55
Pǝrwǝrdigarning ⱪulining ǝjirining ikkinqi nǝtijisi •••• Uning dunyaƣa sunƣan yengi ⱨayatⱪa igǝ boluxⱪa tǝklipi
Ⱨoy! Barliⱪ ussap kǝtkǝnlǝr,
Suƣa kelinglar!
Puli yoⱪlar, kelinglar, ax-nan setiwelip yǝnglar;
Mana kelinglar, nǝ pul nǝ bǝdǝl tɵlimǝyla xarab ⱨǝm süt setiwelinglar; «Suƣa kelinglar!» — ibraniy tilida «su» kɵplük xǝklidǝ bolup («sularƣa kelinglar!»), suning kɵplükini bildüridu. «Puli yoⱪlar, kelinglar, ax-nan setiwelip yǝnglar; mana kelinglar, nǝ pul nǝ bǝdǝl tɵlimǝyla xarab ⱨǝm süt setiwelinglar!» — Huda Yǝxaya arⱪiliⱪ koqidiki satarmǝndǝk pütün dunyaƣa sɵz ⱪilidu. Biraⱪ u ⱨeqⱪandaⱪ gǝp satmaydu, ǝlwǝttǝ. Əmdi Hudaning muxu iltipatiƣa pul bilǝn erixkili bolmisa, uningƣa ⱪandaⱪ baⱨada erixkili bolidu? Jawab dǝl 3-ayǝttǝ deyilidu: — u bolsa pǝⱪǝtla adǝmning Hudaƣa ⱪulaⱪ selixtiki diⱪⱪitidin ibarǝt. Qünki 53-babta kɵrginimizdǝk, Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn Pǝrwǝrdigarning ⱪuli barliⱪ insan üqün ⱪurban bolup bǝdǝl tɵlǝydu.   Yⱨ. 7:37,38
Nemixⱪa ⱨǝⱪiⱪiy ax-nan bolmaydiƣan nǝrsigǝ pul hǝjlǝysilǝr?
Əjiringlarni adǝmni ⱨeq ⱪanaǝtlǝndürmǝydiƣan nǝrsilǝr üqün sǝrp ⱪilisilǝr?
Gepimni kɵngül ⱪoyup anglanglar, yahxisidin yǝnglar,
Kɵnglünglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu; «Nemixⱪa ⱨǝⱪiⱪiy ax-nan bolmaydiƣan nǝrsigǝ pul hǝjlǝysilǝr? Əjiringlarni adǝmni ⱨeq ⱪanaǝtlǝndürmǝydiƣan nǝrsilǝr üqün sǝrp ⱪilisilǝr?» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bolux kerǝkki, 44-bab, 20-ayǝttǝ, Huda Ɵzini tonumiƣanlar toƣruluⱪ «uning yegini küllǝrdur!» degǝnidi. «Kɵnglünglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu» — ibraniy tilida «jeninglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu».
Manga ⱪulaⱪ selinglar, yenimƣa kelinglar;
Anglanglar, jeninglar ⱨayatⱪa erixidu;
Wǝ Mǝn silǝr üqün mǝnggülük bir ǝⱨdǝ tüzüp berimǝn: —
Xu ǝⱨdǝ — Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilinƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝrdur! «Mǝn Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» — muxu sɵzlǝr «Zǝbur» 18-küy ⱨǝm 89-küydin elinƣan. Huda xu küylǝrdǝ Dawut pǝyƣǝmbǝrgǝ ikki wǝdini bǝrgǝn: (1) Dawutning bir ǝwladi uning tǝhtidǝ mǝnggü olturidu. (2) muxu ǝwladi pǝⱪǝt Israilƣila ǝmǝs, bǝlki jaⱨandiki barliⱪ ǝl-yurtlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidu. Tɵwǝndiki 4-ayǝttǝ muxu kixi dǝl «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» ikǝnliki eniⱪ kɵrünidu; uning xapaiti bilǝn muxu bǝrikǝtlǝr «nǝ bǝdǝl nǝ pul tɵlimǝyla» wujudⱪa qiⱪidu.   Ros. 13:34
Mana, Mǝn uni ǝl-yurtlarƣa guwaⱨqi süpitidǝ,
Əl-yurtlarƣa yetǝkqi ⱨǝm sǝrkǝrdǝ süpitidǝ tǝⱪdim ⱪildim — «Mana, Mǝn uni ... yetǝkqi ⱨǝm sǝrkǝrdǝ süpitidǝ tǝⱪdim ⱪildim» — bu ayǝttiki «uni» — Muxu yǝrdǝ yǝnǝ «Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilinƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» bolƣan «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu (42:6, 49:6-8ni kɵrüng). Xuningdǝk 5-ayǝttiki «sǝn» degǝn sɵzmu xübⱨisizki, «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu.
