59
Hudaning sɵzining dawami — Gunaⱨning ɵzini tǝⱨlil ⱪilix
— Ⱪaranglar, Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ⱪutⱪuzalmiƣudǝk küqsiz bolup ⱪalƣan ǝmǝs;
Yaki Uning ⱪuliⱪi anglimiƣudǝk eƣir bolup ⱪalƣan ǝmǝs;Qɵl. 11:23; Yǝx. 50:2
Biraⱪ silǝrning ⱪǝbiⱨlikinglar silǝrni Hudayinglardin yiraⱪlaxturdi,
Gunaⱨinglar Uning yüzini silǝrdin ⱪaqurup Uningƣa tilikinglarni anglatⱪuzmidi.«Ⱪaranglar, Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ⱪutⱪuzalmiƣudǝk küqsiz bolup ⱪalƣan ǝmǝs... biraⱪ silǝrning ⱪǝbiⱨlikinglar silǝrni Hudayinglardin yiraⱪlaxturdi, gunaⱨinglar Uning yüzini silǝrdin ⱪaqurup Uningƣa tilikinglarni anglatⱪuzmidi» — muxu -1-2-ayǝtlǝr bolsa 58-bab, 3-ayǝttiki soalƣa berilgǝn jawabtur.
Qünki ⱪolliringlar ⱪan bilǝn,
Barmaⱪliringlar ⱪǝbiⱨlik bilǝn milǝngǝn,
Lǝwliringlar yalƣan gǝp eytⱪan,
Tilinglar kaldirlap ⱪerixip sɵzligǝn;
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ tǝrǝptǝ sɵzligüqi yoⱪtur,
Ⱨǝⱪiⱪǝt tǝrǝptǝ turidiƣan ⱨɵküm soriƣuqi yoⱪtur;
Ular yoⱪ bir nǝrsigǝ tayinip, aldamqiliⱪ ⱪilmaⱪta,
Ularning ⱪorsiⱪidikisi ziyandax,
Ularning tuƣuwatⱪini ⱪǝbiⱨlik;Ayup 15:35; Zǝb. 7:14
Ular qar yilanning tuhumlirini tɵrǝldüridu,
Ɵmüqükning torini torlaydu,
Kim uning tuhumlirini yesǝ ɵlidu;
Ulardin biri qeⱪilsa zǝⱨǝrlik yilan qiⱪidu.«Ulardin biri qeⱪilsa zǝⱨǝrlik yilan qiⱪidu» — demǝk, ulardin ⱨeqⱪandaⱪ yahxiliⱪ qiⱪmaydu, ularƣa taⱪabil turux intayin tǝs; adǝm «tuhumlar»ni yesǝ, ɵlidu; «tuhumlar»ni buzsa, ulardin tehi hǝtǝrlik bir yilan qiⱪidu.
Ularning torliri kiyim bolalmaydu;
Ɵzliri ixligǝnliri bilǝn ɵzlirini yapalmaydu;
Ixligǝnliri bolsa ⱪǝbiⱨ ixlardur;
Ularning ⱪolida zorawanliⱪ turidu;«ularning torliri kiyim bolalmaydu» — muxu ayǝt wǝ 5-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, «torliri» degǝnlik ularning ⱪǝstliri ⱨǝm yamanliⱪlirini diniy niⱪab bilǝn yapidiƣan usullarni bildüridu.  Ayup 8:14,15
Ⱪǝdǝmliri yamanliⱪ tǝrǝpkǝ yügüridu,
Gunaⱨsiz ⱪanni tɵküxkǝ aldiraydu,
Ularning oyliri ⱪǝbiⱨlik toƣrisidiki oylardur;
Barƣanla yǝrdǝ wǝyranqiliⱪ wǝ ⱨalakǝt tepilidu.Pǝnd. 1:16; Rim. 3:15
Tinqliⱪ-aramliⱪ yolini ular ⱨeq tonumaydu;
Yürüxliridǝ ⱨeq ⱨǝⱪiⱪǝt-adalǝt yoⱪtur;
Ular yollirini ǝgri-toⱪay ⱪiliwaldi;
Kim bularda mangƣan bolsa tinq-aramliⱪni kɵrmǝydu.
 
