4
Pétrus bilen Yuhannaning aliy kéngeshmide soraq qilinishi
Pétrus bilen Yuhanna xalayiqqa gep qiliwatqanda, kahinlar, ibadetxana qarawullirining bashliqi we Saduqiylar ularning yénigha kélip qaldi. «Saduqiylar» — Yehudiylarning bir mezhipi. Ular toghruluq «tebirler»ni körüng. Ular rosullarning xalayiqqa telim bérishi, jümlidin «Eysaning wasitisi bilen ölgenler tirildürülidu» dep jakarlighini üchün intayin esebiyleshti . «Ular rosullarning... «Eysaning wasitisi bilen ölgenler tirildürülidu» dep jakarlighini üchün intayin esebiyleshti» — «esebiyleshti» yaki «ghezeplendi». «Ölgenler tirildürülidu» dégen gep Saduqiylarni intayin ghezeplendürgen bolsa kérek, chünki ular bu nuqtigha qet’iy ishenmeytti. Ular ularni tutqun qilip, etisigiche türmige solap qoydi, chünki kech kirip qalghanidi. «Ular ularni tutqun qilip, etisigiche türmige solap qoydi...» — «ularni» — Pétrus, Yuhanna we ulargha ésilip ching tutqan, saqaytilghan tokur kishini körsitidu (9-, 10-, 14-ayetni körüng). Lékin jar qilin’ghan söz-kalamni anglighanlarning köpi étiqad qildi; shuning bilen étiqad qilghan erlerning sanila besh minggha yetti.
Etisi, Yehudiylarning kéngeshmisidiki bashliqlar, aqsaqallar we Tewrat ustazliri Yérusalémda toplandi. Ularning arisida bash kahin Annas, Qayafas, Yuhanna, Iskender we bash kahinning bashqa jemetidikiler bar idi. Ular Pétrus bilen Yuhannani arisigha turghuzup:
— Siler bu ishni qaysi küch-qudretke tayinip yaki kimning nami bilen qildinglar? — dep soridi. Mis. 2:14; Mat. 21:23; Ros. 7:27.
Pétrus Muqeddes Rohqa toldurulghan halda ulargha mundaq dédi:
Xelqning hökümranliri we Israilning aqsaqalliri! Eger biz bügün bu tokur ademge körsetken yaxshi emel hem uning qandaq saqaytilghanliqi seweblik soraqqa tartilghan bolsaq, 10 siler we pütkül Israil xelqi shuni bilsunki, siler kréstligen, emma Xuda ölümdin tirildürgen Nasaretlik Eysa Mesihning nami bilen, uning küch-qudriti arqiliq bu kishi mushu yerde aldinglarda pütünley saq-salamet turidu!
11 Bu Eysa bolsa, muqeddes yazmilarda pütülgendek, del siler tamchilar étibarsiz dep tashliwetken, biraq burjek téshi bolup tiklen’gen tashtur. «Bu Eysa bolsa, muqeddes yazmilarda pütülgendek, del siler tamchilar étibarsiz dep tashliwetken, biraq burjek téshi bolup tiklen’gen tashtur» — «Zeb.» 118:2.   Zeb. 118:22; Yesh. 28:16; Mat. 21:42; Mar. 12:10; Luqa 20:17; Rim. 9:33; 1Pét. 2:7. 12 Uningdin bashqa héchkimde nijatliq yoq, chünki pütkül asman astida insanlar arisigha teqdim qilin’ghan, Eysadin bashqa bizni qutquzidighan héchqandaq bir nam yoqtur. Mat. 1:21; Ros. 10:43; 1Tim. 2:5.
13 Pétrus bilen Yuhannaning bu jüritini körgen hökümranlar ularning oqumighan adettiki ademlerdin ikenlikini bilip, heyran bolushti; ularning burun Eysa bilen bille bolghanliqinimu bildi. «ularning oqumighan adettiki ademlerdin ikenliki...» — «oqumighan» pütünley sawatsiz dégenlik emes, peqet (ularning közqarishida) Tewratqa sherh bérishke salahiyiti yoqluqini körsitidu. «Adettiki» «héch alahide tebiye körmigen» dégen menide. 14 Uning üstige, saqayghan héliqi ademning ularning yénida turuwatqanliqini körüp, ular héchqandaq gep yanduralmidi. 15 Shuning bilen hökümranlar ularni kéngeshmidin chiqishqa buyrudi. Andin bir-biri bilen meslihetliship:
16 — Bularni qandaq qilimiz? Chünki ularning wasitisi bilen xéli körünerlik möjizilik bir alamet yüz bergenliki pütkül Yérusalémdikilerge ayan boldi we biz uni inkar qilishqa amalsizmiz. Yuh. 11:47. 17 Lékin bu ishning xelq ichide téximu keng yéyilip ketmesliki üchün, ulargha bundin kéyin bu ademning namida héchkimge héchnéme démeslikke agah-tehdit salayli! — déyishti.
18 Shuning bilen ularni chaqirtip, bundin kéyin Eysaning namida héch sözlimeslik yaki telim bermeslikni qet’iy buyrudi. 19 Lékin Pétrus bilen Yuhanna:
— Xudaning aldida silerge itaet qilish toghrimu yaki Xudaghimu, buninggha özünglar bir néme denglar! Ros. 5:29. 20 Emma biz bolsaq, körgen we anglighanlirimizni éytmay turalmaymiz! — dep jawab berdi.
21  Hökümranlar bolsa xalayiqtin qorqup, ularni jazalashqa layiq seweb tapalmay, ulargha téximu tehdit sélip, qoyup berdi. Chünki xalayiq bolghan weqe tüpeylidin Xudani ulughlighanidi. Ros. 3:7, 8; 5:26. 22 Chünki bu saqaytilish möjizilik alamiti körsitilgen kishining yéshi qiriqtin ashqanidi.
 
