TAITASI
Pollone Ye TAITASI Pepá Topa Sirimu Bokumu
Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare
Pollo kinie yuni pepá topa sirimumenga ungu pulu mare yakondo gomo 714 molemo.
Taitasi yu Juda ye te molo nalo Pollone Yesusi Kirasinge temane peangamo topa sirimu kinie pilipelie yu konopu alowa tepa ‘Yesusi yu sike Pulu Yemone lipe mundorumu ye nomi Kirasimu, nanga nimbe mindili nondorumu yemo. Yunge yemo molambo.’ nirimu. Pe Kirasinge yemo molopalie Pollo lipe tapondopa, pea Yesusinge kongonomo tapu toko teringili. Walse kolea Kiriti puringili kinie Pollone Taitasindu “Aku koleana molko Kirasinge yembo talapemo nokou.” nimbe, akune nokopa molopili Pollo yu tenga purumu.
Taitasi molopa terimu ungu mare ibokune 1:4-5, 2:15, 3:12-13 kinie molopa, Pe-Korini 2:12-13, 7:5-7,13-14,12-18, 8:6 kinie, Gallesia 2:1-5 kinie, Pe-Timoti 2:8, 4:10 kinie, molemo.
Kolea Kiriti akumu nomu Meditereniana suku lierimu ma awili te (Lipe Mundorumu Yema 27:7-13. Kanu koleamo kolea pikisine molemomo bokumunge yakondo gomo 704 manda kanoni.) Pollone ipepámo topa sipelie ou nimbendo: “Kiriti yembo wemane ulu telemelema teko kenjilimele.” nirimu. “Ye marene ‘Kirasinge yembo talapemonga tapu yema molamili.’ konopu lemele yemane ulu sumbi nilime mindi teangi.” nirimu. Pe Taitasini yembo ambou-andama kepe, kango-yemboma kepe, kou naa liku we kendemande teringi yemboma kepe, akume mane simbe mele Pollone Taitasi mane sirimu.
Pollone Taitasi kamu mane sipelie nimbendo: “ ‘Yemboma konopu telune pupili molko, yemboma kinie ulu peangama teko, irinele naa teko, kerepale naa niengi.’ ningu mane si.” nirimu.
Ungu paa tondolo te 1:16, 2:7,14, 3:1,8,14 kinie molemo. Te 2:11-14 molopa, te 3:4-7 molemo.
Ungu pulu talo boku ambolkonomonga alsena anjokondo “21. kisim bek”, “21.3. Man Bilong Kisim Bek Yumi” kananila.
Ungu pulu te: Ou-Timoti kinie Pe-Timoti kinie Taitasi kinie aku pepámanga ungu awisili telu sipe mele molemomonga ungu te Ou-Timoti pulu pulune anjokondo gomo 1052 molemo, akune kanani.
Ya ungu pulumu pora nikimu.
1
Kolomongo Awili 1-3 pali “NOMUNE LIERIMU KOLEANA KIRASINGE YEMBO MOLORINGIME “SIKE.’ NINGU TONDOLO MUNDUKU PILKU MOLEMELE MELE KAMU TONDOLO MUNDUKU PILKU MOLANGI.’ NINGU MANE SIKU, ULU SUMBI NILIME TENGE MELE MANE SIENI.” NIMBE POLLONE TAITASINDU NIRIMU UNGUMU
1:1-4 Pollone I Pep mo Tombando Pulu Polopa Torumu Ungume
Na Pollo, Pulu Yemonga kongono tendeli kendemande yemo, na Yesusi Kirasini “Nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe mundorumu yemo.* bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”. Yuni na lipe mundupelie, “Pulu Yemone “Nanga yemboma molangi.” nimbe mako torumu yemboma ‘Sike’ ningu tondolo munduku pilimele mele bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”. olandopa tondolo munduku pilku, ungu sikemone yemboma Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulume pilku taka liku tenge mele lipe ora silimo ungumu pilku kondangi liku tapondo-pou.” nimbe na lipe mundorumu. “ ‘Pulu Yemone alieli konde molko kondoko mindi punge ulu bokumunge alsena anjokondo “24. laip”. simbemo nokoko molangi.’ ningu liku tapondani.” nirimu. Kanu ulumu walsikele kepe kolo paa naa tolemo Pulu Ye akumuni paa koronga ou yuyu molopalie ‘Olio konde molopo kondopo mindi pumolo ulumu simbo.’ nimbe, nimbe panjerimu ulumu. Yuni “Tembo.” nilimo mele paa sike telemo yemo. Pe yuyu mako topa ‘Yembomane ungumu piliengi wendo opili.’ nirimu walemo§ Ou-Timoti 2:6. wendo orumu kinie na mako topa yunge ungumu “andoko ningu sindei.” nirimu.* Ou-Timoti 1:11. Aku nirimu Pulu Yemo, olionga Lipe Tapondopa Mindili Nolemela Aulkena Wendo Limo Yemo. ⸤Yuni na “Ungu kanumu andoko ningu si.” nirimu-ne na ungu kanumu nimbu silipu andolio.⸥
Taitasi, nu kinie olto Kirasinge yeselo molembolo ⸤nu ‘Kirasinge yemo molko kondani.’ nimbu nane nu nokolio⸥ monga nu nanga kandi malomo moleno, nane ipepámo topo nu sikiru. Lapa Pulu Yemo kinie, olionga Lipe Tapondopa Mindili Nolemela Aulkena Wendo Lili Ye Kirasi Yesusi bokumunge alsena anjokondo “21.3. Man Bilong Kisim Bek Yumi”, “23. Krais”. kinie, elone nu we kondo kolkolo, ‘Nu konopu pe nipili taka liku molani.’ niengili.
1:5-16 Taitasi Kolea Kiriti Yemboma Kinie Molopa Kongono Temba Mele Pollone Nimbe Sirimu Ungumu
1:5-9 “Taitasini Kirasinge Yemboma Nokoko Kondonge Ye Peanga Mare Mako Topili.” Nirimu Ungumu akumunge 1:6-8* Ou-Timoti 3:2-4.
Nu kinie pea kolea Kiriti kongono terimulumu ‘Nuni teko pora sieni. Ou nane nu “Tei.” nirindu mele nuni aku siku taonomanga pali andoko ‘Kirasinge yembo talapema§ bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. nokangi.’ ningu tapu ye* bokumunge alsena anjokondo “16. hetman”. mare mako tani.’ nimbu “Akune molou.” nimbu orundu. Lipe Mundorumu Yema 14:23. Tapu yema mako tonindu eno ulume teko molonge mele kanokolie mako tani. Kanu yema yembomane kanoko keri kanonge ulu te eno-kinie naa peli yema molonge. Eno ambo telu mindi lili yema molonge. Enonga ambolangoma Kirasi ⸤‘Sike.’ ningu⸥ tondolo munduku pilku, yembomane “I ambolangoma ulu kerime teko kara pulimele.” naa ningu, enonga anupili lapalinge ungume ta naa ninge. Aku sili yema mindi tapu yema molangi mako tani. Kirasinge yembo talapemanga tapu yemane Pulu Yemonga kongonomo nokolemele kene yembomane kanoko keri kanonge ulu te eno-kinie naa peli yema molangi. ‘Olio paa pilipe konginjeli pelemo.’ yema ningu yemboma tondolo munduku nokoko, nondoko mumindili kolko, no tondolo nongendo ‘Awisili nombó kinie kekelepa tombo.’ ningu naa pilku walu nongo, yemboma kinie opa teko, kou mone kinie melema yama panjiku ‘Aku kongonomonga kou awisili limolo.’ ningu, aku siku molko kenjinge yema ‘Tapu yema naa molangi.’ ningu mako naa tani.
Yembo ponenge olemelema nokoko kondoko, ulu peangama mindi tengendo konopu siku teko, we waka lemo ulume bulu siku naa pilku umbu konopu pepili konopuni ulu peangama mindi pilku teko, ulu sumbi nilime mindi teko, Pulu Yemonga ye kake telime molko, eno enono yu-mele-mele tondolo munduku nokoko kondolemele yema tapu yema molangi. Ou-Timoti 3:2-4. Kirasinge ungu sike ou mane sirimulu akumu tondolo munduku ambolongendo ambolemele yema mindi ‘tapu yema molangi.’ ningu mako tani. ‘Aku sipe molemo ye tene mindi yemboma manda lipe tapondopa, yembomane pilkulie ‘Sike Pulu Yemonga ungumu’ ningu tondolo munduku pilinge ungu sikemo manda mane sipe, ungumu naa pilku ta nilimele yembomane pilku telemele mele paa piliengi tondolo mundupe mane simbe.’ ningu ‘Aku sili yema tapu yema molangi.’ ningu mako tani.
