16
«Ɵtüp ketix ⱨeyti» wǝ «petir nan ⱨeyti»
Abib eyini alaⱨidǝ esingdǝ tut wǝ ɵtüp ketix ⱨeytini Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa atap tǝbrikligin; qünki Pǝrwǝrdigar Hudaying seni Abib eyida Misirdin keqidǝ qiⱪarƣan. «Abib yaki «Nisan» eyi» — Huda ibraniylarƣa tapxurƣan kalendarning birinqi eyi. «Mis.» 12-babni kɵrüng. «ɵtüp ketix ⱨeyti» — ibraniy tilida «pǝsah» yaki «pasha» degǝn sɵz bilǝn bildürülidu.   Mis. 12:2; Law. 23:5; Qɵl. 9:1; 28:16 Sǝn «ɵtüp ketix ⱨeyti»ning melini (mǝyli ⱪoy yaki kala padisidin bolsun) Pǝrwǝrdigar Hudaying tallap bekitidiƣan jayda uningƣa atap ⱪurbanliⱪ ⱪilƣin; xundaⱪla sǝn ⱨeqⱪandaⱪ boldurulƣan nanni yemǝsliking kerǝk; sǝn uning bilǝn yǝttǝ kün petir nan, yǝni «külpǝt neni»ni yeyixing kerǝk; qünki sǝn Misir zeminidin aldiraxliⱪta qiⱪting; xuning bilǝn sǝn ɵmrüngning barliⱪ künliridǝ Misir zeminidin qiⱪⱪan xu künni yadingda tutⱪaysǝn. Mis. 12:19; 34:18 Yǝttǝ kün qegraliring iqidǝ, ɵyüngdǝ ⱨeqⱪandaⱪ eqitⱪu tepilmisun; sǝn birinqi küni kǝqtǝ ⱪilƣan ⱪurbanliⱪ gɵxlǝrni ǝtigǝngǝ ⱪaldurmasliⱪing kerǝk. Mis. 12:10, 13:7, 23:18, 34:25
Sǝn ɵtüp ketix ⱨeyti ⱪurbanliⱪini Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga tǝⱪdim ⱪilidiƣan xǝⱨǝr-yeziliringning ⱨǝrⱪandiⱪida ⱪilsang bolmaydu; bǝlki ɵtüp ketix ⱨeyti ⱪurbanliⱪini sǝn Pǝrwǝrdigar Hudaying Ɵz namini turƣuzux üqün tallaydiƣan jaydila ⱪil; uni kǝqⱪurun, kün petix waⱪtida, yǝni Misirdin qiⱪⱪandiki waⱪitⱪa ohxax waⱪitta ⱪilisǝn. Uni Pǝrwǝrdigar Hudaying tallaydiƣan jayda pixurup yegin; andin ǝtigǝndǝ qedirliringƣa ⱪaytsang bolidu.
Sǝn altǝ kün petir nan yǝysǝn; yǝttinqi küni Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida tǝntǝnilik sorun küni bolidu; sǝn ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmaysǝn.
 
«Ⱨǝptilǝr ⱨeyti»
Andin yǝttǝ ⱨǝptini sanaysǝn; axliⱪⱪa orƣaⱪ salƣandin baxlap yǝttǝ ⱨǝptini sanaxⱪa baxlaysǝn; «axliⱪ» — muxu yǝrdǝ arpini kɵrsitidu.   Mis. 23:16; Law. 23:15; Qɵl. 28:26 10 andin sǝn «ⱨǝptilǝr ⱨeyti»ni Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida ⱪolungdiki ihtiyariy ⱨǝdiyǝ bilǝn ɵtküzisǝn; Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga bǝrikǝtliginigǝ ⱪarap uni ihtiyarǝn sunisǝn. 11 Xuning bilǝn sǝn Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida, U Ɵz namini turƣuzuxⱪa tallaydiƣan jayda xadlinisǝn; sǝn ɵzüng, oƣlung, ⱪizing, ⱪulung, dediking, sǝn bilǝn bir yǝrdǝ turuwatⱪan Lawiylar, aranglardiki musapirlar, yetim-yesirlǝr wǝ tul hotunlar xadlinisilǝr. 12 Sǝn xuning bilǝn ǝslidǝ Misirda ⱪul bolƣanliⱪingni esinggǝ kǝltürüp, bu barliⱪ bǝlgilimilǝrni tutup ǝmǝl ⱪilƣin.
 
