8
Shu chaghda, — deydu Perwerdigar, — ular Yehudaning padishahlirining ustixanlirini, ularning emirlirining ustixanlirini, kahinlarning ustixanlirini, peyghemberlerning ustixanlirini we Yérusalémda turghanlarning ustixanlirini görliridin élip chiqiridu; shundaq qilip ular bularni quyash, ay we asmanlardiki barliq jisimlar astida yayidu; chünki ular bularni söygen, bularning qulluqida bolghan, bulargha egeshken, bularni izdigen, bulargha choqun’ghan; ularning jesetliri bir yerge héch yighilmaydu, héch kömülmeydu; ular zémin yüzide oghut bolup yatidu. Yer. 7:18; 19:13 Men bulardin qalghanlirini heydigen jaylarda, bu rezil jemettin barliq tirik qalghanlar hayatning ornigha mamatni tallaydu, — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar.
 
Xudadin waz kéchish halaketni izdigenlik bilen barawer
Emdi sen ulargha mundaq dégin: Perwerdigar mundaq deydu:
— Ademler yiqilsa qaytidin turmamdu? Birsi yoldin chiqip ketse qaytip kelmemdu? Némishqa Yérusalémdiki bu xelq hemishe yoldin chiqish bilenla yénimdin yiraqlap kétidu? Ular aldamchiliqni ching tutidu, yénimgha qaytip kélishni ret qilidu. Men köngül qoyup anglidim; lékin ular durusluqni sözlimeydu; ularning rezillikliridin: «Men zadi némilerni qilip qoydum?!» dep towa qilidighan héchkim yoq; at jengge burulup étilghandek herbirsi öz yoligha burulup étilidu. Hetta asmandiki leylekmu özige békitilgen waqtilirini bilidu; paxtek, qarlighach we turnilarmu köchüp kélidighan waqtilirini éside tutidu; lékim Méning xelqim Men Perwerdigarning ulargha békitkenlirimni héch bilmeydu. Yer. 5:4, 5 Siler qandaqmu: «Biz danadurmiz, Perwerdigarning Tewrat-qanuni bizde bardur!» deysiler? Mana, berheq, ölima-köchürgüchilerning yalghanchi qelimi uni burmilighan. «ölima-köchürgüchilerning yalghanchi qelimi uni burmilighan» — «ölima-köchürgüchiler»ning roli belkim Tewrat-qanunni köchürüsh we uninggha sherh bérish bolushi mumkin. «Basmixanilar» bolmighachqa Tewratni köchürüsh intayin muhim xizmet, elwette.
Oqurmenler bashqa xil terjimilirini uchritishi mumkin.
Danishmenler xijil bolidu, ular yerge qarap qaldi; mana, ular Perwerdigarning sözini chetke qaqqandin kéyin, ularda zadi néme danaliq qalidu? 10 Shunga Men ularning ayallirini bashqilargha, ularning étizlirini yéngi igilirige tapshurup bérimen; chünki eng kichikidin chongighiche ularning hemmisi achközlükke bérilgen; peyghemberdin kahin’ghiche hemmisi saxta ish köridu. Yesh. 56:11; Yer. 6:12,13,14,15 11 Ular: «Aman-ésenlik! Aman-ésenlik!» dep xelqimning qizining yarisini susluq bilen qol uchida chala téngip qoydi. Lékin aman-ésenlik yoqtur! 12 Ular yirginchlik ishlarni sadir qilghinidin xijil boldimu? — Yaq, ular héch xijil bolmidi, hetta qizirishnimu ular héch bilmeydu. Shunga ular yiqilip ölgenler ichide yiqilip ölidu; ularni jazalashqa kelginimde ular putliship kétidu, — deydu Perwerdigar. 13 Men ularning hosulini élip tashlaymen, — deydu Perwerdigar; üzüm télida üzümler, enjür derixide enjürler héch qalmidi; yopurmaqliri soliship ketti; Men ulargha néme béghishlighan bolsam, emdi shular ulardin ötküzüwélinidu. «...Men ulargha néme béghishlighan bolsam, emdi shular ulardin ötküzüwélinidu» — oqurmenler bashqa xil terjimilirini uchritishi mumkin.   Yesh. 5:1-7; Mat. 21:19; Luqa 13:6-9
 
