33
Pǝrwǝrdigarning Israillarni Sinay teƣidin ketixkǝ buyruxi
Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: — Sǝn ornungdin turup, ɵzüng Misir zeminidin elip kǝlgǝn hǝlⱪ bilǝn billǝ muxu yǝrdin ketip: «Mǝn sening nǝslinggǝ uni berimǝn» dǝp ⱪǝsǝm ⱪilip Ibraⱨimƣa, Isⱨaⱪⱪa wǝ Yaⱪupⱪa wǝdǝ ⱪilƣan zeminƣa barƣin. Yar. 12:7; 26:4; 28:13 Xuning bilǝn sening aldingda bir Pǝrixtǝ ǝwǝtip, Ⱪanaaniy, Amoriy, Ⱨittiy, Pǝrizziylǝrni, Ⱨiwiy bilǝn Yǝbusiylarni ⱨǝydǝp qiⱪirip, «sening aldingda bir Pǝrixtǝ ǝwǝtip, ...» — xübⱨisizki, 32:34dǝ tilƣa elinƣan pǝrixtǝ. seni süt bilǝn ⱨǝsǝl eⱪip turidiƣan zeminƣa kǝltürimǝn. Qünki silǝr boyni ⱪattiⱪ bir hǝlⱪ bolƣaqⱪa, yolda silǝrni ⱨalak ⱪiliwǝtmǝslikim üqün, Ɵzüm silǝrning aranglarda bolup, xu zeminƣa billǝ qiⱪmaymǝn, — dedi. «Ɵzüm silǝrning aranglarda bolup, xu zeminƣa billǝ qiⱪmaymǝn» — demǝk, Huda Ɵzi «muⱪǝddǝs qedir»ni makan ⱪilip ularning arisida turmay, ular bilǝn billǝ barmaydu, Ɵz orniƣa ular bilǝn billǝ berixⱪa «Ɵz Pǝrixtǝm»ni ǝwǝtidu. Əmǝliyǝttǝ «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» Pǝrwǝrdigarning Ɵz ⱨuzuriƣa barawǝr idi; lekin Musa pǝyƣǝmbǝr wǝ hǝlⱪ bu nuⱪtini tehi qüxǝnmǝytti (4-ayǝtni kɵrüng). 3:2-3, izaⱨat wǝ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.   Mis. 32:9; Ⱪan. 9:13
Halayiⱪ bu ⱪattiⱪ sɵzni anglap, ⱪayƣuƣa qɵmüp ⱨeqⱪaysisi ɵz zibu-zinnǝtlirini taⱪimidi. Qünki Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: — Sǝn berip Israillarƣa: «Pǝrwǝrdigar: — Silǝr boyni ⱪattiⱪ bir hǝlⱪ ikǝnsilǝr; ǝgǝr Mǝn Pǝrwǝrdigar aranglarƣa qiⱪip bir dǝⱪiⱪila tursam, silǝrni yoⱪitiwǝtkǝn bolattim. Əmdi silǝr ɵzünglardiki zibu-zinnǝtlǝrni eliwetinglar; xu qaƣda Mǝn silǝrgǝ nemǝ ⱪilidiƣinimni bilimǝn, dedi», dǝp eytⱪin, — degǝnidi.
Xunga Israillar Ⱨorǝb teƣidin ayrilipla zibu-zinnǝtlirini ɵzliridin eliwǝtti. «Xunga Israillar ... zibu-zinnǝtlirini ɵzliridin eliwǝtti» — yaki «Xuning bilǝn, Israillar Ⱨorǝb (Sinay) teƣidin ayrilƣandin tartip, zinnǝt buyumlarni zadi taⱪimidi».
 