Jamaetning bir qelbde, bir rohta dua qilishi
23 Ular qoyup bérilgendin kéyin, öz hemrahlirining yénigha qaytip kélip, bash kahinlar we aqsaqallarning qilghan sözlirini bashtin-axir köpchilikke uqturdi. «öz hemrahlirining yénigha qaytip kélip...» — «öz hemrahliri» öz öyidikilerni emes, belki jamaettikilerni körsitidu, elwette.   Ros. 12:12. 24 Ular buni anglighanda, awazini bir niyet bir dil bilen Xudagha kötürüp mundaq nida qildi:
— I Igimiz, Sen asman-zémin, déngiz-okyanlarni we ulardiki barliq mewjudatlarni yaratqan Xudadursen. Mis. 20:11 25 Sen Muqeddes Roh bilen xizmetkaring bolghan Dawutning aghzi arqiliq mundaq dégen’ghu:
«Eller némishqa chuqan salidu?
Néme üchün bikardin-bikar suyiqest oylaydu? «Sen Muqeddes Roh bilen xizmetkaring bolghan Dawutning aghzi arqiliq mundaq dégen’ghu ...» — bezi kona köchürülmilerde «Muqeddes Roh bilen» dégen söz tépilmaydu.   Zeb. 2:1.
26 Dunyadiki padishahlar sep tartip,
Emeldarlar yighiliship,
Perwerdigar we Uning Mesihi bilen qarshilishqa jem bolushti». «...Dunyadiki padishahlar sep tartip, emeldarlar yighiliship, Perwerdigar we Uning Mesihi bilen qarshilishqa jem bolushti» — (25-26-ayet) «Zeb.» 2:1-2.   Zeb. 2:1, 2.
27 — Chünki derweqe del bu sheherde Hérod hem Pontius Pilatus, yat ellikler hem Israil xelqliri birliship, Sen mesihligen muqeddes xizmetkaring Eysagha qarshi chiqip toplan’ghanidi, Mat. 26:3; Mar. 14:1; Luqa 22:2; Yuh. 11:47. 28 shuning bilen küch-qudriting we iradeng boyiche Sen burunla némining emelge ashurulushini békitken bolsang, ular shularni qilghan. «küch-qudriting we iradeng boyiche...» — grék tilida: «qolung we iradeng boyiche...». «Sen burunla némining emelge ashurulushini békitken bolsang, ular shularni qilghan» — démek, mushu kishilerning Xudagha we Uning Mesihige qarshi intayin yaman niyiti bolsimu, ularning Eysani öltürüwetkenliki beribir Xuda Özining karamet pilanini emelge ashurush üchün idi.
29 Emdi i Perwerdigar, ularning séliwatqan tehditlirini körgeysen, qulliringni söz-kalamingni toluq yüreklik bilen sözlep yetküzidighan qilghaysen; 30  késellerni saqaytishqa qolungni uzitip, muqeddes xizmetkaring Eysaning namida möjizilik alametler we karametlerni yaratqaysen. Mar. 16:17.
31 Ularning duasi ayaghlashqanda, ular turghan yer tewrinip ketti. Ular hemmisi Muqeddes Rohqa toldurulup, Xudaning söz-kalamini yüreklik sözlep yetküzüshke bashlidi. Ros. 16:26.
 
