8
Bax kaⱨinimiz Əysa Mǝsiⱨ — ǝwzǝl kaⱨin, ǝwzǝl ǝⱨdǝ
Eytⱪanlirimizning bax nuⱪtisi xuki: Ərxtiki uluƣ Bolƣuqining tǝhtining ong tǝripidǝ olturƣan xundaⱪ bir Bax Kaⱨinimiz bar.Əf. 1:20; Kol. 3:1; Ibr. 3:1; 4:14; 6:20; 9:11; 12:2. U muⱪǝddǝs jaylarda, xundaⱪla insan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigar tikkǝn ⱨǝⱪiⱪiy ibadǝt qedirining ⱨǝmmisidǝ kaⱨinliⱪ hizmitini ⱪilƣuqidur.«U (Mǝsiⱨ) muⱪǝddǝs jaylarda, xundaⱪla insan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigar tikkǝn ⱨǝⱪiⱪiy ibadǝt qedirining ⱨǝmmisidǝ kaⱨinliⱪ hizmitini ⱪilƣuqidur» — «muⱪǝddǝs jaylar» bolsa «muⱪǝddǝs jay» wǝ «ǝng muⱪǝddǝs jay» demǝkqi.
Ⱨǝrbir bax kaⱨin ⱨǝdiyǝ ⱨǝm ⱪurbanliⱪlar sunux üqün tǝyinlinidu. Xuning üqün, bizning bu bax kaⱨinimizningmu birǝr sunidiƣini bolux kerǝk idi.«bizning bu bax kaⱨinimizningmu» — grek tilida «Uningmu...».  Əf. 5:2. Dǝrwǝⱪǝ ǝgǝr U yǝr yüzidǝ bolsidi, ⱨǝrgiz kaⱨin bolmaytti; qünki bu yǝrdǝ Tǝwrat ⱪanun-tüzümi boyiqǝ ⱨǝdiyǝ sunidiƣan kaⱨinlar alliburunla bardur (bu kaⱨinlar hizmǝt ⱪilidiƣan ibadǝt qediri pǝⱪǝtla ǝrxtiki ixlarning kɵqürülmisi wǝ kɵlǝnggisidur. Musa dǝl bu ibadǝt qedirini ⱪuruxⱪa baxliƣanda, Hudaning wǝⱨiysi uningƣa kelip: «Eⱨtiyat ⱪilƣinki, bularning ⱨǝmmisini sanga taƣda kɵrsitilgǝn ɵrnǝk boyiqǝ yasiƣin» dǝp agaⱨlandurƣan).Mis. 25:40; Ros. 7:44; Kol. 2:17; Ibr. 10:1. Lekin ⱨazir U (kona ǝⱨdigǝ ait wǝdilǝrdin ǝwzǝl wǝdilǝr üstigǝ bekitilgǝq) tehimu yahxi bir ǝⱨdining wasitiqisi bolƣaqⱪa, Uningƣa berilgǝn kaⱨinliⱪ hizmiti baxⱪa kaⱨinlarningkidin xunqǝ ǝwzǝl turidu.«lekin ⱨazir U ... tehimu yahxi bir ǝⱨdining wasitiqisi bolƣaqⱪa, Uningƣa berilgǝn kaⱨinliⱪ hizmiti baxⱪa kaⱨinlarningkidin xunqǝ ǝwzǝl turidu» — bu ayǝttǝ kɵrsitilgǝn ǝⱨdǝ «yengi ǝⱨdǝ», 8-12-ayǝtlǝrni kɵrüng.  2Kor. 3:6.
Əgǝr xu dǝslǝpki ǝⱨdǝ kǝm-kütisiz bolsa idi, keyinkisi üqün orun izdǝxning ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti.«Əgǝr xu dǝslǝpki ǝⱨdǝ kǝm-kütisiz bolsa idi, keyinkisi üqün orun izdǝxning ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» — nemixⱪa rosul muxu yǝrdǝ: «keyinkisi üqün orun izdǝxkǝ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» dǝydu, pǝⱪǝtla «keyinkisining ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» demǝydu? Bǝlkim u «yengi ǝⱨdǝ» bexarǝt ⱪilƣan pǝyƣǝmbǝrlǝr (Yǝrǝmiya, Əzakiyal, Yǝxaya ⱪatarliⱪlar)ni kɵzdǝ tutidu; ular ɵzi «yengi ⱪǝlb, yengi roⱨ»ⱪa igǝ boluxⱪa tǝxna bolup izdigǝn, «yengi ǝⱨdǝ» dǝl muxularƣa ayan ⱪilinƣan. Lekin, Huda kona ǝⱨdini yetǝrsiz dǝp ⱪarap, Israillarƣa mundaⱪ degǝn: —
«Mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn Israil jǝmǝti wǝ Yǝⱨuda jǝmǝti üqün yengi bir ǝⱨdini ǝmǝlgǝ axurimǝn.«Lekin, Huda kona ǝⱨdini yetǝrsiz dǝp ⱪarap, Israillarƣa mundaⱪ degǝn: — «Mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn Israil jǝmǝti wǝ Yǝⱨuda jǝmǝti üqün yengi bir ǝⱨdini ǝmǝlgǝ axurimǝn» — Huda Ɵzi bekitkǝn kona ǝⱨdini «yetǝrsiz kɵrgǝn»liki ⱨǝyran ⱪalarliⱪ kɵrünidu, ǝlwǝttǝ. Yetǝrsizliki bolsa dǝl 7:19dǝ kɵrsitilgǝndǝk «Tǝwrat ⱪanuni ⱨeq ixni kamalǝtkǝ yǝtküzǝlmidi». «Yengi ǝⱨdǝ» pǝⱪǝtla Hudaning mukǝmmǝl ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini kɵrsǝtkǝn bolupla ⱪalmay, bǝlki bu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning insanlarning ⱪǝlbigǝ ⱪandaⱪ ornitilidiƣanliⱪini kɵrsitidu.  Yǝr. 31:31-34. Bu ǝⱨdǝ ularning ata-bowiliri bilǝn tüzgǝn ǝⱨdigǝ ohximaydu; xu ǝⱨdini Mǝn ata-bowilirini ⱪolidin tutup Misirdin ⱪutⱪuzup yetǝkliginimdǝ ular bilǝn tüzgǝnidim; qünki ular Mǝn bilǝn tüzüxkǝn ǝⱨdǝmdǝ turmidi, mǝn ulardin nǝzirimni yɵtkidim, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.
10 Qünki xu künlǝrdin keyin, Mening Israil jǝmǝti bilǝn tüzidiƣan ǝⱨdǝm mana xuki: —
«Mǝn Ɵz tǝwrat-ⱪanunlirimni ularning zeⱨin-ǝⱪligǝ salimǝn, ⱨǝmdǝ ularning ⱪǝlbigimu pütimǝn; Mǝn ularning Hudasi bolimǝn, ularmu Mening hǝlⱪim bolidu. «Qünki xu künlǝrdin keyin, Mening Israil jǝmǝti bilǝn tüzidiƣan ǝⱨdǝm mana xuki...» — Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrning bu bexaritidǝ, «xu künlǝrdin keyin» degǝn ibarǝ Huda hǝlⱪini ɵz yurtiƣa Babilondin ⱪayturƣandin keyinki künlǝrni kɵrsitidu. 11 Xundin baxlap ⱨeqkim ɵz yurtdixiƣa, yaki ɵz ⱪerindixiƣa: — «Pǝrwǝrdigarni tonuƣin» dǝp ɵgitixining ⱨajiti ⱪalmaydu; qünki ularning ⱨǝmmisi, ǝng kiqikidin qongiƣiqǝ Meni bilip bolƣan bolidu; Yⱨ. 6:45,65; 1Yuⱨa. 2:27. 12 qünki mǝn ularning ⱪǝbiⱨliklirigǝ rǝⱨim ⱪilimǝn ⱨǝmdǝ ularning gunaⱨliri wǝ itaǝtsizlikirini mǝnggügǝ esimdin qiⱪiriwetimǝn».Yǝr. 31:31-34.
13 Əmdi Hudaning bu ǝⱨdini «yengi» deyixi burunⱪisini «kona» degǝnlikidur; ǝmdi waⱪti ɵtkǝn, koniriƣan ix bolsa uzun ɵtmǝy yoⱪilidu.
 
