14
Chömüldürgüchi Yehyaning öltürülüshi
Mar. 6:14-29; Luqa 9:7-9
U chaghlarda, Hérod hakim Eysaning nam-shöhritidin xewer tépip,«Hérod hakim» — «hakim» grék tilida «tétrarq» déyilidu. Bu söz «zéminning töttin birini idare qilghuchi» dégenni bildüridu. Rim impériyesi Pelestinni töt qisimgha bölgen bolup, herbir qismining «tétrarq»i bar idi.
Hérodning toluq ismi «Hérod Antipas» bolup, bezi yerlerde «Hérod padishah» yaki «Hérod xan» dep atilidu. U Galiliyege hökümranliq qilatti. Uning akisi «Hérod Arxélaus» idi (2:22).
«Hérodlar» toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.
  Mar. 6:14; Luqa 9:7. xizmetkarlirige:
— Bu adem chömüldürgüchi Yehya bolidu, u ölümdin tirilgen bolsa kérek. Shuning üchün mushu alahide qudretler uningda küchini körsetmekte, — dédi.
Hérodning bundaq déyishining sewebi, u ögey akisi Filipning ayali Hérodiyening wejidin Yehyani tutqun qilip, zindan’gha tashlighanidi.«Hérod... ögey akisi Filipning ayali Hérodiyening wejidin Yehyani tutqun qilip, zindan’gha tashlighanidi» — Yehyani tutush «Hérodiyening wejidin» — Hérod belkim Hérodiyening biwasite telipidin shundaq qilghan bolushimu mumkin.
Hérod ögey akisi Filipning ayali Hérodiyeni Filiptin tartiwélip andin uni ajrishishqa qayil qilip, Hérodiye bilen özi toy qilghanidi.
  Mar. 6:17; Luqa 3:19. Chünki Yehya Hérodqa tenbih bérip: «Bu ayalni tartiwélishing Tewrat qanunigha xilaptur» dep kelgenidi.«Bu ayalni tartiwélishing Tewrat qanunigha xilaptur» — «Law.» 16:18, 20:21de, birsining aka yaki ukisi hayat ehwalda, birining ayalini yene biri öz emrige élishqa bolmaydu, dep belgilen’gen.  Law. 18:16. Hérod shu sewebtin Yehyani öltürmekchi bolghan bolsimu, biraq xalayiqtin qorqqanidi, chünki ular Yehyani peyghember, dep biletti.Mat. 21:26.
Emma Hérodning tughulghan küni tebriklen’gende, ayali Hérodiyening qizi otturigha chiqip ussul oynap berdi. Bu Hérodqa bek yaqti;«ayali Hérodiyening qizi otturigha chiqip ussul oynap berdi» — «Hérodiyening qizi» — Hérodiyening burunqi éridin bolghan qizi.  Yar. 40:20; Mar. 6:21. shuning üchün u uninggha: — Hernéme tiliseng shuni sanga bérey, dep qesem qildi.Hak. 11:30. Lékin qiz anisining küshkürtüshi bilen:
— Chömüldürgüchi Yehyaning kallisini élip, bir texsige qoyup ekelsile, — dédi. Padishah buninggha hesret chekken bolsimu, qesemliri tüpeylidin we dastixanda olturghanlar wejidin, kallisini élip kélinglar, dep buyrudi. «Padishah buninggha hesret chekken bolsimu,...» — Hérod hakim bezide «padishah» déyiletti. 10 U adem ewetip, zindanda Yehyaning kallisini aldurdi. 11 Shuning bilen kallisi bir texsige qoyulup, qizning aldigha élip kélindi. Qiz buni anisining aldigha apardi. 12 Yehyaning muxlisliri bolsa bérip, jesetni élip depne qildi; andin bérip Eysagha bu ishlarni xewer qildi.
 
