Muqeddes Kalam (latin yéziq) Rosullarning paaliyetliri 7

Istipanning guwahliqi

1 Bash kahin Istipandin:

— Bularning éytqanliri rastmu? — dep soridi.

2 Istipan mundaq jawab berdi:

— Qérindashlar we ata-bowilar, sözümge qulaq sélinglar! Atimiz Ibrahim téxi Mésopotamiye rayonida turuwatqanda, yeni Haran shehirige köchüp makanlishishtin ilgiri, shan-sherepning Igisi Xuda uninggha ayan bolup: 3 «Sen öz yurtung we uruq-jemetingdin ayrilip chiqip, Men sanga körsitidighan zémin’gha barghin» dégenidi.■ 4 Buning bilen u Kaldiylerning zéminini tashlap, Haran shehirige bérip olturaqlashti. Atisi ölgendin kéyin, Xuda uni bu zémin’gha, yeni siler hazir turuwatqan zémin’gha yötkep keldi.□ 5 U waqitta, Xuda uninggha bu zémindin miras bermidi, hetta uningqa tewe put qoyghudekmu bir yer bermigenidi. Gerche u téxiche perzent körmigen bolsimu, Xuda bu zéminni uninggha we uning neslige igiliki bolush üchün bérishke wede qildi.■ 6 Andin Xuda uninggha mundaq dédi: «Séning nesilliring yaqa yurtta musapir bolup turidu, shu yurttikiler ularni qul qilip töt yüz yil xorlaydu.■ 7 Biraq ularni qulluqqa salghan elni jazalaymen», dédi Xuda, «we uningdin kéyin, nesilliring u yerdin chiqip, bu yerde Méning ibadet-xizmitimde bolidu».□ ■

8 Kéyin Xuda Ibrahim bilen belgisi xetne bolghan ehdini tüzgen, shuning bilen Ishaq uningdin töreldi; Ibrahim uni sekkizinchi küni xetne qildi; shundaq qilip Ishaqtin Yaqup töreldi, Yaquptin on ikki «qebile atisi» töreldi.□ ■

9 Kéyin, «qebile atiliri» inisi Yüsüpke heset qilip, uni Misirgha qulluqqa sétiwetti. Lékin Xuda uning bilen bille bolup, □ ■ 10 uni barliq jebir-japalardin qutquzup, uni Misir padishahi Pirewnning neziride iltipatqa ige qilip, uninggha danishmenlik ata qildi. Padishah uni Misirgha bash wezir, ordisigha bash ghojidar qildi. ■ 11 Kéyin, éghir acharchiliq pütkül Misir we Qanaan yerlirini bésip, zor qiyinchiliq boldi. Ata-bowilirimiz ozuq-tülük tapalmidi. ■ 12 Yaqup emdi Misirda ashliq barliqini anglighan bolup, oghullirini, yeni ata-bowilirimizni u yerge birinchi qétim ewetti. □ ■ 13 Ikkinchi qétim barghanda, Yüsüp akilirigha özini ashkarilidi. Shuning bilen Yüsüpning jemetidikiler Pirewn padishahqa melum boldi. □ ■ 14 Andin Yüsüp atisi Yaqupning aldigha xewer yetküzüp, uni pütün aile-jemeti bilen, jemiy yetmish besh kishini Misirgha özige chaqirdi. □ 15 Shuning bilen Yaqup Misirgha chüshti we shu yerde öldi; kéyin uningdin bolghan ata-bowilirimizmu shu yerde öldi. ■ 16 Ularning jesetliri kéyin Shekem shehirige qayturulup, Ibrahim burun Hamorning oghulliridin melum pulgha sétiwalghan, Shekemdiki bir yerlikke qoyuldi.□ ■

17 Lékin Xuda Ibrahimgha esli qilghan wedining waqti yéqinlashqanda, Misirda turuwatqan Israil xelqining nopusi xéli köpeygenidi. □ ■ 18 U waqitta, Yüsüptin xewiri bolmighan yéngi bir padishah Misirda textke chiqti. ■ 19 Bu padishah qowmimizgha hiyle-mikirler bilen muamile qilip, ata-bowilirimizni ézip xorlidi, hetta ularni öz bowaqlirini hayat qaldurmasliqi üchün tashliwétishke mejbur qildi. 20 Musa mana shu chaghlarda tughulghanidi. U Xudaning aldida alahide yéqimliq bala bolup, atisining öyide üch ay béqildi. □ ■ 21 Kéyin u sirtqa qoyup qoyulghanda, Pirewnning qizi uni sudin élip, öz oghli qilip chong qildi. □ 22 Musa Misirliqlarning barliq bilim-hékmiti bilen terbiyilinip, sözde we emelde intayin qabiliyetlik adem bolup chiqti.

