Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 53

Dawami

1 Bizning hǝwirimizgǝ kimmu ixǝngǝn?

Ⱨǝm «Pǝrwǝrdigarning Biliki» bolƣuqi kimgimu ayan ⱪilinƣan?□ ■

2 U bolsa Pǝrwǝrdigarning aldida huddi yumran maysidǝk,

Yaki huddi ⱪaƣjiraⱪ tupraⱪta tartⱪan bir yiltizdǝk ɵsidu;

Uningda jǝzbidarliⱪ yaki ⱨǝywǝ yoⱪ bolidu,

Biz uni kɵrginimizdǝ, uning bizni jǝlb ⱪilƣudǝk tǝⱪi-turⱪimu yoⱪ bolidu.□ ■

3 U kixilǝr tǝripidin kǝmsitilidu, ular uningdin yiraⱪlixidu;

U kɵp dǝrd-ǝlǝmlik adǝm bolup,

Uningƣa azab-oⱪubǝt yar bolidu;

Xuning bilǝn uningdin yüzlǝr ⱪaqurulidu;

U kǝmsitilidu, biz uni ⱨeq nǝrsigǝ ǝrzimǝs dǝp ⱨesabliduⱪ.□ ■

4 Biraⱪ ǝmǝliyǝttǝ bolsa,

U bizning ⱪayƣu-ⱨǝsritimizni kɵtürdi,

Azab-oⱪubǝtlirimizni ɵz üstigǝ aldi.

Biz bolsaⱪ, bu ixlarni u wabaƣa uqriƣanliⱪidin,

Huda tǝripidin jazalinip urulƣanliⱪidin,

Xundaⱪla ⱪiyin-ⱪistaⱪⱪa elinƣanliⱪidin dǝp ⱪariduⱪ!□ ■

5 Lekin u bizning asiyliⱪlirimiz tüpǝylidin yarilandi,

Bizning gunaⱨlirimiz üqün zǝhimlǝndi;

Uning jazalinix bǝdiligǝ, biz aram-hatirjǝmlik taptuⱪ,

Ⱨǝm ⱪamqidin bolƣan yariliri arⱪiliⱪ biz xipamu taptuⱪ. □ ■

6 Ⱨǝmmimiz huddi ⱪoylardǝk yoldin ezip,

Ⱨǝrbirimiz ɵzimiz haliƣan yolƣa mangƣaniduⱪ;

Biraⱪ Pǝrwǝrdigar ⱨǝmmimizning ⱪǝbiⱨlikini uning üstigǝ yiƣip yüklidi.■

7 U ⱪiynilip, azab qǝkkǝn bolsimu eƣiz aqmidi;

U huddi boƣuzlaxⱪa yetilǝp mengilƣan paⱪlandǝk boƣuzlaxⱪa elip mengildi,

Xundaⱪla yung ⱪirⱪiƣuqilar aldida ⱪoy ün-tinsiz yatⱪandǝk, u zadila eƣiz aqmidi. □ ■

8 U ⱪamap ⱪoyulup, ⱨǝⱪ soraⱪtin mǝⱨrum bolup elip ketildi,

Əmdi uning ǝwladini kimmu bayan ⱪilalisun?!

Qünki u tiriklǝrning zeminidin elip ketildi,

Mening hǝlⱪimning asiyliⱪi üqün u waba bilǝn uruldi.□ ■

9 Kixilǝr uni rǝzillǝr bilǝn ortaⱪ bir gɵrgǝ bekitkǝn bolsimu,

Lekin u ɵlümidǝ bir bay bilǝn billǝ boldi,

Qünki u ⱨeqⱪaqan zorawanliⱪ ⱪilip baⱪmiƣan,

Uning aƣzidin birǝr eƣizmu ⱨiylǝ-mikirlik sɵz tepilmas.□ ■

10 Biraⱪ uni ezixni layiⱪ kɵrgǝn Pǝrwǝrdigardur;

U uni azabⱪa qɵmüldürgüzdi.

Gǝrqǝ u ɵz jenini gunaⱨni yuyidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilƣan bolsimu,

Lekin u ɵzining uruⱪ-ǝwladlirini qoⱪum kɵrüp turidu,

Xundaⱪla uning kɵridiƣan künliri uzartilidu;

Wǝ Pǝrwǝrdigarning kɵngli sɵyünidiƣan ixlar uning ilkidǝ bolup, rawaj tepip ǝmǝlgǝ axurulidu.□ ■

11 U ɵzi tartⱪan japaning mewisini kɵrüp mǝmnun bolidu;

Ⱨǝⱪⱪaniy bolƣuqi Mening ⱪulum ɵzining bilimliri bilǝn nurƣun kixilǝrgǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni yǝtküzidu.