Kélidighan halaket — Yeremiya söz qilidu
14 «Biz némishqa mushu yerde bikar olturuwérimiz? Yighilayli, mustehkem sheherlerge kirip shu yerlerde küresh qilip tügisheyli! Chünki Perwerdigar Xudayimiz bizni tügeshtürüp, bizge öt süyini berdi; chünki biz Perwerdigar aldida gunah sadir qilduq. «Yighilayli, mustehkem sheherlerge kirip shu yerlerde küresh qilip tügisheyli» — yaki «Yighilayli, mustehkem sheherlerge kirip shu yerlerde süküt qilayli!» ibraniy tilida «süküt qilish» we «tügeshmek» oxshash bir söz bilenla ipadilinidu. «Perwerdigar Xudayimiz bizni tügeshtürüp,...» — yaki «Perwerdigar Xudayimiz bizni süküt qildurup...». Ibraniy tilida «süküt qilish» we «ölüsh, tügesh» birla söz (damam) bilen ipadilinidu.   Yer. 4:5; 9:15; 23:15 15 Aman-tinchliqni ümid qilip kütüp kelduq, lékin héch yaxshiliq bolmidi; shipa waqtini küttuq, lékin mana, wehime basti! Yer. 14:19 16 Düshmen atlirining xartildashliri Dan zéminidin tartip anglanmaqta; ayghirlirining kishneshliri pütkül zéminni qorqitip tewretmekte. Ular zémin we uningda turuwatqan hemmini, sheherni we uningda turuwatqanlarning hemmisini yoqitishqa kélidu!». «Dan zémini» — Israil zéminining shimaliy chétide idi; démek, düshmenler alliqachan shu zémin’gha yétip boldi.   Yer. 4:15
17 — Mana, Men aranglargha yilanlarni, yeni héchkim séhirliyelmeydighan zeherlik yilanlarni ewetimen, ular silerni chaqidu» — deydu Perwerdigar. «Men aranglargha yilanlarni, yeni héchkim séhirliyelmeydighan zeherlik yilanlarni ewetimen, ular silerni chaqidu» — bu yilanlar shübhisizki, köchme menide bolup düshmenlerni körsitidu.   Zeb. 58:4, 5
 
Peyghemberning nale-peryadi
18  Men: «Méning derd-elimim dawalighusiz! Yürikim zeyipliship ketti!» — dédim. «Méning derd-elimim dawalighusiz! Yürikim zeyipliship ketti!» — bu sözler peyghemberning mersiyesi bolushi kérek. «Méning derd-elimim dawalighusiz!» — bashqa birxil terjimisi: «I derd-elimimge teselli berguchi!».
 
Perwerdigarning mersiye sözliri
19 «Mana, xelqimning qizining intayin yiraq yurttin kötürülgen peryadining sadasi! Ular — «Perwerdigar Zionda emesmu? Zionning padishahi u yerde turmamdu?!» — deydu».
«Némishqa emdi ular Méni oyma mebudliri bilen, erzimes yat nersiler bilen ghezeplendüridu?!» ««Mana, xelqimning qizining intayin yiraq yurttin kötürülgen peryadining sadasi! Ular — «Perwerdigar Zionda emesmu? Zionning padishahi u yerde turmamdu?!» — deydu» — bu sözler yaki Perwerdigarningki bolushi kérek, bolmisa peyghemberningki bolidu. Kéyin biz xelqning peryadini anglaymiz: — (ular... deydu).
«intayin yiraq yurttin kötürülgen peryadining sadasi!» — yaki «zémindiki herbir bulung-puchqaqliridin chikkan peryadining sadasi!». «Némishqa emdi ular Méni oyma mebudliri bilen, erzimes yat nersiler bilen ghezeplendüridu?!» — bu sözler Perwerdigarning peyghemberge, shundaqla ixlassiz xelqqe bergen jawabidur.
 
Xelqning bolidighan nale-peryadi
20 — «Orma waqti ötüp ketti, yaz tügidi, lékin biz bolsaq yenila qutquzulmiduq!»
 
Peyghemberning mersiyesi
21 «Xelqimning qizining sunuq yarisi tüpeylidin özüm sunuqmen; matem tutimen;
Dekke-dükke méni bésiwaldi, — «Xelqimning qizining sunuq yarisi tüpeylidin özüm sunuqmen; matem tutimen; dekke-dükke méni bésiwaldi» — oqurmenlerge qaytidin tekrarlap uqturimizki, mawzularni (mesilen mushu yerde «Peyghemberning mersiyesi») özimiz hörmetlik oqurmenlerge yardimi bolsun dep qoshup kirgüzduq. Ular muqeddes tékistning bir qismi emes.
8-babtiki 21-ayettin 9-babtiki 2-ayetkiche hemmisi yalghuz Yeremiya perghemberning mersiyesimu, yaki buning ichide Perwerdigarning sözliri barmu? Qandaqla bolmisun, sözler yalghuz peyghemberning sözliri bolsun, bolmisun, shubhisizki peyghemberning qayghu-hesretlik sözliri oxshashla Perwerdigarningmu qayghu-hesretlik sözlidur.
22 Giléadta tutiya tépilmamdiken?
U yerde téwip yoqmiken?
Némishqa emdi méning xelqimning qizigha dawa tépilmaydu?!». «Giléadta tutiya tépilmamdiken?» — Giléad rayonida herxil shipaliq dorilar hem usta téwiplarning dangqi bar idi. Shunga bu söz peyghemberning: «Jismaniy jehette Perwerdigar siler méning xelqimge shundaq rehimdilliq qilip, etrapliq oylap, shipaliq dorilarni we dangliq téwiplarni teminligen yerde, Uning rohiy jehettimu silerning herxil gunahiy késelliringlarni saqaytishqa dora-amalliri mol emesmu? — Emdi némishqa siler Uning yén’gha kelmeysiler?!» dégendek bir soali oxshaydu.
Bu 22-ayet Perwerdigarning Özining sözliri bolushimu mumkin.
   Yar. 37:25; Yer. 46:11; 51:8
 
 

8:2 Yer. 7:18; 19:13

8:7 Yer. 5:4, 5

8:8 «ölima-köchürgüchilerning yalghanchi qelimi uni burmilighan» — «ölima-köchürgüchiler»ning roli belkim Tewrat-qanunni köchürüsh we uninggha sherh bérish bolushi mumkin. «Basmixanilar» bolmighachqa Tewratni köchürüsh intayin muhim xizmet, elwette. Oqurmenler bashqa xil terjimilirini uchritishi mumkin.

