38
«Yǝxaya»ning ikkinqi ⱪismi •••• Ⱨǝzǝkiyaning eƣir kesilgǝ giriptar boluxi wǝ duasi
Xu künlǝrdǝ Ⱨǝzǝkiya ǝjǝl kǝltürgüqi bir kesǝlgǝ muptila boldi. Amozning oƣli Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr uning ⱪexiƣa berip, uningƣa: —
Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
— Ɵyüng toƣruluⱪ wǝsiyǝt ⱪilƣin; qünki ǝjǝl kǝldi, yaximaysǝn, — dedi. «Xu künlǝrdǝ Ⱨǝzǝkiya ǝjǝl kǝltürgüqi bir kesǝlgǝ muptila boldi» — bu sɵzlǝr bilǝn «Yǝxaya» degǝn kitabning «ikkinqi ⱪismi» baxlinidu. Kirix sɵzimizni kɵrüng.
Ⱨǝzǝkiya yüzini tam tǝrǝpkǝ ⱪilip Pǝrwǝrdigarƣa dua ⱪilip:
— I Pǝrwǝrdigar, Sening aldingda ⱨǝⱪiⱪǝt wǝ pak dil bilǝn mengip yürgǝnlikimni, nǝziring aldingda durus bolƣan ixlarni ⱪilƣanliⱪimni ǝslǝp ⱪoyƣaysǝn, — dedi.
Wǝ Ⱨǝzǝkiya yiƣlap eⱪip kǝtti.
Andin Pǝrwǝrdigarning sɵzi Yǝxayaƣa yetip mundaⱪ deyildi: —
Berip Ⱨǝzǝkiyaƣa mundaⱪ degin: —
Pǝrwǝrdigar, atang Dawutning Hudasi mundaⱪ dǝydu: —
«Duayingni anglidim, kɵz yaxliringni kɵrdüm; mana, künliringgǝ yǝnǝ on bǝx yil ⱪoximǝn; «atang Dawut» — Ⱨǝzǝkiya Dawut pǝyƣǝmbǝrning on üqinqi ǝwladi idi. Xuning bilǝn Mǝn seni wǝ bu xǝⱨǝrni Asuriyǝ padixaⱨining ⱪolidin ⱪutⱪuzimǝn; Mǝn sepil bolup bu xǝⱨǝrni ⱪoƣdaymǝn.
Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning Ɵzi eytⱪan ixini jǝzmǝn ⱪilidiƣanliⱪini sanga ispatlax üqün Pǝrwǝrdigardin mundaⱪ bexarǝtlik alamǝt boliduki, Mana, Mǝn ⱪuyaxning Aⱨaz padixaⱨ ⱪurƣan pǝlǝmpǝy üstigǝ qüxkǝn sayisini on ⱪǝdǝm kǝynigǝ yandurimǝn».
Xuning bilǝn ⱪuyaxning qüxkǝn sayisi on basⱪuq kǝynigǝ yandi. «...Xuning bilǝn ⱪuyaxning qüxkǝn sayisi on basⱪuq kǝynigǝ yandi» — Merodaⱪ-Baladan (39:1) Asuriyǝ padixaⱨi Sǝnnaherib tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 702-yili ƣulitildi. Muxu ixmu xu yilda bolƣan boluxi kerǝk.
Demǝk, muxu ikki wǝⱪǝ (Ⱨǝzǝkiyaning kesǝldin saⱪaytilixi wǝ uning ixǝnqisini riƣbǝtlǝndürüxkǝ berilgǝn karamǝt mɵjizǝ) Asuriyǝning padixaⱨi tajawuzqiliⱪ ⱪilixtin ilgiri, bǝlkim miladiyǝdin ilgiriki 703- yaki 702-yili yüz bǝrgǝn (39-babtiki izaⱨatlarni kɵrüng).
   2Pad. 20:7-9
 
