3
Sardistiki jamaetke yézilghan xet
— Sardistiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —
«Xudaning yette Rohi we yette yultuzining Igisi Bolghuchi mundaq deydu:
— Séning emelliringni we shundaqla «hayat» dégen nam-abruyungning barliqini, lékin emeliyette ölük ikenlikingni bilimen. Weh. 1:14, 16. Shunga, oyghan, séningde bar bolghan, emma öley dep qalghan xisletliringni kücheyt; chünki Xudayim aldida emelliringning tügel emeslikini bildim. Uning üchün söz-kalamni qandaq qobul qilip anglighiningni yadinggha keltürüp, uni ching tutup towa qilghin. Lékin oyghanmisang Men oghridek üstüngke kélimen we sen qaysi saette üstüngge kélidighinimni hergiz bilmeysen. «Lékin oyghanmisang Men oghridek üstüngke kélimen we sen qaysi saette üstüngge kélidighinimni hergiz bilmeysen» — «oghridek kélimen...»: bir qétim Sardis shehiri düshmenning hujumi astida turuwatqanda «sépil-istihkamimiz héch bösülmes» dep xatirjemlikte uxlawatqanda düshmen «oghridek» kirip uni ishghal qilghan.   Mat. 24:43; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:19; 16:15. Lékin Sardista öz kiyimlirige dagh tegküzmigen birnechche shexs bar. Ular aq kiyim kiyip Men bilen bille mangidu, chünki ular buninggha layiqtur. «Lékin Sardista öz kiyimlirige dagh tegküzmigen birnechche shexs bar» — «kiyimlirige dagh tegküzmigen» dégen ibare köchme menide, exlaqni körsitidu. «...birnechche shexs bar» — grék tilida «... birnechche namlar bar». Ghelibe qilghuchilar mana shundaq aq kiyimlerni kiyidu. Men ularning namini hayatliq deptiridin hergiz öchürmeymen, belki ularning namini Atam Xudaning we Uning perishtilirining aldida ochuq étirap qilimen. Mis. 32:32; Zeb. 69:28; Mat. 10:32; Luqa 12:8; Fil. 4:3; Weh. 20:12; 21:27.
Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»
 
Filadélfiyediki jamaetke yézilghan xet
— Filadélfiyediki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —
«Muqeddes we Heqiqiy Bolghuchi, shundaqla Dawutning achquchigha ige Bolghuchi, achsam héchkim yapalmaydu, yapsam héchkim achalmaydu dégüchi munu ishlarni deydu: «...shundaqla Dawutning achquchigha ige bolghuchi» — Eysa Mesih jismaniy jehette Dawut padishahning ewladi bolup, u Xudaning padishahliqigha kirish derwazisining achquchidur. «Yesh.» 22:20-25ni körüng.   Ayup 12:14; Yesh. 22:22; Weh. 1:18; 3:14.
— Séning emelliringni bilimen. Séning bir’az küchüng bolghach söz-kalamimgha itaet qilghining we namimdin ténip ketmigining üchün, aldingda héchkim yapalmaydighan bir ishikni échip qoydum. «séning bir’az küchüng bolghach...» — bashqa birxil terjimisi: «küchüng ajiz bolsimu,...». Mana, Sheytanning sinagogidikilerdin, Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dep atiwalghan yalghanchilarni bolsa shundaq aqiwetke qaldurimenki, ularni kélip séning ayighinggha bash uridighan we Méning séni söygenlikimni bilidighan qilimen. «Sheytanning sinagogidikilerdin, Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dep atiwalghan yalghanchilar...» — 2:9diki izahatni körüng.   Weh. 2:9; Pend. 14:19 10 Sen Méning sewr-taqet yolumdiki söz-kalamimni saqlap emel qilishing üchün bu dunyadiki insanlarni sinashqa pütkül yer yüzige chüshidighan wabaliq sinaqning waqit-saiti kelgende séni uningdin saqlap qoghdap qalimen. «Méning sewr-taqitimdiki söz-kalamni saqlap emel qilishing üchün...» — «Méning sewr-taqet yolumdiki söz-kalamim» yaki (1) xush xewerning özini (chünki uni ching tutup saqlash üchün herhalda köp sewr-taqet kérek); yaki (2) Mesihning alahide sewr-taqetlik bolush emrlirini; yaki (3) Xudaning pütkül söz-kalamini körsitidu (unimu ching tutushqa ajayib sewr-taqet bolush kérek). Bizningche bu söz yuqiriqi üch jehetning hemmisini öz ichige alidu. Mesihning özining sewr-taqiti bizge bolmisa, biz «sewr-taqitimdiki söz-kalam»ni héch tutalmaymiz, elwette. «pütkül yer yüzige chüshürülidighan sinaq waqit-saiti» — yaki (1) impérator Trajan yürgüzgen ziyankeshlerni, yaki (2) tarixtiki bizge hazir namelum bashqa bir mezgilni, yaki (3) kelgüsidiki «dehshetlik azab-oqubet»ni körsitidu (mesilen «Mat.» 24:9-22). «munasiwetlik ayetler» — «Yesh.» 26:20-21.
11 Men pat arida kélimen. Tajingni héchkimning tartiwalmasliqi üchün, özüngde bar bolghanni ching tutqin. Weh. 2:25. 12 Ghelibe qilghuchini bolsa, Xudayimning ibadetxanisigha tüwrük qilimenki, u u yerdin esla chiqmaydu. Men uning üstige Xudayimning namini, Xudayimning shehirining namini, yeni ershtin — Xudaning yénidin chüshidighan yéngi Yérusalémning namini we Méning yéngi namimni yazimen. 1Pad. 7:21; Weh. 21:2,10; 22:4.
13  Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»
 