Qünki u ularning ⱪǝbiⱨliklirini ɵzigǝ yükliwalidu.□ ■

12 Bu ixliri üqün Mǝn xu «nurƣun kixilǝr»ni uningƣa ⱨǝdiyǝ ⱪilip nesiwisi ⱪilimǝn,

Xuning bilǝn u ɵzi küqlüklǝrni ƣǝnimǝt süpitidǝ ülǝxtürüp beridiƣan bolidu;

Qünki u ta ɵlüxkǝ ⱪǝdǝr «xarab ⱨǝdiyǝ»ni tɵkkǝndǝk, ɵz jenini tutup bǝrdi,

Xundaⱪla ɵzining asiyliⱪ ⱪilƣuqilarning ⱪatarida sanilixiƣa yol ⱪoydi.

Xuning bilǝn u nurƣun kixilǝrning gunaⱨini ɵz üstigǝ aldi,

Ɵzini asiyliⱪ ⱪilƣuqilarning orniƣa ⱪoyup ular üqün dua ⱪildi».□ ■

□53:1 «Bizning hǝwirimizgǝ kimmu ixǝngǝn? Ⱨǝm «Pǝrwǝrdigarning Biliki» bolƣuqi kimgimu ayan ⱪilinƣan?» — muxu ayǝttin kɵrǝlǝymizki: — (1) «Pǝrwǝrdigarning Biliki» bir xǝhs bolidu (2-, 3-ayǝtnimu kɵrüng). Tɵwǝndiki 2-12-ayǝtlǝrgimu ⱪariƣanda, «Pǝrwǝrdigarning Biliki» bilǝn «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» bir gǝp. (2) Pǝrwǝrdigarning «ayan ⱪilixi» yaki wǝⱨiysi bolmisa, ⱨeqkim uni toniyalmaydu.

■53:1 Mis. 6:6; 15:6; Zǝb. 98:1; Yǝx. 51:5, 9, 10; Yⱨ. 12:38; Rim. 10:16

□53:2 «U ... huddi ⱪaƣjiraⱪ tupraⱪta tartⱪan bir yiltizdǝk ɵsidu; uningda jǝzbidarliⱪ yaki ⱨǝywǝ yoⱪ bolidu, biz uni kɵrginimizdǝ, uning bizni jǝlb ⱪilƣudǝk tǝⱪi-turⱪimu yoⱪ bolidu» — «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning tuƣuluxi ⱨǝm uning ɵsüp yetilixi gǝrqǝ mɵjizǝ bolsimu, ⱨeqkim uning «Pǝrwǝrdigarning Biliki» ikǝnlikini bilmǝy, uningƣa pisǝnt ⱪilmaydu. Əmǝliyǝttǝ maysa wǝ yiltizlar ⱪandaⱪmu ⱪaƣjiraⱪ yǝrdin ünüp qiⱪsun?!

■53:2 Ayup 8:11

□53:3 «U kixilǝr tǝripidin kǝmsitilidu, ular uningdin yiraⱪlixidu,...» — kixilǝr: — «Kelip qiⱪixi, turmuxi wǝ turⱪi jǝⱨǝttin muxundaⱪ addiy adǝm ⱪandaⱪmu «Pǝrwǝrdigarning Biliki» bolidu?» dǝp oylixi mumkin.

■53:3 Zǝb. 22:6-8; Yǝx. 49:7; 52:14; Mar. 9:12

□53:4 «Biraⱪ ǝmǝliyǝttǝ bolsa, u bizning ⱪayƣu-ⱨǝsritimizni kɵtürdi, azab-oⱪubǝtlirimizni ɵz üstigǝ aldi. Biz bolsaⱪ, bu ixlarni u ...Huda tǝripidin jazalinip urulƣanliⱪidin, xundaⱪla ⱪiyin-ⱪistaⱪⱪa elinƣanliⱪidin dǝp ⱪariduⱪ!» — bu bexarǝttǝ peillar kɵpinqǝ «ɵtkǝn zaman xǝklidǝ» yezilƣanliⱪi oⱪurmǝnlǝr üqün bir az ƣǝlitǝ tüyuluxi mumkin. Bu bexarǝtlǝr bolsa, kǝlgüsi, yǝni tehi yüz bǝrmigǝn ixlarni aldin eytⱪan bolsa, nemixⱪa «ɵtkǝn zaman xǝklidǝ» ipadilinidu? Ixinimizki, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Hudayimiz aldida, kǝlgüsidiki, yǝni tehi yüz bǝrmigǝn ixlar huddi burunⱪi yaki bügünki ixlarƣa ohxaxla roxǝn ⱨǝm eniⱪ turidu, ǝlwǝttǝ. Bu bexarǝtlǝrdǝ, Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr Muⱪǝddǝs Roⱨning ⱪabiliyiti bilǝn kǝlgüsidiki mǝlum bir zamanda bolup ɵtkinidǝkla, bexarǝt berilgǝn ixlarni, alliburun yüz berip bolƣan ixlarni kɵrgǝndǝk eniⱪ kɵridu. Peilning «ɵtkǝn zaman xǝkli»ni ixlitixning ǝⱨmiyiti xuni ispatlayduki, Hudaning nǝziridiki «Ɵzining ⱪuli»ning ɵlümi, ǝlmisaⱪtin buyanⱪi ǝng ǝⱨmiyǝtlik, ǝng muⱨim wǝ ǝng uluƣ ix, xundaⱪla mǝnggülük bir pakit.

