19
Paul te sara i Ephesus
Tana bona te ghahaa a Apollos i Corinth, ma Paul te kao sokoi na lei komu i lokana na bubulo udolu ni Galatia mi Phrygia, me va sara tana komu i Ephesus. Igaa te topora na balu taluutuni, me huatira, “?Ivei tea, e horuvighau sughua na Tarunga Tabu tana bona tau taluutunia?”
Mara bosa tughu vania, “Ai mua pukua, ma hughu na rongoviana na Tarunga Tabu eni, te taho mua.”
Paul te ghoi huatira, “?Me uto, tea ga ke, mana hava sughua na vulitabu vaghana tau lavia?”
Mara ghaghua, “Nina vulitabu John.”
Paul te bosa, “Nina vulitabu John vanira vamua rahei tara tughulio, ge bosa vanira na vure ni Israel te manadira sughua gaira kara taluutunia gaia te tumuri mai, agaia keri a Jesus.” Matthew 3:11; Mark 1:4, 7-8; Luke 3:4, 16; John 1:26-27
Mi tana bona tara rongovia te vaghaa eni, ma gaira tara vulitabu tana ahana Lord Jesus. Ma Paul te talui na limana i vuvungadira, me te horuvira na Tarunga Tabu, mara nighi kokokoe na lei leu te kehakeha, maia ghua tara bosai na lei bosana God. Agaira te kaekage e hangavulu rua na mane.
I lokana e tolu na vula te kokoe ngangata vanira na vure a Paul, tana vale kokoeliulivuti ni Jew, me hughuhughu kolura, me tabotabo na tughuni kaekalei vanira nina kinakabu God. Mana balu itadira tara kutuvatu, mara mua tangomana na taluutuni, mara bosa dikalaa na halautuna Lord ighobudira na vure subo. Igaa tea ge sanira a Paul me lavira vamua na balu taluutuni kolua, mana tughu bongi te hera na tarai ta nina vale vaukolu Tyrannus. 10 Erua na niulu te tona haliu te vaghaa eni, ge gaira na vure subo udolu tara haghara tana bubulo eni Asia, gaira udolu na Jew mana mua Jew tara rongovia na bosana Lord.
Lei dalena Sceva
11 God te gonighi lei butuli te keha itatana Paul. 12 Ma hughua mana na tivi polopolo ke tibelia na hulina, mo ko talua vanira na vahaghi geva kara nia ghaota, me ghuruhorura ghua lei tidalo tara pongora na lei tinoni.
13 Na balu Jew tara ole kolili mara ghuruhoru kehara nia na lei tidalo dika, maia tara taboa na nia lutu tana ahana Lord Jesus tara nea te vaghaa eni. Mara bosa vanira rana tidalo dika, “Inau tu varangaghau tana ahana Jesus, eni gaia te nia tarai a Paul.” 14 Iga ra vitu dalena na Jew na manesukaghi kamanagho na ahana Sceva, tara nei na lei totobo raini. 15 Mana tidalo dika te ghaghua vanira, “U ghilalaa so a Jesus. Mu ghilala ghua Paul. ?Mi ghau, ahei ighau?” 16 Na tinoni te haghaa na tidalo dika itatana te sutu me labura me laga vulera. Ma gaira tara kakale, mara sama soesole sania na valena.
17 Ma gaira udolu rana Jew ma rana mua Jew tara ghahara i Ephesus tara rongovia na lada eni, mara mataghu ngangata, eni te nia rongoragha na ahana Lord Jesus. 18 Me subo na vure taluutuni tara mai tughunitatei didira na lei lutu dika tara gonighi. 19 Me subo gaira tara pangotighi na lei totobo ghighirou tara holai mai didira na buka, mara talukolui ge ara tungighi mara righighi gaa na vure subo. Mara padai na mateni na buka me saravia e lima hangavulu na togha ni rongo na silver.*Na rongo na silver Tana leu ni Greek - drachma. Sakai na rongo na silver te vaghaa na mane lutu kara taba nia ta sakai na dani. Na matena raini te vulea erua vuhia na dola ($2,000,000). Righia Matthew 20:2. 20 Te ghaghua igaa na maana eni, ge halilaghi na bosana Lord me subo na vure tara taluutuni.
Na gunaguna i Ephesus
21 I murina na lei ghanaghana raini te kale, a Paul te ghanaghana liona ge ke tona tana bubulo i Macedonia mi Achaia me ke tona haliu va i Jerusalem. Paul te bosa, “I murina vaho ge ku va sara mughua i Rome.” 22 Keri ke, me nira vetena Timothy ma Erastus, erua nina tinoni hahanga koro tona i Macedonia, tana bona ke hagha pilea ghua gaia tana bubulo i Asia.
