59
Xudaning sözining dawami — Gunahning özini tehlil qilish
— Qaranglar, Perwerdigarning qoli qutquzalmighudek küchsiz bolup qalghan emes;
Yaki Uning quliqi anglimighudek éghir bolup qalghan emes;Chöl. 11:23; Yesh. 50:2
Biraq silerning qebihlikinglar silerni Xudayinglardin yiraqlashturdi,
Gunahinglar Uning yüzini silerdin qachurup Uninggha tilikinglarni anglatquzmidi.«Qaranglar, Perwerdigarning qoli qutquzalmighudek küchsiz bolup qalghan emes... biraq silerning qebihlikinglar silerni Xudayinglardin yiraqlashturdi, gunahinglar Uning yüzini silerdin qachurup Uninggha tilikinglarni anglatquzmidi» — mushu -1-2-ayetler bolsa 58-bab, 3-ayettiki soalgha bérilgen jawabtur.
Chünki qolliringlar qan bilen,
Barmaqliringlar qebihlik bilen milen’gen,
Lewliringlar yalghan gep éytqan,
Tilinglar kaldirlap qériship sözligen;
Heqqaniyliq terepte sözligüchi yoqtur,
Heqiqet terepte turidighan höküm sorighuchi yoqtur;
Ular yoq bir nersige tayinip, aldamchiliq qilmaqta,
Ularning qorsiqidikisi ziyandash,
Ularning tughuwatqini qebihlik;Ayup 15:35; Zeb. 7:14
Ular char yilanning tuxumlirini töreldüridu,
Ömüchükning torini torlaydu,
Kim uning tuxumlirini yése ölidu;
Ulardin biri chéqilsa zeherlik yilan chiqidu.«Ulardin biri chéqilsa zeherlik yilan chiqidu» — démek, ulardin héchqandaq yaxshiliq chiqmaydu, ulargha taqabil turush intayin tes; adem «tuxumlar»ni yése, ölidu; «tuxumlar»ni buzsa, ulardin téxi xeterlik bir yilan chiqidu.
Ularning torliri kiyim bolalmaydu;
Özliri ishligenliri bilen özlirini yapalmaydu;
Ishligenliri bolsa qebih ishlardur;
Ularning qolida zorawanliq turidu;«ularning torliri kiyim bolalmaydu» — mushu ayet we 5-ayetke qarighanda, «torliri» dégenlik ularning qestliri hem yamanliqlirini diniy niqab bilen yapidighan usullarni bildüridu.  Ayup 8:14,15
Qedemliri yamanliq terepke yügüridu,
Gunahsiz qanni töküshke aldiraydu,
Ularning oyliri qebihlik toghrisidiki oylardur;
Barghanla yerde weyranchiliq we halaket tépilidu.Pend. 1:16; Rim. 3:15
Tinchliq-aramliq yolini ular héch tonumaydu;
Yürüshliride héch heqiqet-adalet yoqtur;
Ular yollirini egri-toqay qiliwaldi;
Kim bularda mangghan bolsa tinch-aramliqni körmeydu.
 
Israil gunahini iqrar qilidu
— Shunga heqiqet-adalet bizdin yiraq turidu;
Heqqaniyliq yétip bizni chümkigen emes;
Nurni kütimiz, biraq yenila qarangghuluq!
Birla ghil-pal parlighan yoruqluqnimu kütimiz,
Yenila zulmette mangimiz.
10 Qarighulardek biz tamni silashturup izdeymiz,
Közsiz bolghandek silashturimiz;
Gugumda turghandek chüshtimu putliship kétimiz,
Chet yaqilarda ölüklerdek yürimiz.«Chet yaqilarda ölüklerdek yürimiz» — bashqa birxil terjimisi: «küchi barlar arisida ölüklerdek yürimiz».
11 Éyiqlardek nere tartimiz,
Paxteklerdek qattiq ah urimiz;
Biz höküm-heqiqetni kütüp qaraymiz, biraq u yoq;
Nijat-qutulushni kütimiz, biraq u bizdin yiraqtur;
12 Chünki itaetsizliklirimiz aldingda köpiyip ketti,
Gunahlirimiz bizni eyiblep guwahliq béridu;
Chünki itaetsizliklirimiz herdaim biz bilen billidur;
Qebihliklirimiz bolsa, bizge roshendur: —
13 Chünki Perwerdigargha itaetsizlik qilmaqtimiz, wapasizliq qilmaqtimiz,
Uningdin yüz örimektimiz,
Zulumni hem asiyliqni terghip qilmaqtimiz,
Yalghan sözlerni oydurup, ich-ichimizdin sözlimektimiz;
14 Adalet-xalisliq bolsa yoldin yénip ketti;
Heqqaniyliq yiraqta turidu;
Chünki heqiqet kochida putliship kétidu;
Durus-diyanetningmu kirgüdek yéri yoqtur.
15 Shuning bilen heqiqet yoqay dep qaldi;
Özümni yamanliqtin néri qilay dégen adem xeqning olja nishani bolup qaldi!
 