■53:4 Mat. 8:17

□53:5 «Uning jazalinix bǝdiligǝ, biz aram-hatirjǝmlik taptuⱪ» — ibraniy tilda «bizgǝ aram-hatirjǝmlik yǝtküzgüqi jaza uning bexiƣa qüxti».

■53:5 Rim. 4:25; 1Kor. 15:3; 1Pet. 2:24

■53:6 1Pet. 2:25

□53:7 «U ⱪiynilip, azab qǝkkǝn bolsimu eƣiz aqmidi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U ⱪiynaldi, biraⱪ ɵzini tɵwǝn tutup aƣzini aqmidi». «U huddi boƣuzlaxⱪa yetilǝp mengilƣan paⱪlandǝk boƣuzlaxⱪa elip mengildi, xundaⱪla yung ⱪirⱪiƣuqilar aldida ⱪoy ün-tinsiz yatⱪandǝk, u zadila eƣiz aqmidi» — muxu paⱪlanlar wǝ ⱪoylar nemǝ ixning ɵz aldida turidiƣanliⱪini bilmǝydu, ǝlwǝttǝ; biraⱪ ⱪul bilidu ⱨǝm pütün wujudi ⱨǝm ihtiyari bilǝn ɵzini Pǝrwǝrdigarning haliƣini xu dǝp uni ⱪobul ⱪilip, ɵzini pida ⱪilidu.

■53:7 Mat. 26:63; 27:12,14; Mar. 14:61; 15:5; Ros. 8:32

□53:8 «U ⱪamap ⱪoyulup, ⱨǝⱪ soraⱪtin mǝⱨrum bolup elip ketildi» — baxⱪa bir-ikki hil tǝrjimisi bar: — «U ⱪamap ⱪoyulup, soraⱪⱪa tartilix bilǝn elip ketildi» yaki «U rǝⱨimsizlik bilǝn, ⱨeq soraⱪⱪa tartilmayla elip ketildi», yaki «U har ⱪilinƣanda, u (adil) sot ⱪilinix ⱨoⱪuⱪidin mǝⱨrum boldi». «Əmdi uning ǝwladini kimmu bayan ⱪilalisun?!» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ɵzining dǝwridikilǝr bolsa, (ular arisida) kim (bu ixlarƣa) ǝtiwarlidi».

■53:8 Zǝb. 22:30; Yǝx. 53:10

□53:9 «u ɵlümidǝ ...» — ibraniy tilida muxu yǝrdiki «ɵlümi» degǝn sɵz, «kɵplük xǝklidǝ», «ɵlümliri» dǝp elinƣan; bu sɵz «ⱪul»ning ɵlümining dǝⱨxǝtlik bolƣanliⱪini, xundaⱪla uning ɵlümining ǝⱨmiyitining kɵp tǝrǝplimilik bolƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk. «U ɵlümidǝ bir bay bilǝn billǝ boldi» — muxu bexarǝtning ǝmǝlgǝ axuruluxi, Injil «Mat.» 27:57-ayǝttin yaki «Yuⱨ.» 19:38-ayǝttin eniⱪ tepilidu.