8:10 Yesh. 56:11; Yer. 6:12,13,14,15

8:13 «...Men ulargha néme béghishlighan bolsam, emdi shular ulardin ötküzüwélinidu» — oqurmenler bashqa xil terjimilirini uchritishi mumkin.

8:13 Yesh. 5:1-7; Mat. 21:19; Luqa 13:6-9

8:14 «Yighilayli, mustehkem sheherlerge kirip shu yerlerde küresh qilip tügisheyli» — yaki «Yighilayli, mustehkem sheherlerge kirip shu yerlerde süküt qilayli!» ibraniy tilida «süküt qilish» we «tügeshmek» oxshash bir söz bilenla ipadilinidu. «Perwerdigar Xudayimiz bizni tügeshtürüp,...» — yaki «Perwerdigar Xudayimiz bizni süküt qildurup...». Ibraniy tilida «süküt qilish» we «ölüsh, tügesh» birla söz (damam) bilen ipadilinidu.

8:14 Yer. 4:5; 9:15; 23:15

8:15 Yer. 14:19

8:16 «Dan zémini» — Israil zéminining shimaliy chétide idi; démek, düshmenler alliqachan shu zémin’gha yétip boldi.

8:16 Yer. 4:15

8:17 «Men aranglargha yilanlarni, yeni héchkim séhirliyelmeydighan zeherlik yilanlarni ewetimen, ular silerni chaqidu» — bu yilanlar shübhisizki, köchme menide bolup düshmenlerni körsitidu.

8:17 Zeb. 58:4, 5

8:18 «Méning derd-elimim dawalighusiz! Yürikim zeyipliship ketti!» — bu sözler peyghemberning mersiyesi bolushi kérek. «Méning derd-elimim dawalighusiz!» — bashqa birxil terjimisi: «I derd-elimimge teselli berguchi!».

8:19 ««Mana, xelqimning qizining intayin yiraq yurttin kötürülgen peryadining sadasi! Ular — «Perwerdigar Zionda emesmu? Zionning padishahi u yerde turmamdu?!» — deydu» — bu sözler yaki Perwerdigarningki bolushi kérek, bolmisa peyghemberningki bolidu. Kéyin biz xelqning peryadini anglaymiz: — (ular... deydu). «intayin yiraq yurttin kötürülgen peryadining sadasi!» — yaki «zémindiki herbir bulung-puchqaqliridin chikkan peryadining sadasi!». «Némishqa emdi ular Méni oyma mebudliri bilen, erzimes yat nersiler bilen ghezeplendüridu?!» — bu sözler Perwerdigarning peyghemberge, shundaqla ixlassiz xelqqe bergen jawabidur.

8:21 «Xelqimning qizining sunuq yarisi tüpeylidin özüm sunuqmen; matem tutimen; dekke-dükke méni bésiwaldi» — oqurmenlerge qaytidin tekrarlap uqturimizki, mawzularni (mesilen mushu yerde «Peyghemberning mersiyesi») özimiz hörmetlik oqurmenlerge yardimi bolsun dep qoshup kirgüzduq. Ular muqeddes tékistning bir qismi emes. 8-babtiki 21-ayettin 9-babtiki 2-ayetkiche hemmisi yalghuz Yeremiya perghemberning mersiyesimu, yaki buning ichide Perwerdigarning sözliri barmu? Qandaqla bolmisun, sözler yalghuz peyghemberning sözliri bolsun, bolmisun, shubhisizki peyghemberning qayghu-hesretlik sözliri oxshashla Perwerdigarningmu qayghu-hesretlik sözlidur.

8:22 «Giléadta tutiya tépilmamdiken?» — Giléad rayonida herxil shipaliq dorilar hem usta téwiplarning dangqi bar idi. Shunga bu söz peyghemberning: «Jismaniy jehette Perwerdigar siler méning xelqimge shundaq rehimdilliq qilip, etrapliq oylap, shipaliq dorilarni we dangliq téwiplarni teminligen yerde, Uning rohiy jehettimu silerning herxil gunahiy késelliringlarni saqaytishqa dora-amalliri mol emesmu? — Emdi némishqa siler Uning yén’gha kelmeysiler?!» dégendek bir soali oxshaydu. Bu 22-ayet Perwerdigarning Özining sözliri bolushimu mumkin.

8:22 Yar. 37:25; Yer. 46:11; 51:8