13
Ersh padishahliqi toghrisidiki yette temsil •••• «1» Uruq chachquchi toghrisidiki temsil
Mar. 4:1-9; Luqa 8:4-8
Shu küni Eysa öydin chiqip, déngiz boyida olturatti.Mar. 4:1; Luqa 8:4, 5. Etrapigha top-top ademler olishiwalghachqa, u bir kémige chiqip olturdi. Pütkül xalayiq bolsa déngiz boyida turushatti.Luqa 5:3. U ulargha temsiller bilen nurghun hékmetlerni éytip birip, mundaq dédi:
— Mana, uruq chachquchi uruq chachqili étizgha chiqiptu. Uruq chachqanda uruqlardin beziliri chighir yol üstige chüshüptu, qushlar kélip ularni yep kétiptu.
Beziliri téshi köp, topisi az yerlerge chüshüptu. Tupriqi chongqur bolmighachqa, tézla ünüp chiqiptu, lékin kün chiqishi bilenla aptapta köyüp, yiltizi bolmighachqa qurup kétiptu. Beziliri tikenlerning arisigha chüshüptu, tikenler ösüp maysilarni boghuwaptu. Beziliri bolsa yaxshi tupraqqa chüshüptu. Ularning beziliri yüz hesse, beziliri atmish hesse, yene beziliri ottuz hesse hosul bériptu. Quliqi barlar buni anglisun!
 
Temsillerning meqsiti
Mar. 4:10-12; Luqa 8:9-10
10 Muxlisliri kélip, uningdin: —
Sen néme üchün ulargha temsiller arqiliq telim bérisen? — dep soridi.Mar. 4:10; Luqa 8:9.
11 U ulargha mundaq jawab berdi:
— Siler ersh padishahliqining sirlirini bilishke muyesser qilindinglar, lékin ulargha nésip qilinmidi. «ersh padishahliqining sirliri» — Injilda «sirlar» eslide insanlargha ashkarilanmighan, hazir Mesih yaki rosulliri arqiliq ayan qilin’ghan ishlarni körsitidu. Uning üstige, Injildiki bezi «sirlar» intayin sirliq, elwette.  Mat. 11:25; 2Kor. 3:14. 12 Chünki kimde bar bolsa, uninggha téximu köp bérilidu, uningda molchiliq bolidu; emma kimde yoq bolsa, hetta uningda bar bolghanlirimu uningdin mehrum qilinidu.«Chünki kimde bar bolsa, uninggha téximu köp bérilidu...» — «kimde bar bolsa... » dégende, «bar bolsa» némini körsitidu? Shübhisizki, ebediy ehmiyetlik birer nerse bolsa kérek, bu iman-ishenchni öz ichige choqum alidu. Biz özimizge «ebediy ehmiyetlik» herbirnéme bolushi üchün peqet Mesihdinla tapalaymiz, elwette.  Mat. 25:29; Mar. 4:24,25; Luqa 8:18; 19:26.
13 Ulargha temsil bilen sözlishimning sewebi shuki, ular qarisimu körmeydu, anglisimu tingshimaydu hem heqiqiy chüshenmeydu. 14 Buning bilen Yeshaya peyghember éytqan bésharettiki munu sözler emelge ashuruldi:
 
— «Siler anglashni anglaysiler, biraq chüshenmeysiler;
Qarashni qaraysiler, biraq körmeysiler. Yesh. 6:9-10; Mar. 4:12; Luqa 8:10; Yuh. 12:40; Ros. 28:26; Rim. 11:8.
15 Chünki mushu xelqning yürikini may qaplap ketken,
Ular anglighanda qulaqlirini éghir qiliwalghan,
Ular közlirini uxlighandek yumuwalghan;
Undaq bolmisidi, ular közliri bilen körüp,
Quliqi bilen anglap,
Köngli bilen chüshinip,
Öz yolidin yandurulushi bilen,
Men ularni saqaytqan bolattim.«mushu xelqning yürikini may qaplap ketken... undaq bolmisidi, ... köngli bilen chüshinip, öz yolidin yandurulushi bilen, men ularni saqaytqan bolattim» — toluq bésharet Tewrat, «Yesh.» 6:9-10de tépilidu.  Yesh. 6:9-10
 
16 Lékin, közliringlar bextliktur! Chünki ular köridu; quliqinglar bextliktur! Chünki ular anglaydu. Luqa 10:23; Yuh. 20:29; 1Pét. 1:8. 17 Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, burunqi nurghun peyghemberler we heqqaniy ademler silerning körgininglarni körüshke intizar bolghan bolsimu ularni körmigen; silerning anglighininglarni anglashqa intizar bolghan bolsimu ularni anglimighan.1Pét. 1:10.
 