— «Mana, sǝn ɵzünggǝ yat bir ǝlni qaⱪirisǝn,
Seni bilmigǝn bir ǝl yeningƣa yügürüp kelidu;
Sǝwǝbi bolsa Pǝrwǝrdigar Hudaying, Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqining Ɵzidur;
Qünki U seni uluƣlap sanga güzǝllik-julaliⱪni yar ⱪildi». «Mana, sǝn ɵzünggǝ yat bir ǝlni qaⱪirisǝn, seni bilmigǝn bir ǝl yeningƣa yügürüp kelidu... Qünki U seni uluƣlap sanga güzǝllik-julaliⱪni yar ⱪildi» — muxu ayǝttǝ «sǝn» yǝnǝ «Pǝrwǝrdigarning ɵz ⱪuli»ni kǝrsitidu, sɵzlǝr uningƣa eytilidu.
— Izdǝnglar Pǝrwǝrdigarni, U Ɵzini tapⱪuzmaⱪqi bolƣan pǝyttǝ;
U yeⱪin turƣan waⱪtida uningƣa nida ⱪilinglar!
Rǝzil adǝm ɵz yolini,
Naⱨǝⱪ adǝm ɵz oy-hiyallirini taxlisun,
Pǝrwǝrdigarning yeniƣa ⱪaytip kǝlsun,
U uningƣa rǝⱨimdilliⱪ kɵrsitidu;
Hudayimizning yeniƣa ⱪaytip kǝlsun,
U zor kǝqürüm ⱪilidu.
Qünki Mening oyliƣanlirim silǝrning oyliƣanliringlar ǝmǝs,
Mening yollirim bolsa silǝrning yolliringlar ǝmǝstur;
Qünki asman yǝrdin ⱪanqǝ yuⱪiri bolƣinidǝk,
Mana Ɵz yollirim silǝrning yolliringlardin,
Mening oyliƣanlirim silǝrning oyliƣanliringlardin xunqǝ yuⱪiridur.
10 Yamƣur ⱨǝm ⱪar asmandin qüxüp,
Yǝr yüzini suƣirip uni kɵkǝrtip, qeqǝklitip,
Teriƣuqiƣa uruⱪni, yegüqigǝ ax-nanni tǝminligüqǝ ⱪaytmaydiƣandǝk,
11 Mana Mening aƣzimdin qiⱪⱪan sɵz-kalamim xundaⱪtur;
Ɵz kɵnglümdikini ǝmǝlgǝ axurmiƣuqǝ,
Uni ǝwǝtix mǝⱪsitimgǝ toluⱪ yǝtmigüqǝ,
U Ɵzümgǝ bikardin-bikar ⱪaytmaydu. «Mening aƣzimdin qiⱪⱪan sɵz-kalamim ... uni ǝwǝtix mǝⱪsitimgǝ toluⱪ yǝtmigüqǝ, ... Ɵzümgǝ bikardin-bikar ⱪaytmaydu.» — muxu sɵzlǝr 6-10-ayǝtlǝr bilǝn toluⱪ baƣlinidu. Hudaning oyliri gunaⱨkar insanningkidin xunqǝ yuⱪiri bolsimu, Hudaning küqlük sɵzi towa ⱪilƣan adǝmni kɵtürüp Ɵzigǝ ⱨǝmraⱨliⱪⱪa igǝ ⱪilidu; xuning bilǝn ular Hudaning oylirini ⱨǝm yollirini qüxinixkǝ baxlap, Hudaning sirlirida uning bilǝn ortaⱪ bolux imtiyaziƣa erixtürülidu.
12 Qünki silǝr xad-huram ⱨalda qiⱪisilǝr;
Aram-hatirjǝmliktǝ yetǝklinip qiⱪisilǝr;
Taƣlar ⱨǝm dɵnglǝr silǝrning aldinglarda nahxa yangritidu,
Dalalardiki barliⱪ dǝl-dǝrǝhlǝr qawak qelixip tǝntǝnǝ ⱪilidu; «Qünki silǝr xad-huram ⱨalda qiⱪisilǝr...» — ular zadi nǝdin qiⱪidu? Ahirⱪi zamanlarda, bǝlkim Hudaning yolida mangƣanlar Zionƣa ⱪarap ɵz yurtliridin qiⱪidiƣanliⱪini kɵrsitidu; biraⱪ xu ariliⱪta, ⱨǝrbir towa ⱪilmaⱪqi bolƣan adǝmning bir «qiⱪixi» boluxi kerǝk; ɵzining talliƣan yolliridin, gunaⱨliridin, xǝhsiyǝtqilikidin, tǝkǝbburluⱪidin, barliⱪ ǝn’ǝniwiy kɵzⱪaraxliridin Hudaning yengiliⱪiƣa ⱨǝm qaⱪiriⱪiƣa ⱪarap «qiⱪixi» kerǝk. Əmdi muxu yol japaliⱪ ⱨǝm «hǝtǝrlik» bolƣini bilǝn u bǝribir yǝnila jaⱨan-alǝmdiki ǝng xad-huram ⱨǝm ǝⱨmiyǝtlik yoldur.   1Tar. 16:33
13 Yantaⱪliⱪning ornida ⱪariƣay,
Jiƣanliⱪning ornida hadas dǝrihi ɵsidu;
Muxular bolsa Pǝrwǝrdigarƣa bir nam kǝltüridu,
Mǝnggügǝ üzülmǝs karamǝt bolidu. «Yantaⱪliⱪning ornida ⱪariƣay, jiƣanliⱪning ornida hadas dǝrihi ɵsidu» — demisǝkmu, ikki hil dǝrǝh (ⱪariƣay wǝ hadas) «daim yexil turidiƣan» dǝrǝhlǝrdur.
 