Israil gunaⱨini iⱪrar ⱪilidu
— Xunga ⱨǝⱪiⱪǝt-adalǝt bizdin yiraⱪ turidu;
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yetip bizni qümkigǝn ǝmǝs;
Nurni kütimiz, biraⱪ yǝnila ⱪarangƣuluⱪ!
Birla ƣil-pal parliƣan yoruⱪluⱪnimu kütimiz,
Yǝnila zulmǝttǝ mangimiz.
10 Ⱪariƣulardǝk biz tamni silaxturup izdǝymiz,
Kɵzsiz bolƣandǝk silaxturimiz;
Gugumda turƣandǝk qüxtimu putlixip ketimiz,
Qǝt yaⱪilarda ɵlüklǝrdǝk yürimiz.«Qǝt yaⱪilarda ɵlüklǝrdǝk yürimiz» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «küqi barlar arisida ɵlüklǝrdǝk yürimiz».
11 Eyiⱪlardǝk nǝrǝ tartimiz,
Pahtǝklǝrdǝk ⱪattiⱪ aⱨ urimiz;
Biz ⱨɵküm-ⱨǝⱪiⱪǝtni kütüp ⱪaraymiz, biraⱪ u yoⱪ;
Nijat-ⱪutuluxni kütimiz, biraⱪ u bizdin yiraⱪtur;
12 Qünki itaǝtsizliklirimiz aldingda kɵpiyip kǝtti,
Gunaⱨlirimiz bizni ǝyiblǝp guwaⱨliⱪ beridu;
Qünki itaǝtsizliklirimiz ⱨǝrdaim biz bilǝn billidur;
Ⱪǝbiⱨliklirimiz bolsa, bizgǝ roxǝndur: —
13 Qünki Pǝrwǝrdigarƣa itaǝtsizlik ⱪilmaⱪtimiz, wapasizliⱪ ⱪilmaⱪtimiz,
Uningdin yüz ɵrimǝktimiz,
Zulumni ⱨǝm asiyliⱪni tǝrƣip ⱪilmaⱪtimiz,
Yalƣan sɵzlǝrni oydurup, iq-iqimizdin sɵzlimǝktimiz;
14 Adalǝt-halisliⱪ bolsa yoldin yenip kǝtti;
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yiraⱪta turidu;
Qünki ⱨǝⱪiⱪǝt koqida putlixip ketidu;
Durus-diyanǝtningmu kirgüdǝk yeri yoⱪtur.
15 Xuning bilǝn ⱨǝⱪiⱪǝt yoⱪay dǝp ⱪaldi;
Ɵzümni yamanliⱪtin neri ⱪilay degǝn adǝm hǝⱪning olja nixani bolup ⱪaldi!
 