Étiqadchilarning pul-mallirini ortaq qilishi
32 Top-top étiqadchilar bir jan-bir dil, bir meqsette idi. Héchkim özige teelluq pul-mélini «özümning» démeytti, belki hemmisige ortaq idi. Ros. 2:44; 1Pét. 3:8. 33 Rosullar zor küch-qudret bilen Reb Eysaning tirilgenlikige guwahliq béretti. Xudaning zor méhri-shepqiti ularning hemmisining üstige qondi. 34 Ularning arisidikilerning héchnémige hajiti chüshmeytti. Chünki yer-zémin, öy-jay igidarliri bolghanlar ularni sétip, pulini élip kélip 35 rosullarning ayighi aldigha qoyatti; andin herkimning éhtiyajigha qarap teqsim qilinatti. Yesh. 58:7.
36 Ularning ichide Lawiy qebilisidin bolghan, Siprusta tughulghan Yüsüp isimlik birsi bar idi (rosullar uni Barnabas, yeni «Righbetlendürgüchi oghul bala» dep atighan); «ularning ichide Lawiy qebilisidin bolghan, Siprusta tughulghan Yüsüp isimlik birsi bar idi... Barnabas.. dep atighan» — Barnabas Lawiyliq bolghachqa, belkim ibadetxanida ishligenidi. 37 uningmu bir parche étizi bar idi; u shu yolda uni sétip, pulini élip rosullarning ayighi aldigha tapshurdi.
 
 

4:1 «Saduqiylar» — Yehudiylarning bir mezhipi. Ular toghruluq «tebirler»ni körüng.

4:2 «Ular rosullarning... «Eysaning wasitisi bilen ölgenler tirildürülidu» dep jakarlighini üchün intayin esebiyleshti» — «esebiyleshti» yaki «ghezeplendi». «Ölgenler tirildürülidu» dégen gep Saduqiylarni intayin ghezeplendürgen bolsa kérek, chünki ular bu nuqtigha qet’iy ishenmeytti.

4:3 «Ular ularni tutqun qilip, etisigiche türmige solap qoydi...» — «ularni» — Pétrus, Yuhanna we ulargha ésilip ching tutqan, saqaytilghan tokur kishini körsitidu (9-, 10-, 14-ayetni körüng).

4:7 Mis. 2:14; Mat. 21:23; Ros. 7:27.

4:11 «Bu Eysa bolsa, muqeddes yazmilarda pütülgendek, del siler tamchilar étibarsiz dep tashliwetken, biraq burjek téshi bolup tiklen’gen tashtur» — «Zeb.» 118:2.

4:11 Zeb. 118:22; Yesh. 28:16; Mat. 21:42; Mar. 12:10; Luqa 20:17; Rim. 9:33; 1Pét. 2:7.

4:12 Mat. 1:21; Ros. 10:43; 1Tim. 2:5.

4:13 «ularning oqumighan adettiki ademlerdin ikenliki...» — «oqumighan» pütünley sawatsiz dégenlik emes, peqet (ularning közqarishida) Tewratqa sherh bérishke salahiyiti yoqluqini körsitidu. «Adettiki» «héch alahide tebiye körmigen» dégen menide.

4:16 Yuh. 11:47.

4:19 Ros. 5:29.

4:21 Ros. 3:7, 8; 5:26.

4:23 «öz hemrahlirining yénigha qaytip kélip...» — «öz hemrahliri» öz öyidikilerni emes, belki jamaettikilerni körsitidu, elwette.

4:23 Ros. 12:12.

4:24 Mis. 20:11

4:25 «Sen Muqeddes Roh bilen xizmetkaring bolghan Dawutning aghzi arqiliq mundaq dégen’ghu ...» — bezi kona köchürülmilerde «Muqeddes Roh bilen» dégen söz tépilmaydu.

4:25 Zeb. 2:1.

4:26 «...Dunyadiki padishahlar sep tartip, emeldarlar yighiliship, Perwerdigar we Uning Mesihi bilen qarshilishqa jem bolushti» — (25-26-ayet) «Zeb.» 2:1-2.

4:26 Zeb. 2:1, 2.

4:27 Mat. 26:3; Mar. 14:1; Luqa 22:2; Yuh. 11:47.

4:28 «küch-qudriting we iradeng boyiche...» — grék tilida: «qolung we iradeng boyiche...». «Sen burunla némining emelge ashurulushini békitken bolsang, ular shularni qilghan» — démek, mushu kishilerning Xudagha we Uning Mesihige qarshi intayin yaman niyiti bolsimu, ularning Eysani öltürüwetkenliki beribir Xuda Özining karamet pilanini emelge ashurush üchün idi.

4:30 Mar. 16:17.

4:31 Ros. 16:26.

4:32 Ros. 2:44; 1Pét. 3:8.

4:35 Yesh. 58:7.

4:36 «ularning ichide Lawiy qebilisidin bolghan, Siprusta tughulghan Yüsüp isimlik birsi bar idi... Barnabas.. dep atighan» — Barnabas Lawiyliq bolghachqa, belkim ibadetxanida ishligenidi.