Perwerdigar duani anglap ishqa kiridu
16 Hem Perwerdigar kördi;
Höküm-heqiqetning yoqluqi Uning neziride intayin yaman bilindi.
We U amal qilghudek birmu ademning yoqluqini kördi;
Gunahkarlargha wekil bolup dua qilghuchi héchkimning yoqluqini körüp, azablinip köngli parakende boldi.
Shunga Uning Öz Biliki özige nijat keltürdi;
Uning Öz heqqaniyliqi Özini qollap chidamliq qildi;«Hem Perwerdigar kördi; höküm-heqiqetning yoqluqi Uning neziride intayin yaman bilindi» — Perwerdigar Öz mömin bendilirining duasini anglap ishqa kirishidu.
«shunga uning öz biliki özige nijat keltürdi» — oqurmenlerning éside bolushi kérekki, «Perwerdigarning Biliki» Uning dunyagha ewetidighan Qutquzghuchi-Mesihi, yeni «Perwerdigarning quli»dur. Démek, Israil özining asiyliqi, itaetsizlikini, özlirining gunahqa taqabil turalmaydighanliqini toluq iqrar qilip towa qilghan waqitta, «héch qutquzghudek adem bolmighanda», Xudaning shan-sheripini eslige keltürüsh üchün, shundaqla amalsiz qalghan insanni qutquzush üchün «Perwerdigarning Biliki» nijatni élip mushu dunyagha kélidu. Qutquzush ishlirini u yalghuz ada qilidu; «héch adem» uninggha yardem bermeydu. Yene 53-babni körüng.
  Yesh. 63:5
17 U heqqaniyliqni qalqan-sawut qildi,
Béshigha nijatliq dubulghisini kiydi;
Qisas libasini kiyim qildi,
Muhebbetlik qizghinliqni ton qilip kiydi.Ef. 6:17; 1Tés. 5:8
18 Ademlerning qilghanliri boyiche, u ulargha qayturidu;
Reqiblirige qehr chüshüridu,
Düshmenlirige ishlirini qayturidu,
Chet arallardikilergimu u ishlirini qayturidu.
19 Shuning bilen ular gherbte Perwerdigarning namidin,
Künchiqishta Uning shan-sheripidin qorqidu;
Düshmen kelkündek bésip kirginide,
Emdi Perwerdigarning Rohi uninggha qarshi bir tughni kötürüp béridu;
20 Shuning bilen Hemjemet-Qutquzghuchi Zion’gha kélidu,
U Yaqup jemetidikiler arisidin itaetsizliktin yénip towa qilghanlargha yéqinlishidu, — deydu Perwerdigar.«Shuning bilen Hemjemet-Qutquzghuchi Zion’gha kélidu, u Yaqup jemetidikiler arisidin itaetsizliktin yénip towa qilghanlargha yéqinlishidu» — «Rim.» 11:26 körüng.  Yesh. 10:21,22; Rim. 11:26
21 Men bolsam, mana, Méning ular bilen bolghan ehdem shuki, — deydu Perwerdigar —
«séning üstüngge qonup turghan Méning Rohim, shundaqla Men séning aghzinggha quyghan söz-kalamim bolsa,
Buningdin bashlap ebedil’ebedgiche öz aghzingdin, neslingning aghzidin yaki neslingning neslining aghzidin hergiz chüshmeydu! — deydu Perwerdigar. «séning üstüngge qonup turghan Méning Rohim» — emdi mushu ayettiki «sen» dégen kim? Yuqiriqi 20-ayette «Hemjemet-Qutquzghuchi Zion’gha kélidu» déyilgen. «Hemjemet-Qutquzghuchi» bolsa, 16-ayettiki «Perwerdigarning Biliki», yeni «Perwerdigarning quli»dur. Shübhisizki, mushu sözler uninggha, yeni Mesihge déyilidu.
 
