17
Tu Tesalonaika antokg la or Pol ekg Sailas
Pol ekg Sailas tuwekg wrekg a Pilipai pa la kai anong wail Tesalonaika. Atom tuwekg wrekg or ya Ampipolis pa kai kinar Apolonia pa atom ekg angket or pa kai palng kai Tesalonaika. Wan ur a tu Suta kai atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa am ela anong pake. Pol kil kai anong ur pa, kil mpa kawor wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe itna anong pa. Kil pa am akangklei am ak ak kolngkol pake. Atom ak wang wail a rpma eng yapm ngkat nang a Maur Wailen pa, kil anti tu wrong kin kipman rka wan pa akor la yangkipm a Maur Wailen a ela kai wrkapm alkilen pa. Kil ak kolpa ak wang wail wraur a rpma eng yapm pa. Kil laron naken yangkipm yiprokgen a Maur Wailen pa ariworwor planten la, Krais melnum a pikekg Maur Wailen kil takwei la ikga ikuwi tu wrong kin kipman pa, kil ikga rki kalkuten kai imo atom wa wrekg kitila nikgwalpm a Yan ai. Atom wa Pol lanaken la, “Krais a kupm laron nakepm kil pa pati, am Sisas pake.” Kolpa atom tu Suta tiur pa tu ukipma yangkipm a Pol kil la pa, la pa aklale, atom tu kai katnun Pol a Sailas, wa nampokgen tu wrong kin kipman wailet a Krik a ngkark kai wulmpa a Maur Wailen pa, wa tu kin wailen wailen a nang arke pa.
Pake tu wailet tiur a tu alntu Suta pa tu ipma paipm eng tu wrong tiur kai katnun Pol ekg Sailas pa. Kolpa atom tu nikgwalpm kungkruwis kai takwem akor tu melnum melkget lpmaak klang alntu a op atn kolti kai akapm a tu takwem rka rka pa, atom tu akor tu wrong pa wli takwem rka wris atom alken nikgwalpm paipm la ntokg paipm tuwekg pa. Atom tu ak wail anel kunturng atatu kai tikale wanyun a Seson pa kawor akor Pol a Sailas pa la uwiyen iye kai uk kai wam a tu wrong kin kipman. Ari ake wa tu ansilen. Atom tu arkol wampel Seson pa nampokgen tu melnum a ukipma Sisas pa ayewen kai itna tu mring tukgunakg a ikgalen anong wail pa. Atom anel plalplal itna pa itna pa lala, “Melnum wekg a arkolng tu wrongkwail yela kanokg ti antokg paipm pa, am wli angkol ti a tike. 17:7 Luk 23:2; Son 19:12Ti am Seson ti awiyen aye kawor ikgalenten rpma kawor wan akilen tike, wa tu plalngten a men arkolng aye wli itna ti pa, tu ngkat melnum manet ur awai, nang akilen pa Sisas, la pa melnum tukgunakg ur atuwen. Pa tu kapor yangkipm titnongket a melnum tukgunakg amentepmen Kaisarus tike eng tu la kolpa.” Tu wrong kin kipman a tu mring tukgunakg a ikgalen anong pa, tu atning yangkipm pa ari kolen ikyom ikningkil ur a arkewen wleket atom kirkar lele, kolpa atom akentiwe mpa tu rpmi meen. Atom tu mring tukgunakg a ikgalen anong pa tu la titnongket la Seson nampokgen tu a ukipma Sisas a rka pa la tu rmpen yangkipm a tu oklala ti, atom tu elngen tu pa kai, ikgake tu la oklala ur kolpa kutnukg kutnukg ur pa, kalpis, plalng.
Pol ekg Sailas kai akwap kai anong Peria
