«barliⱪ ⱨɵkümdarlar... ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlar...» — ⱨǝm asmandiki ⱨǝm zemindiki barliⱪ ⱨoⱪuⱪⱪa igǝ bolƣanlar. ■Yⱨ. 1:16. 11 silǝr Uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr; □«silǝr uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr» — bu ayǝttiki sünnǝt adǝmning tenidǝ ǝmǝs, bǝlki roⱨ-ⱪǝlbididur, ǝlwǝttǝ. Demisǝkmu, «ǝtlik tǝn» degǝn ibaridǝ «ǝt» degǝn sɵz Injildiki alaⱨidǝ mǝnidǝ ixlitilidu, yǝni insaniy gunaⱨⱪa ǝsir bolƣan tǝbiǝtni kɵrsitidu.
«Rimliⱪlarƣa»diki «ǝt» toƣruluⱪ «kirix sɵz»imizni kɵrüng.
«Mǝsiⱨning sünniti» «Mǝsiⱨning Ɵzi ⱪilidiƣan sünnǝt», yaki «Mǝsiⱨning ɵlümi»ni kɵrsitidu. Bu toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng. ■Ⱪan. 10:16; Yǝr. 4:4; Rim. 2:29; Fil. 3:3. 12 Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn Uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr.□«Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr» — bu ayǝttiki «qɵmüldürülüx» aldi bilǝn suƣa qɵmüldürülüxni kɵrsǝtkini bilǝn, u yǝnǝ bǝribir «roⱨⱪa qɵmüldürülüx»nimu kɵrsitidu. Yǝnǝ yuⱪiriⱪi «sunnǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng. ■Rim. 6:4; Gal. 3:27; Əf. 1:19; 3:7.
□2:1 «xuningdǝk didarimni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...» — grek tilida: «xuningdǝk ǝtning jǝⱨǝtidǝ yüzumni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...». Xübⱨisizki, rosul jamaǝttǝ roⱨ jǝⱨǝtidin bir-birimizni tonuximiz mumkin, demǝkqi.
□2:2 «küriximning nixani, ⱨǝmmǝylǝnning meⱨir-muⱨǝbbǝttǝ bir-birigǝ baƣlinip, ⱪǝlblirining riƣbǝtlǝndürülüxi, Hudaning sirini, yǝni Mǝsiⱨni qüxinixtǝ wǝ toluⱪ bilixtǝ bolƣan ixǝnq-hatirjǝmlikkǝ erixixi üqündur» — demisǝkmu, bu «kürixim» roⱨiy jǝⱨǝttin, dua-tilawǝtlǝr bilǝn ⱨǝr türlük jin-xǝytanlar bilǝn ⱪarixilixtiki kürǝx, ǝlwǝttǝ.
■2:2 Yǝx. 53:11; Yǝr. 9:22; Yⱨ. 17:3; Fil. 3:8.
□2:8 «ⱨeqkimning Mǝsiⱨ boyiqǝ bolmiƣan, pǝylasopluⱪ yaki bimǝnǝ aldamqiliⱪ bilǝn, insanlardin kǝlgǝn tǝlimlǝr, yǝni bu dunyadiki «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» boyiqǝ silǝrni ɵz oljisi ⱪilip azdurmasliⱪi üqün ⱨezi bolunglar» — «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
□2:10 «wǝ silǝr Uningda, yǝni barliⱪ ⱨɵkümdarlarning ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlarning bexi Bolƣuqida mukǝmmǝldursilǝr» — «silǝr Uningda ... mukǝmmǝldursilǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «barliⱪ ⱨɵkümdarlar... ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlar...» — ⱨǝm asmandiki ⱨǝm zemindiki barliⱪ ⱨoⱪuⱪⱪa igǝ bolƣanlar.
■2:10 Yⱨ. 1:16.
□2:11 «silǝr uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr» — bu ayǝttiki sünnǝt adǝmning tenidǝ ǝmǝs, bǝlki roⱨ-ⱪǝlbididur, ǝlwǝttǝ. Demisǝkmu, «ǝtlik tǝn» degǝn ibaridǝ «ǝt» degǝn sɵz Injildiki alaⱨidǝ mǝnidǝ ixlitilidu, yǝni insaniy gunaⱨⱪa ǝsir bolƣan tǝbiǝtni kɵrsitidu. «Rimliⱪlarƣa»diki «ǝt» toƣruluⱪ «kirix sɵz»imizni kɵrüng. «Mǝsiⱨning sünniti» «Mǝsiⱨning Ɵzi ⱪilidiƣan sünnǝt», yaki «Mǝsiⱨning ɵlümi»ni kɵrsitidu. Bu toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.
■2:11 Ⱪan. 10:16; Yǝr. 4:4; Rim. 2:29; Fil. 3:3.
□2:12 «Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr» — bu ayǝttiki «qɵmüldürülüx» aldi bilǝn suƣa qɵmüldürülüxni kɵrsǝtkini bilǝn, u yǝnǝ bǝribir «roⱨⱪa qɵmüldürülüx»nimu kɵrsitidu. Yǝnǝ yuⱪiriⱪi «sunnǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.
