54
Pǝrwǝrdigarning ⱪulining ǝjirining birinqi nǝtijisi •••• Zionning Hudaning ǝtrapiƣa yiƣilip uning bilǝn inaⱪlixixi
— Tǝntǝnǝ ⱪil, i pǝrzǝnt kɵrmigǝn tuƣmas ayal!
Nahxilarni yangrat, xadlinip towla, i tolƣaⱪ tutup baⱪimiƣan ayal!
— Qünki ƣerib ayalning baliliri eri bar ayalningkidin kɵptur! — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — «ƣerib ayalning balilir» — xübⱨisizki, ««Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning uruⱪ-ǝwladi» degǝnlik bilǝn barawǝrdur. Qünki muxu balilarni ƣerib ayal ɵzi tuƣmiƣan. Muxu babtiki barliⱪ bǝrikǝtlǝr yǝnǝ xübⱨisizki, ⱪulning japaliⱪ ǝjiridin kǝlgǝn nǝtijidur. Ⱪulning «birinqi wǝzipisi» «Yaⱪupni Hudaƣa yiƣip ⱪayturux»tur. Muxu babtiki tema dǝl xudur.   Gal. 4:27
Qediringning ornini kengǝytip,
Turalƣuliringning etiklirini ular yaysun;
Küqüngni ⱨeq ayimay qedir taniliringni uzartⱪin,
Ⱪozuⱪliringni qingaytⱪin; «turalƣuliringning etiklirini ular yaysun» — «ular» bǝlkim ⱪaytip kǝlgǝn «ƣerib ayalning baliliri» (1-ayǝt).
Qünki sǝn ong wǝ sol tǝrǝpkǝ kengiyisǝn;
Sening ǝwlading baxⱪa ǝllǝrni igǝlǝydu;
Ular ƣerib xǝⱨǝrlǝrni aⱨalilik ⱪilidu.
Ⱪorⱪma, qünki sǝn ⱨeq hijalǝttǝ bolmaysǝn,
Ⱨeq uyatⱪa ⱪaldurulmaysǝn,
Qünki yǝrgǝ ⱨeq ⱪaritilip ⱪalmaysǝn,
Qünki yaxliⱪingdiki hijilqanliⱪni untuysǝn,
Tulluⱪungning aⱨanitini ⱨeq esinggǝ kǝltürǝlmǝysǝn.
Qünki seni yaritip Xǝkillǝndürgüqing bolsa sening ering,
Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar Uning nami;
Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqing bolsa Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi,
U barliⱪ yǝr-zeminning Hudasi dǝp atilidu.
Qünki Pǝrwǝrdigar seni qaⱪirdi,
— Huddi eri ɵzidin waz kǝqkǝn, kɵngli sunuⱪ bir ayaldǝk,
Yaxliⱪida yatliⱪ bolup andin taxliwetilgǝn bir ayalni qaⱪirƣandǝk qaⱪirdi» — dǝydu sening Hudaying; «Huda seni ... huddi eri ɵzidin waz kǝqkǝn, kɵngli sunuⱪ bir ayaldǝk, yaxliⱪida yatliⱪ bolup andin taxliwetilgǝn bir ayalni qaⱪirƣandǝk qaⱪirdi» — degǝn sɵzlǝr muxu yǝrdǝ muⱨim. Israil: «Huda meni taxlap kǝtti» degǝn tuyƣuda bolidu. Əmǝliyǝttǝ bolsa Huda adil bolƣanliⱪi üqün ulardin ayrilip kǝtti; ularning Hudadin yüz ɵrüxi bilǝn Huda ulardin «ajrixip kǝtkǝn». Bu ixlar 50-bab, 1-3-ayǝttǝ tilƣa elinƣan. Biraⱪ muxu yǝrdǝ Huda Ɵz xǝpⱪitini kɵrsitip bu ixlarni tilƣa almaydu; U pǝⱪǝtla 8-, 9-ayǝttǝ: — «Mǝn (sǝndin ƣǝzǝplinip) bir dǝⱪiⱪǝ sǝndin ayrilip kǝttim» — dǝydu.
Mǝn bir dǝⱪiⱪǝ sǝndin ayrilip kǝttim,
Biraⱪ zor kɵyümqanliⱪ bilǝn seni yenimƣa yiƣimǝn;
Ƣǝzipimning texixi bilǝn Mǝn bir dǝⱪiⱪila yüzümni sǝndin yoxurup ⱪoydum;
Biraⱪ mǝnggülük meⱨir-muⱨǝbbitim bilǝn sanga kɵyümqanliⱪ kɵrsitimǝn» — dǝydu Ⱨǝmjǝmǝt-Ⱪutⱪuzƣuqing Pǝrwǝrdigar.
Muxu ixlar huddi Nuⱨ pǝyƣǝmbǝr dǝwridiki topan suliridǝk bolidu —
Mǝn Nuⱨ dǝwridiki sular ikkinqi yǝr yüzini besip ɵtmǝydu dǝp ⱪǝsǝm iqkinimdǝk, —
Mǝn xundaⱪ ⱪǝsǝm iqkǝnmǝnki,
Sǝndin ikkinqi ƣǝzǝplǝnmǝymǝn,
Sanga ikkinqi tǝnbiⱨ bǝrmǝymǝn. Yar. 9:11
10 Qünki taƣlar yoⱪilidu,
Dɵnglǝrmu yɵtkilip ketidu,
Biraⱪ meⱨir-muⱨǝbbitim sǝndin ⱨǝrgiz kǝtmǝydu,
Sanga aram-hatirjǝmlik bǝrgǝn ǝⱨdǝmmu sǝndin neri bolmaydu»
— dǝydu sanga kɵyümqanliⱪ ⱪilƣuqi Pǝrwǝrdigar.
 