23 Lékin uning tughulghinigha qiriq yil toshqanda, öz qérindashliri bolghan Israillarning haligha yétish niyitige keldi. □ ■ 24 U ulardin birining uwal qilinip bozek qiliniwatqanliqini körüp, uni qoghdap, xarlan’ghan kishi üchün intiqam élip xarlighuchi Misirliqni öltürdi. 25 Chünki u öz qérindashlirini: — Xuda méning qolum arqiliq bizge qutquzush yolini achqan dep chüshinidighu, dep oylighanidi. Lékin ular buni chüshenmidi. 26 Etisi, Musa ularning arisidiki bir urush-jédelni körüp, arisigha kirip yarashturmaqchi bolup: Siler qérindash turup, némishqa bir-biringlargha yolsizliq qiliwatisiler? — dédi.

27 Biraq qérindishini yolsiz bozek qilghan kishi uni chetke ittiriwétip: — Kim séni bizge bash hem soraqchi bolsun deptu?! ■ 28 Ménimu tünügünki Misirliqni öltürgendek öltürmekchimusen? — dédi. ■ 29 Musa bu sözni anglap qorqup, Misirdin qéchip Midiyan zéminigha bérip, u yerde musapir bolup turup qaldi. U shu yerde ikki oghul perzent kördi.□

30 Qiriq yil toshqandin kéyin, Sinay téghining yénidiki chölde, köyüwatqan bir chatqalliqning ot yalqunida bir perishte uninggha köründi. ■ 31 Bu ghayibane körünüshni körgen Musa uninggha intayin heyran bolup qaldi; buning qandaq ish ikenlikini biley dep yéqinraq barghanda Perwerdigarning awazi anglinip: 32 «Men séning ata-bowiliringning Xudasi, yeni Ibrahim, Ishaq we Yaqupning Xudasidurmen» dédi. Musa qorqunchta titrep, qarashqimu jür’et qilalmidi. ■ 33 Perwerdigar uninggha yene: — Ayighingni séliwet; chünki sen turuwatqan yer muqeddestur. ■ 34 Men derheqiqet Misirda turuwatqan xelqimning xarliniwatqanliqini kördüm, ularning nale-peryadlirini anglidim. Shunga men ularni élip chiqqili chüshtüm. Emdi barghin, men séni Misirgha ewetey!» dédi.■

35 Mana héliqi kishiler: «Kim séni bizge bash hem soraqchi bolsun deptu!?» dep ret qilghan del mushu Musani, Xuda uninggha chatqalliqta körün’gen perishtining qoli bilen Israillargha hem bash hem qutquzghuchi bolushqa ewetti. 36 Ene shu Musa xelqqe yétekchilik qilip, ularni Misirdin chiqardi hemde Misir zéminida, Qizil déngizning boyida we qiriq yilni ötküzgen chölde karametlerni we möjizilik alametlerni körsetti. □ ■ 37 Ene shu Musa özi Israillargha: «Xuda qérindashliringlar arisidin manga oxshash bir peyghemberni tikleydu» dégenidi. □ ■ 38 Chöl-bayawandiki jamaetke hemrah bolghan, Sinay téghida özige söz qilghan perishte bilen bille bolghan, ata-bowilirimiz bilen bille bolghan hemrah del ene shu idi; hayatliq bexsh yetküzidighan wehiylerni bizge yetküzüsh üchün qobul qilghuchi bolghan del ene shu idi; ■ 39 shundaq bolsimu, ata-bowilirimiz uninggha itaet qilishni xalimay, uni chetke qéqip, könglide Misirgha qaytishni arzu qildi; 40 shunga ular Harun’gha: — «Bizge yol bashlaydighan ilahlarni yasap bergin! Chünki bizni Misir zéminidin élip chiqqan héliqi Musaning néme bolup ketkenlikini bilelmiduq» dédi. □ ■ 41 Shuning bilen shu künlerde ular mozay sheklide bir but yasap, bu mebudqa atap qurbanliq sundi. Shundaq qilip ular öz qolliri bilen yasighan bir nersini xushal-xuramliq bilen tebrikleshke kirishti. 42 Lékin Xuda ulardin yüzini örüp, ularni asmandiki yultuz qoshunlirigha choqunushqa qoyup berdi. Shuning bilen peyghemberlerning muqeddes yazmisida pütülgedek, Xuda ularni mundaq eyiblidi: —

«Siler chöl-bayawanda bolghan qiriq yil jeryanida qilghan qurbanliq-hediyelerni heqiqeten Manga élip kelgenmusiler, i Israil jemeti? ■ 43 Berheq, siler choqunush üchün yasighan mebudlar, yeni «Moloq»ning chédiri hem butung bolghan «Remfan»ning yultuz belgisini kötürüp mangdinglar; emdi Men silerni esir qilip Babildin yiraqqa sürgün qildurimen».□ ■

44 Ata-bowilirimiz chöldin kezgen waqtida, «höküm-guwahliq» chédiri ularning otturisida tiklen’genidi; u del Musagha söz-kalam Yetküzgüchining buyrughinidek, körsitilgen örnek boyiche yasalghanidi. □ ■ 45 Shu ibadet chédirini ata-bowilirimiz ilgiridikilerdinmu igidarchiliqigha tapshurup, Yeshuaning yétekchilikide, Xuda ularning aldidila qoghlighan ellerning zéminlirini bésiwalghinida, uni bu yerge élip kelgen; chédir shundaqla padishah Dawutning zamanighiche turghan. □ ■ 46 Dawut Xudaning shapaitige ériship, Yaqupning Xudasi üchün bir muqim makan sélishqa ijazet sorighan. □ ■ 47 Biraq kéyin, Xuda üchün ibadetxana salghan Dawut emes, emeliyette Sulayman boldi. □ ■ 48 Halbuki, Hemmidin Aliy Bolghuchi insanning qolliri bilen yasighan makanlarda turmaydu; xuddi peyghember mundaq déginidek: —■

49 «Asmanlar Méning textim,

Zémin bolsa ayaghlirimgha textiperdur,

Emdi Manga qandaq öy-imaret yasimaqchisiler?

Manga qandaq yer aramgah bolalaydu?■

50 Bularning hemmisini Méning qolum yaratqan emesmidi?»□ ■

51 — Ey, boyni qattiq, yüriki we quliqi xetnisiz bolghanlar! Siler Muqeddes Roh bilen daim qarshilishisiler; siler ata-bowiliringlar néme qilghan bolsa, shuni oxshash qiliwatisiler! ■ 52 Peyghemberlerdin zadi qaysisigha ata-bowiliringlar ziyankeshlik qilip baqmighan? Shundaq qilip ular «Heqqaniy Bolghuchi»ning kélidighanliqini aldin jakarlighuchilarni öltürüshken. Emdi u özi hazir kelgende, siler uninggha satqunluq qilghuchi we qatil bolup chiqtinglar, □ 53 I siler Tewrat qanunini perishtilerning emri-tapilighanliri bilen tapshuruwélip turup, uninggha emel qilmighuchilar!»■

Istipanning chalma-kések qilinishi

54 Istipanning bu sözlirini anglighan aliy kéngeshmidikiler yürikige xenjer sanjilghandek bolup, uninggha chishlirini ghuchurlatti. 55 Lékin u bolsa Muqeddes Rohqa tolghan, közlirini kökke tikip, Xudaning julasini, shundaqla uning ong yénida Eysaning turghanliqini körüp, 56 — Qaranglar! Asmanlar échilip, Insan’oghlining Xudaning ong yénida turghanliqini körüwatimen! — dédi.

57 Ular buninggha qulaqlirini qolliri bilen étiwélip, awazini qattiq kötürüp warqiriship birlikte uninggha yopurulup kéliwidi, 58 uni sheherning sirtigha ittirip chiqirip, chalma-kések qilishqa bashlidi. Uni erz qilghan guwahchilar uni chalma-kések qilishtin awwal chapanlirini Saul isimlik bir yashning puti aldida qoyup qoyushti. □ ■ 59 Ular Istipanni chalma-kések qilghinida u:

— I Reb Eysa, méning rohimni qobul qilghaysen! — dep nida qildi.■

60 Andin u tizlinip turup qattiq awaz bilen:

— I Reb, bu gunahning hésabini ulardin almighaysen, — dédi. U bu sözni qilip bolupla jan üzüp uxlap ketti.■

■7:3 Yar. 12:1.

□7:4 «buning bilen u Kaldiylerning zéminini tashlap,..» — «Kaldiyiliklerning zémini» «Uz» dégen yurtni körsitidu («Yar.» 11:31, 12:1ni körüng).

■7:5 Yar. 12:7; 13:15.

■7:6 Yar. 15:13-14, 16; Mis. 12:40; Gal. 3:17.