Laodikiyadiki jamaetke yézilghan xet
14 — Laodikiyadiki jamaetning elchisige mundaq yazghin: —
«Amin Atalghuchi, yeni Sadiq we Heqiqiy Guwahchi, Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi mundaq deydu: «Amin Atalghuchi, yeni Sadiq we Heqiqiy Guwahchi, Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi» — «Amin» sözining menisi «shundaq bolsun» bolup, bu yerde Eysa Mesihning Xudaning barliq wede we pilanlirining «amin»i, yeni ularning emelge éshishining kapaliti ikenliki tekitlen’gen. («2Kor.» 1:20).
«Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi» dégenning bashqa terjimisi «Xuda yaratqan kainatning idare qilghuchisi». Bunnggha oxshash söz «Kol.» 1:15, 18-ayette tépilidu, shu ayetlerdiki izahatlarnimu körüng).
   Kol. 1:15; Weh. 1:5, 6. 15 Séning emelliringni bilimenki, sen soghuqmu emes, qiziqmu emes. Men séning ya soghuq, ya qiziq bolushungni xalayttim! «Séning emelliringni bilimenki, sen soghuqmu emes, qiziqmu emes. Men séning ya soghuq, ya qiziq bolushungni xalayttim!» — Laodikiya shehiride yaxshi su menbisi yoq idi. Etrapidiki sheherlerdinissiq su (turuba arqiliq) yetküzülse ilman bolup qalatti; soghuq su yetküzülsimu soghuq emes, belki ilman bolup qalatti; ular özliri bu ilman suni yaxshi körmeytti.
16 Sen ya soghuq ya qiziq emes, belki ilman bolghanliqing üchün, séni aghzimdin hö qilimen. 17 Sen bay ademmen, döletmen boldum, héch nersige hajetmen emesmen dégining bilen özüngning ghérib, bichare, yoqsul, kor we yalingach ikenlikingni bilmigechke, 18 bay bolushung üchün otta tawlan’ghan altun, yalingachliq nomusluqungning yépilishi üchün kiygüzülüshüngge aq kiyim-kéchek, körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani mendin sétiwélishingni nesihet qilimen. «körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani mendin sétiwélishingni nesihet qilimen» — «közliringge sürtüsh tutiya» grék tilida «közliringni mesihleydighan tutiya...» yaki «közliringni Mesih qilidighan tutiya...». «bay bolushung üchün otta tawlan’ghan altun, yalingachliq nomusluqungning yépilishi üchün kiygüzülüshüngge aq kiyim-kéchek, körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani Mendin sétiwélishingni nesihet qilimen» — Laodikiya shehiri eslide: (1) intayin bay. Ularning nurghun bankiliri bar idi. Bay ikenlikining bir misali, miladiye 17-yili qattiq yer tewresh tüpeylidin Filadelfiye, Sardis we Laodikiya sheherliri intayin éghir ziyan’gha uchrighachqa Rim hökümiti ulargha nurghun yardem pul ewetti. Laodikiya shehiridikiler pulimiz bar dep bu pulni ret qildi; (2) ularning chirayliq yungluq kiyim-kéchek ishlesh bilen dangqi chiqqan; (3) ularning ünümlük birxil köz melhiminingmu dangqi chiqqanidi.   2Kor. 5:3; Weh. 7:13; 16:15; 19:8. 19 Men kimni söysem, shuning eyibini körsitip terbiyileymen; shuning üchün qizghin köyüp-piship towa qil. Ayup 5:17; Pend. 3:12; Ibr. 12:5. 20 Mana, Men hazir ishik aldida turup, ishikni qéqiwatimen. Eger biri awazimni anglap ishikni achsa, uning yénigha kirimen. Men uning bilen, umu Men bilen bille ghizalinidu. «Eger biri awazimni anglap ishikni achsa, uning yénigha kirimen. Men uning bilen, umu Men bilen bille ghizalinidu» — grék tilida «ghizalinish» dégen söz adette kechlik tamaqni körsitidu. 21 Ghelibe qilghuchini bolsa, Menmu ghelibe qilip, Atamning textide uning bilen birge olturghinimdek, unimu textimde Men bilen birge olturushqa muyesser qilimen. Mat. 19:28; 1Kor. 6:2.
22  Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!» « Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»» — bu yette jamaetning bashqabir ehmiyiti, yeni bésharetlik ehimiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.  