13-14 Sǝn «kǝpilǝr ⱨeyti»ni yǝttǝ kün ɵtküzisǝn; sǝn haman wǝ xarab kɵlqikingni yiƣⱪan qeƣingda, oƣlung, ⱪizing, ⱪulung, dediking, xǝⱨǝr dǝrwazisi iqidǝ turidiƣan Lawiylar, musapirlar, yetim-yesirlǝr wǝ tul hotunlar xu ⱨeytta xadlinisilǝr. Mis. 23:16; Law. 23:34 15 Pǝrwǝrdigar tallaydiƣan jayda sǝn yǝttǝ kün Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida ⱨeyt ɵtküzisǝn; qünki Pǝrwǝrdigar Hudaying barliⱪ mǝⱨsulatliringda, ⱪolung ⱪilƣan ixlarda seni bǝrikǝtlǝydu wǝ sǝn dǝrwǝⱪǝ pütünlǝy xadlinisǝn.
16 Yilda üq ⱪetim, petir nan ⱨeyti, ⱨǝptilǝr ⱨeyti wǝ kǝpilǝr ⱨeytida sening barliⱪ ǝrkǝkliring Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida, u tallaydiƣan jayda ⱨazir boluxi kerǝk; ular Pǝrwǝrdigar aldida ⱪuruⱪ ⱪol ⱨazir bolsa bolmaydu; Mis. 23:15, 17; 34:23 17 bǝlki Pǝrwǝrdigar Hudayingning sanga tǝⱪdim ⱪilƣan bǝrikiti boyiqǝ ⱨǝrbiri ⱪolidin kelixiqǝ sunsun.
 
Adalǝt yürgüzüx
18 Hǝlⱪning üstidin adalǝt yürgüzüp adil ⱨɵküm qiⱪirix üqün, sǝn Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga tǝⱪdim ⱪilidiƣan barliⱪ xǝⱨǝr-yeziliring iqidǝ ⱨǝrbir ⱪǝbilidǝ soraⱪqi wǝ ǝmǝldarlarni bekitixing kerǝk. «xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ» — ibraniy tilida «dǝrwaziliringlar iqidǝ» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu. 19 Adalǝtni burmilisang bolmaydu; adǝmlǝrgǝ yüz-hatirǝ ⱪilsang bolmaydu; para alsang bolmaydu; para bolsa aⱪilanilǝrning kɵzlirini kor ⱪilidu ⱨǝm adillarning sɵzlirini burmilaydu. Mis. 23:8; Law. 19:15; Ⱪan. 1:17 20 Sǝn mutlǝⱪ adalǝtni izdixing kerǝk; xundaⱪ ⱪilsang ⱨayat kɵrisǝn ⱨǝmdǝ Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga tǝⱪdim ⱪilidiƣan zeminni igilǝysǝn.
 
Ⱨǝrⱪandaⱪ butpǝrǝsliktin yiraⱪ turux
21 Sǝn ɵzüng üqün yasaydiƣan Pǝrwǝrdigar Hudayingning ⱪurbangaⱨining ǝtrapiƣa «axǝraⱨ» buti ⱪilinidiƣan ⱨeqⱪandaⱪ dǝrǝh tikmǝsliking kerǝk «axǝraⱨ buti» — bǝlkim butpǝrǝslikkǝ beƣixlanƣan dǝrǝhliklǝrdur. Dǝrǝhlǝr bǝlkim ayal but xǝklidǝ oyulƣan yaki nǝⱪixlǝngǝn boluxi mumkin idi. 22 wǝ ɵzüng üqün ⱨeqⱪandaⱪ but tüwrüki tiklimǝsliking kerǝk; undaⱪ nǝrsilǝr Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa yirginqliktur.
 
 

16:1 «Abib yaki «Nisan» eyi» — Huda ibraniylarƣa tapxurƣan kalendarning birinqi eyi. «Mis.» 12-babni kɵrüng. «ɵtüp ketix ⱨeyti» — ibraniy tilida «pǝsah» yaki «pasha» degǝn sɵz bilǝn bildürülidu.

16:1 Mis. 12:2; Law. 23:5; Qɵl. 9:1; 28:16

16:3 Mis. 12:19; 34:18

16:4 Mis. 12:10, 13:7, 23:18, 34:25

16:9 «axliⱪ» — muxu yǝrdǝ arpini kɵrsitidu.

16:9 Mis. 23:16; Law. 23:15; Qɵl. 28:26

16:13-14 Mis. 23:16; Law. 23:34

16:16 Mis. 23:15, 17; 34:23

16:18 «xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ» — ibraniy tilida «dǝrwaziliringlar iqidǝ» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu.

16:19 Mis. 23:8; Law. 19:15; Ⱪan. 1:17

16:21 «axǝraⱨ buti» — bǝlkim butpǝrǝslikkǝ beƣixlanƣan dǝrǝhliklǝrdur. Dǝrǝhlǝr bǝlkim ayal but xǝklidǝ oyulƣan yaki nǝⱪixlǝngǝn boluxi mumkin idi.