Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Naⱨum 2

Ninǝwǝning ⱨalak boluxining tǝswirliri •••• Huda Ninǝwǝgǝ ⱪaytidin sɵz ⱪilidu

1 Bitqit ⱪilidiƣan birsi kɵz aldingƣila kǝldi;

Əmdi istiⱨkam üstidǝ kɵzǝt ⱪil,

Yolƣa ⱪara, belingni baƣla, küqliringni yiƣip tehimu küqǝyt!□

2 (Qünki Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürdi,

Uni Israilning xan-xǝripigǝ layiⱪ dǝrijidǝ ǝsligǝ kǝltürdi;

Qünki ⱪuruⱪdiƣuqilar ularni ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi,

Ularning üzüm tal xahlirini wǝyran ⱪilƣanidi).□ ■

3 Bitqit ⱪilƣuqining palwanlirining ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi,

Uning baturliri pǝrǝngdǝ kiygüzüldi;

Tǝyyarliⱪ künidǝ, jǝng ⱨarwiliri polatning julasida yaltirap ketidu,

Nǝyzilǝr oynitilidu;□

4 Jǝng ⱨarwiliri koqilarda güldürlixip qepixiwatidu;

Kǝng yollarda bir-birigǝ soⱪulidu;

Ularning ⱪiyapiti mǝx’ǝllǝrdǝk bolidu,

Ular qaⱪmaⱪlardǝk yügürüxidu.

5 Sǝrdar ǝmirlirigǝ ǝmr qüxüridu;

Ular yürüx ⱪilƣinida aldiriƣinidin bir-birigǝ putlixip mangidu;

Ninǝwǝning sepiliƣa ⱪarap aldiraydu,

Baxliriƣa bolsa «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» tǝyyarlinidu.□

6 «Dǝryalarning dǝrwaziliri» eqilidu,

Padixaⱨning ordisi erip ketidu.□

7 Huzzabning bolsa uyatliri eqilidu —

Düxmǝn tǝripidin yalap epketilidu,

Dedǝkliri huddi pahtǝklǝrning sadasidǝk aⱨ-uⱨ tartip,

Mǝydilirini urup ketidu.□

8 Ninǝwǝ apiridǝ bolƣandin beri kɵl süyidǝk tinq bolup kǝldi,

Biraⱪ ular ⱨazir ⱪeqip ketidu...

Əy tohta! Əy tohta!

— Biraⱪ ⱨeqkim kǝynigǝ ⱪarimaydu.□

9 Kümüxlǝrni buliwelinglar, altunlarni buliwelinglar;

Qünki uning xǝwkǝtlik hǝzinisidiki ⱪimmǝt ⱪaqa-ⱪuqilirining sani yoⱪtur.

10 U ⱪuruⱪdalƣan, wǝyran ⱪilinƣan, bǝrbat bolƣan!

Yüriki erip ketidu,

Tizliri bir-birigǝ jalaⱪlap tǝgmǝktǝ;

Bǝlliri tolƣaⱪ tutⱪandǝk tolƣinidu,

Barliⱪ yüzlǝr tatirip ketidu.■

11 Ⱪeni, xirlarning uwisi?

Yax xirlar ozuⱪlinidiƣan jay,

Xir, qixi xir, xir arslini ⱨeqkimdin ⱪorⱪmay yürgǝn jay ⱪeni?□

12 Xir ɵz arslanlirini ⱪanduruxⱪa owlarni titma-titma ⱪilƣanidi,

Qixi xirliri üqün owlarni boƣⱪanidi;

Ɵngkürlirini ow bilǝn, uwilirini olja bilǝn toxⱪuzƣanidi.

13 Mana, Mǝn sanga ⱪarximǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar;

Mǝn sening jǝng ⱨarwiliringni is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn;

Ⱪiliq yax xirliringni yǝwatidu,

Owangni yǝr yüzidin elip taxlaymǝn;

Əlqiliringning awazliri ⱪayta ⱨeq anglanmaydu.□

□2:1 «Bitqit ⱪilidiƣan birsi kɵz aldingƣila kǝldi» — demǝk, birsi sǝn Ninǝwǝning aldiƣa kelip sanga ⱨujum ⱪilidu. «Əmdi istiⱨkam üstidǝ kɵzǝt ⱪil, yolƣa ⱪara, belingni baƣla, küqliringni yiƣip tehimu küqǝyt!» — bu kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp — Ninǝwǝliklǝr jǝnggǝ xunqǝ kɵp tǝyyarliⱪ ⱪilƣan bolsimu, ⱨǝmmisi bikar bolidu.

□2:2 «Pǝrwǝrdigar Yaⱪupning xan-xǝripini ǝsligǝ kǝltürdi, uni Israilning xan-xǝripigǝ layiⱪ dǝrijidǝ ǝsligǝ kǝltürdi» — oⱪurmǝnlǝr bǝlkim esigǝ kǝltüriduki, Huda Yaⱪup pǝyƣǝmbǝrgǝ yengi isim ⱪoydi, yǝni «Israil» dǝp ⱪoydi. «Yaⱪup»ning mǝnisi «aldamqi» yaki «baxⱪining ornini basⱪuqi», «Israil»ning mǝnisi «Huda bilǝn billǝ bolƣan xaⱨzadǝ». Demǝk, Huda Yaⱪupning ǝgri-toⱪay yollirini ɵzgǝrtip, uningƣa parlaⱪ kelǝqǝk bǝrgǝn. Xuning bilǝn Muⱪǝddǝs Kitabta, «Yaⱪup» bǝzi waⱪitlarda Israilning «kona tǝbiiti»ni, yǝni Huda ɵq kɵrgǝn yaman illǝtlirini kɵrsitidu. «Qünki ⱪuruⱪdiƣuqilar ularni ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi, ularning üzüm tal xahlirini wǝyran ⱪilƣanidi» — Asuriyǝ Israil ⱨǝm Yǝⱨudani kɵp ⱪetim ⱨǝrhil usul (bulangqiliⱪ, jazanihorluⱪ, baj-seliⱪ ⱪatarliⱪlar) bilǝn «ⱪuruⱪdap ⱪoyƣanidi».

