68
68-küy •••• Ghelibe munajiti
Neghmichilerning béshigha tapshurulup oqulsun dep, Dawut yazghan küy-naxsha: —
 
Xuda ornidin turdi, düshmenlirini tiripiren qiliwétidu!
Uninggha öchmenler Uning aldidin beder qachidu! Chöl. 10:35
Is-tütek uchurulghandek, ularni uchurup yoqitisen,
Mom otta éritilgendek,
Reziller Xudaning aldida halak bolidu.
Biraq heqqaniylar xushallinidu,
Ular Xuda aldida rohlinip,
Tentene qilip shadlinidu.
Xudagha küyler éytinglar,
Uning namini naxsha qilip yangritinglar;
Chöl-bayawanlargha Min’güchige bir yolni kötürüp yasanglar;
Uning nami «Yah»dur;
Uning aldida shadlininglar.«Chöl-bayawanlargha Min’güchi» — yaki «Bulutlargha Min’güchi...». Qaysi menisi toghra bolsun Xudaning özini körsitidu. 7-ayetni körüng.
Yétimlargha ata bolghuchi,
Tul xotunlarning dewasini sorighuchi,
Öz muqeddes makanida turghan Xudadur.
Xuda ghériblarni öy-ochaqliq qilidu;
U mehbuslarni awatliqqa chiqiridu;
Lékin asiylarni qaghjiraq yerde qalduridu.
I Xuda, Öz xelqingning aldida mangghiningda,
Chöl-bayawandin ötüp seper qilghiningda,
— (Sélah) —
Xudaning huzuri aldida,
Yeni Israilning Xudasining huzuri aldida,
Yer-jahan tewrinip,
Asmanlarmu yéghin yaghdurdi;
Awu Sinay téghimu tewrinip ketti.Mis. 19
Sen, i Xuda, Öz mirasing bolghan zémin-xelq üstige xasiyetlik bir yamghur yaghdurdung;
Ular halsizlan’ghanda ularni küchlendürdüng.
10 Séning baqqan padang u yerge makanlashti;
Méhribanliqing bilen möminler üchün teyyarliq qilding, i Xuda!«Séning baqqan padang» — Israil xelqini körsitidu, elwette.
11 Reb emr qildi;
Uni jakarlighuchi qiz-ayallar némidégen zor bir qoshundur!
12 «Padishahlar hem qoshunliri beder qéchishti, beder qéchishti!» — déyishti;
Öyde olturghan qiz-ayallar bolsa oljilarni bölishiwalidu;
13 Siler qoy baqqanda padilar arisida yatqan bolsanglarmu,
Zémininglar emdi qanatlirigha kümüsh sepken,
Peyliri parqiraq altun bilen bézelgen paxtektek bolidu;«Siler qoy baqqanda padilar arisida yatqan bolsanglarmu, zémininglar emdi qanatlirigha kümüsh sepken, peyliri parqiraq altun bilen bézelgen paxtektek bolidu» — bu ayetni ibraniy tilida chüshinish tes, herxil terjimiliri bar. Menisi belkim, Israil xelqi eslide kembeghel ehwalda yashighan bolsimu (qoy baqquchi bolup), Xuda Pelestin zéminining hemme yérige köp oljini (altun-kümüsh qatarliqlar) chéchip, ularni béyitti (14-ayetni körüng).
14 Hemmige Qadir Xuda padishahlarni zéminda tiripiren qiliwetkende,
Yer Zalmon téghidiki qardek aqirip ketti.
15 Bashan téghi qudretlik bir tagh,
Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur;«Bashan téghi qudretlik bir tagh, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur» — bashqa terjimiliri: «Xudaning téghi Bashan téghidektur — köp choqqiliq bir taghdek, Bashan téghidektur» yaki «Bashan téghi Xudaning téghidur, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur».  