Ⱨǝzǝkiyaning ɵz kesili toƣruluⱪ hatiriliri
Yǝⱨuda padixaⱨi Ⱨǝzǝkiya kesǝl bolup, andin kesilidin ǝsligǝ kǝlgǝndin keyin mundaⱪ hatirilǝrni yazdi:
10 — «Mǝn: «Ɵmrümning otturisida tǝⱨtisaraning dǝrwaziliriƣa beriwatimǝn,
Ⱪalƣan yillirimdin mǝⱨrum boldum» — dedim.
11 Mǝn: — «Tiriklǝrning zeminida turup Hudayim Yaⱨni, Yaⱨni kɵrǝlmǝydiƣan,
Xundaⱪla «ⱨǝmmǝ nǝrsǝ yoⱪ bolƣan» jayda turƣanlar bilǝn billǝ turup, insannimu kɵrǝlmǝydiƣan boldum» — dedim. «Yaⱨni, Yaⱨni kɵrǝlmǝydiƣan» — «Yaⱨ» degǝn «Yaⱨwǝⱨ» degǝnning ⱪisⱪa xǝkli, demǝk Pǝrwǝrdigarning namining birhil ⱪisⱪartilip eytilixi. «Yaⱨni, Yaⱨni kɵrǝlmǝydiƣan, xundaⱪla «ⱨǝmmǝ nǝrsǝ yoⱪ bolƣan» jayda turƣanlar bilǝn billǝ turup, insannimu kɵrǝlmǝydiƣan boldum» — dedim» — Ⱨǝzǝkiya: — «Tǝⱨtisarada bolƣanda, Hudani yaki adǝmni kɵrmǝsliki mumkin» demǝkqi ǝmǝs; tǝkitlǝydiƣan ix tirik turup kɵrüx pursitidin mǝⱨrum boluxtur. Tǝⱨtisaraning ǝⱨwalining ⱪandaⱪ ikǝnlikidin biz 14-babta azraⱪ mǝlumat alalaymiz.
12 Mening turalƣum qarwiqining qediridǝk ɵzümdin yɵtkilip kǝtti;
Mǝn bapkar ɵz toⱪuƣinini türüwǝtkinidǝk ⱨayatimni türiwǝttim;
U meni toⱪux dǝstigaⱨidin kesiwǝtti;
Tang bilǝn kǝq ariliⱪida Sǝn Huda jenimni alisǝn;
13 Tang atⱪuqǝ mǝn kütüp, ɵzümni tinqlandurup yürimǝn,
Biraⱪ U xirƣa ohxax ⱨǝmmǝ sɵngǝklirimni sundurƣandǝk ⱪilidu;
Tang bilǝn kǝq ariliⱪida Sǝn Huda jenimni alisǝn.
14 Mǝn ⱪarliƣaq yaki turnidǝk wiqirlap yürimǝn;
Pahtǝktǝk aⱨ-uⱨ urimǝn;
Kɵzlirim yuⱪiriƣa ⱪarax bilǝn ajizlixip ketidu;
I rǝb, meni zulum basti!
Jenimƣa kepil bolƣin! Yǝx. 59:11
15 Nemǝ desǝm bolar? Qünki U manga sɵz ⱪildi wǝ Ɵzi muxu ixni ⱪildi!
Jenim tartⱪan azab tüpǝylidin mǝn bar yillirimda ⱪǝdǝmlirimni sanap besip awaylap mangimǝn.
16 I Rǝb, adǝmlǝr muxundaⱪ sawaⱪlar bilǝn yaxixi kerǝk;
Roⱨim muxu sawaⱪlardin ⱨayatini tapidu;
Sǝn meni ǝslimgǝ kǝltürüp, meni ⱨayat ⱪilding!
17 Mana, ɵzümning bǝht-tinqliⱪim üqün azab üstigǝ azab tarttim;
Manga bolƣan sɵygüng tüpǝylidin jenimni ⱨalakǝt ⱨangidin qiⱪardingsǝn;
Sǝn ⱨǝmmǝ gunaⱨlirimni kǝyninggǝ qɵrüwǝttingsǝn.
18 Qünki tǝⱨtisara Sanga rǝⱨmǝt eytalmaydu;
Ɵlüm Seni mǝdⱨiyiliyǝlmǝydu;
Ⱨangƣa qüxiwatⱪanlar Sening ⱨǝⱪiⱪǝt-wapaliⱪingƣa ümid baƣliyalmaydu.
19 Ɵzüm bügün ⱪilƣinimdǝk Sanga rǝⱨmǝt eytidiƣanlar tiriklǝr, tiriklǝrdur;
Ata bolƣuqi oƣulliriƣa ⱨǝⱪiⱪǝt-wapaliⱪingni bildüridu.
20 Pǝrwǝrdigar meni ⱪutⱪuzuxⱪa niyǝt baƣliƣandur;
Biz bolsaⱪ, ⱪalƣan ɵmrimizdǝ ⱨǝr küni Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ saz qelip mǝdⱨiyǝ nahxlirimni eytimiz!». «Biz bolsaⱪ, ⱪalƣan ɵmrimizdǝ ⱨǝr küni Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ saz qelip mǝdⱨiyǝ nahxlirimni eytimiz!» — Hudani mǝdⱨiyilǝydiƣan bu yahxi sɵzlǝrni ⱪilƣini bilǝn, Ⱨǝzǝkiya ɵz kɵzi bilǝn kɵrgǝn ikki karamǝt ixni (ɵzining saⱪaytilixi wǝ 7-ayǝttiki mɵjizini) esidǝ qing saⱪliƣan ǝmǝs. Yuⱪiriⱪi bablarda degǝndǝk, Asuriyǝ ⱪoxunliri besip kirgǝndǝ, u Hudaning 6-ayǝttǝ hatirilǝngǝn wǝdisini untup, ⱨoduⱪup kǝtti. Tɵwǝndiki 39-babtiki wǝⱪǝdimu u «Ⱪǝdǝmlirimni sanap mangimǝn» degǝn ɵz wǝdisini untuydu.
21 (Yǝxaya bolsa: — «Ənjür poxkili tǝyyarlap, yarisiƣa qaplanglar, u ǝsligǝ kelidu», degǝnidi 2Pad. 20:7 22 wǝ Ⱨǝzǝkiya: — «Mening Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ qiⱪidiƣanliⱪimni ispatlaydiƣan ⱪandaⱪ bexarǝtlik alamǝt berilidu?» dǝp soriƣanidi).
 