Uruq chachquchi toghrisidiki temsilning chüshendürülüshi
Mar. 4:13-20; Luqa 8:11-15
18 Emdi uruq chachquchi toghrisidiki temsilning menisini anglanglar:Mar. 4:13; Luqa 8:11. 19 Eger biri ersh padishahliqining söz-kalamini anglap turup chüshenmise, Sheytan kélip uning könglige chéchilghan sözni élip kétidu. Bu del chighir yol üstige chéchilghan uruqlardur.«eger biri ersh padishahliqining söz-kalamini anglap turup chüshenmise..» — mushu yerde «ersh padishahliqi» grék tilida peqet «padishahliq» bilen ipadilinidu.  Mat. 4:23. 20 Tashliq yerlerge chéchilghan uruqlar bolsa, ular söz-kalamni anglap, xushalliq bilen derhal qobul qilghanlarni körsitidu. «Tashliq yerlerge chéchilghan uruqlar bolsa, ular söz-kalamni anglap, xushalliq bilen derhal qobul qilghanlarni körsitidu» — «söz-kalam» bolsa Xudaning padishahliqi toghruluq söz-kalamdur. 21 Halbuki, qelbide héch yiltiz bolmighachqa, peqet waqitliq mewjut bolup turidu; söz-kalamning wejedin qiyinchiliq yaki ziyankeshlikke uchrighanda, ular shuan yoldin chetnep kétidu. 22 Tikenlerning arisigha chéchilghini shundaq ademlerni körsetkenki, ular söz-kalamni anglighini bilen, lékin bu dunyaning endishiliri we bayliqning éziqturushi qelbidiki söz-kalamni boghuwétidu-de, ular hosulsiz qalidu. Mat. 19:23; Mar. 10:23; Luqa 18:24; 1Tim. 6:9. 23 Lékin yaxshi yerge chéchilghan uruqlar bolsa — söz-kalamni anglap chüshen’gen ademlerni körsitidu. Bundaq ademler hosul béridu, birsi yüz hesse, birsi atmish hesse, yene birsi ottuz hesse hosul béridu.
 
«2» Kürmek, yeni «mestek» toghrisidiki temsil
24 U ularning aldida yene bir temsilni bayan qildi: —
— Ersh padishahliqi xuddi étizigha yaxshi uruqni chachqan bir ademge oxshaydu. 25 Emma kishiler uyqugha chömgen chaghda, düshmini kélip bughday arisigha kürmek uruqlirini chéchiwétip, kétiptu. «...düshmini kélip bughday arisigha kürmek uruqlirini chéchiwétip, kétiptu» — oqurmenlerge shu ayanki, bu temsildiki «kürmek» (yaki «mestek») awwal bughdaygha op’oxshash shekilde ösidu. Peqet bash élishi bilen perq etkili bolidu. 26 Emdi maysilar ösüp, bashaq chiqarghanda, kürmekmu ashkarlinishqa bashlaptu.
27 Xojayinning chakarliri kélip uninggha:
— «Ependi, siz étizingizgha yaxshi uruq chachqan emesmidingiz? Kürmekler nedin kélip qaldi?» deptu.
28 Xojayin: «Buni bir düshmen qilghan» — deptu.
Chakarlar uningdin: «Siz bizni bérip ularni otiwétinglar démekchimu?» — dep soraptu.
29 «Yaq,» — deptu xojayin, «undaq qilghanda kürmeklerni yulghanda, bughdaylarnimu yuluwétishinglar mumkin. 30 Bu ikkisi orma waqtighiche bille össun, orma waqtida, men ormichilargha: — Aldi bilen kürmeklerni ayrip yighip, baghlap köydürüshke qoyunglar, andin bughdaylarni yighip ambirimgha ekiringlar, deymen» — deptu xojayin.Mat. 3:12.
 