■53:9 1Pet. 2:22; Mat. 27:57-60

□53:10 «Gǝrqǝ u ɵz jenini gunaⱨni yuyidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilƣan bolsimu,...» — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: — «Gǝrqǝ u (Huda) uning jenini gunaⱨni yuyidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilƣan bolsimu,...» Muxu ayǝttiki «gunaⱨni yuyidiƣan ⱪurbanliⱪ» (ibraniy tilida «axam» deyilidu), Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn Tǝwrat 3-ⱪisim, yǝni «ⱪurbanliⱪnamǝ» süpitidǝ bolƣan «Lawiylar» degǝn kitabta, muxu hil ⱪurbanliⱪ «adǝm bilǝn Huda»ni ⱨǝmdǝ «adǝm bilǝn adǝm»ni inaⱪlaxturidiƣan, yǝni «itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi» dǝp atalƣan («Lawiylar», 5-babni kɵrüng). «uning kɵridiƣan künliri uzartilidu» — Pǝrwǝrdigarning ⱪuli 8-ayǝtkǝ asasǝn pǝrzǝntsiz «ǝwladi yoⱪ» ⱨalda ɵldi. Biraⱪ muxu bayanlarƣa asasǝn u ⱨazir ⱨayat ⱨǝmdǝ uning bir ailisi bolidu. Ular kim? Awwalⱪi babtiki 15-ayǝttǝ «ⱪan qeqilƣan» nurƣun «yat ǝllǝr», yǝni tɵwǝndiki 11- ⱨǝm 12-ayǝttiki ɵzigǝ ixǝngǝn, «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yǝtküzülgǝn» «nurƣun kixilǝr» bolmay kim bolsun? U ɵlgǝn bolsa, muxu ix ɵlümdin tirilgǝndin keyin boluxi kerǝk; demǝk, Pǝrwǝrdigarning ⱪuli ɵlümdin tirilidu. «Pǝrwǝrdigarning kɵngli sɵyünidiƣan ixlar uning ilkidǝ bolup, ... ǝmǝlgǝ axurulidu» — muxu bayanƣa asasǝn, ⱪul ɵlümdin tirilgǝndin keyin Huda uning ⱪoliƣa alǝmdiki barliⱪ ixlarni tapxuridu.

■53:10 Zǝb. 22:30; Yǝx. 53:8; Yǝx. 8:18: Zǝb. 89:26-29; Mat. 1:1; Yⱨ. 12:24; Rim. 5:18, 19; 1Pet. 2:9

□53:11 «Ⱨǝⱪⱪaniy bolƣuqi Mening ⱪulum ɵzining bilimliri bilǝn nurƣun kixilǝrgǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni yǝtküzidu» — muxu yǝrdiki «nurƣun kixilǝr» uningƣa ixinidiƣan mɵmin bǝndilǝr, yǝni uning (10-ayǝttiki) «uruⱪ-ǝwladi» bolidu. «Nurƣun kixilǝr» deyilgini «ⱨǝmmǝ adǝm» degǝnlik ǝmǝs, ǝlwǝttǝ.

■53:11 Ibr.12:2; Rim.5:18, 19

□53:12 «Bu ixliri üqün Mǝn xu «nurƣun kixilǝr»ni uningƣa ⱨǝdiyǝ ⱪilip nesiwisi ⱪilimǝn» — «nurƣun kixilǝr» ɵzining ailisi (10-ayǝttki) «uruⱪ-ǝwladi», Huda uningƣa bǝrgǝn «roⱨiy pǝrzǝntliri», «ɵzining adǝmliri»dur. «Xuning bilǝn u ɵzi küqlüklǝrni ƣǝnimǝt süpitidǝ ülǝxtürüp beridiƣan bolidu» — muxu «küqlüklǝr» bǝlkim 52-bab, 15-ayǝttiki «xaⱨ-padixaⱨlar» ⱪatarliⱪlarni kɵrsitixi mumkin. Demǝk, Pǝrwǝrdigarning ⱪuli «Padixaⱨlarning Padixaⱨi», Xaⱨinxaⱨ bolidu. «U ta ɵlüxkǝ ⱪǝdǝr «xarab ⱨǝdiyǝ»ni tɵkkǝndǝk, ɵz jenini tutup bǝrdi» — Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Israilƣa berilgǝn «ⱪurbanliⱪ tüzümi»dǝ, pütünlǝy Hudaƣa atap kɵydürülidiƣan «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» üstigǝ «xarab ⱨǝdiyǝ» tɵkülidu; bu «ⱪurbanliⱪning toluⱪlimisi» dǝp ⱪarilidu. «asiyliⱪ ⱪilƣuqilarning ⱪatarida sanaldi» — bǝlkim ikki mǝnisi tǝng boluxi mumkin; (1) ɵzini asiylarƣa wǝkil ⱪilip ular üqün jaza tartti; (2) ɵzi «jinayǝtqi» dǝp ⱪaraldi (ibraniy tilida «asiyliⱪ ⱪilƣuqilar» ⱨǝm «jinayǝtqilǝr» bir sɵz).

■53:12 Mar. 15:28; Luⱪa 22:37; 23:34; Ros. 28:18; Kol. 2:15; Mat. 20:28