4
Emdi shu seweblerdin, Rebning mehbusi bolghan menki, Xudaning silerni chaqirghan büyük chaqiriqigha layiq halda méngishliringlarni ötünimen,Yar. 17:1; 1Kor. 7:20; Fil. 1:27; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12. hemme ishta kemterlik we yuwash-mulayimliq bilen, sewrchanliq bilen, bir-biringlargha muhebbet ichide keng qorsaq bolup,«hemme ishta kemterlik we yuwash-mulayimliq bilen, sewrchanliq bilen...» — Injilda «yuwash-mulayimliq»ning alahidiliki bar; u bolsimu qorqunchtin küchlüklerge yol qoyidighan ajizliq emes, belki Xudaning yolida talash-tartishlardin qol üzüsh, Xudaning hemme ishlirimizni zorawanliqsiz, jédelsiz toghra orunlashturushigha iman baghlashtur; mushundaq pozitsiye mulayim, yuwashliq bilen bildürülidu.  Kol. 1:11; 3:12; 1Tés. 5:14. inaq-xatirjemlikning rishtisi bilen, Rohta bolghan birlikni tutushqa intilishinglarni ötünimen.«... Rohta bolghan birlikni tutushqa intilishinglarni ötünimen» — «Rohta» — Xudaning Rohida, Muqeddes Rohta. Ten birdur, Roh birdur, — xuddi chaqirilghininglarda, oxshash bir arzu-ümidke chaqirilghininglardek, — Reb birdur, iman-étiqad birdur, chömüldürülüsh birdur,Qan. 4:39; Mal. 2:10; 1Kor. 8:4, 6; Luqa 12:50 hemmining Xuda’Atisi birdur; U bolsa hemmidin üstün turghuchi, hemmini yürgüzgüchi we hemmimizning ichide Bolghuchidur.«hemmimizning ichide Bolghuchidur» — bezi kona köchürmilerde «hemmining ichide Bolghuchidur» (yaki «hemmining ichididur» yaki «hemminglarning ichide Bolghuchidur») déyilidu. 4-7-ayetler körsetken birlikler toghruluq «qoshumche söz»imizde qisqiche muzakire qilimiz. Shundaqtimu hazir herbirimizge Mesihning iltipatining ölchimi boyiche shepqet teqdim qilin’ghandur;Rim. 12:6; 1Kor. 12:11; 2Kor. 10:13; 1Pét. 4:10. shunga, muqeddes kitabta Xuda éytqinidek: —
«U yuqirigha kötürüldi,
Insanlarni tutqun qilghuchilarni U Özi esir qilip élip ketti,
Hem insanlargha iltipatlarni teqdim qildi».«shunga, muqeddes kitabta Xuda éytqinidek: — «U yuqirigha kötürüldi, insanlarni tutqun qilghuchilarni U Özi esir qilip élip ketti, hem insanlargha iltipatlarni teqdim qildi»» — rosul Pawlus bu sözliride «Zebur»diki 68:18ni neqil keltürüp tüp menini yekünligen. «Yuqirigha kötürüldi» Mesihning ölümdin tirilip ershlerge kötürülgenlikini körsitidu. U ershtin Özige ishen’genlerge Muqeddes Rohni ewetip herxil iltipatlarni teqdim qildi we shuningdek hazirmu teqdim qilmaqta.
Bu ajayib bésharetning menisini toluqraq tonush üchün biz «Zeb.» 68:18ge qoshqan izahatni körüng.
  Zeb. 68:18
Emdi «kötürülgen» zat bolsa, awwal yerning tégige chüshken zatning Özi emesmu? «Emdi «kötürülgen» zat bolsa, awwal yerning tégige chüshken zatning Özi emesmu?» — Mesihning «yerning tégige (grék tilida «teglirige») chüshken»liki némini körsitidu? «Zeb.» 139:15ni körüng. Bu Zeburdiki küy boyiche «yerning tegliri» bolsa insanning tüp tebiiti shekillendürülgen jay bolup, Mesihning «yerning teglirige chüshüsh»i belkim del insanning tebiitining tüp mesilisini, yeni gunahliq mahiyitimizni üzül-késil bir terep qilishi üchün idi. Shunga bizningche bu ibare Mesih kréstke mixlinishning chongqur azablirida bir terep qilghan ishlarni körsitidu; bezi alimlar, Mesihning «chüshkenliki», ölümdin kéyin rohining tehtisaragha chüshkenlikini körsitidu, dep qaraydu. Buningmu mumkinchiliki bar.  