8
Eysaning maxaw késilini saqaytishi
Mar. 1:40-45; Luqa 5:12-16
U taghdin chüshkende, top-top kishiler uninggha egiship mangdi. We mana, maxaw késili bar bolghan bir kishi uning aldigha kélip, béshini yerge urup tizlinip:
— Teqsir, eger xalisingiz, méni késilimdin pak qilalaysiz! — dédi.«maxaw késili bar bolghan bir kishi» — maxaw késili bir xil qorqunchluq, yuqumluq tére késili bolup, Tewrat qanuni boyiche Yehudiylar bu xil késelge giriptar bolghanlarni «napak» dep hésablap, ulargha tegmesliki kérek idi («Law.» 13-14-bablar). «Teqsir» — grék tilida bu söz «kurios» dep atilidu. U aldi-keynidiki sözlerge qarap yaki «Teqsir» yaki «Reb»ni bildüridu. Mushu yerde maxaw késilige giriptar adem Eysaning kim ikenlikini téxi anche bilmigechke, «Teqsir» dep terjime qilishimiz kérek.  Mar. 1:40; Luqa 5:12. Eysa uninggha qolini tegküzüp turup:
— Xalaymen, pak bolghin! — déwidi, bu ademning maxaw késili shuan pak bolup saqaydi. Eysa uninggha:
— Hazir bu ishni héchkimge éytma, belki udul bérip kahin’gha özüngni körsitip, ularda bir guwahliq bolush üchün, Musa bu ishta emr qilghan hediye-qurbanliqni sun’ghin, — dédi.«udul bérip kahin’gha özüngni körsitip, ularda bir guwahliq bolush üchün, Musa bu ishta emr qilghan hediye-qurbanliqni sun’ghin» — Tewrat qanuni boyiche birsi maxaw késilidin saqayghan bolsa, muqeddes ibadetxanidiki mes’ul kahinning aldigha bérip özini «saq, yaki saq emes» dep tekshürtüp qurbanliq qilishi kérek idi; andin qaytidin jemiyet bilen arilishalaytti. («Law.» ,13:9, 14:11-13, «Luqa» 5:14ni körüng). Démisekmu, Mesih kelgüche bundaq murasim bir qétimmu ötküzülüp baqmighan.  Law. 13:2; 14:2; Luqa 5:14.
 
Eysaning rimliq yüzbéshining chakirini saqaytishi
Luqa 7:1-10; Yh. 4:43-54
U Kepernahum shehirige barghanda, rimliq bir yüzbéshi uning aldigha kélip, uningdin yélinip:Luqa 7:1.
— Teqsir, chakirim palech bolup qélip, bek azablinip öyde yatidu, — dédi.
Men bérip uni saqaytip qoyay, — dédi Eysa.
Yüzbéshi jawaben:
— Teqsir, torusumning astigha kirishingizge layiq emesmen. Peqet bir éghizla söz qilip qoysingiz, chakirim saqiyip kétidu.Zeb. 107:20. Chünki menmu bashqa birsining hoquqi astidiki ademmen, méning qol astimda leshkerlirim bar. Birige bar désem baridu, birige kel désem, kélidu. Qulumgha bu ishni qil désem, u shu ishni qilidu, — dédi.«menmu bashqa birsining hoquqi astidiki ademmen...» — «menmu» dégen sözge diqqet qilishimiz kérek. Démek, yüzbéshi Rim impératorining hoquqi astida turup öz hoquqi bilen eskerlirige buyruq béreleytti; Eysa alem igisining hohuqi astida turup uning hoquqi bilen alemning ishlirini buyruydighan adem idi.
10 Eysa bu geplerni anglap, heyran boldi. Özi bille kelgenlerge:
— Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, bundaq ishenchni hetta Israillar arisidimu tapalmighanidim. 11 Silerge shuni éytayki, nurghun kishiler künchiqish we künpétishtin kélip, ersh padishahliqida Ibrahim, Ishaq we Yaquplar bilen bir dastixanda olturidu. Luqa 13:29. 12 Lékin bu padishahliqning öz perzentliri bolsa, sirtta qarangghuluqqa tashlinip, u yerde yigha-zarlar kötüridu, chishlirini ghuchurlitidu, — dédi. «künchiqish we künpétishtin kelgenler ...» — (11-ayǝt) Yehudiy emeslerni, yeni yat elilklerni körsitidu. «Padishahliqning öz perzentliri» bolsa, esli Xudaning padishahliqigha mirasxor bolush kérek bolghan Yehudiylarning özlirini körsitidu.  Mat. 13:42; 21:43; 22:13; 24:51; Luqa 13:28. 13 Andin, Eysa yüzbéshigha:
— Öyüngge qayt, ishen’giningdek sen üchün shundaq qilinidu, dédi. Héliqi chakarning késili shu peytte saqaytildi.
 