1:10-16 Nomune Lierimu Kolea Kiriti ‘Kirasinge Yemboma ‘Sike.’ Ningu Tondolo Munduku Pilimele Mele Munduku Siye Kolko Molko Kenjengi!’ Ningu Moloringi Yembo Awisili Moloringi Ungumu (1:5-16 pali kanani.)
10 ⸤Kirasinge yembo kolea Kiriti⸥ molemelemanga ye awisili kara puku Pulu Yemonga sike ungume naa pilku ta ningu, yemboma kolo toko siku ungu awisili we nilimele. ⸤Juda yemane⸥ ‘Pulu Yemonga ou ungu manema pilipu kangi te kopisiemili.’§ bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”. nilimele yemanga awisili aku siku telemele kene ⸤mimi siku kanokolie tapu yema mako tani⸥. 11 Kanu yemane ningu kenjilimelemonga manga-umbu marenga ambo ambolango yemboma pali ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele mele teko embambo siku altoko ‘Sike.’ ningu pilingendo perelemele kene “Kolo toko mane silimele mele naa niengi, molo!” nieni. ‘Kou mone liemili.’ ningu olio Kirasinge yemboma manda naa temolo ulume ‘Teangi.’ ningu kondi toko ungu mane silimele mele paa kapola molo. 12 Kanu kolea Kiriti yemanga pilipe konginjeli perimu ye tene kepe ou nimbendo:
“Kiriti yemboma alieli kolo toko,
mele takerama mele yembo kerime molko,
langi awisili nongo
kongono naa teko siye kolko we molemele.”
nirimu kanumu. 13 Yuni aku sipe nirimu ungumu paa sike nirimu kene kanu teko kenjilimele yema “Kirasinge ungumu mindi sike.’ ningu tondolo munduku pilku,* bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”. kolo toli ungume munduku siye kolko naa piliengi!’ ningu tondolo munduku iri tani. 14 “Juda yembomanga kangema kinie, ‘Ungu sikemo naa pilimoló.’ nilimele yemane ungu lupema mane silimele ungume te Ou-Timoti 4:3. kinie, naa pilku molangi.” tondolo munduku niyo. Pe-Timoti 4:4.
15 Yembo mare kake tepili molemelemane langi kinie melema kake telime ningu kanokolie limele. Nalo ulu pulu kerimene kalaro mondondolemo yemboma, ‘Kirasi sike’ ningu naa pilku molemele yembomane langi kinie melema kalaro molemo ningu kanoko naa ambolemele. Kanu yemanga konopume kepe konopuni ulume pilku apurulimele mele kepe kalaro mindi molopa keri lemo.§ Mako 7:(1-)15, Romo 14:14,20. 16 Keremane ‘Pulu Yemo pilimolo.’ nilimele nalo ulu telemelemane ‘Pulu Yemo naa pilku yunge ungume liku su silimele.’ nimbe lipe ora silimo. Kanu yema Pulu Yemone paa kanopa keri kanolemo, Pulu Yemonga ungume ta ningu, ulu peanga telu kepe manda naa telemele tenge.

*1:1: bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”.

1:1: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.

1:2: bokumunge alsena anjokondo “24. laip”.

§1:3: Ou-Timoti 2:6.

*1:3: Ou-Timoti 1:11.

1:4: bokumunge alsena anjokondo “21.3. Man Bilong Kisim Bek Yumi”, “23. Krais”.

1:4: akumunge 1:6-8* Ou-Timoti 3:2-4.

§1:5: bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.

*1:5: bokumunge alsena anjokondo “16. hetman”.

1:5: Lipe Mundorumu Yema 14:23.

1:8: Ou-Timoti 3:2-4.

§1:10: bokumunge alsena anjokondo “18. katim skin”.

*1:13: bokumunge alsena anjokondo “8. bilip”.

1:14: te Ou-Timoti 4:3.

1:14: Pe-Timoti 4:4.

§1:15: Mako 7:(1-)15, Romo 14:14,20.