Yuh. 3:13; 6:62; Zeb. 139:15 10 Chüshken zat bolsa barliq ershlerdin yuqirigha kötürülgenning del Özidur; kötürülüshining meqsiti, alemning barliqini toldurushtin ibaret; 11 Shunga, bezilerni rosullar, bezilerni peyghemberler, bezilerni xush xewerchiler, bezilerni baqquchi we yaki telim bergüchiler qilip teyinligen del Özidur. «Shunga, bezilerni rosullar, bezilerni peyghemberler, bezilerni xush xewerchiler, bezilerni baqquchi we yaki telim bergüchiler qilip teyinligen del Özidur» — oqurmenler diqqet qiliduki, bu ayette éytilghan sowghatlar (8-ayetni körüng) «rohiy iltipatlar» emes, belki «rohiy iltipatlar»gha ige bolghan rohiy ademlerdur. Mesih mushundaq ademlerni jamaiti we dunyani beriketlesh üchün teyinleydu.  1Kor. 12:28. 12 Bularning meqsiti muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa qorallandurup kamaletke yetküzüshtin ibaret; «muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa ...» — «jümlidin» — yaki «yeni» dep chüshen’gili bolidu. «Bularning meqsiti muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa qorallandurup kamaletke yetküzüshtin ibaret» — démek, rosullar, peyghemberler, xush xewerchiler, baqquchilar we telim bergüchiler (11-ayet)ning wezipisi Mesihning téni bolghan jamaetni Xudaning toluq xizmitini qilish üchün qorallandurushtin ibarettur. Xudaning xizmitini qilidighan bu «rohaniy ademler»la emes, belki pütkül jamaetning hemme ezaliri öz roli boyiche wezipisige emel qilishi kérektur.
«Qurup chiqish» dégen ibare toghruluq «kirish söz»imizni körüng.
Grék tilida «qorallandurup kamaletke keltürüsh» birla söz bilen ipadilinidu.
  Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 1:23; 5:23; Kol. 1:24. 13 wezipe hemmimizning étiqadta hem Xudaning Oghlini toluq tonushta birlikke kélishimizgiche, kamil adem bolup yétiship chiqishimizghiche, — yeni Mesihning mukemmel jewhiri gewdilen’gen qeddi-qamet ölchimige yétishimizgiche dawamlashturulmaqta; 14 shundaq bolghanda, yene gödek balilardin bolmay, ademlerning quwluqidin oylap chiqqan aldamchi niyet-pilanliri bilen, ularning hiyle-neyringidin chiqqan telimatining dolqunliridin urulup, uning herxil shamilida uyaq-buyaqqa uchurulup ketmeymiz; Mat. 11:7; 1Kor. 14:2. 15 eksiche, méhir-muhebbet ichide turup heqiqetke bérilip ish körüp, béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz; «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz» — sözmusöz terjimisi: «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta Uninggha (yaki «Uning ichige») her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz». Démek, «alliqachan uning ténining bir ezasi bolghan halda ... dawamliq ösidighan...».  Ef. 5:23; Kol. 1:18. 16 Uningdin pütkül ten, ezaliri bir-birige jipsilashturulup, ozuqluq teminligüchi herbir öge arqiliq bir-birige tutashturulup, herbir ezaning özige xas ölchen’gen wezipini ötishi bilen barghanche östürülüp, muhebbet ichide öz-özini qurup chiqishqa ishlimekte.«Uningdin pütkül ten, ezaliri bir-birige jipsilashturulup, ozuqluq teminligüchi herbir öge arqiliq bir-birige tutashturulup...» — «putkül ten» — jamaettur.  Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 2:21.
