7
Sa Zinama te Sitivini
1 Meke nanasia sa ṉati hiama kenukenue se Sitivini, “Vegua, hinokara sari doduru gua pu zutu nigo rini hire?” gua si asa. 2 Meke olaṉa la se Sitivini, “Kasa tasiqu na tamaqu, mi avoso mae koa rau. Sa Tamasa lavata si vata gilana pule nia koe Ebarahami, sa tamada pukerane, sipu koa si asa pa Mesopotemia totoso lopu ele la koa si asa pa Harani.*Zen 12:1 3 Meke zama sa Tamasa, ‘Mu luaria sa mua popoa soti, na mua butubutu, mamu la koasa popoa pu kaqu va dogoro nigo Rau,’ gua si Asa. 4 Gua asa, ke taluarae se Ebarahami pa popoa tadi na tie Kaladea, meke la koa pa Harani. Meke pa mudina tu sa minate tanisa tamana, si tozi nia Tamasa si asa pude rizu mae koa koasa popoa sapu korapa koa ia gamu hie kamahire.*Zen 11:31, 12:4 5 Ba lopu hite ponia Tamasa si keke vasi pepeso koasa popoa hie, keke vasi kabu pepeso ba lokari tugo. Ba sa vina tatara te Tamasa si pude sa popoa hie si kaqu ta evaṉae na tinago te Ebarahami, meke tadi na tutina sa vugo repere, totoso lopu ele ari tuna tu se Ebarahami.*Zen 12:7, 13:15, 15:18, 17:8 6 Zama guahe sa Tamasa koe Ebarahami, ‘Sari tutimu goi si kote la koa na tie karovodi pa keke votiki popoa, meke kote koa tava pinausu, na ta ṉoṉovala si arini koari ka made gogoto vuaheni.*Zen 15:13-14 7 Beto hoi, si kote va kilasia Rau sa butubutu pu va pinausudi rini, meke kote vura taloa si arini koasa popoa asa, meke kote tiqe mae koa ia rini sa popoa pu kote poni ni Rau, pude di va lavatau tani,’ gua sa Tamasa.*Ekd 3:12 8 Beto asa si tiqe vata magua d Tamasa se Ebarahami, pude na vina gilagilana sa Nana tinokotokoro koasa Nana vina tatara, gua. Gua asa ke e Ebarahami ba magua tugo se Aisake, sipu ka vesu ranena podo gua; meke e Aisake ba magua tugo se Zekopi, meke e Zekopi ba magui tugo sari ka manege rua tuna koreo, sapu sari ka manege rua tamada gita pukerane.*Zen 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31 kamo hinia 35:18
9 Meke konokono nia ri kasa tiatamada gita se Zosepa sa tasidia soti, ke holuholu nia rini si asa pude la koa pinausu pa Izipi, gua. Ba koa koe Zosepa sa Tamasa,*Zen 37:11, 39:2,21, 45:16 10 ke harupia Sa si asa koari doduru nana tinasuna. Poni nia Tamasa koa sa sa ginilagilana lohina, ke boka ta qetue si asa koe Pero, sa baṉara pa Izipi. Meke va evaṉae nia na qavuna sa se Zosepa pa popoa Izipi, meke koasa nana vetu baṉara.