Eysaning besh ming kishini toyghuzushi
Mar. 6:30-44; Luqa 9:10-17; Yh. 6:1-14
13 Eysa bu xewerni anglap, özi yalghuz pinhan bir jaygha kétey dep bir kémige olturup u yerdin ayrildi. Xalayiq buning xewirini tapqanda, etraptiki sheherlerdin kéliship, uning keynidin piyade mangdi. Mat. 12:15; Mar. 6:31; Luqa 9:10. 14 U qirghaqqa chiqip ketkinide, zor bir top ademlerni körüwidi, ulargha ich aghritip, ularning aghriqlirini saqaytti.Mat. 9:36; Yuh. 6:5.
15 Kech kirgende, muxlisliri uning yénigha kélip: — Bu chöl bir jay iken, waqitmu bir yerge bérip qaldi. Xalayiqni yolgha séliwetken bolsang, andin ular kentlerge bérip özlirige ozuq sétiwalsun, — dédi.Mar. 6:35; Luqa 9:12.
16 Lékin Eysa ulargha: — Ularning kétishining hajiti yoq, özünglar ulargha ozuq béringlar, — dédi.
17 Lékin muxlislar:
— Bizde besh nan bilen ikki dane béliqtin bashqa héch nerse yoq, — déyishti.
18 U: — Ularni manga élip kélinglar, dédi.
19 U xalayiqni chöplükning üstide olturushqa buyrughandin kéyin, besh nan bilen ikki béliqni qoligha élip, asman’gha qarap Xudagha teshekkür éytti. Andin nanlarni oshtup muxlislirigha berdi, muxlisliri xalayiqqa üleshtürüp berdi. 1Sam. 9:13. 20 Hemmeylen yep toyundi. Muxlislar éship qalghan parchilarni liq on ikki séwetke tériwaldi. «Muxlislar éship qalghan parchilarni liq on ikki séwetke tériwaldi» — grék tilida «Ular éship qalghan parchilarni... tériwaldi». Muxlislar ikenliki «Mat.» 16:9-10-de ispatlinidu. «liq on ikki séwetke tériwaldi» — «séwet» grék tilida «qol séwet» — démek, bir adem ikki qollap kötüreleydighan séwet. 21 Ozuqlan’ghanlarning sani ayallar we balilardin bashqa texminen besh ming kishi idi.
 
Su üstide méngish
Mar. 6:45-52; Yh. 6:16-21
22 Arqidila, u muxlislirigha: Özüm bu xalayiqni yolgha séliwétimen, angghuche siler kémige olturup, déngizning qarshi qirghiqigha ötüp turunglar, dep buyrudi. Mar. 6:45; Yuh. 6:17. 23 Xalayiqni yolgha séliwetkendin kéyin, u dua qilish üchün özi xilwet taghqa chiqti. Kech kirgendimu u yerde yalghuz qaldi. Mar. 6:46; Yuh. 6:15. 24 Bu chaghda, kéme qirghaqtin xéli köp chaqirim yürgenidi, lékin shamal qarshi yönlishitin chiqiwatqachqa, kéme dolqunlar ichide chayqilip turatti.«kéme qirghaqtin xéli köp chaqirim yürgenidi» — yaki «kéme déngiz otturisida yürgendidi...».
25 Kéche tötinche jések waqtida, u déngizning üstide méngip, muxlisliri terepke keldi. «kéche tötinche jések waqtida...» — bir kéche töt jésekke bölünetti; shunga bu waqit tang atay dégen waqit idi. 26 Muxlislar uning déngizning üstide méngip kéliwatqanliqini körüp, alaqzade bolup: — Alwasti iken! — dep qorqup chuqan sélishti.
27 Lékin Eysa derhal ulargha:
— Yüreklik bolunglar, bu men, qorqmanglar! — dédi.
28 Pétrus buninggha jawaben:
— I Reb, bu sen bolsang, su üstide méngip yéninggha bérishimgha emr qilghaysen, — dédi.
29 Kel, — dédi u.
Pétrus kémidin chüshüp, su üstide méngip, Eysagha qarap kétiwatatti; 30 lékin boranning qattiq chiqiwatqanliqini körüp qorqup, sugha chöküshke bashlidi: — Reb, méni qutquzuwalghaysen! — dep warqiridi.
31 Eysa derhal qolini uzitip, uni tutuwaldi we uninggha:
— Ey ishenchi ajiz bende, némishqa guman qilding? — dédi.
32 Ular kémige chiqqanda, shamal toxtidi. 33 Kémide olturghanlar uning aldigha kélip sejde qilip:
— Berheq, sen Xudaning Oghli ikensen, — déyishti.
 