 

55:1 «Suƣa kelinglar!» — ibraniy tilida «su» kɵplük xǝklidǝ bolup («sularƣa kelinglar!»), suning kɵplükini bildüridu. «Puli yoⱪlar, kelinglar, ax-nan setiwelip yǝnglar; mana kelinglar, nǝ pul nǝ bǝdǝl tɵlimǝyla xarab ⱨǝm süt setiwelinglar!» — Huda Yǝxaya arⱪiliⱪ koqidiki satarmǝndǝk pütün dunyaƣa sɵz ⱪilidu. Biraⱪ u ⱨeqⱪandaⱪ gǝp satmaydu, ǝlwǝttǝ. Əmdi Hudaning muxu iltipatiƣa pul bilǝn erixkili bolmisa, uningƣa ⱪandaⱪ baⱨada erixkili bolidu? Jawab dǝl 3-ayǝttǝ deyilidu: — u bolsa pǝⱪǝtla adǝmning Hudaƣa ⱪulaⱪ selixtiki diⱪⱪitidin ibarǝt. Qünki 53-babta kɵrginimizdǝk, Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn Pǝrwǝrdigarning ⱪuli barliⱪ insan üqün ⱪurban bolup bǝdǝl tɵlǝydu.

55:1 Yⱨ. 7:37,38

55:2 «Nemixⱪa ⱨǝⱪiⱪiy ax-nan bolmaydiƣan nǝrsigǝ pul hǝjlǝysilǝr? Əjiringlarni adǝmni ⱨeq ⱪanaǝtlǝndürmǝydiƣan nǝrsilǝr üqün sǝrp ⱪilisilǝr?» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bolux kerǝkki, 44-bab, 20-ayǝttǝ, Huda Ɵzini tonumiƣanlar toƣruluⱪ «uning yegini küllǝrdur!» degǝnidi. «Kɵnglünglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu» — ibraniy tilida «jeninglar molqiliⱪtin ⱪanaǝtlinidu».

