Мисирдин чиқиш
1
Исраилларниң Мисирда тартқан азаплири
1 Вә төвәндикиләр Исраил билән биллә Мисирға барған оғуллириниң исимлири (улар һәр қайсиси өз бала-җақилирини елип, Яқуп билән биллә Мисирға барған еди): — ◼«Вә» — «вә» дегән бу сөз «Мисирдин чиқиш» дегән китапниң «яритилиш» дегән китап билән зич бағлинишлиқ екәнлигини көрситиду. «Яр.» 50:26ни көрүң. «Исраил» — оқурмәнләрниң есидә барки, Худа Яқупниң исмини «Исраил»ға өзгәрткән еди («Яр.» 32:28, 35:10ни көрүң).  ◘Яр. 46:8; Мис. 6:14. 2 Рубән, Шимеон, Лавий, Йәһуда, 3 Иссакар, Зәбулун, Бинямин, 4 Дан, Нафтали, Гад вә Ашир. 5 Әнди Яқупниң пуштидин болғанлар җәмий болуп йәтмиш адәм еди. Бу вақитта Йүсүп Мисирда еди. ◘Яр. 46:27; Қан. 10:22; Рос. 7:14.
6 Кейин Йүсүп, униң барлиқ қериндашлири һәмдә барлиқ замандашлири өлүп түгиди. 7 Шундақтиму, Исраиллар көп туғулуп, тез көпийип, интайин күчәйди; улар зиминға бир кәлди. ◘Қан. 26:5; Рос. 7:17 8 У вақитларда Йүсүпни билмәйдиған йеңи бир падиша Мисирда тәхткә чиқти. ◼«Йүсүпни билмәйдиған йеңи бир падиша» — бәлким «Һиксос Пирәвнләр» сулалисини ағдурған киши «Ақмос» (миладийәдин илгири 1570-1546-жиллар) болуши мүмкин.  ◘Рос. 7:18 9 У хәлқигә: Мана, Исраилларниң хәлқи биздин зиядә көпийип һәмдә биздинму күчлинип кәтти. 10 Әнди биз уларға нисбәтән ақиланә иш тутайли; болмиса, улар техиму көпийип кетиду, мабада уруш партлап қалса, шундақ болидуки, улар дүшмәнлиримиз тәрәпкә өтүп, бизгә һуҗум қилип, жуттин чиқип кетиши мүмкин, — деди. ◘Рос. 7:19
11 Шуниң билән улар уларни қиливатқан әмгәкләрдә харлаш үчүн иш башлирини тайинлап назарәтчиликкә қойди. Шуниң билән Исраиллар Пирәвн үчүн Питом билән Раамсәс дегән маддий әшя сақлайдиған шәһәрләрни ясап бәрди. ◼«улар уларни қиливатқан әмгәкләрдә харлаш үчүн...» — қариғанда, Мисирлиқлар алиқачан Исраилларни өзлири үчүн әмгәк қилишқа салған еди. «Раамсәс» — башқа йәрләрдә «Рамсәс» дәп атилиду. 12 Лекин уларни қанчә әзгәнсери, булар шунчә көпийип һәммә йәрни қаплиди; буниң билән мисирлиқлар Исраилларға өч болуп кәтти. ◼«Исраилларға өч болуп кәтти» — яки «Исраиллар түпәйлидин азар йеди».  ◘Зәб. 104:24-25 13 Шуниң билән мисирлиқлар Исраилларға зулум қилип, уларни техиму қаттиқ ишлитип еғир ишларға салди. 14 Мисирлиқлар уларни лайчилиқ, хиш-кесәк қуюш вә етизларниң һәр хил әмгәклиригә селип, ишниң қаттиқлиғи билән уларниң турмушиға қаттиқ еғирчилиқ салди; уларни немә әмгәккә салмисун, интайин җапалиқ еди.
15 Мисир падишаси икки ибраний туғут анисиға сөз қилип (уларниң бириниң исми Шифраһ, йәнә бириниң исми Пуаһ еди): ◼«Ибранийлар» — йәһудийларни, йәни Исраилларни көрситиду.
16 — силәр қачанлиги ибраний хотунларни туғдурсаңлар, туққанда убдан қараңлар; бовақ оғул болса, өлтүрүветиңлар; қиз болса, тирик қоюңлар, — деди. ◼«туққанда убдан қараңлар» — Ибраний тилида «тоғут орундуқида сәпселип қараңлар».
17 Лекин туғут анилири Худадин қорқуп, Мисирниң падишаси уларға ейтқандәк қилмай, бәлки оғул бовақларни тирик қойди.
18 Шуңа Мисирниң падишаси туғут анилирини чақиртип улардин: — Бу немә қилғиниңлар?! Оғул балиларни немишкә тирик қойдуңлар? — дәп сориди.
19 Туғут анилири Пирәвнгә җавап берип: — Ибраний аяллар мисирлиқ аялларға охшимайду. Улар күчлүк, сағлам-тимән болғини үчүн туғут анилири уларниң қешиға йетип барғичә, өзлири туғуп болиду, — деди.
20 Нәтиҗидә, Худа туғут анилириға илтипат көрсәтти; Исраил хәлқи давамлиқ көпийип, техиму күчәйди. 21 Шундақ болдики, туғут анилири Худадин қорқидиған ихласмән болғанлиғи үчүн Худа уларни аилилик болушқа муйәссәр қилди.
22 Буниң билән Пирәвн барлиқ пуқралириға: — Исраиллардин йеңи туғулған оғул балиларниң һәммисини дәрияға ташлаңлар, лекин қиз балиларниң һәммисини тирик қалдуруңлар, дәп әмир қилди. ◼«дәрия» — мәзкур китапта «дәрия» пәқәт Нил дәриясини көрситиду. Мисирда һеч қандақ башқа чоң дәрия йоқ. Бүгүнгә қәдәр Мисирлиқлар «дәрия» десә, пәқәт Нил дәриясинила көрситиду.
Мошу вақиәләр йүз бәргән заманларда Мисирлиқлар йәнә Нил дәриясини «өз илаһлиримиздин бири» дәп һесаплап униңға чоқунатти.  ◘Рос. 7:19  
Мисир империйәси
 