17 Shunga shuni éytimenki, Rebte uni tapilaymenki, yat ellerningkidek, yeni ularning öz oy-pikirlirining bimenilikide mangghinidek méngiwermeslikinglar kérek; Rim. 1:9, 18; 1Pét. 4:3. 18 ular qelbining qattiqliqidin kélip chiqqan bilimsizlik tüpeylidin, Xudaning hayatidin ada-juda qilinip, chüshenchisi qarangghuliship ketken,1Tés. 4:5. 19  ar-nomusni tashliwétip, nepsaniyetchiliki awup herxil iplasliqlarni yürgüzüshke, keyp-sapagha bérilgen. 20 Emma siler bolsanglar, Mesihni shundaq yolda öginip tonughan emessiler — 21 (heqiqetning Eysada bolghinidek, uni heqiqeten anglighan, uningda ögitilgen bolsanglar) — 22 démek, ilgiriki turmushunglargha xas bolghan, aldamchi arzu-heweslerge egiship özini bulghighuchi «kona adem»ni séliwétip, «ilgiriki turmushunglargha xas bolghan, aldamchi arzu-heweslerge egiship özini bulghighuchi «kona adem»ni séliwétip, ...» — «kona adem» toghruluq «Rim.» 6:6 we izahatini körüng.  Kol. 3:9; Ibr. 12:1; 1Pét. 2:1. 23 oy-zéhninglarning rohida yéngilinip, 24 Xudaning oxshashliqigha asasen, heqiqettin chiqqan heqqaniyliqta we pak-muqeddeslikte yaritilghan «yéngi adem»ni kiyiwélishinglar kérektur.Rim. 6:4; Kol. 3:10; 1Pét. 4:2.
25 Shuning bilen yalghanchiliqni séliwétip, herbirimiz öz yéqinlirimiz bilen heqiqetni sözlisheyli; chünki biz bir-birimizge nisbeten bir tenning ezaliridurmiz.Zek. 8:16.
26 «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar»; ghezipinglar kün patquche dawam étiwermisun; «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar» — «Zek.» 8:16, «Zeb.» 4:4. Bu ayet 25-ayettiki «heqiqetni sözlisheyli» dégen söz bilen baghliqtur. Bir tereptin achchiqilinishqa tégishlik sewebi bolup turup gep qilmisa gunah bolidu; yene bir tereptin achchiq ademni gunahqa bashlishimu mumkin, shu tereptinmu hézi bolushi kérek. Shunga «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar» déyilidu. «ghezipinglar kün patquche dawam étiwermisun» — yene birxil terjimisi: «Achchiqlashning sewebi kün patquche dawamlishiwermisun». Eger bu terjime toghra bolsa, adem uninggha zadi qandaq emel qilishi kérek? — bizningche bu terjime mentiqighe uyghun emes.  Zeb. 4:4 27 yaki Iblisqa héch orun qoyup bermenglar.«yaki Iblisqa héch orun qoyup bermenglar» — «Iblis» — Sheytan.  Yaq. 4:7; 1Pét. 5:9.
28 Oghri ikkinchi oghriliq qilmisun; eksiche u méhnet qilip ikki qoligha tayinip halal ish qilsunki, hajiti bolghanlarghimu bölüp bergüdek öz tapqini bolsun.Ros. 20:35; 1Tés. 4:11; 2Tés. 3:8,12.
29 Aghzinglardin héchqandaq iplas söz chiqmisun, peqet anglighuchilargha shepqet yetsun üchün, éhtiyajqa uyghun we ademni qurup chiqidighan sözlerni éytinglar. Mat. 12:36; Ef. 5:3, 4. 30 Xudaning Muqeddes Rohigha azab bermengler; chünki siler Uning bilen hör-nijat küni üchün möhürlen’gensiler; «chünki siler Uning bilen hör-nijat küni üchün möhürlen’gensiler» — «hör-nijat küni» — 1:14diki izahatni körüng.  Luqa 21:28; Rim. 8:16,23; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 1:13,14. 31  özünglardin herqandaq öch-adawet, achchiq-ghezep, qehr, jédel-majiralar, til-ahanet hemde herxil qara niyetlerni néri qilinglar; Kol. 3:19. 32 bir-biringlargha méhriban, yumshaq dilliq bolup, Xuda Mesihte silerni kechürüm qilghinidek bir-birininglarni kechürüm qilinglar. «Mesih bizni söyüp, Özini biz üchün Xudagha xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq bolushqa atap pida qilghandek silermu muhebbet ichide ménginglar» — «xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq» mushu yerde (barliqi Xudagha atap köydürülgen) «köydürme qurbanliq» közde tutulidu.  Mat. 6:14; Mar. 11:25; Fil. 2:1; Kol. 3:12,13.
 