«Kɵrüxüx qediri»
Xuning bilǝn Musa ɵz qedirini elip, uni qedirgaⱨning sirtida, qedirgaⱨdin neriraⱪ bir jayƣa tikip, uni «kɵrüxüx qediri» dǝp atidi. Kimki Pǝrwǝrdigarni izdǝp, yol sorimaⱪqi bolsa qedirgaⱨning sirtidiki «kɵrüxüx qediri»ƣa baratti. «Musa ɵz qedirini elip, ...» — yaki «Musa qedirni elip, ...». Bizningqǝ «muⱪǝddǝs qedir» tehi yasalmiƣanidi. «kɵrüxüx qediri» — qong muⱪǝddǝs qedir yasalƣandin keyin umu «kɵrüxüx qediri» yaki «jamaǝt qediri» dǝp atilidu. «Kimki Pǝrwǝrdigarni izdǝp, yol sorimaⱪqi bolsa qedirgaⱨning sirtidiki «kɵrüxüx qediri»ƣa baratti» — Hudaning 3- wǝ 5-ayǝttiki sɵzigǝ ⱪariƣanda, Musa: «Huda ǝmdi arimizda, yǝni qedirgaⱨ otturisidiki «muⱪǝddǝs qedir»da turmaⱪqi ǝmǝs; xunga qedirni yasiƣinimiz bikar bolidu, Huda uningda bǝribir turmaydu» — dǝp oyliƣan bolsa kerǝk. Xunga Huda bilǝn sɵzlixix üqün u qedirning ornida qedirgaⱨning sirtida ɵz qedirini tikkǝn. Xundaⱪ bolattiki, ⱨǝr ⱪetim Musa qedirƣa qiⱪsa, pütkül halayiⱪ ⱪopup, ⱨǝrbiri ɵz qedirining ixikidǝ ɵrǝ turup, Musa qedirƣa kirip bolƣuqǝ uning kǝynidin ⱪarixip turatti. Andin Musa ⱨǝr ⱪetim qedirƣa kirip kǝtsǝ xundaⱪ bolattiki, bulut tüwrüki qüxüp, qedirning kirix eƣizida tohtaytti; xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn sɵzlixǝtti. «bulut tüwrüki qüxüp, ... tohtaytti; xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn sɵzlixǝtti» — demǝk, Hudaning ⱨuzuri bulut tüwrükidǝ turatti. 10 Pütkül halayiⱪ bulut tüwrükining jamaǝt qedirining kirix eƣizida tohtiƣinini kɵrǝtti; uni kɵrginidǝ hǝlⱪning ⱨǝmmisi ⱪopup, ⱨǝrbiri ɵz qedirining ixikidǝ turup sǝjdǝ ⱪilixatti.
11 Xu qaƣlarda Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn kixilǝr ɵz dost-buradiri bilǝn sɵzlǝxkǝndǝk, yüzmuyüz sɵzlixǝtti. Andin Musa qedirgaⱨƣa yenip kelǝtti; lekin uning hizmǝtkari bolƣan nunning oƣli Yǝxua degǝn yax yigit qedirning iqidin qiⱪmaytti.
 