Pǝrwǝrdigar duani anglap ixⱪa kiridu
16 Ⱨǝm Pǝrwǝrdigar kɵrdi;
Ⱨɵküm-ⱨǝⱪiⱪǝtning yoⱪluⱪi Uning nǝziridǝ intayin yaman bilindi.
Wǝ U amal ⱪilƣudǝk birmu adǝmning yoⱪluⱪini kɵrdi;
Gunaⱨkarlarƣa wǝkil bolup dua ⱪilƣuqi ⱨeqkimning yoⱪluⱪini kɵrüp, azablinip kɵngli parakǝndǝ boldi.
Xunga Uning Ɵz Biliki ɵzigǝ nijat kǝltürdi;
Uning Ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi Ɵzini ⱪollap qidamliⱪ ⱪildi;«Ⱨǝm Pǝrwǝrdigar kɵrdi; ⱨɵküm-ⱨǝⱪiⱪǝtning yoⱪluⱪi Uning nǝziridǝ intayin yaman bilindi» — Pǝrwǝrdigar Ɵz mɵmin bǝndilirining duasini anglap ixⱪa kirixidu.
«xunga uning ɵz biliki ɵzigǝ nijat kǝltürdi» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, «Pǝrwǝrdigarning Biliki» Uning dunyaƣa ǝwǝtidiƣan Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨi, yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»dur. Demǝk, Israil ɵzining asiyliⱪi, itaǝtsizlikini, ɵzlirining gunaⱨⱪa taⱪabil turalmaydiƣanliⱪini toluⱪ iⱪrar ⱪilip towa ⱪilƣan waⱪitta, «ⱨeq ⱪutⱪuzƣudǝk adǝm bolmiƣanda», Hudaning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürüx üqün, xundaⱪla amalsiz ⱪalƣan insanni ⱪutⱪuzux üqün «Pǝrwǝrdigarning Biliki» nijatni elip muxu dunyaƣa kelidu. Ⱪutⱪuzux ixlirini u yalƣuz ada ⱪilidu; «ⱨeq adǝm» uningƣa yardǝm bǝrmǝydu. Yǝnǝ 53-babni kɵrüng.
  Yǝx. 63:5
17 U ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni ⱪalⱪan-sawut ⱪildi,
Bexiƣa nijatliⱪ dubulƣisini kiydi;
Ⱪisas libasini kiyim ⱪildi,
Muⱨǝbbǝtlik ⱪizƣinliⱪni ton ⱪilip kiydi.Əf. 6:17; 1Tes. 5:8
18 Adǝmlǝrning ⱪilƣanliri boyiqǝ, u ularƣa ⱪayturidu;
Rǝⱪiblirigǝ ⱪǝⱨr qüxüridu,
Düxmǝnlirigǝ ixlirini ⱪayturidu,
Qǝt arallardikilǝrgimu u ixlirini ⱪayturidu.
19 Xuning bilǝn ular ƣǝrbtǝ Pǝrwǝrdigarning namidin,
Künqiⱪixta Uning xan-xǝripidin ⱪorⱪidu;
Düxmǝn kǝlkündǝk besip kirginidǝ,
Əmdi Pǝrwǝrdigarning Roⱨi uningƣa ⱪarxi bir tuƣni kɵtürüp beridu;
20 Xuning bilǝn Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi Zionƣa kelidu,
U Yaⱪup jǝmǝtidikilǝr arisidin itaǝtsizliktin yenip towa ⱪilƣanlarƣa yeⱪinlixidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.«Xuning bilǝn Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi Zionƣa kelidu, u Yaⱪup jǝmǝtidikilǝr arisidin itaǝtsizliktin yenip towa ⱪilƣanlarƣa yeⱪinlixidu» — «Rim.» 11:26 kɵrüng.  Yǝx. 10:21,22; Rim. 11:26
21 Mǝn bolsam, mana, Mening ular bilǝn bolƣan ǝⱨdǝm xuki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar —
«sening üstünggǝ ⱪonup turƣan Mening Roⱨim, xundaⱪla Mǝn sening aƣzingƣa ⱪuyƣan sɵz-kalamim bolsa,
Buningdin baxlap ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ɵz aƣzingdin, nǝslingning aƣzidin yaki nǝslingning nǝslining aƣzidin ⱨǝrgiz qüxmǝydu! — dǝydu Pǝrwǝrdigar. «sening üstünggǝ ⱪonup turƣan Mening Roⱨim» — ǝmdi muxu ayǝttiki «sǝn» degǝn kim? Yuⱪiriⱪi 20-ayǝttǝ «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi Zionƣa kelidu» deyilgǝn. «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi» bolsa, 16-ayǝttiki «Pǝrwǝrdigarning Biliki», yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»dur. Xübⱨisizki, muxu sɵzlǝr uningƣa, yǝni Mǝsiⱨgǝ deyilidu.
 