 

4:1 Yar. 17:1; 1Kor. 7:20; Fil. 1:27; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12.

4:2 «hemme ishta kemterlik we yuwash-mulayimliq bilen, sewrchanliq bilen...» — Injilda «yuwash-mulayimliq»ning alahidiliki bar; u bolsimu qorqunchtin küchlüklerge yol qoyidighan ajizliq emes, belki Xudaning yolida talash-tartishlardin qol üzüsh, Xudaning hemme ishlirimizni zorawanliqsiz, jédelsiz toghra orunlashturushigha iman baghlashtur; mushundaq pozitsiye mulayim, yuwashliq bilen bildürülidu.

4:2 Kol. 1:11; 3:12; 1Tés. 5:14.

4:3 «... Rohta bolghan birlikni tutushqa intilishinglarni ötünimen» — «Rohta» — Xudaning Rohida, Muqeddes Rohta.

4:5 Qan. 4:39; Mal. 2:10; 1Kor. 8:4, 6; Luqa 12:50

4:6 «hemmimizning ichide Bolghuchidur» — bezi kona köchürmilerde «hemmining ichide Bolghuchidur» (yaki «hemmining ichididur» yaki «hemminglarning ichide Bolghuchidur») déyilidu. 4-7-ayetler körsetken birlikler toghruluq «qoshumche söz»imizde qisqiche muzakire qilimiz.

4:7 Rim. 12:6; 1Kor. 12:11; 2Kor. 10:13; 1Pét. 4:10.

4:8 «shunga, muqeddes kitabta Xuda éytqinidek: — «U yuqirigha kötürüldi, insanlarni tutqun qilghuchilarni U Özi esir qilip élip ketti, hem insanlargha iltipatlarni teqdim qildi»» — rosul Pawlus bu sözliride «Zebur»diki 68:18ni neqil keltürüp tüp menini yekünligen. «Yuqirigha kötürüldi» Mesihning ölümdin tirilip ershlerge kötürülgenlikini körsitidu. U ershtin Özige ishen’genlerge Muqeddes Rohni ewetip herxil iltipatlarni teqdim qildi we shuningdek hazirmu teqdim qilmaqta. Bu ajayib bésharetning menisini toluqraq tonush üchün biz «Zeb.» 68:18ge qoshqan izahatni körüng.

4:8 Zeb. 68:18

4:9 «Emdi «kötürülgen» zat bolsa, awwal yerning tégige chüshken zatning Özi emesmu?» — Mesihning «yerning tégige (grék tilida «teglirige») chüshken»liki némini körsitidu? «Zeb.» 139:15ni körüng. Bu Zeburdiki küy boyiche «yerning tegliri» bolsa insanning tüp tebiiti shekillendürülgen jay bolup, Mesihning «yerning teglirige chüshüsh»i belkim del insanning tebiitining tüp mesilisini, yeni gunahliq mahiyitimizni üzül-késil bir terep qilishi üchün idi. Shunga bizningche bu ibare Mesih kréstke mixlinishning chongqur azablirida bir terep qilghan ishlarni körsitidu; bezi alimlar, Mesihning «chüshkenliki», ölümdin kéyin rohining tehtisaragha chüshkenlikini körsitidu, dep qaraydu. Buningmu mumkinchiliki bar.

4:9 Yuh. 3:13; 6:62; Zeb. 139:15

4:11 «Shunga, bezilerni rosullar, bezilerni peyghemberler, bezilerni xush xewerchiler, bezilerni baqquchi we yaki telim bergüchiler qilip teyinligen del Özidur» — oqurmenler diqqet qiliduki, bu ayette éytilghan sowghatlar (8-ayetni körüng) «rohiy iltipatlar» emes, belki «rohiy iltipatlar»gha ige bolghan rohiy ademlerdur. Mesih mushundaq ademlerni jamaiti we dunyani beriketlesh üchün teyinleydu.