Israiliyening tagh-jilghiliri
16 Ey égiz choqqiliq taghlar,
Néme üchün Xuda Öz makani qilishni xalighan taghqa heset bilen qaraysiler?
Derweqe, Perwerdigar shu taghda menggü turidu! «Xuda Öz makani qilishni xalighan (tallighan) tagh» — Yérusalémdiki Zion téghi.  Zeb. 87:1, 2; 132:13
17 Xudaning jeng harwiliri tümen-tümen,
Milyon-milyondur;
Reb ular arisida turidu;
Sinay téghidiki muqeddes jayda turidu.«Reb... Sinay téghidiki muqeddes jayda turidu» — buning menisi belkim: «Xuda Sinay téghida qandaq qilghan bolsa, U Yérusalémdiki (Zion téghidiki) muqeddes ibadetxanisida turup shundaq qilishni dawamlashturidu — démek, sürlük, shan-shereplik halette bolup, peyghemberler arqiliq kalam-wehiylirini ayan qilishni dawamlashturidu» dégendek.  Qan. 33:2
18 Sen yuqirigha kötürüldung,
Insanlarni tutqun qilghuchilarni Özüng esir qilip élip ketting;
Yah Xuda ularning arisida turushi üchün,
Hetta asiyliq qilghanlar arisida turushi üchünmu,
Sen insan arisida turup iltipatlarni qobul qilding.«Sen yuqirigha kötürüldung, insanlarni tutqun qilghuchilarni özüng esir qilip élip ketting; Yah Xuda ularning arisida turushi üchün, hetta asiyliq qilghanlar arisida turushi üchünmu, Sen insan arisida turup iltipatlarni qobul qilding» — bu muhim hem sirliq ayetke Injilda, «Ef.» 4-babta tebir bérilidu; Qutquzghuchi-Mesih insan arisida özi insan bolup, insanlarni tutqun qilghuchilar (yeni gunah, ölüm we jin-sheytanlardin ibaret) üstidin ghelibe qilip, asmanlargha kötürülüp, insanlarni qutquzush hem ularni (ishen’gen insalarni) Xudaning yéngi bir «muqeddes ibadetxana»si qilish üchün ershtiki atisidin iltipatlarni qobul qilidu.  Ef. 4:8; Chöl. 17:21; Ye. 9:23; Ezra 8:20
19 Reb medhiyilensun;
Chünki U her küni yüklirimizni kötürmekte;
Yeni nijatliqimiz bolghan Tengri!
Sélah.«...U her küni yüklirimizni kötürmekte» — bashqa birxil terjimisi «... U herküni üstimizge yaxshiliqlarni yükleydu».
20 Bizning Tengrimiz birdinbir nijatkar Tengridur;
Rebge, yeni Perwerdigarghila, ölümge baghliq ishlar tewedur.«Rebge, yeni Perwerdigarghila, ölümge baghliq ishlar tewedur» — yaki bashqa birxil terjimisi «Rebde, yeni Perwerdigardila, ölümdin qutulush yollirimu bar».
21 Berheq, Xuda Öz düshmenlirining béshini yaridu,
Öz gunahlirida dawamliq kétiwéridighanlarning chachliq kallisini U chaqidu. «Öz gunahlirida dawamliq kétiwéridighanlarning chachliq kallisini U (Xuda) chaqidu» — «chachliq kalla»: bezi xelqler: «Bashta chach köp bolsa, küch köp bolidu» dégen xurapiy közqarashni qobul qilghan bolsa kérek.
22 Reb mundaq dédi: «Öz xelqimni Bashan diyaridinmu,