Eysaning nurghun késellerni saqaytishi
Mar. 1:29-34; Luqa 4:38-41
14 Eysa Pétrusning öyige barghanda, Pétrusning qéynanisining qizip orun tutup yétip qalghinini kördi. Mar. 1:29; Luqa 4:38. 15 U uning qolini tutiwidi, uning qizitmisi yandi. Ayal derhal ornidin turup, Eysani kütüshke bashlidi.
16 Kech kirgende, kishiler jin chaplashqan nurghun ademlerni uning aldigha élip kélishti. U bir éghiz söz bilenla jinlarni heydiwetti we barliq késellerni saqaytti. 17 Buning bilen, Yeshaya peyghember arqiliq yetküzülgen: «U özi aghriq-silaqlirimizni kötürdi, késellirimizni üstige aldi» dégen söz emelge ashuruldi.Yesh. 53:4; 1Pét. 2:24.
 
Eysagha egishishning bedelliri
Luqa 9:57-62
18 Eysa özini oriwalghan top-top kishilerni körüp, muxlislirigha déngizning u qétigha ötüp kétishni emr qildi. 19 Shu chaghda, Tewrat ustazliridin biri kélip, uninggha:
— Ustaz, sen qeyerge barsang, menmu sanga egiship shu yerge barimen, — dédi.Luqa 9:57.
20 Eysa uninggha:
— Tülkilerning öngkürliri, asmandiki qushlarning uwiliri bar; biraq Insan’oghlining béshini qoyghudek yérimu yoq, — dédi.«Insan’oghlining béshini qoyghudek yérimu yoq» — Tewratta «Insan’oghli» dégen ibare aldin éytilghan, dunyani qutquzushqa kélidighan «Mesih»ni körsetkenidi (mesilen, «Dan.» 7:13-14). Tewrat-Zebur boyiche bu ewetilgüchining Xudaning küch-qudriti we shan-sheripi bilen ershtin chüshüp, pütkül insanlarni menggü bashquridighanliqi aldin éytilghan. Uningdin muhimi, bizningche, Eysa Mesihning bu namni özi heqqide köp ishlitishi özining toluq insan ikenlikini, insaniyet bilen bir ikenlikini tekitlesh üchün idi. Chünki ersh teripidin éytqanda ajayib ish shuki, gerche u ezeldin Xudaning Oghli bolghan bolsimu, u hazir yene «Insanning oghli»mu idi. «Tebirler»nimu körüng.
21 Muxlisliridin yene biri uninggha:
— Reb, méning awwal bérip atamni yerlikke qoyushumgha ijazet bergeysen, — dédi.«Reb, méning awwal bérip atamni yerlikke qoyushumgha ijazet bergeysen» — bu kishining atisi belkim téxi dunyadin ketmigenidi. Shuning bilen beziler: «Awwal bérip atam ölüp uni yerlikke qoyghuche kütüshümge yol qoyghaysen» dep terjime qilidu.
22 Biraq Eysa uninggha:
— Manga egeshkin, we ölükler öz ölüklirini yerlikke qoysun, — dédi.«Ölükler öz ölüklirini yerlikke qoysun» — «ölükler» mushu yerde shübhisizki, gunahliridin qutquzulmighanliqi tüpeylidin «rohi ölgenler»ni körsitidu.  1Tim. 5:6.
 