Yengi Yerusalemning parlaⱪ kelǝqiki
11 I har bolƣan, boranda uyan-buyan qayⱪalƣan, ⱨeq tǝsǝlli ⱪilinmiƣan ⱪiz,
Mana, Mǝn taxliringni rǝngdar semont lay bilǝn ⱪirlaymǝn,
Kɵk yaⱪutlar bilǝn ulungni salimǝn;
12 Parⱪiraⱪ munarliringni lǝǝllǝrdin,
Dǝrwaziliringni qaⱪnaⱪ yaⱪutlardin,
Barliⱪ sepilliringni jawaⱨiratlardin ⱪilip yasaymǝn. «Parⱪiraⱪ munarliringni lǝǝllǝrdin, ... barliⱪ sepilliringni jawaⱨiratlardin ⱪilip yasaymǝn» — kona dǝwrlǝrdǝ bǝzi xǝⱨǝrlǝrdiki sepilda munarlarƣa aptapning ǝksi qüxidiƣan tax ǝynǝklǝr ornitilip, «ⱪuyaxlar» dǝp atilatti. Muxu yǝrdǝ biz «parⱪiraⱪ munarlar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ.
13 Sening baliliringning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigar tǝripidin ɵgitilidu;
Baliliringning aram-hatirjǝmliki zor bolidu! Yⱨ. 6:45
14 Sǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn tiklinisǝn;
Sǝn zulumdin yiraⱪ,
(Qünki sǝn ⱨeq ⱪorⱪmaysǝn)
Wǝⱨxǝttinmu yiraⱪ turƣuqi bolisǝn,
Qünki u sanga ⱨeq yeⱪinlaxmaydu.
15 Mana, birǝrsi ⱨaman yiƣilip sanga ⱨujum ⱪilsa,
(Biraⱪ bu ix Mening ihtiyarimda bolƣan ǝmǝs),
Kimki yiƣilip sanga ⱨujum ⱪilsa sening sǝwǝbingdin yiⱪilidu.
16 Mana, kɵmür otini yǝlpütüp,
Ɵzigǝ muwapiⱪ bir ⱪoralni yasiƣuqi tɵmürqini Mǝn yaratⱪanmǝn,
Ⱨǝm har ⱪilix üqün ⱨalak ⱪilƣuqinimu Mǝn yaratⱪanmǝn; «Mana, kɵmür otini yǝlpütüp, ɵzigǝ muwapiⱪ bir ⱪoralni yasiƣuqi tɵmürqini Mǝn yaratⱪanmǝn, ⱨǝm har ⱪilix üqün ⱨalak ⱪilƣuqinimu Mǝn yaratⱪanmǝn» — demǝk, Mǝn bolmisam muxu ⱪorallar ⱨǝm ixlǝtmǝkqi bolƣuqilar bolmaytti; ularning ⱨǝmmisi Mening ⱪolumda, Mǝn bilǝn dost bolsang ularning wǝⱨimiliri nemǝ ⱨesablinatti? 17-ayǝtnimu kɵrüng.
17 Sanga ⱪarxi yasalƣan ⱨeqⱪandaⱪ ⱪoral karƣa kǝlmǝydu;
Sanga ǝrz-xikayǝt ⱪilƣuqi ⱨǝrbir tilni sǝn mat ⱪilisǝn.
Mana xular Pǝrwǝrdigarning ⱪullirining alidiƣan mirasidur!
Ularning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi bolsa mǝndindur! «Mana xular Pǝrwǝrdigarning ⱪullirining alidiƣan mirasidur!» — muxu ayǝtkiqǝ Yǝxaya «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni pǝⱪǝt birlik xǝklidǝ tilƣa aldi. Biraⱪ «yengi Yerusalem»da «Pǝrwǝrdigarning ⱪulliri» bar — yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning uruⱪ-ǝwladi, u gunaⱨlirini kɵtürüp ⱪutⱪuzƣan «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yǝtküzgǝn»liri bar. Ular ⱨazir bǝlkim «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ƣa ohxax pǝzilǝtlik, güzǝl muⱨǝbbǝtlik harakterida bolup, xundaⱪla uningƣa ohxax Hudaƣa toluⱪ ibadǝtlik hizmǝt ⱪilidu.
 