23 Mi tana lei bongi raini na gunaguna te sule ngangata i Ephesus vanira tara taonia na halautuna na taluutuniana Lord. 24 Sakai na tinoni na ahana Demetrius te gonighi na silver mana titinoni vania na vale tabu nina god vaivine Artemis,Artemis na titinoni god vaivine tara sukaghia Ephesus te maana nighi lei vuavua ni ghai ghania ge vavangagha, mana lei maumanu kukuti ghua te vaghaa na sheep, goat, mana buluka. na lutuna tua te lavia iga na rongo sule. 25 Ge holokolu udolura, maia ghua na balu doladira tara gonia vamua sakai na vata ni lutu ge bosa vanira, “Ghau lei mane, au ghilalaa, e goni uto ngangata ghita tua na lutuda eni. 26 Au righia heghemiu tua, mau rongovia na hava te gonia Paul eni, te ghaghua na malei lima ni tinoni na god vaghana eni, na mua puku ni god utuni. E subo ngangata tua na tinoni te tughu na liodira i Ephesus, maia e dutuvia na levuna udolu na bubulo eni Asia. 27 Na kakale sule igaa, keri gaia igevaa dida na lutu ke loghoa na aha meto. Ma mua gaia vamua keri mana kakalena ghua so iga nina vale tabu a Artemis na god vaivine, tara nia kikinima gaira na vure udolu ni Asia mana maramana udolu.”
28 Ma tara rongovighi na vure subo lei bosa raini, mara nighi rutu mara ghaeghahe, “Artemis na haba ni Ephesus!” 29 Mana komu udolu tara nia ngengo, mara kenea Paul mara mua sodoa. Ge nia vaghiliu na liodira ge ra lotira Gaius ma Aristarchus tana bubulo i Macedonia, na ghana udu a Paul, mara ghora tonara va tana vale ni bubu. 30 A Paul te liona na righiadira heghena na vure subo, mana vure taluutuni tara hovena. 31 Na balu kulana tara haba tana bubulo vaghana keri, agaira ghua tara hea va na bosa, ge ke bei va tate gea tana vale ni bubu keri.
32 Tana bona vaghana, mana vure udolu tara ngengo mana balu tinoni tara nia ghaeghahe na balu ghanaghana, mana balu tara bosaa na balu totobo te keha ghua, me subo gaira tara mua ghilalaa na hava tara nia mai savukolu. 33 Ma gaira na Jew tara vili datoa Alexander ge ke hulira na vure subo. Ma Alexander te betora nia na limana, me tabotabo ge ke bosa tatea na hava te kale vanira na vure. 34 Mi tana bona tara ghilalaa gaia na Jew, agaira tara ghaeghahe, sakai sonikolu, nia sakai na ghanaghana vamua i lokana erua na bona ni aho, “Artemis na Haba ni Ephesus!”
35 Mi murina keri, na mane naghona na komu sule te va betora na vure subo, ge ghaghua, “Ghau na vure ni Ephesus, na vure subo udolu tara ghilalaa na komu sule eni Ephesus te righitaonia na valetabu nina na haba Artemis mana vatu tabu te tumu horu mai kokou. 36 Taho ahei ke nighi hughu na lei totobo raini. Vaghaa keri ke, ma kau kabu beto ma kau bei gonia gea siki totobo. Kau righitaonighau. 37 Ighau tau holara mai na lei tinoni raini, hauva mara mua gitoa siki totobo lokani na lei valetabu moro mua koehorua ghua dida na god vaivine. 38 Ge a Demetrius maia ghua na balu doladira tara gonia vamua sakai na vata ni lutu kara hughuhughu kolura na tinoni raini ke, mi ghita ta loghora dida na mane ni dete, ge kara maemanei ga didira na ghanaghana. 39 Ma siki na totobo ghua iga ko liona ke, mi gaa tua kara dete maboa. 40 Na kakale igaa, igevaa kara hurughita nia, ta nia gunaguna na hava te kale i geni. Taho tua siki bosa tughu vanira tara ngengo ma ka mua tangomana ghua nia hevei siki ghanaghana uto iga.” 41 I murina te bosa soko te vaghaa eni, me vongotia na kokolu.

19:4 Matthew 3:11; Mark 1:4, 7-8; Luke 3:4, 16; John 1:26-27

*19:19 Na rongo na silver Tana leu ni Greek - drachma. Sakai na rongo na silver te vaghaa na mane lutu kara taba nia ta sakai na dani. Na matena raini te vulea erua vuhia na dola ($2,000,000). Righia Matthew 20:2.

19:24 Artemis na titinoni god vaivine tara sukaghia Ephesus te maana nighi lei vuavua ni ghai ghania ge vavangagha, mana lei maumanu kukuti ghua te vaghaa na sheep, goat, mana buluka.