Eysaning Ginnisarette bimarlarni saqaytishi
Mar. 6:53-56
34 Ular déngizning qarshi teripige ötkende, Ginnisaret yurtida quruqluqqa chiqti. Mar. 6:53. 35 U yerdiki ademler uni tonup qélip, etraptiki barliq jaylargha xewer ewetti; shuning bilen kishiler barliq bimarlarni uning aldigha élip keldi; 36 ular uningdin bimarlarning héchbolmighanda uning tonining péshige bolsimu qolini tegküzüwélishigha yol qoyushini ötündi. Uninggha qolini tegküzgenlerning hemmisi sellimaza saqaydi.
 
 

14:1 «Hérod hakim» — «hakim» grék tilida «tétrarq» déyilidu. Bu söz «zéminning töttin birini idare qilghuchi» dégenni bildüridu. Rim impériyesi Pelestinni töt qisimgha bölgen bolup, herbir qismining «tétrarq»i bar idi. Hérodning toluq ismi «Hérod Antipas» bolup, bezi yerlerde «Hérod padishah» yaki «Hérod xan» dep atilidu. U Galiliyege hökümranliq qilatti. Uning akisi «Hérod Arxélaus» idi (2:22). «Hérodlar» toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.

14:1 Mar. 6:14; Luqa 9:7.

14:3 «Hérod... ögey akisi Filipning ayali Hérodiyening wejidin Yehyani tutqun qilip, zindan’gha tashlighanidi» — Yehyani tutush «Hérodiyening wejidin» — Hérod belkim Hérodiyening biwasite telipidin shundaq qilghan bolushimu mumkin. Hérod ögey akisi Filipning ayali Hérodiyeni Filiptin tartiwélip andin uni ajrishishqa qayil qilip, Hérodiye bilen özi toy qilghanidi.

14:3 Mar. 6:17; Luqa 3:19.

14:4 «Bu ayalni tartiwélishing Tewrat qanunigha xilaptur» — «Law.» 16:18, 20:21de, birsining aka yaki ukisi hayat ehwalda, birining ayalini yene biri öz emrige élishqa bolmaydu, dep belgilen’gen.

14:4 Law. 18:16.

14:5 Mat. 21:26.

14:6 «ayali Hérodiyening qizi otturigha chiqip ussul oynap berdi» — «Hérodiyening qizi» — Hérodiyening burunqi éridin bolghan qizi.

14:6 Yar. 40:20; Mar. 6:21.

14:7 Hak. 11:30.

14:9 «Padishah buninggha hesret chekken bolsimu,...» — Hérod hakim bezide «padishah» déyiletti.

14:13 Mat. 12:15; Mar. 6:31; Luqa 9:10.

14:14 Mat. 9:36; Yuh. 6:5.

14:15 Mar. 6:35; Luqa 9:12.

14:19 1Sam. 9:13.

14:20 «Muxlislar éship qalghan parchilarni liq on ikki séwetke tériwaldi» — grék tilida «Ular éship qalghan parchilarni... tériwaldi». Muxlislar ikenliki «Mat.» 16:9-10-de ispatlinidu. «liq on ikki séwetke tériwaldi» — «séwet» grék tilida «qol séwet» — démek, bir adem ikki qollap kötüreleydighan séwet.

14:22 Mar. 6:45; Yuh. 6:17.

14:23 Mar. 6:46; Yuh. 6:15.

14:24 «kéme qirghaqtin xéli köp chaqirim yürgenidi» — yaki «kéme déngiz otturisida yürgendidi...».

14:25 «kéche tötinche jések waqtida...» — bir kéche töt jésekke bölünetti; shunga bu waqit tang atay dégen waqit idi.

14:34 Mar. 6:53.