Ⱨekmǝt topliƣuqi
1
«Ⱨǝmmǝ ix bimǝniliktur!»
Yerusalemda padixaⱨ bolƣan, Dawutning oƣli «Ⱨekmǝt topliƣuqi»ning sɵzliri: —«Ⱨekmǝt topliƣuqi» — yazƣuqi ɵzining Sulayman ikǝnlikini kɵrsitidu. Bu nuⱪta 16-ayǝt, 2:7-ayǝt ⱪatarliⱪlarda ispatlinidu. Kitabning nami ǝsliy ibraniy tilida «Ⱪoⱨǝlǝt» deyilidu, uning mǝnisi: «topliƣuqi» «rǝtligüqi» degǝn mǝnidǝ bolup, biz uni «ⱨekmǝt topliƣuqi» (demǝk, «oy-pikirlǝrni rǝtligüqi») dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. Bǝzilǝr uni yǝnǝ «Tǝlim bǝrgüqi», «Wǝz eytⱪuqi» dǝpmu tǝrjimǝ ⱪilidu.
«Bimǝnilik üstigǝ bimǝnilik!» — dǝydu «Ⱨekmǝt topliƣuqi» — «Bimǝnilik üstigǝ bimǝnilik! Ⱨǝmmǝ ix bimǝniliktur!»«Bimǝnilik üstigǝ bimǝnilik!» — ibraniy tilida «bimǝniliklǝrning bimǝniliki!». Bu huddi «Küylǝrning küy» «ǝng güzǝl küy» deyilgǝngǝ ohxaxtur, «bimǝniliklǝrning bimǝniliki» bǝlkim «ⱨayatliⱪ alǝmdǝ «ǝng bimǝnilik ixtur!»» degǝnni bildürüxi mumkin.  Zǝb. 62:9; 144:4
Ⱪuyax astida tartⱪan japaliridin insan nemǝ paydiƣa erixǝr?«Ⱪuyax astida» — bu «Ⱨekmǝt topliƣuqi»diki aqⱪuqluⱪ sɵzdur. Yazƣuqining bayanlirining kɵpinqisi «asmandin (Hudadin) kǝlgǝn wǝⱨiy» bilǝn ǝmǝs, bǝlki «ⱪuyax astida» yaki «aptap asti»diki kɵzⱪarax bilǝn eytilƣan. U ⱪǝstǝn xundaⱪ kɵz-ⱪaraxni sɵzlǝydu. «Kirix sɵz» wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.  Top. 2:22; 3:9
Bir dǝwr ɵtidu, yǝnǝ bir dǝwr kelidu;
Biraⱪ yǝr-zemin mǝnggügǝ dawam ⱪilidu;Zǝb. 104:5
Kün qiⱪidu, kün patidu;
Wǝ qiⱪidiƣan jayƣa ⱪarap yǝnǝ aldirap mangidu.
Xamal jǝnubⱪa ⱪarap soⱪidu;
Andin burulup ximalƣa ⱪarap soⱪidu;
U aylinip-aylinip,
Ⱨǝrdaim ɵz aylanma yoliƣa ⱪaytidu.
Barliⱪ dǝryalar dengizƣa ⱪarap aⱪidu, biraⱪ dengiz tolmaydu;
Dǝryalar ⱪaysi jayƣa aⱪⱪan bolsa,
Ular yǝnǝ xu yǝrgǝ ⱪaytidu.Ayup 38:8, 9, 10; Zǝb. 104:8-10
Barliⱪ ixlar japaƣa tolƣandur;
Uni eytip tügǝtküqi adǝm yoⱪtur;
Kɵz kɵrüxtin,
Ⱪulaⱪ anglaxtin ⱨǝrgiz toymaydu.
Bolƣan ixlar yǝnǝ bolidiƣan ixlardur;
Ⱪilƣan ixlar yǝnǝ ⱪilinidu;
Ⱪuyax astida ⱨeqⱪandaⱪ yengiliⱪ yoⱪtur.Top. 3:15
10 «Mana, bu yengi ix» degili bolidiƣan ix barmu?
U bǝribir bizdin burunⱪi dǝwrlǝrdǝ alliⱪaqan bolup ɵtkǝn ixlardur.
11 Burunⱪi ixlar ⱨazir ⱨeq ǝslǝnmǝydu;
Wǝ kǝlgüsidǝ bolidiƣan ixlarmu ulardin keyin yaxaydiƣanlarning esigǝ ⱨeq kǝlmǝydu.«... kǝlgüsidǝ bolidiƣan ixlarmu ulardin keyin yaxaydiƣanlarning esigǝ ⱨeq kǝlmǝydu» — demǝk, yengi dǝwrdǝ «yengi» deyilgǝn bir ix qiⱪⱪan bolsa, xu ix ǝmǝliyǝttǝ burunⱪi dǝwrdlǝrdǝ mǝwjut bolƣan ixtur. Ⱨazirⱪi dǝwrdikilǝr burunⱪi dǝwrlǝrni bilmǝydu yaki untuƣan, bu ixni «yengi!» dǝydu.
 