11 Meke raza si keke soṉe nomana pa doduruna Izipi meke Kenani. Koa tasuna hola sari na tie, meke loke vasina vagi ginani sari kasa tiatamada pa totoso asa. 12 Totoso avoso nia Zekopi sapu pa Izipi si koa ginani, gua, si garunu lani sa sari na tiatamada gita. Asa sa dia inene kekenu pude la pa Izipi si arini. 13 Meke koasa dia inene vina rua sipu la rini pa Izipi, si tiqe vata gilana pule nia se Zosepa koari kasa tasina koreo. Meke pa totoso asa si gilani e Pero sari na tiena sa tatamana te Zosepa. 14 Beto tu asa, meke tiqe tioko la ia Zosepa se Zekopi, sa tamana, meke sari doduru tiena sa nana tatamana; ari ka zuapa ṉavulu lima sari doduru.*Zen 45:9-10,17-18, 46:27 15 Ke tiqe taluarae gore la pa Izipi se Zekopi, vasina tu si koa sa meke tiqe mate; asa meke sari kasa tiatamada gita ba mate tugo vasina.*Zen 46:1-7, 49:33 16 Meke sari na tomatedi rini si ta paleke pule la pa popoa Sekemi, meke ta veko koasa lovu ta horena pa patu, sapu holu nia kaiqa poata e Ebarahami koari na butubutu te Hamoa pa Sekemi.*Zen 23:3-16, 33:19, 50:7-13; Zos 24:32
17 Sipu tata sa totoso pude va gorevura ia sa Tamasa sa Nana vina tatara koe Ebarahami, si ele soku lala dia sari na tie tadigita pa Izipi.*Ekd 1:7-8 18 Beto hoi, si baṉara hobe si keke votiki baṉara pa Izipi, sapu lopu hite gilana hokaria sa guguana e Zosepa. 19 Ke ṉoṉovali sa sari kasa nada butubutu, meke veko ni tinarae sa sari kasa tiatamada, pude va vura pani sari na dia koburu haha pude va matei, gua.*Ekd 1:10-11,22 20 Pa totoso asa si podo se Mosese, meke keke koburu tolavaena hola si asa. Ka ṉeta sidara si kopu nia ri karu tiatamana si asa pa dia vetu kinoa.*Ekd 2:2 21 Meke totoso tava vura taloa sa pa dia vetu, si pudiki vagia sa tuna vineki e Pero si asa. Ke pausia sa, meke kopu gunia na tuna soti sa si asa.*Ekd 2:3-10 22 Tava tumatumae se Mosese koari doduru tinumatumae pa Izipi, meke keke tie bokabokana si asa pa zinama, meke pa tinavete.
23 Meke sipu made ṉavulu vuahenina se Mosese, si balabala ia sa pude ene la hopiki ni sari kasa turaṉana, sapu sari na tie Izireli.*Ekd 2:11-15 24 Dogoria sa sapu korapa sekea keke tie Izipi si keke tie Izireli, ke la toka nia sa sa tie Izireli, meke seke va matea sa sa tie Izipi. 25 Balabala se Mosese sapu gina kote gilania ri na tie Izireli sapu kote tavetavete nia Tamasa si asa pude vata rupahi si arini, gua, ba lopu boka tumae nia tu rina tie Izireli sapu gua asa. 26 Pa koivugona, si dogori sa si karua tie Izireli, korapa varipera. La norei sa sari kara, meke zama, ‘Karua, gamu kara si keke tiena mo, ke lopu varipera,’ guni sa.
27 Ba keke ari kara sapu komitina sa turaṉana, si tupele pania sa se Mosese, meke zama, ‘Esei va turu igo si agoi pude na koimata, meke na tie vilavilasa koa gami? 28 Hiva va mateau goi si rau? Kekeṉoṉo gua sapu va matea goi sa tie Izipi norae?’ gua si asa. 29 Sipu avosia tugo Mosese sapu gua asa, si govete si asa, meke la koa na tie karovona pa popoa Midiani. Varihaba si asa vasina, meke podoi sa si karua koburu koreo.*Ekd 18:3-4
30 Meke sipu hola made ṉavulu vuaheni, si vura koa sa pa soloso qega pa toqere Saenai si keke mateana sapu guana huruṉu nika pa keke huda hite.*Ekd 3:1-10 31 Totoso dogoria Mosese sa huruṉu, si magasa hola si asa, ke ene tata la si asa pude la vilitia gua. Ba avosia sa sa mamalaiṉina sa Tamasa sapu zama guahe: 32 ‘Arau sa Tamasa tadi na tiatamamu pukerane; sa Tamasa tadi Ebarahami, e Aisake, meke e Zekopi,’ gua si Asa. Matagutu hola se Mosese, ke lopu hiva voriti doṉo la si asa.
33 Meke zama la ia Tamasa si asa, ‘Mu va gore pani sari na sadolo pa nenemu, sina hopena sa vasina sapu turua goi sana. 34 Ele dogoria Rau sa tinasigiti tadi na Qua tinoni pa Izipi koasa ṉinovaladi rini. Ele avosia Rau sa dia kinabo alili, ke gore mae si Rau pude vata rupahi. Gua asa, ke mu mae si agoi, pude Maqu garunu pule la nigo pa Izipi,’ gua sa Tamasa.