 

59:1 Chöl. 11:23; Yesh. 50:2

59:2 «Qaranglar, Perwerdigarning qoli qutquzalmighudek küchsiz bolup qalghan emes... biraq silerning qebihlikinglar silerni Xudayinglardin yiraqlashturdi, gunahinglar Uning yüzini silerdin qachurup Uninggha tilikinglarni anglatquzmidi» — mushu -1-2-ayetler bolsa 58-bab, 3-ayettiki soalgha bérilgen jawabtur.

59:4 Ayup 15:35; Zeb. 7:14

59:5 «Ulardin biri chéqilsa zeherlik yilan chiqidu» — démek, ulardin héchqandaq yaxshiliq chiqmaydu, ulargha taqabil turush intayin tes; adem «tuxumlar»ni yése, ölidu; «tuxumlar»ni buzsa, ulardin téxi xeterlik bir yilan chiqidu.

59:6 «ularning torliri kiyim bolalmaydu» — mushu ayet we 5-ayetke qarighanda, «torliri» dégenlik ularning qestliri hem yamanliqlirini diniy niqab bilen yapidighan usullarni bildüridu.

59:6 Ayup 8:14,15

59:7 Pend. 1:16; Rim. 3:15

59:10 «Chet yaqilarda ölüklerdek yürimiz» — bashqa birxil terjimisi: «küchi barlar arisida ölüklerdek yürimiz».

59:16 «Hem Perwerdigar kördi; höküm-heqiqetning yoqluqi Uning neziride intayin yaman bilindi» — Perwerdigar Öz mömin bendilirining duasini anglap ishqa kirishidu. «shunga uning öz biliki özige nijat keltürdi» — oqurmenlerning éside bolushi kérekki, «Perwerdigarning Biliki» Uning dunyagha ewetidighan Qutquzghuchi-Mesihi, yeni «Perwerdigarning quli»dur. Démek, Israil özining asiyliqi, itaetsizlikini, özlirining gunahqa taqabil turalmaydighanliqini toluq iqrar qilip towa qilghan waqitta, «héch qutquzghudek adem bolmighanda», Xudaning shan-sheripini eslige keltürüsh üchün, shundaqla amalsiz qalghan insanni qutquzush üchün «Perwerdigarning Biliki» nijatni élip mushu dunyagha kélidu. Qutquzush ishlirini u yalghuz ada qilidu; «héch adem» uninggha yardem bermeydu. Yene 53-babni körüng.

59:16 Yesh. 63:5

59:17 Ef. 6:17; 1Tés. 5:8

59:20 «Shuning bilen Hemjemet-Qutquzghuchi Zion’gha kélidu, u Yaqup jemetidikiler arisidin itaetsizliktin yénip towa qilghanlargha yéqinlishidu» — «Rim.» 11:26 körüng.

59:20 Yesh. 10:21,22; Rim. 11:26

59:21 «séning üstüngge qonup turghan Méning Rohim» — emdi mushu ayettiki «sen» dégen kim? Yuqiriqi 20-ayette «Hemjemet-Qutquzghuchi Zion’gha kélidu» déyilgen. «Hemjemet-Qutquzghuchi» bolsa, 16-ayettiki «Perwerdigarning Biliki», yeni «Perwerdigarning quli»dur. Shübhisizki, mushu sözler uninggha, yeni Mesihge déyilidu.