesu Messiah kona hung kikhai lha Messiah Jesu khanggui thu kisun doh chu ahi. 2 Abraham chapa chu Isaac, chule Isaac chapa chu Jacob, chule Jacob chapa chu Judah le asopite ahiuve. 3 Judah chapa chu Perez le Zerah ahilhon in (Anu lhon chu Tamar ahi), chule Perez chapa chu Hezron, chule Hezron chapa chu Ram ahi. 4 Ram chapa chu Amminadab, chule Amminadab chapa chu Nahshon chule Nahshon chapa chu Salmon ahi. 5 Salmon chapa chu Boaz (Anu min Rahab) ahin, Boaz chapa chu Obed (Anu chu Ruth) chule Obed chapa chu Jesse ahi. 6 Jesse chapa chu Leng David, chule David chapa chu Solomon (anu chu Uriah jinu Bathsheba) ahi. ✡ 2 Lengte 24:14,15; 2 Thusimbu 36:10; Jeremiah 27:20 7 Solomon chapa chu Rehoboam ahin Rehoboam chapa chu Abijah chule Abijah chapa chu Asa ahi. 8 Chule Asa chapa chu Jehoshaphat ahin, Jehoshaphat chapa chu Jehoram ahin chule Jehoram chapa chu Uzziah ahi. 9 Uzziah chapa chu Jotham ahin, Jotham chapa chu Ahaz chule Ahaz chapa chu Hezekiah ahi. 10 Hezekiah chapa chu Manasseh ahin, Manasseh chapa chu Amon ahin, chule Amon chapa chu Josiah ahi. 11 Josiah chapa chu Jehoiachin le asopi pasal ho ahiuve (Babylon'a apuimang laiyuva peng ahiuve). 12 Babylon'a puimang ahi jouvin: Jehoiachin chapa chu Shealtiel ahin, chule Shealtiel chapa chu Zerubbabel ahi. 13 Zerubbabel chapa chu Abiud ahin, Abiud chapa chu Eliakim ahin, chule Eliakim chapa chu Azor ahi. 14 Azor chapa chu Zadok ahin, Zadok chapa chu Akim ahin, chule Akim chapa chu Eliud ahi. 15 Eliud chapa chu Eleazar ahin, Eleazar chapa chu Matthan ahin, chule Matthan chapa chu Jacob ahi. 16 Chule Jacob chapa chu Mary jipa Joseph ahi. Hiche Mary'a kona hi Jesu kiti Messiah chu ana peng ahi. 17 Achunga kijihdoh ho hi—Abraham apat David chan gei khang som le li sung ahin, David apat Babylon a puimanga aum gei chu khang som le li sung ahin, chule Babylon a puimanga aum uva pat Messiah hung chan gei chu khang som le li ahi.
Jesu pen thusim
18 Hiche hi Jesu Messiah hungpen umchan thudol ahi. Anu Mary hi Joseph to kicheng dinga kitepna neisa ahi. Ahinlah aum khom masang lhon in, Lhagao Theng thilbol theina a nungah theng ahipet hin, amanu hi naovop ahi akihedoh tai. ✡ Lk 1:27 19 Chutah in, aji dingpa Joseph chu mipha ahijeh in, japi het in jumna apenom pon, hiti ahijeh chun guhthim'a kikhenpi din lunggel aneitai. 20 Hitia lung angaito lai hin Pakai vantil khat ahenga ahung kilah in ajah a “Joseph, David chapa, Mary chu ji dia nakipui ding kicha hih in. Ajeh chu naocha asunga umkhu Lhagao Thenga kon'a hung kijil ahi. 21 Chuleh amanu hin chapa khat ahin nei ding, nangman amin Jesu tia nasah ding ahi, ajeh chu Ama hin Amite achonset nauva kon'a ahuhhing ding ahi,” ati. ✡ Lk 1:31 22 Hicheho jouse hi Pakai thupo, athemgao thusei guilhunna dinga sohdoh ahitai: 23 “Vetem un! Nungah theng khat in nao ahinvop ding ahi! Amanu hin chapa khat ahin ding chule amin Emmanuel✡ Isa 7:14; 8:8 asah dingu hichu ‘Pathen in ei-umpiuve,’ ” ti kiseina ahi. ✡ Isa 7:14 24 Chujouvin Joseph ahung khahdoh phat in Pakai vantil thupeh bangin abol in, chule Mary chu aji-din akipui tai. 25 Ahinlah achapa pen masang sen amanu hi kitoh khah pilou hel in aum in, chuin Joseph chun amin Jesu asahtai. ✡ Lk 2:21
DRAFT COPY