35 Asa tugo se Mosese sapu kilua rini, meke zama ia ri, ‘Esei va turu igo si agoi pude na koimata, na tie vilavilasa koa gami?’ gua. Garunu pule la nia Tamasa si asa pude na dia koimata, meke pude vata rupahi sa si arini. Evaṉia Tamasa sapu gua asa koasa tinokae tanisa mateana pu vura koasa nika pa huda.*Ekd 2:14 36 La turaṉa vura ni Mosese sari na tie Izireli pa Izipi, meke taveti sa sari na tinavete variva magasadi pa Izipi, pa Kolo Ziṉara, meke pa soloso qega, koari ka made ṉavulu vuaheni.*Ekd 7:5, 14:21; Nab 14:33 37 Asa tugo se Mosese pu tozi ni sari na tie Izireli, ‘Kote garunu atu nia Tamasa koa gamu si keke poropita gugua arau, sapu kote keke mo ari na turaṉamia soti,’ gua si asa.*Diut 18:15,18 38 Somana mo se Mosese koari na tie Izireli, sapu sari na tiatamada, totoso koa varigara rini pa soloso qega. Meke e Mosese tugo mo si koa somana koasa mateana pu vivinei koa sa pa toqere Saenai. Vasina vagia sa sa tinarae toana te Tamasa, meke tiqe va kamo mae ia koa gita.*Ekd 19:1 kamo hinia 20:17; Diut 5:1-33
39 Ba korodia va tabea tu ri na tiatamada gita si asa, ba kilua tu rini, meke okoro hiva pule latu pa Izipi sari bulodia. 40 Ke tepa ia tu rini se Eroni, ‘Taveti kaiqa nada tamasa pude turaṉa gita. Ura lopu gilania gita na sa si ta evaṉa koe Mosese, sa tie sapu ele turaṉa vurani gita pa Izipi,’ gua si arini.*Ekd 32:1 41 Ke pa totoso asa si tavetia rini si keke beku bulumakao, meke koasa si va vukivukihi la rini. Meke va lavatia rini pa inevaṉa qetuqetu sa beku, sapu tavetia rini pa limadia soti.*Ekd 32:2-6 42 Gua asa, ke veko pani Tamasa si arini, meke va maluara la i Sa pude di vahesi sari na pinopino pa Maṉauru, gua sapu ta kubere koari na poropita, sapu guahe:
‘Gamu kasa na tinoni pa Izireli!
Koe sei va vukivukihi la si gamu koari ka made ṉavulu vuaheni pa soloso qega? Koa Rau?*Em 5:25-27
43 Lokari! Sa ipi vina vukivukihi tu te tamasa Moleki
si palekia gamu pa mia vinahesi,
meke sa bekuna tu e Ripani,
sa mia tamasa pinopino.
Sari na beku tu arini pu taveti gamu pude vahesi.
Gua asa, ke kote garunu taloani gamu Arau pa tinaraovo d
la pa kali la pa Babiloni,’ gua sa Tamasa.
44 Sari kasa tiatamada pukerane si koa turaṉia rini sa Ipi Hopena te Tamasa d, sapu sa vina sosodena sa sinomana te Tamasa koa rini pa soloso qega. Ta kuri sa Ipi Hopena asa koasa kineha sapu gugua hiva nia sa Tamasa, sapu ele va dogoro nia Sa koe Mosese.*Ekd 25:9,40 45 Sa Ipi Hopena asa, si tago vari tetei nia ri na tiatamada pukerane, meke pa totoso te Zosua, si palekia rini si asa, totoso la zukuru taloa ni rini sari na butubutu huporodi pa kenudia rini. Vagia rini sa popoa hie, totoso va kilasi Tamasa sari na butubutu huporodi sara. Meke kopu nia rini sa Ipi Hopena asa pa popoa hie, osolae kamoa pa totoso te Devita.*Zos 3:14-17 46 Qetu nia Tamasa se Devita, ke tepa ia Devita si pude mani kuria si keke Zelepade tanisa Tamasa te Zekopi, gua.*2 Samuela 7:1-16; 1 Koron 17:1-14 47 Ba e Solomone tu si kuri poni nia sa Zelepade asa.*1 Baṉ 6:1-38; 2 Koron 3:1-17
48 Ba sa Tamasa Ululuna Hola si lopu koa pa vetu sapu ta kuri pa lima tie. Ura guahe si zama nia sa Tamasa koa ke poropita:
49 ‘Sa Maṉauru si na Qua habohabotuana Baṉara,
meke sa popoa pepeso si Qua hakehakeana nene.
