51
Nijat-qutulush silerge yéqin turidu!
«I heqqaniyliqqa intilgüchiler,
Perwerdigarni izdigüchiler,
Manga qulaq sélinglar: —
Silerni yonup chiqarghan tashqa,
Silerni kolap chiqarghan orekke nezer sélinglar;
Atanglar Ibrahimgha, silerni tughup bergen Sarahqa nezer sélinglar;
Chünki Men uni yalghuz chéghida chaqirdim,
Uninggha bext ata qildim,
Hem uni awundurdum.
Chünki Perwerdigar Zion’gha teselli bermey qoymaydu;
Uning barliq xarabe yerlirige choqum teselli béridu;
U choqum uning janggallirini Éren baghchisidek,
Uning chöl-bayawanlirini Perwerdigarning béghidek qilidu;
Uningdin xushalliq hem shad-xuramliq,
Rehmetler hem naxsha awazliri tépilidu.
Méning xelqim, gépimni anglanglar,
Öz élim, manga qulaq sélinglar;
Chünki Mendin bir qanun-telim kélidu,
We Men höküm-heqiqitimni el-yurtlar üchün bir nur qilip tikleymen.
Méning heqqaniyliqim silerge yéqin,
Méning nijatim yolgha chiqti;
Méning bileklirim el-yurtlargha höküm-heqiqetni élip kélidu;
Arallar Méni kütüp umid baghlaydu,
Ular Méning bilikimge tayinidu.
Béshinglarni kötürüp asmanlargha,
Astinglarda turghan yer-zémin’ghimu qarap béqinglar;
Chünki asmanlar is-tütektek ghayib bolidu,
Yer-zémin bolsa bir tal kiyimdek konirap kétidu;
Uningda turuwatqanlarmu oxshashla ölidu;
Biraq nijatim bolsa ebedil’ebedgichidur,
Méning heqqaniyliqim hergiz yanjilmaydu.
I heqqaniyliqimni bilgenler,
Könglige qanun-telimimni pükken xelq,
Manga qulaq sélinglar;
Insanlarning haqaretliridin qorqmanglar,
Ulardiki kupurluq we ghaljirlashlardin patiparaq bolup ketmenglar;Zeb. 37:31; 118:6-7; Yesh. 51:12
Chünki küye ularni kiyimni yewalghandek yewalidu,
Qurt yung yewalghandek yewalidu;
Biraq heqqaniyliqim ebedil’ebedgichidur,
Méning nijatim dewrdin-dewrgichidur. Yesh. 50:9
 