 

54:1 «ƣerib ayalning balilir» — xübⱨisizki, ««Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning uruⱪ-ǝwladi» degǝnlik bilǝn barawǝrdur. Qünki muxu balilarni ƣerib ayal ɵzi tuƣmiƣan. Muxu babtiki barliⱪ bǝrikǝtlǝr yǝnǝ xübⱨisizki, ⱪulning japaliⱪ ǝjiridin kǝlgǝn nǝtijidur. Ⱪulning «birinqi wǝzipisi» «Yaⱪupni Hudaƣa yiƣip ⱪayturux»tur. Muxu babtiki tema dǝl xudur.

54:1 Gal. 4:27

54:2 «turalƣuliringning etiklirini ular yaysun» — «ular» bǝlkim ⱪaytip kǝlgǝn «ƣerib ayalning baliliri» (1-ayǝt).

54:6 «Huda seni ... huddi eri ɵzidin waz kǝqkǝn, kɵngli sunuⱪ bir ayaldǝk, yaxliⱪida yatliⱪ bolup andin taxliwetilgǝn bir ayalni qaⱪirƣandǝk qaⱪirdi» — degǝn sɵzlǝr muxu yǝrdǝ muⱨim. Israil: «Huda meni taxlap kǝtti» degǝn tuyƣuda bolidu. Əmǝliyǝttǝ bolsa Huda adil bolƣanliⱪi üqün ulardin ayrilip kǝtti; ularning Hudadin yüz ɵrüxi bilǝn Huda ulardin «ajrixip kǝtkǝn». Bu ixlar 50-bab, 1-3-ayǝttǝ tilƣa elinƣan. Biraⱪ muxu yǝrdǝ Huda Ɵz xǝpⱪitini kɵrsitip bu ixlarni tilƣa almaydu; U pǝⱪǝtla 8-, 9-ayǝttǝ: — «Mǝn (sǝndin ƣǝzǝplinip) bir dǝⱪiⱪǝ sǝndin ayrilip kǝttim» — dǝydu.

54:9 Yar. 9:11

54:12 «Parⱪiraⱪ munarliringni lǝǝllǝrdin, ... barliⱪ sepilliringni jawaⱨiratlardin ⱪilip yasaymǝn» — kona dǝwrlǝrdǝ bǝzi xǝⱨǝrlǝrdiki sepilda munarlarƣa aptapning ǝksi qüxidiƣan tax ǝynǝklǝr ornitilip, «ⱪuyaxlar» dǝp atilatti. Muxu yǝrdǝ biz «parⱪiraⱪ munarlar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ.

54:13 Yⱨ. 6:45

54:16 «Mana, kɵmür otini yǝlpütüp, ɵzigǝ muwapiⱪ bir ⱪoralni yasiƣuqi tɵmürqini Mǝn yaratⱪanmǝn, ⱨǝm har ⱪilix üqün ⱨalak ⱪilƣuqinimu Mǝn yaratⱪanmǝn» — demǝk, Mǝn bolmisam muxu ⱪorallar ⱨǝm ixlǝtmǝkqi bolƣuqilar bolmaytti; ularning ⱨǝmmisi Mening ⱪolumda, Mǝn bilǝn dost bolsang ularning wǝⱨimiliri nemǝ ⱨesablinatti? 17-ayǝtnimu kɵrüng.

54:17 «Mana xular Pǝrwǝrdigarning ⱪullirining alidiƣan mirasidur!» — muxu ayǝtkiqǝ Yǝxaya «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni pǝⱪǝt birlik xǝklidǝ tilƣa aldi. Biraⱪ «yengi Yerusalem»da «Pǝrwǝrdigarning ⱪulliri» bar — yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning uruⱪ-ǝwladi, u gunaⱨlirini kɵtürüp ⱪutⱪuzƣan «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yǝtküzgǝn»liri bar. Ular ⱨazir bǝlkim «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ƣa ohxax pǝzilǝtlik, güzǝl muⱨǝbbǝtlik harakterida bolup, xundaⱪla uningƣa ohxax Hudaƣa toluⱪ ibadǝtlik hizmǝt ⱪilidu.