Déngizlarning chongqur jayliridinmu qayturup kélimen; «Öz xelqimni Bashan diyaridinmu, déngizlarning chongqur jayliridinmu qayturup kélimen» — «Öz xelqimni» ibraniy tilida «ularni» dep élin’ghan. Biz «ularni» dégen sözni «Öz xelqimni» dep terjime qilduq. Bezi alimlar «ular»ni Israilning düshmenliri dep qaraydu (ular Xuda shu düshmenlerni Israil ulardin qisas alsun dep qayturghan, dep qaraydu).  Mis. 14:29; Chöl. 21:33
23 Shundaq qilip sen xelqimning puti qan’gha,
Yeni düshmenliringning qénigha milinidu,
Itliringning tili buningdinmu nésiwisini yalaydu».
24 Ular Séning mangghanliringni kördi, i Xuda;
Yeni méning Ilahim, méning Padishahimning muqeddes jayigha kirip mangghanlirini kördi;«Ular Séning mangghanliringni kördi, i Xuda... Padishahimning muqeddes jayigha kirip mangghanlirini kördi» — bu ayettiki «ular» Xudaning düshmenlirini körsitishi bolsa kérek. Xudaning «muqeddes jayigha kirip mangghanliri» dégenni chüshinish üchün «Mis.» 40:16-38 we «1Pad.» 8:1-11ni körüng.
25 Aldingda munajatchilar, keyningde chalghuchilar mangdi,
Otturisida dapchi qizlar bar idi:
26 «Jamaetlerde Xuda Rebge teshekkür-medhiye éytinglar,
— I Israil bulaqliridin chiqqanlar!» — déyishti.
27 U yerde ularning bashlamchisi bolghan kichik Binyamin qebilisi mangidu;
Yehuda emirliri, zor bir top ademler,
Zebulunning emirliri, Naftalining emirlirimu bar.
28 Séning Xudaying küchüngni buyrup békitken;
Özüng biz üchün qilghiningni mustehkemligeysen, i Xuda!
29 Yérusalémdiki muqeddes ibadetxanang wejidin,
Padishahlar Sanga atap hediyelerni élip kélidu;1Pad. 10:10, 24, 25; 2Tar. 32:23; Zeb. 72:10; 76:11-12
30 Ah, héliqi qomushluqtiki yirtquch janiwarni,
Küchlüklerning topini,
Taipilerdiki torpaqlarnimu eyibligeysen;
Andin ularning herbiri kümüsh tenggilerni ekilip Sanga tiz püküshidu;
Urushxumar xelqlerni tiripiren qiliwetkeysen! «qomushluqtiki yirtquch janiwar» — belkim Misirni Nil deryasidiki timsahqa oxshitidu.
31 Mötiwer elchiler Misirdin kélidu,
Éfiopiye bolsa Xudagha qarap qollirini tézdin kötüridu.
32 I yer yüzidiki el-yurtlar, Xudani naxsha bilen medhiyilenglar;
Rebni medhiyilep küylerni éytinglar!
(Sélah)
33 Asmanlarning üstige,
Qedimdin bar bolghan asmanlarning üstige Min’güchi toghruluq küy éytinglar!
Mana, U awazini anglitidu,
Uning awazi küchlüktur!
34 Xudani küchlük dep bilip jakarlanglar,
Uning heywisi Israil üstide,
Uning küchi bulutlarda turidu;
35 I Xuda, muqeddes jayliringdin sürlük körünisen!
Israilning birdinbir Tengrisi!
Xelqqe küch-qudret bergüchi bolsa, Udur!
Xudagha teshekkür-medhiye oqulsun!
 