«3» Qicha toghrisidiki we «4» Échitqu toghrisidiki temsiller
Mar. 4:30-34; Luqa 13:18-21
31 U ulargha yene bir temsilni éytti:
— Ersh padishahliqi xuddi bir adem qoligha élip étizigha chachqan qicha uruqigha oxshaydu. Mar. 4:30; Luqa 13:18. 32 Qicha uruqi derweqe barliq uruqlarning ichide eng kichik bolsimu, u herqandaq ziraettin égiz ösüp, derex bolidu, hetta asmandiki qushlarmu kélip uning shaxlirida uwulaydu.«Qicha uruqi derweqe barliq uruqlarning ichide eng kichik bolsimu, u herqandaq ziraettin égiz ösüp, derex bolidu, ...» — bu yerde tilgha élin’ghan «qicha» ottura sherqte ösidighan, yaxshi öskende hetta üch métrdin éship kétidighan ösümlükni körsitidu.
33 U ulargha yene bir temsilni éytti:
— Ersh padishahliqi xuddi bir ayal qoligha élip üch jawur unning arisigha yoshurup, taki pütün xémir bolghuche saqlighan échitqugha oxshaydu.«Ersh padishahliqi xuddi bir ayal qoligha élip üch jawur unning arisigha yoshurup, taki pütün xémir bolghuche saqlighan échitqugha oxshaydu» — «üch jawur» (yaki «üch küre») — Grék tilida «üch saton (séah)». Bir séah 7 kilogram. Bu xéli köp un bolup, yüz ademning tamiqigha yétetti. «Yar.» 18:6ni körüng.  Luqa 13:20,21.
34 Eysa bu ishlarning hemmisini temsiller bilen köpchilikke bayan qildi. U temsilsiz héchqandaq telim bermeytti. Mar. 4:33. 35 Buning bilen peyghember arqiliq aldin’ala éytilghan munu sözler emelge ashuruldi:
 
— «Aghzimni temsil sözlesh bilen achimen,
Alem apiride bolghandin béri yoshurunup kelgen ishlarni élan qilimen».«Buning bilen peyghember arqiliq aldin’ala éytilghan munu sözler emelge ashuruldi...» — qaysi peyghember ikenliki mushu yerde éytilmaydu. Emeliyette u Zeburdiki birnechche küylerning muellipi Asaf idi. «Aghzimni temsil sözlesh bilen achimen, alem apiride bolghandin béri yoshurunup kelgen ishlarni élan qilimen» — «Zeb.» 78:2.  Zeb. 78:2.
 
Kürmek toghrisidiki temsilning chüshendürülüshi
36 Shuningdin kéyin, u köpchilikni yolgha séliwétip öyge kirdi. Muxlisliri yénigha kélip uningdin:
— Étizliqtiki kürmek toghrisidiki temsilni bizge sherhlep berseng, — dep ötündi.«Shuningdin kéyin, u köpchilikni yolgha séliwétip...» — yaki «shuningdin kéyin, u köpchiliktin ayrilip...».
37 U emdi ulargha jawab bérip mundaq dédi:
— Yaxshi uruqni chachqan kishi Insan’oghlidur. 38 Étizliq bolsa — dunya. Yaxshi uruq bolsa ersh padishahliqining perzentliridur, lékin kürmek rezil bolghuchining perzentliridur. 39 Kürmek chachqan düshmen — Iblistur. Orma orush waqti — zaman axiridur. Ormichilar — perishtilerdur. Yo. 3:13; Weh. 14:15. 40 Kürmekler yulunup, otta köydürüwétilginidek, zaman axiridimu ene shundaq bolidu. 41 Insan’oghli perishtilirini ewetip, ular insanlarni gunahqa azdurghuchilarning hemmisini, shundaqla barliq itaetsizlik qilghuchilarni öz padishahliqidin shallap chiqip, 42 xumdanning lawuldap turghan otigha tashlaydu. U yerde yigha-zarlar kötürülidu, chishlirini ghuchurlitidu. Mat. 8:12; 22:13; 24:51; 25:30; Luqa 13:28. 43 U chaghda heqqaniylar Atisining padishahliqida xuddi quyashtek julalinidu.
Anglighudek quliqi barlar buni anglisun!Dan. 12:3; 1Kor. 15:42.
 