 

◼1:1 «Вә» — «вә» дегән бу сөз «Мисирдин чиқиш» дегән китапниң «яритилиш» дегән китап билән зич бағлинишлиқ екәнлигини көрситиду. «Яр.» 50:26ни көрүң. «Исраил» — оқурмәнләрниң есидә барки, Худа Яқупниң исмини «Исраил»ға өзгәрткән еди («Яр.» 32:28, 35:10ни көрүң).

◘1:1 Яр. 46:8; Мис. 6:14.

◘1:5 Яр. 46:27; Қан. 10:22; Рос. 7:14.

◘1:7 Қан. 26:5; Рос. 7:17

◼1:8 «Йүсүпни билмәйдиған йеңи бир падиша» — бәлким «Һиксос Пирәвнләр» сулалисини ағдурған киши «Ақмос» (миладийәдин илгири 1570-1546-жиллар) болуши мүмкин.

◘1:8 Рос. 7:18

◘1:10 Рос. 7:19

◼1:11 «улар уларни қиливатқан әмгәкләрдә харлаш үчүн...» — қариғанда, Мисирлиқлар алиқачан Исраилларни өзлири үчүн әмгәк қилишқа салған еди. «Раамсәс» — башқа йәрләрдә «Рамсәс» дәп атилиду.

◼1:12 «Исраилларға өч болуп кәтти» — яки «Исраиллар түпәйлидин азар йеди».

◘1:12 Зәб. 104:24-25

◼1:15 «Ибранийлар» — йәһудийларни, йәни Исраилларни көрситиду.

◼1:16 «туққанда убдан қараңлар» — Ибраний тилида «тоғут орундуқида сәпселип қараңлар».

◼1:22 «дәрия» — мәзкур китапта «дәрия» пәқәт Нил дәриясини көрситиду. Мисирда һеч қандақ башқа чоң дәрия йоқ. Бүгүнгә қәдәр Мисирлиқлар «дәрия» десә, пәқәт Нил дәриясинила көрситиду. Мошу вақиәләр йүз бәргән заманларда Мисирлиқлар йәнә Нил дәриясини «өз илаһлиримиздин бири» дәп һесаплап униңға чоқунатти.

◘1:22 Рос. 7:19

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee