12
Saxtipezliktin hoshyar bolush
Mat. 10:19-20; 10:28-33; 12:32
Shu chaghlarda, minglighan kishiler yighilip, bir-birini dessiwetküdek qista-qistang bolushup ketkende, u awwal muxlislirigha söz qilip mundaq dédi:
— Perisiylerning échitqusidin, yeni saxtipezlikidin hoshyar bolunglar. «Perisiylerning échitqusidin, yeni saxtipezlikidin hoshyar bolunglar» — «Mat.» 16:1-12nimu körüng. Muqeddes yazmilarda échitqu (xémirturuch) köp yerlerde tekebburluq we saxtipezlikke simwol qilinidu.  Mat. 16:16; Mar. 8:15. Chünki yoshurulghan héchqandaq ish ashkarilanmay qalmaydu, we héchqandaq mexpiy ish ayan bolmay qalmaydu.Ayup 12:22; Mat. 10:26; Mar. 4:22; Luqa 8:17. Shunga silerning qarangghuda éytqanliringlar yoruqta anglinidu; öyning ichkiride xupiyane pichirlashqanliringlarmu ögzilerde jakarlinidu.«xupiyane pichirlashqanliringlar» — grék tilida «qulaqqa éytkininglar».
Men siler dostlirimgha shuni éytimenki, tenni öltürüp, bashqa héch ish qilalmaydighanlardin qorqmanglar.Yesh. 51:7; Yer. 1:8; Mat. 10:28. Lékin men silerge kimdin qorqushunglar kéreklikini körsitip qoyay: Öltürgendin kéyin, dozaxqa tashlashqa hoquqluq bolghuchidin qorqunglar; berheq silerge éytay — Uningdin qorqunglar!
Besh qushqach ikki tiyin’ge sétilidighu? Lékin ularning héchbirimu Xuda teripidin untulup qalghini yoq.«besh qushqach ikki tiyin’ge sétilidighu?» — «tiyin» grék tilida «assariyon». «ikki tiyin» — Shu dewrdiki bir ishchining künlük heqqi bolghan «dinarius»ning 1/8 Qismi idi.  Mat. 10:29. Lékin hetta herbir tal chéchinglarmu sanalghandur. Shundaq iken, qorqmanglar; siler nurghunlighan qushqachtin qimmetliksiler!1Sam. 14:45; 2Sam. 14:11; 1Pad. 1:52; Luqa 21:18.
 
Eysani étirap qilish we qilmasliq
— Biraq men silerge shuni éytip qoyayki, kim méni insanlarning aldida étirap qilsa, Insan’oghlimu uni Xudaning perishtiliri aldida étirap qilidu.Mat. 10:32. Biraq insanlarning aldida méni tonumighan kishi, Xudaning perishtiliri aldidimu tonulmaydu.Mat. 10:33; Mar. 8:38; Luqa 9:26; 2Tim. 2:12; 1Yuh. 2:23.
10 Insan’oghligha qarshi söz qilghan herqandaq kishi kechürümge érisheleydu; lékin Muqeddes Rohqa kupurluq qilghuchi bolsa kechürümge érishelmeydu.«Muqeddes Rohqa kupurluq qilish» — yaki «Muqeddes Rohqa qarshi gep qilish» dégen gunah toghruluq «Matta»diki «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.  1Yuh. 5:16.
11 Lékin kishiler silerni sinagoglargha yaki hökümdarlar we emeldarlarning aldigha élip bérip soraqqa tartqanda, «Erzge qandaq jawab bersem?» yaki «Néme désem bolar?» dep endishe qilmanglar. Mat. 10:19; Mar. 13:11; Luqa 21:14. 12 Chünki néme déyish kéreklikini shu waqti-saitide Muqeddes Roh silerge ögitidu.
 
Eqilsiz bay heqqidiki temsil
13 Köpchilik arisidin birsi uninggha:
— Ustaz, akamgha atimizdin qalghan mirasni men bilen teng ülishishke buyrughayla — dédi.
14 Lékin u uninggha jawaben: — Burader, kim méni silerning üstünglargha sotchi yaki üleshtürgüchi qildi? — dédi. «Burader, kim méni silerning üstünglargha sotchi yaki üleshtürgüchi qildi?» — «Mis.» 2:14ni körüng. Mesih Musa peyghemberning rolini ret qildi. Bu muhim heqiqet üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. 15 U köpchilikke qarap: — Pexes bolup özünglarni herxil tamaxorluqtin saqlanglar. Chünki insanning hayati uning mal-mülüklirining köplükige baghliq emestur, dédi.1Tim. 6:7.
16 Andin u ulargha mundaq bir temsilni éytip berdi:
— «Bir bayning yéri mol hosul bériptu. 17 U könglide «Qandaq qilay? Chünki bunchiwala hosulni qoyghudek yérim yoq» — dep oylaptu. 18 Andun u: — «Mundaq qilay: — Hazirqi ambarlirimni chuwuwétip, téximu chongini yasap, barliq mehsulatlirim we bashqa mal-mülüklirimni shu yerge yighip saqlay! 19 Andin öz-özümge: «Ey jénim, yighip saqlighan, köp yil yetküdek németliring bar, rahet ichide yep-ichip xush bolghin!» deydighan bolimen» dep oylaptu.Top. 11:9; 1Kor. 15:32; Yaq. 5:5.
20 Lékin Xuda uninggha:
«Ey exmeq, bügün kéchila jéning sendin telep qilip élinidu; undaqta bu toplighining kimge qalidu?» deptu.Zeb. 39:6; Zeb. 52:7; Top. 2:18, 19; Yer. 17:11.
21 Xudaning aldida döletmen bolmay, özige xezine yighqanning hali shundaq bolar».
 
Étiqadchilar endishe qilmasliqi kérek
Mat. 6:19-21, 25-34
22 Andin u muxlislirigha mundaq dédi:
— Shuning üchün men silerge shuni éytip qoyayki, turmushunglar toghruluq, néme yermiz yaki néme kiyermiz, dep endishe qilmanglar. Zeb. 55:22; Mat. 6:25; Fil. 4:6; 1Tim. 6:8; 1Pét. 5:7. 23 Chünki hayatliq yémekliktin, ten kiyim-kéchektin ezizdur. 24 Quzghunlargha qaranglar! Ular térimaydu we yighmaydu, ularning ambar, iskilatlirimu yoq. Lékin Xuda ularnimu ozuqlanduridu. Siler qushlardin qanchilik eziz-he! Ayup 38:41; Zeb. 147:9. 25 Aranglarda qaysinglar ghem-qayghu bilen ömrünglarni birer saet uzartalaysiler? «qaysinglar ghem-qayghu bilen ömrünglarni birer saet uzartalaysiler?» — bashqa bir terjimisi: «qaysinglar ghem-qayghu bilen boyunggha birer ghérich qoshalaysiler?».  Mat. 6:27. 26 Eger shunchilik kichikkine ishmu qolunglardin kelmise, néme üchün qalghan ishlar toghrisida ghem-endishe qilisiler? 27 Néluperlerning qandaq ösidighanliqigha qarap béqinglar! Ular emgekmu qilmaydu, chaqmu égirmeydu; lékin silerge shuni éytayki, hetta Sulayman toluq shan-sherepte turghandimu uning kiyinishi niluperlening bir gülichilikimu yoq idi. «néluperler...» — yaki «yawa gül-giyahlar...». «Sulayman» — ulugh padishah Sulayman. 28 Ey ishenchi ajizlar! Emdi Xuda daladiki bügün échilsa, etisi qurup ochaqqa sélinidighan ashu gül-giyahlarni shunche bézigen yerde, silerni téximu kiyindürmesmu?! 29 Shundaq iken, néme yeymiz, néme ichimiz dep bash qaturmanglar, héchnémidin endishe qilmanglar. «...bash qaturmanglar» — grék tilida «....(yémeklikke) intilmenglar». 30 Chünki herqaysi eldikiler mana shundaq hemme nersilerge intilidu. Biraq Atanglar silerning bu nersilerge mohtajliqinglarni bilidu; «herqaysi eldikiler...» — grék tilida «bu dunyadiki (yat) ellerdikiler». «Yat eller» Yehudiy emes butperesler bolup, tirik Xudani bilmeytti; muxlislar Yehudiy bolghachqa, Xudaning küch-qudriti hemde Öz xelqidin xewer alidighanliqigha ishenchi bolushi kérek idi. 31 shundaq iken, Uning padishahliqigha intilinglar we u chaghda, bularning hemmisi silerge qoshulup nésip bolidu.1Tar. 3:13; Zeb. 37:25.
32 Qorqmanglar, i kichik pada! Chünki Atanglar padishahliqni silerge ata qilishni xush kördi. «Atanglar padishahliqni silerge ata qilishni xush kördi» — «padishahliq» bolsa Xudaning Öz padishahliqi, elwette. 33 Mal-mülkünglarni sétip, kembeghellerge xeyrxahliq qilinglar. Özünglargha uprimaydighan hemyan, ershlerde hergiz tügep ketmeydighan bir xezine hazirlanglar; — shu yerde oghri yéqin kelmeydu, küye yep yoqap ketmeydu. Mat. 6:20; 19:21; Luqa 16:9; 1Tim. 6:19. 34 Chünki bayliqinglar qeyerde bolsa, qelbinglarmu shu yerde bolidu.
 
Mesihning kélishige teyyar bolunglar!
Mat. 24:45-51
35 Siler bélinglarni ching baghlap, chiraghliringlarni yandurup turunglar; Ef. 6:14; 1Pét. 1:13. 36 xuddi xojayinining toy ziyapitidin qaytip kélishini kütüp turghan chakarlardek, herdaim teyyar turunglar. Shuning bilen xojayin kélip ishikni qaqqanda, chakarlar derhal chiqip ishikni achidighan bolidu. 37 Xojayin qaytip kelgende, chakarlirining oyghaq, teyyar turghanliqini körse, bu chakarlarning bextidur! Men silerge berheq shuni éytip qoyayki, xojayin özi bélini baghlap, ularni dastixan’gha olturghuzup, ularning aldigha kélip shexsen özi ularni kütüwalidu! 38 We eger xojayin ikkinchi yaki üchinchi jésekte kelsimu, chakarlirining shundaq oyghaqliqini körse, bu ularning bextidur!«eger xojayin ikkinchi yaki üchinchi jésekte kelsimu, chakarlirining shundaq oyghaqliqini körse, bu ularning bextidur!» — Yehudiylar kéche waqtini hésablighanda üch jések, rimliqlar bolsa töt jések dep hésablaytti.  Mat. 24:42.
39 Lékin shuni bilip qoyunglarki, eger öy igisi oghrining kéchide qaysi waqitta kélidighanliqini bilgen bolsa, u oyghaq turup oghrining öyge téship kirishige hergiz yol qoymaytti! «eger öy igisi oghrining kéchide qaysi waqitta kélidighanliqini bilgen bolsa, u oyghaq turup oghrining öyge téship kirishige hergiz yol qoymaytti!» — muqeddes yazmilardiki köp yerlerde Perwerdigarning künining «oghridek» (kütülmigen waqitta) kélidighanliqi tilgha élinidu.  Mat. 24:43; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:3; 16:15. 40 Shuning üchün silermu herdaim teyyar turunglar; chünki Insan’oghli siler oylimighan waqit-saette qaytip kélidu.Mat. 24:44; 25:13; Mar. 13:33; Luqa 21:34; 1Tés. 5:6.
41 Pétrus uningdin: — I Reb, sen bu temsilni bizgila qaritip éyttingmu yaki hemmeylen’ge qaritipmu? — dep soridi.
42 Reb mundaq dédi:
— Xojayini öz öyidikilerge mes’ul qilip, ulargha tégishlik bolghan ashliqni waqti-waqtida teqsim qilip bérishke teyinleydighan ishenchlik we pemlik ghojidar kim bolidu? «Xojayini öz öyidikilerge...» — «öydikiler» mushu yerde öydiki xizmetkarlar we chakarlirini körsitidu; mushu yerde köchme menisi Xudagha tewedikiler, yeni barliq ishen’güchiler dégenliktur. «Xojayini öz öyidikilerge mes’ul qilip, ulargha tégishlik bolghan ashliqni waqti-waqtida teqsim qilip bérishke teyinleydighan ishenchlik we pemlik ghojidar kim bolidu?» — shübhisizki, Reb bu temsilni hemmidin awwal Pétrusning öz-özige tetbiqlishini xalidi, andin qalghan rosullar, andin Xudaning barliq xizmetkarlirigha qaritip éytqan.  Mat. 24:45; 25:21; 1Kor. 4:2. 43 Xojayin öyige qaytqanda, chakirining shundaq qiliwatqinining üstige kelse, bu chakarning bextidur! 44 Men silerge berheq shuni éytip qoyayki, xojayin uni pütün igilikini bashqurushqa qoyidu. 45 Lékin mubada shu chakar könglide: «Xojayinim hayal bolup qalidu» dep, bashqa chakarlar we dédeklerni bozek qilishqa we yep-ichip, mest bolushqa bashlisa, 46 Shu chakarning xojayini kütülmigen bir küni, oylimighan bir waqitta qaytip kélidu we uni késip ikki parche qilip, uning nésiwisini étiqadsizlar bilen oxshash teqdirde békitidu.
47 Emdi xojayinining iradisini bilip turup, teyyarlinip turmighan we xojayinining iradisi boyiche qilmighan chakar bolushigha tayaq yeydu. Yaq. 4:17. 48 Biraq xojayinining iradisini bilmey turup, tayaq yéyishke tégishlik ishlarni qilghan chakar azraq tayaq yeydu. Kimge köp bérilse, uningdin telep qilinidighini köp bolidu. Chünki ademler kimge köp amanet qoyghan bolsa, uningdin telep qilidighinimu köp bolidu.
 
Mesihning tutashturmaqchi bolghan oti
Mat. 10:34-36
49 Men yer yüzige ot tashlap tutashturushqa keldim we bu otning tutishishigha neqeder teqezzamen! 50 Lékin men aldi bilen bir chömüldürüsh bilen chömüldürülüshüm kérek we bu chümüldürülüshüm emelge ashurulghuche intayin qiynilimen! «men aldi bilen bir chömüldürüsh bilen chömüldürülüshüm kérek we bu chümüldürülüshüm emelge ashurulghuche intayin qiynilimen!» — bu ayettiki «chömüldürüsh» shübhisizki uning ölümidur. Bu toghruluq «Efesusluqlargha»diki «qoshumche söz»imizni körüng. Mushu chömüldürülüshtin kéyin Muqeddes Rohning oti yer yüzide tutushturulidu. «Ros.» 2-babni körüng!  Mat. 20:22; Mar. 10:38; Ef.4:5 51 Siler méni yer yüzige tinchliq élip keldimikin, dep oylap qaldinglarmu? Yaq, men shuni silerge éytayki, tinchliq emes, bölünüsh élip keldim! Mat. 10:34. 52 Chünki buningdin kéyin, bir öydiki besh kishi bölünidu; üchi ikkisige qarsi we ikkisi üchige qarshi bölünidu. 53 Ata oghligha we oghul atisigha, ana qizigha we qiz anisigha, qéynana kélinige we kélin qéynanisigha qarshi turidu.Mik. 7:6
 
Xudaning ghezipidin agahlanduridighan bésharetlik alametler
Mat. 16:2-3
54 Eysa yene toplashqan ademlerge mundaq dédi:
— Siler künpétish tereptin bulutning chiqqinini körsenglar, derhal «yamghur yaghidu» deysiler, we derweqe shundaq bolidu. 55 Jenub tereptin shamalning chiqqinini körsenglar, «Hawa issiydu» deysiler we derweqe shundaq bolidu. 56 Ey saxtipezler! Siler yer bilen kökning renggini perq ételeysiler-yu, qandaqsige bu zamanni perq ételmeysiler?!
57 Emdi némishqa qaysi ishlarning durus ikenlikige özünglar höküm qilip baqmaysiler?! Mat. 5:25-26 58 Chünki dewagiring bilen birge sotchi aldigha barghiningda, uning bilen yolda kétiwatqiningda, uning bilen yariship dost bolushqa intilgin; bolmisa, u séni sotchigha, sotchi bolsa gundipaygha tapshuridu we gundipay séni zindan’gha tashlaydu. 59 Men sanga shuni éytip qoyayki, qerzingning eng axirqi bir tiyininimu qoymay tölimigüche, shu yerdin hergiz chiqalmaysen.«eng axirqi bir tiyininimu qoymay tölimigüche» — «tiyin» grék tilida «lepton» — pulning eng kichik birliki, shu dewrdiki bir ishchining künlük heqqi bolghan «dinarius»ning 1/128 qismi idi. «dewagiring bilen birge sotchi aldigha barghiningda, uning bilen yolda kétiwatqiningda, uning bilen yariship dost bolushqa intilgin; .. bolmisa... ... eng axirqi bir tiyininimu qoymay tölimigüche, shu yerdin hergiz chiqalmaysen» — bu köp ehwallirimizgha mas kélidighan intayin emeliy nesihet, elwette. Uning üstige mushu yerde belkim temsil bolushi mumkin; chünki Mesihning sözliride «Eger... bolsa» dégen söz yoq. Démek, Israillarning üstige erzi bar idi; bu erz qilghuchi bolsa belkim Xuda Özidur. Hazir «yarashturulup dost bolush»ning towa qilish pursiti bolsimu, herhalda waqti chekliktur. Töwendiki 13-babnimu körüng.
 
 

12:1 «Perisiylerning échitqusidin, yeni saxtipezlikidin hoshyar bolunglar» — «Mat.» 16:1-12nimu körüng. Muqeddes yazmilarda échitqu (xémirturuch) köp yerlerde tekebburluq we saxtipezlikke simwol qilinidu.

12:1 Mat. 16:16; Mar. 8:15.

12:2 Ayup 12:22; Mat. 10:26; Mar. 4:22; Luqa 8:17.

12:3 «xupiyane pichirlashqanliringlar» — grék tilida «qulaqqa éytkininglar».

12:4 Yesh. 51:7; Yer. 1:8; Mat. 10:28.

12:6 «besh qushqach ikki tiyin’ge sétilidighu?» — «tiyin» grék tilida «assariyon». «ikki tiyin» — Shu dewrdiki bir ishchining künlük heqqi bolghan «dinarius»ning 1/8 Qismi idi.

12:6 Mat. 10:29.

12:7 1Sam. 14:45; 2Sam. 14:11; 1Pad. 1:52; Luqa 21:18.

12:8 Mat. 10:32.

12:9 Mat. 10:33; Mar. 8:38; Luqa 9:26; 2Tim. 2:12; 1Yuh. 2:23.

12:10 «Muqeddes Rohqa kupurluq qilish» — yaki «Muqeddes Rohqa qarshi gep qilish» dégen gunah toghruluq «Matta»diki «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.

12:10 1Yuh. 5:16.

12:11 Mat. 10:19; Mar. 13:11; Luqa 21:14.

12:14 «Burader, kim méni silerning üstünglargha sotchi yaki üleshtürgüchi qildi?» — «Mis.» 2:14ni körüng. Mesih Musa peyghemberning rolini ret qildi. Bu muhim heqiqet üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

12:15 1Tim. 6:7.

12:19 Top. 11:9; 1Kor. 15:32; Yaq. 5:5.

12:20 Zeb. 39:6; Zeb. 52:7; Top. 2:18, 19; Yer. 17:11.

12:22 Zeb. 55:22; Mat. 6:25; Fil. 4:6; 1Tim. 6:8; 1Pét. 5:7.

12:24 Ayup 38:41; Zeb. 147:9.

12:25 «qaysinglar ghem-qayghu bilen ömrünglarni birer saet uzartalaysiler?» — bashqa bir terjimisi: «qaysinglar ghem-qayghu bilen boyunggha birer ghérich qoshalaysiler?».

12:25 Mat. 6:27.

12:27 «néluperler...» — yaki «yawa gül-giyahlar...». «Sulayman» — ulugh padishah Sulayman.

12:29 «...bash qaturmanglar» — grék tilida «....(yémeklikke) intilmenglar».