55:3 «Mǝn Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» — muxu sɵzlǝr «Zǝbur» 18-küy ⱨǝm 89-küydin elinƣan. Huda xu küylǝrdǝ Dawut pǝyƣǝmbǝrgǝ ikki wǝdini bǝrgǝn: (1) Dawutning bir ǝwladi uning tǝhtidǝ mǝnggü olturidu. (2) muxu ǝwladi pǝⱪǝt Israilƣila ǝmǝs, bǝlki jaⱨandiki barliⱪ ǝl-yurtlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidu. Tɵwǝndiki 4-ayǝttǝ muxu kixi dǝl «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» ikǝnliki eniⱪ kɵrünidu; uning xapaiti bilǝn muxu bǝrikǝtlǝr «nǝ bǝdǝl nǝ pul tɵlimǝyla» wujudⱪa qiⱪidu.

55:3 Ros. 13:34

55:4 «Mana, Mǝn uni ... yetǝkqi ⱨǝm sǝrkǝrdǝ süpitidǝ tǝⱪdim ⱪildim» — bu ayǝttiki «uni» — Muxu yǝrdǝ yǝnǝ «Dawutⱪa wǝdǝ ⱪilinƣan meⱨir-xǝpⱪǝtlǝr» bolƣan «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu (42:6, 49:6-8ni kɵrüng). Xuningdǝk 5-ayǝttiki «sǝn» degǝn sɵzmu xübⱨisizki, «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu.

55:5 «Mana, sǝn ɵzünggǝ yat bir ǝlni qaⱪirisǝn, seni bilmigǝn bir ǝl yeningƣa yügürüp kelidu... Qünki U seni uluƣlap sanga güzǝllik-julaliⱪni yar ⱪildi» — muxu ayǝttǝ «sǝn» yǝnǝ «Pǝrwǝrdigarning ɵz ⱪuli»ni kǝrsitidu, sɵzlǝr uningƣa eytilidu.

55:11 «Mening aƣzimdin qiⱪⱪan sɵz-kalamim ... uni ǝwǝtix mǝⱪsitimgǝ toluⱪ yǝtmigüqǝ, ... Ɵzümgǝ bikardin-bikar ⱪaytmaydu.» — muxu sɵzlǝr 6-10-ayǝtlǝr bilǝn toluⱪ baƣlinidu. Hudaning oyliri gunaⱨkar insanningkidin xunqǝ yuⱪiri bolsimu, Hudaning küqlük sɵzi towa ⱪilƣan adǝmni kɵtürüp Ɵzigǝ ⱨǝmraⱨliⱪⱪa igǝ ⱪilidu; xuning bilǝn ular Hudaning oylirini ⱨǝm yollirini qüxinixkǝ baxlap, Hudaning sirlirida uning bilǝn ortaⱪ bolux imtiyaziƣa erixtürülidu.

55:12 «Qünki silǝr xad-huram ⱨalda qiⱪisilǝr...» — ular zadi nǝdin qiⱪidu? Ahirⱪi zamanlarda, bǝlkim Hudaning yolida mangƣanlar Zionƣa ⱪarap ɵz yurtliridin qiⱪidiƣanliⱪini kɵrsitidu; biraⱪ xu ariliⱪta, ⱨǝrbir towa ⱪilmaⱪqi bolƣan adǝmning bir «qiⱪixi» boluxi kerǝk; ɵzining talliƣan yolliridin, gunaⱨliridin, xǝhsiyǝtqilikidin, tǝkǝbburluⱪidin, barliⱪ ǝn’ǝniwiy kɵzⱪaraxliridin Hudaning yengiliⱪiƣa ⱨǝm qaⱪiriⱪiƣa ⱪarap «qiⱪixi» kerǝk. Əmdi muxu yol japaliⱪ ⱨǝm «hǝtǝrlik» bolƣini bilǝn u bǝribir yǝnila jaⱨan-alǝmdiki ǝng xad-huram ⱨǝm ǝⱨmiyǝtlik yoldur.

55:12 1Tar. 16:33

55:13 «Yantaⱪliⱪning ornida ⱪariƣay, jiƣanliⱪning ornida hadas dǝrihi ɵsidu» — demisǝkmu, ikki hil dǝrǝh (ⱪariƣay wǝ hadas) «daim yexil turidiƣan» dǝrǝhlǝrdur.