 

68:1 Chöl. 10:35

68:4 «Chöl-bayawanlargha Min’güchi» — yaki «Bulutlargha Min’güchi...». Qaysi menisi toghra bolsun Xudaning özini körsitidu. 7-ayetni körüng.

68:8 Mis. 19

68:10 «Séning baqqan padang» — Israil xelqini körsitidu, elwette.

68:13 «Siler qoy baqqanda padilar arisida yatqan bolsanglarmu, zémininglar emdi qanatlirigha kümüsh sepken, peyliri parqiraq altun bilen bézelgen paxtektek bolidu» — bu ayetni ibraniy tilida chüshinish tes, herxil terjimiliri bar. Menisi belkim, Israil xelqi eslide kembeghel ehwalda yashighan bolsimu (qoy baqquchi bolup), Xuda Pelestin zéminining hemme yérige köp oljini (altun-kümüsh qatarliqlar) chéchip, ularni béyitti (14-ayetni körüng).

68:15 «Bashan téghi qudretlik bir tagh, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur» — bashqa terjimiliri: «Xudaning téghi Bashan téghidektur — köp choqqiliq bir taghdek, Bashan téghidektur» yaki «Bashan téghi Xudaning téghidur, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur».

68:16 «Xuda Öz makani qilishni xalighan (tallighan) tagh» — Yérusalémdiki Zion téghi.

68:16 Zeb. 87:1, 2; 132:13

68:17 «Reb... Sinay téghidiki muqeddes jayda turidu» — buning menisi belkim: «Xuda Sinay téghida qandaq qilghan bolsa, U Yérusalémdiki (Zion téghidiki) muqeddes ibadetxanisida turup shundaq qilishni dawamlashturidu — démek, sürlük, shan-shereplik halette bolup, peyghemberler arqiliq kalam-wehiylirini ayan qilishni dawamlashturidu» dégendek.

68:17 Qan. 33:2

68:18 «Sen yuqirigha kötürüldung, insanlarni tutqun qilghuchilarni özüng esir qilip élip ketting; Yah Xuda ularning arisida turushi üchün, hetta asiyliq qilghanlar arisida turushi üchünmu, Sen insan arisida turup iltipatlarni qobul qilding» — bu muhim hem sirliq ayetke Injilda, «Ef.» 4-babta tebir bérilidu; Qutquzghuchi-Mesih insan arisida özi insan bolup, insanlarni tutqun qilghuchilar (yeni gunah, ölüm we jin-sheytanlardin ibaret) üstidin ghelibe qilip, asmanlargha kötürülüp, insanlarni qutquzush hem ularni (ishen’gen insalarni) Xudaning yéngi bir «muqeddes ibadetxana»si qilish üchün ershtiki atisidin iltipatlarni qobul qilidu.

68:18 Ef. 4:8; Chöl. 17:21; Ye. 9:23; Ezra 8:20

68:19 «...U her küni yüklirimizni kötürmekte» — bashqa birxil terjimisi «... U herküni üstimizge yaxshiliqlarni yükleydu».

68:20 «Rebge, yeni Perwerdigarghila, ölümge baghliq ishlar tewedur» — yaki bashqa birxil terjimisi «Rebde, yeni Perwerdigardila, ölümdin qutulush yollirimu bar».

68:21 «Öz gunahlirida dawamliq kétiwéridighanlarning chachliq kallisini U (Xuda) chaqidu» — «chachliq kalla»: bezi xelqler: «Bashta chach köp bolsa, küch köp bolidu» dégen xurapiy közqarashni qobul qilghan bolsa kérek.

68:22 «Öz xelqimni Bashan diyaridinmu, déngizlarning chongqur jayliridinmu qayturup kélimen» — «Öz xelqimni» ibraniy tilida «ularni» dep élin’ghan. Biz «ularni» dégen sözni «Öz xelqimni» dep terjime qilduq. Bezi alimlar «ular»ni Israilning düshmenliri dep qaraydu (ular Xuda shu düshmenlerni Israil ulardin qisas alsun dep qayturghan, dep qaraydu).

68:22 Mis. 14:29; Chöl. 21:33

68:24 «Ular Séning mangghanliringni kördi, i Xuda... Padishahimning muqeddes jayigha kirip mangghanlirini kördi» — bu ayettiki «ular» Xudaning düshmenlirini körsitishi bolsa kérek. Xudaning «muqeddes jayigha kirip mangghanliri» dégenni chüshinish üchün «Mis.» 40:16-38 we «1Pad.» 8:1-11ni körüng.

68:29 1Pad. 10:10, 24, 25; 2Tar. 32:23; Zeb. 72:10; 76:11-12

68:30 «qomushluqtiki yirtquch janiwar» — belkim Misirni Nil deryasidiki timsahqa oxshitidu.