Xudaning wedilirini anglighanlarning bir duasi
Oyghan, oyghan, küchni özüngge kiyim qilip kiygeysen, i Perwerdigarning Biliki!
Qedimki waqitlarda,
Ötken zamanlardiki dewrlerde oyghan’ghiningdek oyghan!
Rahabni qiyma-chiyma qilip chépiwetken,
Ejdihani sanjip zeximlendürgen esli Sen emesmu?«Oyghan, oyghan, küchni özüngge kiyim qilip kiygeysen, i Perwerdigarning Biliki!... Rahabni qiyma-chiyma qilip chépiwetken, ejdihani sanjip zeximlendürgen esli sen emesmu?»
(1) mushu ayette «Perwerdigarning Biliki»ge qaritilghan bir dua körsitilidu. Mushu duagha bolghan birinchi jawab bizningche 12-ayette xatirilinidu — démek, Men herdaim segek turimen, sanga teselli hem küch bergüchidurmen. Bizningche ikkinchi jawab 53-babta ashkarilinidu.
(2) «Rahab» — Misirning bashqa bir ismi, menisi «hakawurluq»tur». Babilliqlarning hem Pelestinliklerning epsanilirige asasen, Xuda dunyani yaritip tertipke sélish üchün, awwal déngizda turghan bezi yaman küchler üstidin ghelibe qilishi kérek idi. Mushu küchlerning birsining ismi «Rahab» idi. Ayetke qarighanda mushu kona «epsaniler»ning melum asasi bar; mushu yerde Xuda Öz xelqini Misirdin chiqirip qutquzghanda, déngizni qurutqan, shundaq qilip déngizdiki barliq «yaman küchlirini» asanla idare qilidighanliqini körsetken.
(3) Bizningche mushu yerdiki «ejdiha» 27-bab, 1-ayettiki «léwiatan»dur. «Misirdin chiqish» waqtida, Xuda uni «sanjighan», biraq téxi öltürgen emes. «Léwiatan» Sheytanning bir ipadisi bolup, (27-babta déyilgendek) axirqi zamanlarda pütünley bir terep qilinidu.
10 Déngizni, dehshetlik hanglardiki sularni qurutiwétip,
Déngizning tégilirini Sen hemjemetlik qilip qutquzghanlarning ötüsh yoli qilghan Özüng emesmu?Yesh. 43:16
11 Shunga Perwerdigar bedel tölep qutquzghanlar qaytip kélidu,
Ular naxshilarni éytip Zion’gha yétip kélidu;
Ularning bashlirigha menggülük shad-xuramliq qonidu;
Ular xushalliq we shadliqqa érishidu;
Qayghu-hesret hem uh-nadametler beder qachidu.
12 Silerge teselli bergüchi Özüm, Özümdurmen;
Ölüsh aldida turghan bir insandin,
Téni ot-chöplerge aylinip kétidighan insan balisidin qorqup ketkining némisi?«Ölüsh aldida turghan bir insan» — ibraniy tilida «ölüwatqan bir insan» dégen qiziq söz bilen ipadilinidu. Bizningche buning menisi, Xudani tonumighanlarning hayatimu ölgen ademge oxshash bolidu dégendin ibarettur. «Silerge teselli bergüchi ... Özümdurmen; ... (séning) téni ot-chöplerge aylinip kétidighan insan balisidin qorqup ketkining némisi?» — mushu ayettiki «siler» ibraniy tilida «erenche rod»ta ishlitilgen bolup, belkim barliq xelqlerni, «sen» bolsa «ayalche rod» shekilde bolup, belkim «Zion»ning özini körsitishi mumkin.  Zeb. 118:6-8; Yesh. 51:7
13 Asmanlarni kergen,
Yer-zéminning ulini salghan Yasighuching Perwerdigarni untup yürisen,
Shundaqla kün boyi halaket yürgüzmekchi bolghan zalimning qehridin toxtawsiz qorqup yürisen;
Emdi zalimning qehri qéni?«Asmanlarni kergen, yer-zéminning ulini salghan Yasighuching Perwerdigarni untup yürisen, shundaqla kün boyi halaket yürgüzmekchi bolghan zalimning qehridin toxtawsiz qorqup yürisen...» — mushu ayettiki «sen» ibraniy tilida «erenche rod»ta bolup, belkim Ziondin sürgün bolghanlarni (yat ellerning bozek qilishigha uchrighanlarni) körsitishi mumkin; 14-ayetni körüng.  Ayup 9:8; Zeb. 104:2; Yesh. 40:22; 42:5; 44:24
14 Bash egken esir bolsa tézdin boshitilidu;
U hanggha chüshmeydu, shuning bilen ölmeydu,
Uning risqimu tügep qalmaydu.«U hanggha chüshmeydu, shuning bilen ölmeydu» — bashqa birxil terjimisi: «Uning ölüki (jinayetchidek) origha tashliwétilmeydu».
15 Men bolsam déngizni qozghap, dolqunlarni hörkiretküchi Perwerdigar Xudayingdurmen;
«Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Méning namimdur;««Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Méning namimdur» — ibraniy tilida ««Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Uning namidur».
16 We asmanlarni tikleshke,
Yer-zéminning ulini sélishqa,
We Zion’gha: «Sen Méning xelqimdur» déyishke,
Men sözümni aghzinggha quyghanmen,
Sen qulumni qolumning sayisi bilen yapqanmen. «Asmanlarni tikleshke, yer-zéminning ulini sélishqa, we Zion’gha: «Sen Méning xelqimdur» déyishke, Men sözümni aghzinggha quyghanmen, sen qulumni qolumning sayisi bilen yapqanmen» — mushu ayettiki «Sen» bolsa esli 9-10-ayettiki «Perwerdigarning Biliki», yeni «Perwerdigarning quli»gha éytilghan gep bolushi kérek; shunga biz «sen qulumni yapqanmen» dep terjime qilduq. Emdi 16-ayetke qarighanda Xudaning uninggha tapshurghan wezipiliri arisida, yéngi asman-zéminni berpa qilishmu bolghan bolidu.
17 I Perwerdigarning qolidiki qehrlik qedehni ichiwetken Yérusalém,
Oyghan, oyghan, ornungdin tur;
Ademni wehimige salghuchi jam-qedehni sen ichting, biraqla kötüriwetting;Yesh. 52:1
18 Uning tughup bergen barliq baliliri arisida uni yétekligüdek héchkim yoq,
Uning béqip chong qilghan barliq baliliridin uning qolini tutup yöligüdek héchbirimu yoq.
19 Bu ikki ish béshinggha chüshti —
(Kim sen üchün ich aghritip yighlar?!)
— Bulangchiliq hem weyranchiliq,
Acharchiliq hem qilich;
Menmu sanga teselli béreleymenmikin?«Menmu sanga teselli béreleymenmikin?» — bashqa birxil terjimisi: — «Mendin bashqa héchkim sanga teselli bérelmeydu».  Yesh. 47:9
20 Séning baliliring halsizlinip hoshidin ketti,
Torgha chüshken jerendek herbir kochining doqmushida yatidu;
Ular Perwerdigarning qehri bilen,
Xudayingning tenbihi bilen tolduruldi;Yigh. 2:11,12
21 Shunga hazir buni anglap qoy, i xar bolghan,
— Mest bolghan, biraq sharab bilen emes: —
22 Öz xelqining dewasini yürgüzgüchi Rebbing Perwerdigar,
Yeni séning Xudaying mundaq deydu: —
«Mana, Men qolungdin ademni wehimige salidighan jam-qedehni,
Yeni qehrimge tolghan qedehni éliwaldim;
Sen ikkinchi uningdin héch ichmeysen;
23 Men uni séni xarliwatqanlarning qoligha tutquzimen;
Ular sanga: «Biz üstüngdin dessep ötimiz, égilip tur» dédi;
Shuning bilen sen téningni yer bilen teng qilip,
Üstüngdin ötküchiler üchün özüngni kochidiki yol qilding».
 