■2:2 Zǝb. 80:12-13; Yǝx. 10:12

□2:3 «Bitqit ⱪilƣuqining palwanlirining ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi» — «ⱪalⱪanliri ⱪizil boyaldi» mumkinqiliki barki, Asuriyǝ lǝxkǝrliri jǝnggǝ tǝyyaranƣinida ⱪalⱪanlirini ⱪizil rǝngdǝ boyap ⱪoyatti.

□2:5 «Sǝrdar ǝmirlirigǝ ǝmr qüxüridu» — «sǝrdar» ibraniy tilida «u» deyilidu. Bizningqǝ düxmǝnlǝrning sǝrdarini kɵrsitidu (1-ayǝtni kɵrüng). Bǝzi alimlar «u» Asuriyǝ padixaⱨni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Undaⱪ bolƣanda, ayǝt Asuriyǝliklǝrning jiddiy mudapiǝ tǝyyarliⱪi ⱪiliwatⱪinini kɵrsitidu. «Baxliriƣa bolsa «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» tǝyyarlinidu» — «muⱨasirǝ ⱪalⱪini» — ǝskǝrlǝr sepilƣa ⱨujum ⱪilip ɵrümǝkqi bolƣanda, baxlirini ⱪoƣdax üqün bax üstigǝ qong bir ⱪalⱪandǝk nǝrsini kɵtürüp yürǝtti. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱪalⱪanliⱪ potǝy».

□2:6 ««Dǝryalarning dǝrwaziliri» eqilidu, padixaⱨning ordisi erip ketidu» — «dǝryalarning dǝrwaziliri» degǝnlik nemǝ mǝnisi? Tigris dǝryasining tarmaⱪ-eriⱪliri Ninǝwǝ xǝⱨiridin ɵtǝtti. Dǝryalar sepildin ɵtkǝn jaylarda kemilǝrni ɵtküzüx-ɵtküzmǝslik üqün ⱨǝm baxⱪa jaylarda su eⱪimlirini tizginlǝx üqün dǝrwaza-taⱪaⱪlar bekitilgǝnidi. Dǝl Ninǝwǝ xǝⱨiri muⱨasirigǝ elinƣan qaƣda dǝrya texip, uning taxⱪi sepilining 3 kilometrliⱪ ⱪismini eⱪitip kǝtkǝn. Xuning bilǝn Babil ⱪoxuni bɵsüp kirip, andin iqki sepilƣa ⱨujum ⱪilixⱪa kirixti. «Padixaⱨning ordisi erip ketidu» — Bǝlkim padixaⱨ ⱨǝm ordidikilǝrning yüriki ⱪorⱪunqtin erip kǝtkǝnlikini kɵrsitidu. Padixaⱨ barliⱪ bayliⱪlirini yoƣan bir gülhan ⱪilip, ɵzi wǝ kenizǝklirini gulhanning üstidǝ kɵydürüwaldi. Bǝzi alimlar bu sɵzni jismaniy tǝrǝptin: «orda (dǝrya eⱪimi bilǝn) eⱪip ketidu» dǝp qüxinidu.

□2:7 «Huzzabning bolsa uyatliri eqilidu» — «Huzzab» bolsa bǝlkim Ninǝwǝ hanixining ismi (bu isim ularning bir ayal butining ismi, yǝni «ixtar» degǝn isim bilǝn munasiwǝtlik). Padixaⱨ ɵzini kɵydüriwalƣini bilǝn hanix ɵzi tirik ⱪelip rǝswa ⱪilinip, dedǝkliri bilǝn ⱪulluⱪⱪa ǝwǝtilidu. Bǝzi alimlarning baxⱪa birhil tǝrjimisi bar — «Mana bu xundaⱪ bekitilgǝndur, — uning (Ninǝwǝ xǝⱨirining) uyatliri eqilidu...».

□2:8 «Ninǝwǝ apiridǝ bolƣandin beri kɵl süyidǝk tinq bolup kǝldi, biraⱪ ular ⱨazir ⱪeqip ketidu...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Ninǝwǝ bir kɵl süyidǝktur, biraⱪ ⱨazir suliri yoⱪap ketidu...».

■2:10 Ⱪan. 1:28; 20:8; Yǝ. 2:11; 5:1; 7:5; Yǝx. 13:7, 8; 21:3; Əz. 21:12.

□2:11 «Ⱪeni, xirlarning uwisi? Yax xirlar ozuⱪlinidiƣan jay, xir, qixi xir, xir arslini ⱨeqkimdin ⱪorⱪmay yürgǝn jay ⱪeni?» — xir Asuriyǝ imperiyǝsining simwoli idi.

□2:13 «Mǝn sening jǝng ⱨarwiliringni is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn» — ibraniy tilida «Mǝn uning jǝng ⱨarwilirini is-tütǝkkǝ aylandurup kɵydüriwetimǝn».