 

8:1 Əf. 1:20; Kol. 3:1; Ibr. 3:1; 4:14; 6:20; 9:11; 12:2.

8:2 «U (Mǝsiⱨ) muⱪǝddǝs jaylarda, xundaⱪla insan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigar tikkǝn ⱨǝⱪiⱪiy ibadǝt qedirining ⱨǝmmisidǝ kaⱨinliⱪ hizmitini ⱪilƣuqidur» — «muⱪǝddǝs jaylar» bolsa «muⱪǝddǝs jay» wǝ «ǝng muⱪǝddǝs jay» demǝkqi.

8:3 «bizning bu bax kaⱨinimizningmu» — grek tilida «Uningmu...».

8:3 Əf. 5:2.

8:5 Mis. 25:40; Ros. 7:44; Kol. 2:17; Ibr. 10:1.

8:6 «lekin ⱨazir U ... tehimu yahxi bir ǝⱨdining wasitiqisi bolƣaqⱪa, Uningƣa berilgǝn kaⱨinliⱪ hizmiti baxⱪa kaⱨinlarningkidin xunqǝ ǝwzǝl turidu» — bu ayǝttǝ kɵrsitilgǝn ǝⱨdǝ «yengi ǝⱨdǝ», 8-12-ayǝtlǝrni kɵrüng.

8:6 2Kor. 3:6.

8:7 «Əgǝr xu dǝslǝpki ǝⱨdǝ kǝm-kütisiz bolsa idi, keyinkisi üqün orun izdǝxning ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» — nemixⱪa rosul muxu yǝrdǝ: «keyinkisi üqün orun izdǝxkǝ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» dǝydu, pǝⱪǝtla «keyinkisining ⱨeqⱪandaⱪ ⱨajiti bolmiƣan bolatti» demǝydu? Bǝlkim u «yengi ǝⱨdǝ» bexarǝt ⱪilƣan pǝyƣǝmbǝrlǝr (Yǝrǝmiya, Əzakiyal, Yǝxaya ⱪatarliⱪlar)ni kɵzdǝ tutidu; ular ɵzi «yengi ⱪǝlb, yengi roⱨ»ⱪa igǝ boluxⱪa tǝxna bolup izdigǝn, «yengi ǝⱨdǝ» dǝl muxularƣa ayan ⱪilinƣan.

8:8 «Lekin, Huda kona ǝⱨdini yetǝrsiz dǝp ⱪarap, Israillarƣa mundaⱪ degǝn: — «Mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn Israil jǝmǝti wǝ Yǝⱨuda jǝmǝti üqün yengi bir ǝⱨdini ǝmǝlgǝ axurimǝn» — Huda Ɵzi bekitkǝn kona ǝⱨdini «yetǝrsiz kɵrgǝn»liki ⱨǝyran ⱪalarliⱪ kɵrünidu, ǝlwǝttǝ. Yetǝrsizliki bolsa dǝl 7:19dǝ kɵrsitilgǝndǝk «Tǝwrat ⱪanuni ⱨeq ixni kamalǝtkǝ yǝtküzǝlmidi». «Yengi ǝⱨdǝ» pǝⱪǝtla Hudaning mukǝmmǝl ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini kɵrsǝtkǝn bolupla ⱪalmay, bǝlki bu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning insanlarning ⱪǝlbigǝ ⱪandaⱪ ornitilidiƣanliⱪini kɵrsitidu.

8:8 Yǝr. 31:31-34.

8:10 «Qünki xu künlǝrdin keyin, Mening Israil jǝmǝti bilǝn tüzidiƣan ǝⱨdǝm mana xuki...» — Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrning bu bexaritidǝ, «xu künlǝrdin keyin» degǝn ibarǝ Huda hǝlⱪini ɵz yurtiƣa Babilondin ⱪayturƣandin keyinki künlǝrni kɵrsitidu.

8:11 Yⱨ. 6:45,65; 1Yuⱨa. 2:27.

8:12 Yǝr. 31:31-34.