 

51:7 Zeb. 37:31; 118:6-7; Yesh. 51:12

51:8 Yesh. 50:9

51:9 «Oyghan, oyghan, küchni özüngge kiyim qilip kiygeysen, i Perwerdigarning Biliki!... Rahabni qiyma-chiyma qilip chépiwetken, ejdihani sanjip zeximlendürgen esli sen emesmu?» — (1) mushu ayette «Perwerdigarning Biliki»ge qaritilghan bir dua körsitilidu. Mushu duagha bolghan birinchi jawab bizningche 12-ayette xatirilinidu — démek, Men herdaim segek turimen, sanga teselli hem küch bergüchidurmen. Bizningche ikkinchi jawab 53-babta ashkarilinidu. (2) «Rahab» — Misirning bashqa bir ismi, menisi «hakawurluq»tur». Babilliqlarning hem Pelestinliklerning epsanilirige asasen, Xuda dunyani yaritip tertipke sélish üchün, awwal déngizda turghan bezi yaman küchler üstidin ghelibe qilishi kérek idi. Mushu küchlerning birsining ismi «Rahab» idi. Ayetke qarighanda mushu kona «epsaniler»ning melum asasi bar; mushu yerde Xuda Öz xelqini Misirdin chiqirip qutquzghanda, déngizni qurutqan, shundaq qilip déngizdiki barliq «yaman küchlirini» asanla idare qilidighanliqini körsetken. (3) Bizningche mushu yerdiki «ejdiha» 27-bab, 1-ayettiki «léwiatan»dur. «Misirdin chiqish» waqtida, Xuda uni «sanjighan», biraq téxi öltürgen emes. «Léwiatan» Sheytanning bir ipadisi bolup, (27-babta déyilgendek) axirqi zamanlarda pütünley bir terep qilinidu.

51:10 Yesh. 43:16

51:12 «Ölüsh aldida turghan bir insan» — ibraniy tilida «ölüwatqan bir insan» dégen qiziq söz bilen ipadilinidu. Bizningche buning menisi, Xudani tonumighanlarning hayatimu ölgen ademge oxshash bolidu dégendin ibarettur. «Silerge teselli bergüchi ... Özümdurmen; ... (séning) téni ot-chöplerge aylinip kétidighan insan balisidin qorqup ketkining némisi?» — mushu ayettiki «siler» ibraniy tilida «erenche rod»ta ishlitilgen bolup, belkim barliq xelqlerni, «sen» bolsa «ayalche rod» shekilde bolup, belkim «Zion»ning özini körsitishi mumkin.

51:12 Zeb. 118:6-8; Yesh. 51:7

51:13 «Asmanlarni kergen, yer-zéminning ulini salghan Yasighuching Perwerdigarni untup yürisen, shundaqla kün boyi halaket yürgüzmekchi bolghan zalimning qehridin toxtawsiz qorqup yürisen...» — mushu ayettiki «sen» ibraniy tilida «erenche rod»ta bolup, belkim Ziondin sürgün bolghanlarni (yat ellerning bozek qilishigha uchrighanlarni) körsitishi mumkin; 14-ayetni körüng.

51:13 Ayup 9:8; Zeb. 104:2; Yesh. 40:22; 42:5; 44:24

51:14 «U hanggha chüshmeydu, shuning bilen ölmeydu» — bashqa birxil terjimisi: «Uning ölüki (jinayetchidek) origha tashliwétilmeydu».

51:15 ««Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Méning namimdur» — ibraniy tilida ««Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Uning namidur».

51:16 «Asmanlarni tikleshke, yer-zéminning ulini sélishqa, we Zion’gha: «Sen Méning xelqimdur» déyishke, Men sözümni aghzinggha quyghanmen, sen qulumni qolumning sayisi bilen yapqanmen» — mushu ayettiki «Sen» bolsa esli 9-10-ayettiki «Perwerdigarning Biliki», yeni «Perwerdigarning quli»gha éytilghan gep bolushi kérek; shunga biz «sen qulumni yapqanmen» dep terjime qilduq. Emdi 16-ayetke qarighanda Xudaning uninggha tapshurghan wezipiliri arisida, yéngi asman-zéminni berpa qilishmu bolghan bolidu.

51:17 Yesh. 52:1

51:19 «Menmu sanga teselli béreleymenmikin?» — bashqa birxil terjimisi: — «Mendin bashqa héchkim sanga teselli bérelmeydu».

51:19 Yesh. 47:9

51:20 Yigh. 2:11,12