Eysaning boranni tinchitishi
Mar. 4:35-41; Luqa 8:22-25
23 U kémige chüshti, muxlislirimu chüshüp bille mangdi. Mar. 4:35; Luqa 8:22. 24 We mana, déngiz üstide qattiq boran chiqip ketti; shuning bilen dolqunlar kémidin halqip kémini gherq qiliwétey dep qaldi. Lékin u uxlawatatti. 25 Muxlislar kélip uni oyghitip:
— I ustaz, bizni qutuldurghaysen! Biz halaket aldida turimiz — dédi.
26 — Némishqa qorqisiler, i ishenchi ajizlar! — dédi u we ornidin turup, boran-chapqun’gha we déngizgha tenbih bériwidi, hemmisi birdinla tinchidi.Ayup 26:12; Zeb. 107:29; Yesh. 51:10.
27 Muxlislar intayin heyran bolup, bir-birige:
— Bu zadi qandaq ademdu? Hetta boran-chapqunlar we déngizmu uninggha boysunidiken-he! — dep kétishti.
 
Eysaning jin chaplashqan ikki ademni azad qilishi
Mar. 5:1-20; Luqa 8:26-39
28 Eysa déngizning u qétidiki Gadaraliqlarning yurtigha barghinida, jin chaplashqan ikki kishi görliridin chiqip uninggha aldigha keldi. Ular shunche wehshiy idiki, héchkim bu yerdin ötüshke jür’et qilalmaytti. «Gadaraliqlar» — yaki «Gérasaliqlar» («Luqa» 8:36ni körüng). «jin chaplashqan ikki kishi görliridin chiqip uninggha aldigha keldi» — «görlerdin» — Qanaanda (Pelestinde) köp görler öngkürlerdin yasilidu.  Mar. 5:1; Luqa 8:26. 29 Uni körgende ular:
— I Xudaning Oghli, séning biz bilen néme karing! Sen waqit-saiti kelmeyla bizni qiynighili keldingmu? — dep towlidi.
30 Shu yerdin xéli yiraqta chong bir top tongguz padisi otlap yüretti. 31 Jinlar emdi uninggha:
— Eger sen bizni qoghliwetmekchi bolsang, bizni tongguz padisi ichige kirgüzüwetkeysen, — dep yalwurushti.
32 U ulargha:
— Chiqinglar! — déwidi, jinlar chiqip, tongguzlarning ténige kiriwaldi. Mana, pütkül tongguz padisi tik yardin étilip chüshüp, sularda gherq boldi.
33 Lékin tongguz baqquchilar beder qéchip, sheherge kirip, bu ishning bash-axirini, jümlidin jin chaplashqan kishilerning kechürmishlirini xalayiqqa éytip bérishti. 34 We mana, pütün sheherdikiler Eysa bilen körüshkili chiqti. Ular uni körgende, uning özlirining shu rayonidin ayrilip kétishini ötündi.
 
 

8:2 «maxaw késili bar bolghan bir kishi» — maxaw késili bir xil qorqunchluq, yuqumluq tére késili bolup, Tewrat qanuni boyiche Yehudiylar bu xil késelge giriptar bolghanlarni «napak» dep hésablap, ulargha tegmesliki kérek idi («Law.» 13-14-bablar). «Teqsir» — grék tilida bu söz «kurios» dep atilidu. U aldi-keynidiki sözlerge qarap yaki «Teqsir» yaki «Reb»ni bildüridu. Mushu yerde maxaw késilige giriptar adem Eysaning kim ikenlikini téxi anche bilmigechke, «Teqsir» dep terjime qilishimiz kérek.

8:2 Mar. 1:40; Luqa 5:12.