□7:7 «...biraq ularni qulluqqa salghan elni jazalaymen... we uningdin kéyin, nesilliring u yerdin chiqip, bu yerde Méning ibadet-xizmitimde bolidu» — «Yar.» 15:13-14.

■7:7 Yar. 15:16; Mis. 3:12.

□7:8 «Kéyin Xuda Ibrahim bilen belgisi xetne bolghan ehdini tüzgen..» — «Yar.» 17:10-14. «on ikki «qebile atisi»» — Israil xelqinin’g on ikki qebilisining ejdadlirini körsitidu.

■7:8 Yar. 21:2; 25:24; 29:32; 30:5; 35:23.

□7:9 «kéyin, «qebile atiliri» inisi Yüsüpke heset qilip, uni Misirgha qulluqqa sétiwetti. Lékin Xuda uning bilen bille bolup, ...» — shu waqitta «qebile atiliri» (Yüsüptin bashqa) oneylen idi. Mushu weqeni «Yar.» 37-babtin körüng.

■7:9 Yar. 37:4,28; Zeb. 105:17.

■7:10 Yar. 41:40.

■7:11 Yar. 41:54; Zeb. 105:16.

□7:12 «Yaqup emdi Misirda ashliq barliqini anglighan bolup, ... ata-bowilirimizni u yerge birinchi qétim ewetti» — «birinchi qétim ewetti» — birinchi qétim ular ukisi Yüsüpni toniyalmidi (on nechche yil ötkenidi). «Yar.» 42-babni körüng.

■7:12 Yar. 42:1.

□7:13 «Ikkinchi qétim barghanda, Yüsüp akilirigha özini ashkarilidi» — «Yar.» 43-45-babni körüng.

■7:13 Yar. 45:4.

□7:14 «Andin Yüsüp atisi Yaqupning aldigha xewer yetküzüp,... Misirgha özige chaqirdi» — «Yar.» 46-babni körüng.

■7:15 Yar. 46:5; 49:33.

□7:16 «ularning jesetliri kéyin ... Shekemdiki bir yerlikke qoyuldi» — «Yar.» 49:29-32ni körüng. Istipan mushu yerde bu ishlarning tepsilatlirini bek qisqartiwétidu.

■7:16 Yar. 23:16; 50:13; Mis. 13:19; Ye. 24:32.

□7:17 «Xuda Ibrahimgha esli qilghan wedining waqti yéqinlashqanda...» — «Xuda qilghan wede» bolsa Xudaning «Séning nesilliring u yerdin chiqip, bu yerde Méning ibadet-xizmitimde bolidu» dégen wedisi (7-ayetni körüng).

■7:17 Mis. 1:7; Zeb. 105:24.

■7:18 Mis. 1:8

□7:20 «Musa...Xudaning aldida alahide yéqimliq bala...» — Musaning rohiy jehettiki bezibir alahidilikini körsitidu («Mis» 2:2).

■7:20 Mis. 2:2; 6:19; Chöl. 26:59; 1Tar. 23:13; Ibr. 11:23.

□7:21 «Kéyin u sirtqa qoyup qoyulghanda...» — mushu yerdiki «sirtqa qoyup qoyush» dégen ibare 19-ayette: (hayat qaldurmasliqi üchün) «tashliwétish» dep terjime qilinidu. Emma Musaning ata-anisning bowaqqa (Musagha) bolghan barliq muamilisi, jümlidin «sirtqa qoyush»i iman-ishench bilen boldi. «Ibr.» 11:23ni , «Mis.» 2-babni körüng. «Pirewnning qizi uni sudin élip...» — «Mis.» 2-babni körüng.

□7:23 «öz qérindashliri bolghan Israillarning haligha yétish...» — grék tilida «öz qérindashliri bolghan Israillarni yoqlash...».

■7:23 Mis. 2:11-15.

■7:27 Mat. 21:23; Ros. 7:35; 4:7.

■7:28 Mis. 2:14.

□7:29 «Musa bu sözni anglap qorqup, Misirdin qéchip Midiyan zéminigha bérip,..» — uning qorqidighanliqining sewebi Misirliqning öltürülgenlikining ashkarilan’ghanliqi bolushi kérek. Lékin axirda uning Misirni tashlap kétishi qorqunchtin emes, belki imandin idi ( yene «Mis.» 2-babni, «Ibr.» 11:27ni körüng).

■7:30 Mis. 3:2

■7:32 Mis. 3:6; Mat. 22:32; Ibr. 11:16.

■7:33 Mis. 3:5, 7, 8, 10; Ye. 5:15.

■7:34 Mis. 3:2-10.