«5» Xezine toghrisidiki we «6» Qimmetlik merwayit toghrisidiki temsiller
44 — Ersh padishahliqi xuddi étizda yoshurulghan bir xezinige oxshaydu. Uni tépiwalghuchi xezinini qaytidin yoshurup, xezinining shad-xuramliqi ichide bar-yoqini sétiwétip, shu étizni sétiwalidu.Fil. 3:7.
45 Yene kélip, ersh padishahliqi ésil ünche-merwayitlarni izdigen sodigerge oxshaydu. «ésil ünche-merwayitlarni izdigen sodiger... » — grék tilidiki «ésil» «güzel» dégen menisini öz ichige alidu. 46 Sodiger nahayiti qimmet bahaliq bir merwayitni tapqanda, qaytip bérip bar-yoqini sétiwétip, u merwayitni sétiwalidu.
 
«7» Tor tashlash toghrisidiki temsil
47 — Yene kélip, ersh padishahliqi déngizgha tashlinip herxil béliqlarni tutidighan torgha oxshaydu. 48 Tor toshqanda, béliqchilar uni qirghaqqa tartip chiqiridu. Andin olturup, yaxshi béliqlarni ilghiwélip, qachilargha qachilap, erzimeslerni tashliwétidu. 49 Zaman axirida shundaq bolidu. Perishtiler chiqip, rezil kishilerni heqqaniy kishiler arisidin ayriydu 50 we xumdanning lawuldap turghan otigha tashlaydu. U yerde yigha-zarlar kötürülidu, chishlirini ghuchurlitidu.Mat. 13:42.
51 Eysa ulardin:
— Bu ishlarning hemmisini chüshendinglarmu? dep soridi.
Chüshenduq, — dep jawab berdi ular.
52 Andin u ulargha: — Shunga, ersh padishahliqining telimige muyesser bolup muxlis bolghan herbir Tewrat ustazi xuddi xezinisidin yéngi hem kona nersilerni élip chiqip tarqatquchi öy xojayinigha oxshaydu, — dédi.
 
Nasaretliklerning Eysani chetke qéqishi
Mar. 6:1-6; Luqa 4:16-30
53 Eysa bu temsillerni sözlep bolghandin kéyin, shundaq boldiki, u yerdin ayrilip, Mar. 6:1; Luqa 4:16. 54  öz yurtigha ketti we öz yurtidiki sinagogta xelqqe telim bérishke kirishti. Buni anglighan xalayiq intayin heyran bolushup:
— Bu ademning bunchiwala danaliqi we möjize-karametliri nedin kelgendu? Mar. 6:2. 55 U peqet héliqi yaghachchining oghli emesmu? Uning anisining ismi Meryem, Yaqup, Yüsüp, Simon we Yehudalar uning iniliri emesmu? «U peqet héliqi yaghachchining oghli emesmu? Uning anisining ismi Meryem... emesmu?» — Yehudiylar arisida ademler atisining ismi bilen tonulushi kérek idi. Yalghuz anisining ismini tilgha élishning özi birxil haqaret idi.  Yuh. 6:42. 56 Uning singillirining hemmisi bizning arimizdighu? Shundaq iken, uningdiki bu ishlarning hemmisi zadi nedin kelgendu? — déyishetti. 57 Shuning bilen ular uninggha heset-bizar bilen qaridi. Shunga Eysa ulargha mundaq dédi:
— Herqandaq peyghember bashqa yerlerde hörmetsiz qalmaydu, peqet öz yurti we öz öyide hörmetke sazawer bolmaydu.Mar. 6:4; Luqa 4:24; Yuh. 4:44.
58 Ularning iman-ishenchsizlikidin u u yerde köp möjize körsetmidi.
 
 

13:1 Mar. 4:1; Luqa 8:4, 5.

13:2 Luqa 5:3.

13:10 Mar. 4:10; Luqa 8:9.

13:11 «ersh padishahliqining sirliri» — Injilda «sirlar» eslide insanlargha ashkarilanmighan, hazir Mesih yaki rosulliri arqiliq ayan qilin’ghan ishlarni körsitidu. Uning üstige, Injildiki bezi «sirlar» intayin sirliq, elwette.

13:11 Mat. 11:25; 2Kor. 3:14.

13:12 «Chünki kimde bar bolsa, uninggha téximu köp bérilidu...» — «kimde bar bolsa... » dégende, «bar bolsa» némini körsitidu? Shübhisizki, ebediy ehmiyetlik birer nerse bolsa kérek, bu iman-ishenchni öz ichige choqum alidu. Biz özimizge «ebediy ehmiyetlik» herbirnéme bolushi üchün peqet Mesihdinla tapalaymiz, elwette.