Musaning Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripini kɵrüxi
12 Musa Pǝrwǝrdigarƣa mundaⱪ dedi: — Mana, Sǝn daim manga: «Bu hǝlⱪni elip qiⱪⱪin» dǝp kǝlding; lekin Ɵzüng manga: «Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn», wǝ xuningdǝk «Nǝzirim aldida iltipat tapting» degǝn bolsangmu, Sǝn mening bilǝn birgǝ kimni ǝwǝtidiƣiningni manga ayan ⱪilmiding. «Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn» — bu sɵzlǝr Hudaning mǝlum bir kixini (muxu yǝrdǝ Musani) alaⱨidǝ sɵyidiƣinini yaki talliƣanliⱪini kɵrsitidu. 13 Əgǝr mǝn rasttinla nǝziringdǝ iltipat tapⱪan bolsam, ɵzümning Seni tonuxum üqün, nǝziringdǝ iltipat tepiwerixim üqün manga Ɵz yolungni ayan ⱪilƣaysǝn; mana, bu hǝlⱪning Ɵz hǝlⱪing bolƣinini nǝziringdǝ tutⱪaysǝn! — dedi.
14 U jawab berip: Mǝn Ɵzüm sǝn billǝ billǝ berip, sanga aram ata ⱪilimǝn, — dedi. «...Mǝn sanga aram ata ⱪilimǝn» — yuⱪirida, 32:10dǝ Huda Musaƣa: «Meni tosma» (ibraniy tilida «Manga aram bǝrgin!» yaki «Meni ⱪoyƣin») degǝnidi; lekin u ⱨazir Musaƣa «Mǝn sanga aram ata ⱪilimǝn» dǝydu.
15 Musa uningƣa jawabǝn: — Əgǝr Sǝn Ɵzüng biz bilǝn billǝ mangmisang, bizni bu yǝrdin qiⱪarmiƣaysǝn; 16 qünki, mǝn wǝ hǝlⱪing nǝziringdǝ iltipat tapⱪinimiz nemidin bilinidu? Əjǝba, Ɵzüngning biz bilǝn billǝ mangƣiningdin bilinmǝmdu? Xu sǝwǝbtin mǝn wǝ hǝlⱪing yǝr yüzidiki ⱨǝrbir taipilǝrdin alaⱨidǝ pǝrⱪlǝnmǝmduⱪ?! — dedi. Ⱪan. 4:7
17 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Muxu iltijayingnimu ijabǝt ⱪilimǝn; qünki sǝn nǝzirimdǝ iltipat tapting wǝ Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn, dedi. «...Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn» — 12-ayǝt wǝ izaⱨatini kɵrüng.
18 Xuning bilǝn Musa: — Ɵz xan-xǝrpingni manga kɵrsǝtkǝysǝn, — dedi.
19  Pǝrwǝrdigar: — Ɵzümning pütkül meⱨribanliⱪimni sening kɵz aldingdin ɵtküzimǝn wǝ aldingda «Yaⱨwǝⱨ» degǝn namni jakarlaymǝn. Kimgǝ xapaǝt ⱪilmaⱪqi bolsam xuningƣa xapaǝt kɵrsitimǝn, kimgǝ rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsǝtmǝkqi bolsam, xuningƣa rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrsitimǝn, dedi. «Yaⱨwǝⱨ» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi mumkinki, «Yaⱨwǝⱨ» Hudaning alaⱨidǝ namidur, mǝnisi «Mǝnggü Bar Bolƣuqi» degǝndǝk. Biz bu namni adǝttǝ «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz.   Rim. 9:15
20 Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Sǝn yüzümni kɵrǝlmǝysǝn; qünki ⱨeq adǝmzat Meni kɵrsǝ tirik ⱪalmaydu, dedi.
21 Andin Pǝrwǝrdigar: — Mana, yenimda bir jay bardur; sǝn xu yǝrdiki ⱪoram taxning üstidǝ turƣin. 22 Mening xan-xǝripim ɵtidiƣan waⱪitta, xundaⱪ boliduki, Mǝn seni xu ⱪoram taxning yeriⱪida turƣuzup, Mǝn ɵtüp bolƣuqǝ seni ⱪolum bilǝn yepip turimǝn. 23 Andin ⱪolumni tartiwalimǝn; xuning bilǝn sǝn Mening arⱪa tǝripimni kɵrisǝn, lekin yüzüm kɵrünmǝydu, — dedi. «... sǝn Mening arⱪa tǝripimni kɵrisǝn» — «... sǝn Mening kǝynimdǝ ⱪalƣan iznalirimni kɵrisǝn» degǝndǝk tǝrjimilirimu uqrixi mumkin. «lekin yüzüm kɵrünmǝydu» — yaki «lekin yüzümning kɵrülüxi bolmaydu».
 
 

33:1 Yar. 12:7; 26:4; 28:13

33:2 «sening aldingda bir Pǝrixtǝ ǝwǝtip, ...» — xübⱨisizki, 32:34dǝ tilƣa elinƣan pǝrixtǝ.