10 Atom ak mining pa tu melnum a ukipma Sisas pa tu ukwa Pol ekg Sailas pa kai anong Peria. Tuwekg kai palng pa, tuwekg kai kawor wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atne pa. 11 Tu Suta a rka anong Peria ti pa tu nikgwalpm umpen wontrakole wor angen tu Suta a rka kai anong Tesalonaika ai. Tu atning yangkipm a Pol laron naken pa ari tu atopen paipm. Atom tu ari angkleikg wrkapm a Maur Wailen pa akangklei wang wris wris, eng ari katnun kuina ur a Pol kil laron naken pa la pa aklale aki kalpis. 12 Pol laron yangkipm pa kolpa kaingkai atom wrong kin kipman wailet a tu Suta pa tu ukipma Sisas, wa nampokgen tu wrong kin a kipman wailen wailen watipmen a nang arke a tu Krik wa tu ukipma yat.
13 Ari tu Suta a rka kai Tesalonaika pa tu wa atning a Pol laron yangkipm a Maur Wailen wa itna Peria ti. Kolpa atom tu ipma wakget kul anong ti alok tu wrong kin kipman a rka kul ti alken yangkipm kalkuten, atom antokg ipma a tu pa wakget paipm eng tuwekg pa. 14 Kolpa atom tu melnum a mentepm ukipma Sisas pa tu atning pa, atom tu penterngen ukwa Pol pa la kil ngkirk tukwleikgen tu pa kinar unokg yamping ai. Pake Sailas a Timoti pa ekg yatenen rpma Peria a papen. 15 A tunteng melnum a akaye Pol kinar pa kol a tunteng ikyewel kai kinar elngen unokg yamping ti atom wa yaperno. Ari kalpis, wa tunteng akayewel kolpa kinar aren oryawel kinar palng kinar anong wail Atens ai. Tunteng la wa yaper kulno pa, Pol alken yangkipm pa la, “Kipmteng kaino palng pa, kipmteng laniki Sailas ekg Timoti pa la ampur tuwekg rpma ampenet angkaino pa a pa, pa am wa tuwekg wa kul narntopm itatu nar tike!”
Pol kil rpma Atens
16 Ak wang a Pol kil rpma kinar Atens pa nungkwangen Sailas a Timoti a antiwel atn atn pa, kil atn ari mrangkum a tu antokg kalingen kweikwei tiur a tu kapor kilko alein pa wailet paipm ai itna anong Atens pa, atom kil ipma kalkut wail manten paipm. 17 17:17 Kwap 18:19Kolpa atom kil rapon ak oklala itna kawor wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa, nampokgen tu Suta, wa nampokgen tu a ake a Suta a ukipma rpma orngwatneikgen ngkark kai wulmpa a Maur Wailen pa. Wa akangklei wang wris wris pa kil wa kai wrik akapm ur a tu kai takwem rka rka pa, kil ari mlaur pa, kil antiwel oklala. 18 Wa tu melnum ariwe tiur a Epikurien a Stoik, tu rapon ak oklala pa nampokgen Pol pa. Atom tu tiur pa la elukgentel la, “Ariwe mpeina nar rpma melnum a kolpa!” Ari tu tiur pa lala, “Palpa kil la laron mring maur a anong manet ur ai ukipma wai.” Tu la pa atnen tu atning a kil laron yangkipm wor a la Sisas a pikekg amo atom wa wrekg. 19 Kolpa atom tu awiyel aye kai itna wulmpa a tu mring man a wli rka wris kaino wrik nangen ur a tu namput la Areopakus pa, atom tu asentel la, “Men la riwe yangkipm weten ur a kitn kaling plan tu wrong kin kipman ti? 20 Yangkipm tiur a kitn la pa men atning ari wa manet kai nungkulkg amenen ti, ti men la itningkri riworwor la pa la yiprokgen kuina?” 21 Tu alntu anong yiprokg a Atens, a tu anong manet tiur a wli rka Atens pa, tu la itning nungkulkg rmpen ikor la yangkipm weten weten kuina ur a tu atning pa.
22 Atom Pol kil wrekg kai itna wreren tu mring man itna wrik nangen Areopakus pa a kil akalmpe la, “Kipm Atens! Kupm ari nikgwalpm a kipm pa ari rka wail la kipor kilko ilein mring wailet. 23 Ti kupm atn yela anong ti pa, kupm ari tipmakg a kipm elng kweikwei a kipm kapor kilko alein mring akipmen atnewe pa watipmen. Wa kupm ari tipmakg ur pa ari, kipm nira la kolpa la, 'Tipmakg kil pati tipmakg a mring ur a ake men ariwe!' Ti mring a ake kipm ariwe kil pa, wa kipm kapor kilko alein kalpmlel kil pa, pa kupm la laron mring pa nikepm pake.