13:12 Mat. 25:29; Mar. 4:24,25; Luqa 8:18; 19:26.

13:14 Yesh. 6:9-10; Mar. 4:12; Luqa 8:10; Yuh. 12:40; Ros. 28:26; Rim. 11:8.

13:15 «mushu xelqning yürikini may qaplap ketken... undaq bolmisidi, ... köngli bilen chüshinip, öz yolidin yandurulushi bilen, men ularni saqaytqan bolattim» — toluq bésharet Tewrat, «Yesh.» 6:9-10de tépilidu.

13:15 Yesh. 6:9-10

13:16 Luqa 10:23; Yuh. 20:29; 1Pét. 1:8.

13:17 1Pét. 1:10.

13:18 Mar. 4:13; Luqa 8:11.

13:19 «eger biri ersh padishahliqining söz-kalamini anglap turup chüshenmise..» — mushu yerde «ersh padishahliqi» grék tilida peqet «padishahliq» bilen ipadilinidu.

13:19 Mat. 4:23.

13:20 «Tashliq yerlerge chéchilghan uruqlar bolsa, ular söz-kalamni anglap, xushalliq bilen derhal qobul qilghanlarni körsitidu» — «söz-kalam» bolsa Xudaning padishahliqi toghruluq söz-kalamdur.

13:22 Mat. 19:23; Mar. 10:23; Luqa 18:24; 1Tim. 6:9.

13:25 «...düshmini kélip bughday arisigha kürmek uruqlirini chéchiwétip, kétiptu» — oqurmenlerge shu ayanki, bu temsildiki «kürmek» (yaki «mestek») awwal bughdaygha op’oxshash shekilde ösidu. Peqet bash élishi bilen perq etkili bolidu.

13:30 Mat. 3:12.

13:31 Mar. 4:30; Luqa 13:18.

13:32 «Qicha uruqi derweqe barliq uruqlarning ichide eng kichik bolsimu, u herqandaq ziraettin égiz ösüp, derex bolidu, ...» — bu yerde tilgha élin’ghan «qicha» ottura sherqte ösidighan, yaxshi öskende hetta üch métrdin éship kétidighan ösümlükni körsitidu.

13:33 «Ersh padishahliqi xuddi bir ayal qoligha élip üch jawur unning arisigha yoshurup, taki pütün xémir bolghuche saqlighan échitqugha oxshaydu» — «üch jawur» (yaki «üch küre») — Grék tilida «üch saton (séah)». Bir séah 7 kilogram. Bu xéli köp un bolup, yüz ademning tamiqigha yétetti. «Yar.» 18:6ni körüng.

13:33 Luqa 13:20,21.

13:34 Mar. 4:33.

13:35 «Buning bilen peyghember arqiliq aldin’ala éytilghan munu sözler emelge ashuruldi...» — qaysi peyghember ikenliki mushu yerde éytilmaydu. Emeliyette u Zeburdiki birnechche küylerning muellipi Asaf idi. «Aghzimni temsil sözlesh bilen achimen, alem apiride bolghandin béri yoshurunup kelgen ishlarni élan qilimen» — «Zeb.» 78:2.

13:35 Zeb. 78:2.

13:36 «Shuningdin kéyin, u köpchilikni yolgha séliwétip...» — yaki «shuningdin kéyin, u köpchiliktin ayrilip...».

13:39 Yo. 3:13; Weh. 14:15.

13:42 Mat. 8:12; 22:13; 24:51; 25:30; Luqa 13:28.

13:43 Dan. 12:3; 1Kor. 15:42.

13:44 Fil. 3:7.

13:45 «ésil ünche-merwayitlarni izdigen sodiger... » — grék tilidiki «ésil» «güzel» dégen menisini öz ichige alidu.

13:50 Mat. 13:42.

13:53 Mar. 6:1; Luqa 4:16.

13:54 Mar. 6:2.

13:55 «U peqet héliqi yaghachchining oghli emesmu? Uning anisining ismi Meryem... emesmu?» — Yehudiylar arisida ademler atisining ismi bilen tonulushi kérek idi. Yalghuz anisining ismini tilgha élishning özi birxil haqaret idi.

13:55 Yuh. 6:42.

13:57 Mar. 6:4; Luqa 4:24; Yuh. 4:44.