12:30 «herqaysi eldikiler...» — grék tilida «bu dunyadiki (yat) ellerdikiler». «Yat eller» Yehudiy emes butperesler bolup, tirik Xudani bilmeytti; muxlislar Yehudiy bolghachqa, Xudaning küch-qudriti hemde Öz xelqidin xewer alidighanliqigha ishenchi bolushi kérek idi.

12:31 1Tar. 3:13; Zeb. 37:25.

12:32 «Atanglar padishahliqni silerge ata qilishni xush kördi» — «padishahliq» bolsa Xudaning Öz padishahliqi, elwette.

12:33 Mat. 6:20; 19:21; Luqa 16:9; 1Tim. 6:19.

12:35 Ef. 6:14; 1Pét. 1:13.

12:38 «eger xojayin ikkinchi yaki üchinchi jésekte kelsimu, chakarlirining shundaq oyghaqliqini körse, bu ularning bextidur!» — Yehudiylar kéche waqtini hésablighanda üch jések, rimliqlar bolsa töt jések dep hésablaytti.

12:38 Mat. 24:42.

12:39 «eger öy igisi oghrining kéchide qaysi waqitta kélidighanliqini bilgen bolsa, u oyghaq turup oghrining öyge téship kirishige hergiz yol qoymaytti!» — muqeddes yazmilardiki köp yerlerde Perwerdigarning künining «oghridek» (kütülmigen waqitta) kélidighanliqi tilgha élinidu.

12:39 Mat. 24:43; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:3; 16:15.

12:40 Mat. 24:44; 25:13; Mar. 13:33; Luqa 21:34; 1Tés. 5:6.

12:42 «Xojayini öz öyidikilerge...» — «öydikiler» mushu yerde öydiki xizmetkarlar we chakarlirini körsitidu; mushu yerde köchme menisi Xudagha tewedikiler, yeni barliq ishen’güchiler dégenliktur. «Xojayini öz öyidikilerge mes’ul qilip, ulargha tégishlik bolghan ashliqni waqti-waqtida teqsim qilip bérishke teyinleydighan ishenchlik we pemlik ghojidar kim bolidu?» — shübhisizki, Reb bu temsilni hemmidin awwal Pétrusning öz-özige tetbiqlishini xalidi, andin qalghan rosullar, andin Xudaning barliq xizmetkarlirigha qaritip éytqan.

12:42 Mat. 24:45; 25:21; 1Kor. 4:2.

12:47 Yaq. 4:17.

12:50 «men aldi bilen bir chömüldürüsh bilen chömüldürülüshüm kérek we bu chümüldürülüshüm emelge ashurulghuche intayin qiynilimen!» — bu ayettiki «chömüldürüsh» shübhisizki uning ölümidur. Bu toghruluq «Efesusluqlargha»diki «qoshumche söz»imizni körüng. Mushu chömüldürülüshtin kéyin Muqeddes Rohning oti yer yüzide tutushturulidu. «Ros.» 2-babni körüng!

12:50 Mat. 20:22; Mar. 10:38; Ef.4:5

12:51 Mat. 10:34.

12:53 Mik. 7:6

12:57 Mat. 5:25-26

12:59 «eng axirqi bir tiyininimu qoymay tölimigüche» — «tiyin» grék tilida «lepton» — pulning eng kichik birliki, shu dewrdiki bir ishchining künlük heqqi bolghan «dinarius»ning 1/128 qismi idi. «dewagiring bilen birge sotchi aldigha barghiningda, uning bilen yolda kétiwatqiningda, uning bilen yariship dost bolushqa intilgin; .. bolmisa... ... eng axirqi bir tiyininimu qoymay tölimigüche, shu yerdin hergiz chiqalmaysen» — bu köp ehwallirimizgha mas kélidighan intayin emeliy nesihet, elwette. Uning üstige mushu yerde belkim temsil bolushi mumkin; chünki Mesihning sözliride «Eger... bolsa» dégen söz yoq. Démek, Israillarning üstige erzi bar idi; bu erz qilghuchi bolsa belkim Xuda Özidur. Hazir «yarashturulup dost bolush»ning towa qilish pursiti bolsimu, herhalda waqti chekliktur. Töwendiki 13-babnimu körüng.