 

59:1 Qɵl. 11:23; Yǝx. 50:2

59:2 «Ⱪaranglar, Pǝrwǝrdigarning ⱪoli ⱪutⱪuzalmiƣudǝk küqsiz bolup ⱪalƣan ǝmǝs... biraⱪ silǝrning ⱪǝbiⱨlikinglar silǝrni Hudayinglardin yiraⱪlaxturdi, gunaⱨinglar Uning yüzini silǝrdin ⱪaqurup Uningƣa tilikinglarni anglatⱪuzmidi» — muxu -1-2-ayǝtlǝr bolsa 58-bab, 3-ayǝttiki soalƣa berilgǝn jawabtur.

59:4 Ayup 15:35; Zǝb. 7:14

59:5 «Ulardin biri qeⱪilsa zǝⱨǝrlik yilan qiⱪidu» — demǝk, ulardin ⱨeqⱪandaⱪ yahxiliⱪ qiⱪmaydu, ularƣa taⱪabil turux intayin tǝs; adǝm «tuhumlar»ni yesǝ, ɵlidu; «tuhumlar»ni buzsa, ulardin tehi hǝtǝrlik bir yilan qiⱪidu.

59:6 «ularning torliri kiyim bolalmaydu» — muxu ayǝt wǝ 5-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, «torliri» degǝnlik ularning ⱪǝstliri ⱨǝm yamanliⱪlirini diniy niⱪab bilǝn yapidiƣan usullarni bildüridu.

59:6 Ayup 8:14,15

59:7 Pǝnd. 1:16; Rim. 3:15

59:10 «Qǝt yaⱪilarda ɵlüklǝrdǝk yürimiz» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «küqi barlar arisida ɵlüklǝrdǝk yürimiz».

59:16 «Ⱨǝm Pǝrwǝrdigar kɵrdi; ⱨɵküm-ⱨǝⱪiⱪǝtning yoⱪluⱪi Uning nǝziridǝ intayin yaman bilindi» — Pǝrwǝrdigar Ɵz mɵmin bǝndilirining duasini anglap ixⱪa kirixidu. «xunga uning ɵz biliki ɵzigǝ nijat kǝltürdi» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, «Pǝrwǝrdigarning Biliki» Uning dunyaƣa ǝwǝtidiƣan Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨi, yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»dur. Demǝk, Israil ɵzining asiyliⱪi, itaǝtsizlikini, ɵzlirining gunaⱨⱪa taⱪabil turalmaydiƣanliⱪini toluⱪ iⱪrar ⱪilip towa ⱪilƣan waⱪitta, «ⱨeq ⱪutⱪuzƣudǝk adǝm bolmiƣanda», Hudaning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürüx üqün, xundaⱪla amalsiz ⱪalƣan insanni ⱪutⱪuzux üqün «Pǝrwǝrdigarning Biliki» nijatni elip muxu dunyaƣa kelidu. Ⱪutⱪuzux ixlirini u yalƣuz ada ⱪilidu; «ⱨeq adǝm» uningƣa yardǝm bǝrmǝydu. Yǝnǝ 53-babni kɵrüng.

59:16 Yǝx. 63:5

59:17 Əf. 6:17; 1Tes. 5:8

59:20 «Xuning bilǝn Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi Zionƣa kelidu, u Yaⱪup jǝmǝtidikilǝr arisidin itaǝtsizliktin yenip towa ⱪilƣanlarƣa yeⱪinlixidu» — «Rim.» 11:26 kɵrüng.

59:20 Yǝx. 10:21,22; Rim. 11:26

59:21 «sening üstünggǝ ⱪonup turƣan Mening Roⱨim» — ǝmdi muxu ayǝttiki «sǝn» degǝn kim? Yuⱪiriⱪi 20-ayǝttǝ «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi Zionƣa kelidu» deyilgǝn. «Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqi» bolsa, 16-ayǝttiki «Pǝrwǝrdigarning Biliki», yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»dur. Xübⱨisizki, muxu sɵzlǝr uningƣa, yǝni Mǝsiⱨgǝ deyilidu.