□7:36 «...shu Musa xelqqe yétekchilik qilip, ularni Misirdin chiqardi hemde Misir zéminida, Qizil déngizning boyida we qiriq yilni ötküzgen chölde karametlerni we möjizilik alametlerni körsetti» — bu ishlar «Misirdin chiqish» hem «Chöl-bayawandiki seper»diki ulugh témadur.

■7:36 Mis. 7; 8; 9; 10; 11; 13; 14; 16:1; Qan. 1:3.

□7:37 «Xuda qérindashliringlar arisidin manga oxshash bir peyghemberni tikleydu» — «Qan.» 18:15.

■7:37 Qan. 18:15,18; Yuh. 1:46; Ros. 3:22; Mat. 17:5.

■7:38 Mis. 19:3; Gal. 3:19.

□7:40 «shunga ular Harun’gha...» — Harun Musaning akisi. «shunga xalayiq Harun’gha: — «Bizge yol bashlaydighan ilahlarni yasap bergin! Chünki bizni Misir zéminidin élip chiqqan héliqi Musaning néme bolup ketkenlikini bilelmiduq» dédi» — bu weqe Musa peyghember Sinay téghidin téxi chüshmigen waqitta bolghanidi («Mis.» 32-bab).

■7:40 Mis. 32:1,23.

■7:42 Am. 5:25.

□7:43 «... Berheq, siler choqunush üchün yasighan mebudlar, yeni «Moloq»ning chédiri hem butung bolghan «Remfan»ning yultuz belgisini kötürüp mangdinglar; emdi Men silerni esir qilip Babildin yiraqqa sürgün qildurimen» — «Am.» 5:25-27.

■7:43 Am. 5:26,27.

□7:44 ««höküm-guwahliq» chédiri» — yeni «ibadet chédiri»; «Mis.» 16:34 we izahatini körüng. «u del Musagha söz-kalam Yetküzgüchining buyrughinidek, körsitilgen örnek boyiche yasalghanidi» — «söz-kalam Yetküzgüchi» — Xudaning Özi, elwette.

■7:44 Mis. 25:40; Ibr. 8:5.

□7:45 «kéyin Yeshuaning yétekchilikide...» —Yeni Yeshua peyghemberning yétekchilikide.

■7:45 Ye. 3:14.

□7:46 «Yaqupning Xudasi üchün bir muqim makan sélishqa ijazet sorighan» — grék tilida «Yaqupning Xudasi üchün bir muqim makan tépishqa ijazet sorighan» («2Sam.» 7-babni körüng).

■7:46 1Sam. 16:1; 2Sam. 7:2; 1Tar. 17:1; Zeb. 89:19-21; 132:5; Ros. 13:22.

□7:47 «Biraq kéyin, Xuda üchün ibadetxana salghan Dawut emes, emeliyette Sulayman boldi» — «1Pad.» 5-6-babni körüng.

■7:47 1Pad. 6:1; 1Tar. 17:12.

■7:48 1Pad. 8:27; Ros. 17:24.

■7:49 2Tar. 6:33; Yesh. 66:1, 2; Mat. 5:34; 23:22.

□7:50 «Asmanlar méning textim, zémin bolsa ayaghlirimgha textiperdur, emdi Manga qandaq öy-imaret yasimaqchisiler? Manga qandaq yer aramgah bolalaydu? Bularning hemmisini Méning qolum yaratqan emesmidi?» — «Yesh.» 66:1-2.

■7:50 Yesh. 66:1-2; Yar. 1:4.

■7:51 Neh. 9:16,17; Yer. 6:1.

□7:52 «shundaq qilip ular «Heqqaniy Bolghuchi»ning kélidighanliqini aldin jakarlighuchilarni öltürüshken. Emdi u özi hazir kelgende, siler uninggha satqunluq qilghuchi we qatil bolup chiqtinglar,...» — «Heqqaniy Bolghuchi» Eysani körsitidu.

■7:53 Mis. 19:3; 24:3; Yuh. 7:19; Gal. 3:19; Ibr. 2:2.

□7:58 «Uni erz qilghan guwahchilar uni chalma-kések qilishtin awwal chapanlirini Saul isimlik bir yashning puti aldida qoyup qoyushti» — Tewrat qanuni boyiche birsi ölümge mehkum bolsa uninggha erz qilghan guwahchilar birinchi bolup tash étishi kérek idi («Qan.» 17:7).

■7:58 1Pad. 21:13; Luqa 4:29.

■7:59 Zeb. 31:5; Luqa 23:46.

■7:60 Mat. 5:44; Luqa 23:34; 1Kor. 4:12.