33:3 «Ɵzüm silǝrning aranglarda bolup, xu zeminƣa billǝ qiⱪmaymǝn» — demǝk, Huda Ɵzi «muⱪǝddǝs qedir»ni makan ⱪilip ularning arisida turmay, ular bilǝn billǝ barmaydu, Ɵz orniƣa ular bilǝn billǝ berixⱪa «Ɵz Pǝrixtǝm»ni ǝwǝtidu. Əmǝliyǝttǝ «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» Pǝrwǝrdigarning Ɵz ⱨuzuriƣa barawǝr idi; lekin Musa pǝyƣǝmbǝr wǝ hǝlⱪ bu nuⱪtini tehi qüxǝnmǝytti (4-ayǝtni kɵrüng). 3:2-3, izaⱨat wǝ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.

33:3 Mis. 32:9; Ⱪan. 9:13

33:6 «Xunga Israillar ... zibu-zinnǝtlirini ɵzliridin eliwǝtti» — yaki «Xuning bilǝn, Israillar Ⱨorǝb (Sinay) teƣidin ayrilƣandin tartip, zinnǝt buyumlarni zadi taⱪimidi».

33:7 «Musa ɵz qedirini elip, ...» — yaki «Musa qedirni elip, ...». Bizningqǝ «muⱪǝddǝs qedir» tehi yasalmiƣanidi. «kɵrüxüx qediri» — qong muⱪǝddǝs qedir yasalƣandin keyin umu «kɵrüxüx qediri» yaki «jamaǝt qediri» dǝp atilidu. «Kimki Pǝrwǝrdigarni izdǝp, yol sorimaⱪqi bolsa qedirgaⱨning sirtidiki «kɵrüxüx qediri»ƣa baratti» — Hudaning 3- wǝ 5-ayǝttiki sɵzigǝ ⱪariƣanda, Musa: «Huda ǝmdi arimizda, yǝni qedirgaⱨ otturisidiki «muⱪǝddǝs qedir»da turmaⱪqi ǝmǝs; xunga qedirni yasiƣinimiz bikar bolidu, Huda uningda bǝribir turmaydu» — dǝp oyliƣan bolsa kerǝk. Xunga Huda bilǝn sɵzlixix üqün u qedirning ornida qedirgaⱨning sirtida ɵz qedirini tikkǝn.

33:9 «bulut tüwrüki qüxüp, ... tohtaytti; xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn sɵzlixǝtti» — demǝk, Hudaning ⱨuzuri bulut tüwrükidǝ turatti.

33:12 «Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn» — bu sɵzlǝr Hudaning mǝlum bir kixini (muxu yǝrdǝ Musani) alaⱨidǝ sɵyidiƣinini yaki talliƣanliⱪini kɵrsitidu.

33:14 «...Mǝn sanga aram ata ⱪilimǝn» — yuⱪirida, 32:10dǝ Huda Musaƣa: «Meni tosma» (ibraniy tilida «Manga aram bǝrgin!» yaki «Meni ⱪoyƣin») degǝnidi; lekin u ⱨazir Musaƣa «Mǝn sanga aram ata ⱪilimǝn» dǝydu.

33:16 Ⱪan. 4:7

33:17 «...Mǝn seni ismingni bilip tonuymǝn» — 12-ayǝt wǝ izaⱨatini kɵrüng.

33:19 «Yaⱨwǝⱨ» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi mumkinki, «Yaⱨwǝⱨ» Hudaning alaⱨidǝ namidur, mǝnisi «Mǝnggü Bar Bolƣuqi» degǝndǝk. Biz bu namni adǝttǝ «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz.

33:19 Rim. 9:15

33:23 «... sǝn Mening arⱪa tǝripimni kɵrisǝn» — «... sǝn Mening kǝynimdǝ ⱪalƣan iznalirimni kɵrisǝn» degǝndǝk tǝrjimilirimu uqrixi mumkin. «lekin yüzüm kɵrünmǝydu» — yaki «lekin yüzümning kɵrülüxi bolmaydu».