24 17:24 1 Tukg 8:27; Kwap 7:48Mring kil mring a antokg kanokg a antokg kweikwei wrongkwail atnewe, kil Maur Wailen a rpma kaino kitnong a rpma nar kanokg, kil ake rpma yalming a melnum ale ak wam alntu pa. 25 17:25 Nang 50:12Wa kil ake rpma tukwok eng kwei ur atom melnum ur angklin kil pa, atnen a kil alkil yiprokgen a uk wripm melnum a antokg melnum rpma malepmen, wa kil uk kweikwei wrongkwail pa kai mentepm wrong kin kipman. 26 Ti Maur Wailen kil antokg melnum wris pa ep atom melnum wrongkwail yela kanokg ti am palng angkai melnum wris pa kul pake. A kil alkil alm wang eng mentepm melnum antiwe rpma kai ngko wang a i a uk kanokg a i la mentepm rke. 27 17:27 Nang 145:18; Serem 23:23Am kolpa atom Maur Wailen kil wasrongen la mpa mentepm kai eng kil, eng mpa mentepm riwe kil pa worwor, kolpa atom kil elng mentepm pa rpma la mpa mentepm ikorel. Kil ake rpma kai watin, kil am antiwo rpma pake. Kil rpma anti mentepm wris wris. 28 Mentepm palng melnum ti, a mentepm rpma, a mentepm atn pa, am mentepm rpma ak kil pake. Wa kol melnum ariwe ur akipmen a nira nira wrkapm pa, am wa la irir kolpake la, 'Mentepm ti pa warim akitnen!' 29 17:29 Aisaia 40:18-20; 44:10-17; Kwap 19:26Ti kol tu la mentepm warim a Maur Wailen pa, pa ake antiwe mpa mentepm ikwonilmpen la Maur Wailen pa kol wes, aki wes muinmainet, aki wes ariwor tiur pa, aki yo kweikwei tiur a melnum ak wam akipaar ariworwor pa, kolpa yaper.
30 Am kolpa atom pikekg ep ak ai kulngkul ti pa Maur Wailen kil la watipmen pikekg arki kalkuten a tu melnum a titnowen atom kapor kilko alein kweikwei a tu alntu antokg ak wam alntu pa. Pake ak wang ti pa kil la titnongket naki tu wrongkwail kin a kipman yela pa la tu plelng ipma uk yirokg pa. 31 17:31 Nang 96:13Kol kil am pikekg alm wang ise, la wang a i ikga kil uwi tu wrong kin kipman a yela kanokg ti wli eng ntokg yangkipm. A tu kitila nikgwalpm ute wor akilen pa kolti, akentiwe ikga melnum ur la kolai eng pa. Wa melnum a rpma atning yangkipm pa am pikekg kil takwei ise. Melnum pa pikekg amo, atom Maur Wailen la atom wa kil wrekg ise. Pa Maur Wailen planto la melnum pa ikgam kil ik kol pake.”
32 Tu atning a Pol lanaken Sisas a pikekg amo wa wrekg pa ari, tu tiur pa la akinowel kil pa, ari tu tiur pa la, “Pati men atopen la wa wangkur ai wa kitn wa laniko pen kuina ur a wuten kitn la pa.” 33 Pol lanaken kolpa plalng, kil atnuurng tu mring man pa a kil kai. 34 Pake tu melnum tiur pa kai katnun Pol atom tu ukipma Sisas a kil laron pa. Melnum wris ur a katnuntel pa Tionisius, kil mring man ur a tu mring man a Areopakus pa, wa ur pa kin a tu namput la Tamaris, wa nampokgen tu wailet tiur ai yat.

17:7 17:7 Luk 23:2; Son 19:12

17:17 17:17 Kwap 18:19

17:24 17:24 1 Tukg 8:27; Kwap 7:48

17:25 17:25 Nang 50:12

17:27 17:27 Nang 145:18; Serem 23:23

17:29 17:29 Aisaia 40:18-20; 44:10-17; Kwap 19:26

17:31 17:31 Nang 96:13