4:11 1Kor. 12:28.

4:12 «muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa ...» — «jümlidin» — yaki «yeni» dep chüshen’gili bolidu. «Bularning meqsiti muqeddes bendilerni xizmet wezipisige, jümlidin Mesihning ténini qurup chiqishqa qorallandurup kamaletke yetküzüshtin ibaret» — démek, rosullar, peyghemberler, xush xewerchiler, baqquchilar we telim bergüchiler (11-ayet)ning wezipisi Mesihning téni bolghan jamaetni Xudaning toluq xizmitini qilish üchün qorallandurushtin ibarettur. Xudaning xizmitini qilidighan bu «rohaniy ademler»la emes, belki pütkül jamaetning hemme ezaliri öz roli boyiche wezipisige emel qilishi kérektur. «Qurup chiqish» dégen ibare toghruluq «kirish söz»imizni körüng. Grék tilida «qorallandurup kamaletke keltürüsh» birla söz bilen ipadilinidu.

4:12 Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 1:23; 5:23; Kol. 1:24.

4:14 Mat. 11:7; 1Kor. 14:2.

4:15 «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz» — sözmusöz terjimisi: «... béshimiz bolghan Mesihke baghlinishta Uninggha (yaki «Uning ichige») her jehettin ösüp yétilidighan bolimiz». Démek, «alliqachan uning ténining bir ezasi bolghan halda ... dawamliq ösidighan...».

4:15 Ef. 5:23; Kol. 1:18.

4:16 «Uningdin pütkül ten, ezaliri bir-birige jipsilashturulup, ozuqluq teminligüchi herbir öge arqiliq bir-birige tutashturulup...» — «putkül ten» — jamaettur.

4:16 Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 2:21.

4:17 Rim. 1:9, 18; 1Pét. 4:3.

4:18 1Tés. 4:5.

4:22 «ilgiriki turmushunglargha xas bolghan, aldamchi arzu-heweslerge egiship özini bulghighuchi «kona adem»ni séliwétip, ...» — «kona adem» toghruluq «Rim.» 6:6 we izahatini körüng.

4:22 Kol. 3:9; Ibr. 12:1; 1Pét. 2:1.

4:24 Rim. 6:4; Kol. 3:10; 1Pét. 4:2.

4:25 Zek. 8:16.

4:26 «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar» — «Zek.» 8:16, «Zeb.» 4:4. Bu ayet 25-ayettiki «heqiqetni sözlisheyli» dégen söz bilen baghliqtur. Bir tereptin achchiqilinishqa tégishlik sewebi bolup turup gep qilmisa gunah bolidu; yene bir tereptin achchiq ademni gunahqa bashlishimu mumkin, shu tereptinmu hézi bolushi kérek. Shunga «Achchiqlininglar, emma gunah qilmanglar» déyilidu. «ghezipinglar kün patquche dawam étiwermisun» — yene birxil terjimisi: «Achchiqlashning sewebi kün patquche dawamlishiwermisun». Eger bu terjime toghra bolsa, adem uninggha zadi qandaq emel qilishi kérek? — bizningche bu terjime mentiqighe uyghun emes.

4:26 Zeb. 4:4

4:27 «yaki Iblisqa héch orun qoyup bermenglar» — «Iblis» — Sheytan.

4:27 Yaq. 4:7; 1Pét. 5:9.

4:28 Ros. 20:35; 1Tés. 4:11; 2Tés. 3:8,12.

4:29 Mat. 12:36; Ef. 5:3, 4.

4:30 «chünki siler Uning bilen hör-nijat küni üchün möhürlen’gensiler» — «hör-nijat küni» — 1:14diki izahatni körüng.

4:30 Luqa 21:28; Rim. 8:16,23; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 1:13,14.

4:31 Kol. 3:19.

4:32 «Mesih bizni söyüp, Özini biz üchün Xudagha xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq bolushqa atap pida qilghandek silermu muhebbet ichide ménginglar» — «xushpuraq süpitide hediye-qurbanliq» mushu yerde (barliqi Xudagha atap köydürülgen) «köydürme qurbanliq» közde tutulidu.

4:32 Mat. 6:14; Mar. 11:25; Fil. 2:1; Kol. 3:12,13.