 

38:1 «Xu künlǝrdǝ Ⱨǝzǝkiya ǝjǝl kǝltürgüqi bir kesǝlgǝ muptila boldi» — bu sɵzlǝr bilǝn «Yǝxaya» degǝn kitabning «ikkinqi ⱪismi» baxlinidu. Kirix sɵzimizni kɵrüng.

38:5 «atang Dawut» — Ⱨǝzǝkiya Dawut pǝyƣǝmbǝrning on üqinqi ǝwladi idi.

38:8 «...Xuning bilǝn ⱪuyaxning qüxkǝn sayisi on basⱪuq kǝynigǝ yandi» — Merodaⱪ-Baladan (39:1) Asuriyǝ padixaⱨi Sǝnnaherib tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 702-yili ƣulitildi. Muxu ixmu xu yilda bolƣan boluxi kerǝk. Demǝk, muxu ikki wǝⱪǝ (Ⱨǝzǝkiyaning kesǝldin saⱪaytilixi wǝ uning ixǝnqisini riƣbǝtlǝndürüxkǝ berilgǝn karamǝt mɵjizǝ) Asuriyǝning padixaⱨi tajawuzqiliⱪ ⱪilixtin ilgiri, bǝlkim miladiyǝdin ilgiriki 703- yaki 702-yili yüz bǝrgǝn (39-babtiki izaⱨatlarni kɵrüng).

38:8 2Pad. 20:7-9

38:11 «Yaⱨni, Yaⱨni kɵrǝlmǝydiƣan» — «Yaⱨ» degǝn «Yaⱨwǝⱨ» degǝnning ⱪisⱪa xǝkli, demǝk Pǝrwǝrdigarning namining birhil ⱪisⱪartilip eytilixi. «Yaⱨni, Yaⱨni kɵrǝlmǝydiƣan, xundaⱪla «ⱨǝmmǝ nǝrsǝ yoⱪ bolƣan» jayda turƣanlar bilǝn billǝ turup, insannimu kɵrǝlmǝydiƣan boldum» — dedim» — Ⱨǝzǝkiya: — «Tǝⱨtisarada bolƣanda, Hudani yaki adǝmni kɵrmǝsliki mumkin» demǝkqi ǝmǝs; tǝkitlǝydiƣan ix tirik turup kɵrüx pursitidin mǝⱨrum boluxtur. Tǝⱨtisaraning ǝⱨwalining ⱪandaⱪ ikǝnlikidin biz 14-babta azraⱪ mǝlumat alalaymiz.

38:14 Yǝx. 59:11

38:20 «Biz bolsaⱪ, ⱪalƣan ɵmrimizdǝ ⱨǝr küni Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ saz qelip mǝdⱨiyǝ nahxlirimni eytimiz!» — Hudani mǝdⱨiyilǝydiƣan bu yahxi sɵzlǝrni ⱪilƣini bilǝn, Ⱨǝzǝkiya ɵz kɵzi bilǝn kɵrgǝn ikki karamǝt ixni (ɵzining saⱪaytilixi wǝ 7-ayǝttiki mɵjizini) esidǝ qing saⱪliƣan ǝmǝs. Yuⱪiriⱪi bablarda degǝndǝk, Asuriyǝ ⱪoxunliri besip kirgǝndǝ, u Hudaning 6-ayǝttǝ hatirilǝngǝn wǝdisini untup, ⱨoduⱪup kǝtti. Tɵwǝndiki 39-babtiki wǝⱪǝdimu u «Ⱪǝdǝmlirimni sanap mangimǝn» degǝn ɵz wǝdisini untuydu.

38:21 2Pad. 20:7