■2:12 Rim. 6:4; Gal. 3:27; Əf. 1:19; 3:7.
□2:13 «Əmdi gǝrqǝ itaǝtsizlikinglar wǝ ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar tüpǝylidin ɵlgǝn bolsanglarmu,...» — «ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar» ularning ǝslidǝ (ⱨǝmmimiz Mǝsiⱨsiz bolƣan waⱪtimizdikidǝk) ɵz «gunaⱨliⱪ ǝt»imizgǝ ǝsir-ⱪul bolƣanliⱪimizni kɵrsitidu.
□2:14 «bǝlgilimilǝrdǝ ɵz iqigǝ elinƣan üstimizdin ǝrz ⱪilidiƣan, bizni ǝyiblǝydiƣan pütüklǝrni ɵqürüp taxlidi; u ularni bizdin neri ⱪildi, krestkǝ mihlatⱪuzdi» — bu intayin muⱨim ayǝt toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng. Grek tilida «Uning krestigǝ mihlatⱪuzdi».
□2:15 «U ⱨɵkümdarlardin wǝ ⱨoⱪuⱪdarlardin olja elip, kresttǝ ularni rǝswa ⱪilip ularning üstidin tǝntǝnǝ bilǝn ƣǝlibǝ ⱪildi» — bu ayǝttiki «ⱨɵkümdarlar wǝ ⱨoⱪuⱪdarlar» bolsa jin-xǝytanlar; Mǝsiⱨ ulardin alƣan olja bolsa Ɵzigǝ etiⱪad baƣliƣan, ǝslidǝ jin-xǝytanlarning ilkidǝ turƣan bizlǝrni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ! Baxⱪa birhil tǝrjimisi «...ⱨɵkümdarlarni... ⱪoralsiz ⱪilip...».
■2:15 Yar. 3:15; Mat. 12:29; Luⱪa 11:22; Yⱨ. 12:31; 16:11.
■2:16 Law. 11:2; 23:2; Rim. 14:2; Gal. 4:10.
□2:17 «bu ixlar bolsa bir kɵlǝnggǝ, halas; uning jismi bolsa Mǝsiⱨningkidur!» — «jismi» — demǝk, «kɵlǝnggüni yǝrgǝ taxliƣan jisim». Bu muⱨim ayǝt toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
□2:18 «Ⱨeqkimning silǝrni «kiqik peilliⱪ» wǝ pǝrixtilǝrgǝ ibadǝt ⱪilixⱪa dǝwǝt ⱪilip in’aminglardin mǝⱨrum ⱪilixiƣa yol ⱪoymanglar...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨeqkimning.... üstünglǝrdin ⱨɵküm qiⱪirixiƣa yol ⱪoymanglar...». «Dǝwǝt ⱪilip» degǝn ibarǝ «bu ixlardin sɵyünüp» degǝn mǝnisinimu ɵz iqigǝ alidu. «muxundaⱪ kixilǝr gunaⱨliⱪ ǝtliridiki oy-pikirliri bilǝn...» — demǝk, oy-pikirliri Muⱪǝddǝs Roⱨtin ǝmǝs, bǝlki ɵz gunaⱨliⱪ ǝtliri tǝripidin baxⱪurulidiƣandur. «kɵrgǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» — bǝzi kona tekisttiki kɵqürmilǝrdǝ «kɵrmigǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» deyilidu. Bizningqǝ «kɵrgǝn» dǝp oⱪux toƣridur; bu kixilǝr kɵrgǝn «kɵrünüxlǝr» ɵzining ham hiyalliridin qiⱪⱪan, ǝlwǝttǝ.
■2:18 Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Əf. 5:6; 2Tes. 2:3; 1Yuⱨa. 4:1.
□2:19 «Ular «bax»ni qing tutⱪini yoⱪtur. Lekin baxtin ügǝ wǝ singirlar arⱪiliⱪ pütkül tǝn ⱪuwwǝtlinidu wǝ bir-birigǝ baƣlinip, Hudadin kǝlgǝn awux bilǝn axmaⱪta» — «bax» bolsa Mǝsiⱨdur. Mǝsiⱨning Ɵz teni bolƣan jamaǝtning bexidur. «Tǝn» — jamaǝt.
□2:20-21 «Əgǝr Mǝsiⱨ bilǝn bu dunyadiki ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝrgǝ nisbǝtǝn ɵlgǝn bolsanglar...» — bu muⱨim ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.
□2:22 «bundaⱪ bǝlgilimilǝr ilkidiki nǝrsilǝrning ⱨǝmmisi istemal ⱪilinix bilǝn yoⱪilidu» — demǝk «Tutma! Tetima! Tǝgmǝ!» degǝndǝk bǝlgilimilǝrning ⱨǝmmisi Huda aldida ǝng muⱨim ix bolƣan insanning iqki dunyasi bilǝn ǝmǝs, bǝlki yemǝk-iqmǝk ⱪatarliⱪlar bilǝn munasiwǝtliktur.
■2:22 Yǝx. 29:13; Mat. 15:9; Tit. 1:14.