8:4 «udul bérip kahin’gha özüngni körsitip, ularda bir guwahliq bolush üchün, Musa bu ishta emr qilghan hediye-qurbanliqni sun’ghin» — Tewrat qanuni boyiche birsi maxaw késilidin saqayghan bolsa, muqeddes ibadetxanidiki mes’ul kahinning aldigha bérip özini «saq, yaki saq emes» dep tekshürtüp qurbanliq qilishi kérek idi; andin qaytidin jemiyet bilen arilishalaytti. («Law.» ,13:9, 14:11-13, «Luqa» 5:14ni körüng). Démisekmu, Mesih kelgüche bundaq murasim bir qétimmu ötküzülüp baqmighan.

8:4 Law. 13:2; 14:2; Luqa 5:14.

8:5 Luqa 7:1.

8:8 Zeb. 107:20.

8:9 «menmu bashqa birsining hoquqi astidiki ademmen...» — «menmu» dégen sözge diqqet qilishimiz kérek. Démek, yüzbéshi Rim impératorining hoquqi astida turup öz hoquqi bilen eskerlirige buyruq béreleytti; Eysa alem igisining hohuqi astida turup uning hoquqi bilen alemning ishlirini buyruydighan adem idi.

8:11 Luqa 13:29.

8:12 «künchiqish we künpétishtin kelgenler ...» — (11-ayǝt) Yehudiy emeslerni, yeni yat elilklerni körsitidu. «Padishahliqning öz perzentliri» bolsa, esli Xudaning padishahliqigha mirasxor bolush kérek bolghan Yehudiylarning özlirini körsitidu.

8:12 Mat. 13:42; 21:43; 22:13; 24:51; Luqa 13:28.

8:14 Mar. 1:29; Luqa 4:38.

8:17 Yesh. 53:4; 1Pét. 2:24.

8:19 Luqa 9:57.

8:20 «Insan’oghlining béshini qoyghudek yérimu yoq» — Tewratta «Insan’oghli» dégen ibare aldin éytilghan, dunyani qutquzushqa kélidighan «Mesih»ni körsetkenidi (mesilen, «Dan.» 7:13-14). Tewrat-Zebur boyiche bu ewetilgüchining Xudaning küch-qudriti we shan-sheripi bilen ershtin chüshüp, pütkül insanlarni menggü bashquridighanliqi aldin éytilghan. Uningdin muhimi, bizningche, Eysa Mesihning bu namni özi heqqide köp ishlitishi özining toluq insan ikenlikini, insaniyet bilen bir ikenlikini tekitlesh üchün idi. Chünki ersh teripidin éytqanda ajayib ish shuki, gerche u ezeldin Xudaning Oghli bolghan bolsimu, u hazir yene «Insanning oghli»mu idi. «Tebirler»nimu körüng.

8:21 «Reb, méning awwal bérip atamni yerlikke qoyushumgha ijazet bergeysen» — bu kishining atisi belkim téxi dunyadin ketmigenidi. Shuning bilen beziler: «Awwal bérip atam ölüp uni yerlikke qoyghuche kütüshümge yol qoyghaysen» dep terjime qilidu.

8:22 «Ölükler öz ölüklirini yerlikke qoysun» — «ölükler» mushu yerde shübhisizki, gunahliridin qutquzulmighanliqi tüpeylidin «rohi ölgenler»ni körsitidu.

8:22 1Tim. 5:6.

8:23 Mar. 4:35; Luqa 8:22.

8:26 Ayup 26:12; Zeb. 107:29; Yesh. 51:10.

8:28 «Gadaraliqlar» — yaki «Gérasaliqlar» («Luqa» 8:36ni körüng). «jin chaplashqan ikki kishi görliridin chiqip uninggha aldigha keldi» — «görlerdin» — Qanaanda (Pelestinde) köp görler öngkürlerdin yasilidu.

8:28 Mar. 5:1; Luqa 8:26.