Sulaymanning tǝjribisi
12 Mǝnki ⱨekmǝt topliƣuqi Yerusalemda Israilƣa padixaⱨ bolƣanmǝn; 13 Mǝn danaliⱪ bilǝn asmanlar astida barliⱪ ⱪilinƣan ixlarni ⱪetirⱪinip izdǝxkǝ kɵngül ⱪoydum —
Hulasǝm xuki, Huda insan balilirining ɵz-ɵzini bǝnd ⱪilip upritix üqün, ularƣa bu eƣir japani tǝⱪdim ⱪilƣan! 14 Mǝn ⱪuyax astidiki barliⱪ ⱪilinƣan ixlarni kɵrüp qiⱪtim, —
Mana, ⱨǝmmisi bimǝnilik wǝ xamalni ⱪoƣliƣandǝk ixtin ibarǝttur.
15 Əgrini tüz ⱪilƣili bolmas;
Kǝmni toluⱪ dǝp saniƣili bolmas.«... toluⱪ dǝp saniƣili bolmas» — demǝk, tǝminligili bolmas.
16 Mǝn ɵz kɵnglümdǝ oylinip: «Mana, mǝn uluƣlinip, mǝndin ilgiri Yerusalem üstigǝ barliⱪ ⱨɵküm sürgǝnlǝrdin kɵp danaliⱪⱪa erixtim; mening kɵnglüm nurƣun danaliⱪ wǝ bilimgǝ erixti» — dedim.
17 Xuning bilǝn danaliⱪni bilixkǝ, xuningdǝk tǝlwilik wǝ ǝhmiⱪanilikni bilip yetixkǝ kɵngül ⱪoydum; muxu ixnimu xamal ⱪoƣliƣandǝk ix dǝp bilip yǝttim. 18 Qünki danaliⱪning kɵp boluxi bilǝn azab-oⱪubǝtmu kɵp bolidu; bilimini kɵpǝytküqining dǝrd-ǝlimimu kɵpiydu.
 
 

1:1 «Ⱨekmǝt topliƣuqi» — yazƣuqi ɵzining Sulayman ikǝnlikini kɵrsitidu. Bu nuⱪta 16-ayǝt, 2:7-ayǝt ⱪatarliⱪlarda ispatlinidu. Kitabning nami ǝsliy ibraniy tilida «Ⱪoⱨǝlǝt» deyilidu, uning mǝnisi: «topliƣuqi» «rǝtligüqi» degǝn mǝnidǝ bolup, biz uni «ⱨekmǝt topliƣuqi» (demǝk, «oy-pikirlǝrni rǝtligüqi») dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. Bǝzilǝr uni yǝnǝ «Tǝlim bǝrgüqi», «Wǝz eytⱪuqi» dǝpmu tǝrjimǝ ⱪilidu.

1:2 «Bimǝnilik üstigǝ bimǝnilik!» — ibraniy tilida «bimǝniliklǝrning bimǝniliki!». Bu huddi «Küylǝrning küy» «ǝng güzǝl küy» deyilgǝngǝ ohxaxtur, «bimǝniliklǝrning bimǝniliki» bǝlkim «ⱨayatliⱪ alǝmdǝ «ǝng bimǝnilik ixtur!»» degǝnni bildürüxi mumkin.

1:2 Zǝb. 62:9; 144:4

1:3 «Ⱪuyax astida» — bu «Ⱨekmǝt topliƣuqi»diki aqⱪuqluⱪ sɵzdur. Yazƣuqining bayanlirining kɵpinqisi «asmandin (Hudadin) kǝlgǝn wǝⱨiy» bilǝn ǝmǝs, bǝlki «ⱪuyax astida» yaki «aptap asti»diki kɵzⱪarax bilǝn eytilƣan. U ⱪǝstǝn xundaⱪ kɵz-ⱪaraxni sɵzlǝydu. «Kirix sɵz» wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

1:3 Top. 2:22; 3:9

1:4 Zǝb. 104:5

1:7 Ayup 38:8, 9, 10; Zǝb. 104:8-10

1:9 Top. 3:15

1:11 «... kǝlgüsidǝ bolidiƣan ixlarmu ulardin keyin yaxaydiƣanlarning esigǝ ⱨeq kǝlmǝydu» — demǝk, yengi dǝwrdǝ «yengi» deyilgǝn bir ix qiⱪⱪan bolsa, xu ix ǝmǝliyǝttǝ burunⱪi dǝwrdlǝrdǝ mǝwjut bolƣan ixtur. Ⱨazirⱪi dǝwrdikilǝr burunⱪi dǝwrlǝrni bilmǝydu yaki untuƣan, bu ixni «yengi!» dǝydu.

1:15 «... toluⱪ dǝp saniƣili bolmas» — demǝk, tǝminligili bolmas.