Na vetu vea guguana si kote tavete poni Nau gamu?
Pavei kote koa sa Qua vetu magomagogosoana?*Ais 66:1-2
50 Vea, lopu sa limaqu tu taveti sari doduru vina podaka hire?’ gua sa Tamasa.”
51 Meke zama pule se Sitivini, “Tie tasuna sisigiti, meke na tie lopu ta magu pa bulomia si gamu*Poza i sa si arini na tie lopu ta magu pa bulodia si arini, gugua rina tie Huporo si arini. Mi doṉo la pa Zer 9:26, meke Izk 44:7. Sa tie ta magu si lulia sa vinariva egoi te Ebarahami, koe Zihova. ; lopu boka avosia gamu sa zinama te Tamasa. Gamu si kekeṉoṉo gua tugo rina tiatamamia, sina tale etulia mo gamu sa Maqomaqo Hope.*Ais 63:10 52 Hokara loke poropita sapu lopu ta ṉoṉovala koari na tiatamamia, kamo koa rini pu matei rini pu koroto nia sa minae tanisa Nabulu Toṉoto, sapu se Zisu. Kamahire gamu kasa tugo hire si qoraqora nia, na va matea sa tie toṉoto Asa. 53 Gamu kasa tugo si vagina sa Tinarae te Tamasa, sapu mae guana koari na mateana, meke gamu kasa tugo si sekena sa Tinarae asa!” gua si asa.
Ta Gona Patu se Sitivini
54 Totoso avosia ri kasa pu somana koasa Sanihiderini sa zinama te Sitivini, si ta ṉaziri hola dia meke garata livodi si arini. 55 Ba se Sitivini sapu ta siṉie nia sa Maqomaqo Hope, si doṉo sage pa Maṉauru, meke dogoria sa sa ṉinedalana sa Tamasa, meke se Zisu sapu turu pa kali mataona sa Tamasa. 56 Ke zama si asa, “Dotu! Dogoria rau sa Maṉauru si ta tukele, meke sa Tuna na Tie si turu pa kali mataona sa Tamasa,” gua si asa.
57 Sipu avosia tugo rina tie koasa Sanihiderini sapu gua asa, si kukili si arini, meke tukui rini sari na taliṉadia, meke haqala la tuqe vagia rini si asa. 58 Tuqe vagia rini meke ririhi vura nia rini si asa pa valena sa popoa Zerusalema, meke podalae gona nia patu rini. Sari na tie va sosode pu gona ia, si va gore vekoi rini sari na dia poko pa kapa nenena keke tie vaqura, pozana si e Saula. 59 Meke sipu korapa gona ia rini, si varavara guahe se Sitivini: “Kei Zisu, Baṉara, mu vagia sa maqomaqoqu,” gua si asa. 60 Beto si kokotuṉu gore si asa, meke velavela guahe: “Kei Baṉara, Mu lopu zutu nia koa rini sa dia sinea hie!” gua si asa. Beto meke luaria sa sa siniṉo.
*7:5 Zen 12:7, 13:15, 15:18, 17:8
*7:8 Zen 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31 kamo hinia 35:18
*7:9 Zen 37:11, 39:2,21, 45:16
*7:14 Zen 45:9-10,17-18, 46:27
*7:16 Zen 23:3-16, 33:19, 50:7-13; Zos 24:32
*7:36 Ekd 7:5, 14:21; Nab 14:33
*7:38 Ekd 19:1 kamo hinia 20:17; Diut 5:1-33
*7:46 2 Samuela 7:1-16; 1 Koron 17:1-14
*7:47 1 Baṉ 6:1-38; 2 Koron 3:1-17
*7:51 Poza i sa si arini na tie lopu ta magu pa bulodia si arini, gugua rina tie Huporo si arini. Mi doṉo la pa Zer 9:26, meke Izk 44:7. Sa tie ta magu si lulia sa vinariva egoi te Ebarahami, koe Zihova.