«Kichik Asiya»diki yette jamaet
 
 

3:1 Weh. 1:14, 16.

3:3 «Lékin oyghanmisang Men oghridek üstüngke kélimen we sen qaysi saette üstüngge kélidighinimni hergiz bilmeysen» — «oghridek kélimen...»: bir qétim Sardis shehiri düshmenning hujumi astida turuwatqanda «sépil-istihkamimiz héch bösülmes» dep xatirjemlikte uxlawatqanda düshmen «oghridek» kirip uni ishghal qilghan.

3:3 Mat. 24:43; 1Tés. 5:2; 2Pét. 3:10; Weh. 3:19; 16:15.

3:4 «Lékin Sardista öz kiyimlirige dagh tegküzmigen birnechche shexs bar» — «kiyimlirige dagh tegküzmigen» dégen ibare köchme menide, exlaqni körsitidu. «...birnechche shexs bar» — grék tilida «... birnechche namlar bar».

3:5 Mis. 32:32; Zeb. 69:28; Mat. 10:32; Luqa 12:8; Fil. 4:3; Weh. 20:12; 21:27.

3:7 «...shundaqla Dawutning achquchigha ige bolghuchi» — Eysa Mesih jismaniy jehette Dawut padishahning ewladi bolup, u Xudaning padishahliqigha kirish derwazisining achquchidur. «Yesh.» 22:20-25ni körüng.

3:7 Ayup 12:14; Yesh. 22:22; Weh. 1:18; 3:14.

3:8 «séning bir’az küchüng bolghach...» — bashqa birxil terjimisi: «küchüng ajiz bolsimu,...».

3:9 «Sheytanning sinagogidikilerdin, Yehudiy emes turup özlirini Yehudiy dep atiwalghan yalghanchilar...» — 2:9diki izahatni körüng.

3:9 Weh. 2:9; Pend. 14:19

3:10 «Méning sewr-taqitimdiki söz-kalamni saqlap emel qilishing üchün...» — «Méning sewr-taqet yolumdiki söz-kalamim» yaki (1) xush xewerning özini (chünki uni ching tutup saqlash üchün herhalda köp sewr-taqet kérek); yaki (2) Mesihning alahide sewr-taqetlik bolush emrlirini; yaki (3) Xudaning pütkül söz-kalamini körsitidu (unimu ching tutushqa ajayib sewr-taqet bolush kérek). Bizningche bu söz yuqiriqi üch jehetning hemmisini öz ichige alidu. Mesihning özining sewr-taqiti bizge bolmisa, biz «sewr-taqitimdiki söz-kalam»ni héch tutalmaymiz, elwette. «pütkül yer yüzige chüshürülidighan sinaq waqit-saiti» — yaki (1) impérator Trajan yürgüzgen ziyankeshlerni, yaki (2) tarixtiki bizge hazir namelum bashqa bir mezgilni, yaki (3) kelgüsidiki «dehshetlik azab-oqubet»ni körsitidu (mesilen «Mat.» 24:9-22). «munasiwetlik ayetler» — «Yesh.» 26:20-21.

3:11 Weh. 2:25.

3:12 1Pad. 7:21; Weh. 21:2,10; 22:4.

3:14 «Amin Atalghuchi, yeni Sadiq we Heqiqiy Guwahchi, Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi» — «Amin» sözining menisi «shundaq bolsun» bolup, bu yerde Eysa Mesihning Xudaning barliq wede we pilanlirining «amin»i, yeni ularning emelge éshishining kapaliti ikenliki tekitlen’gen. («2Kor.» 1:20). «Xudaning kainitining kélip chiqishining Sewebchisi» dégenning bashqa terjimisi «Xuda yaratqan kainatning idare qilghuchisi». Bunnggha oxshash söz «Kol.» 1:15, 18-ayette tépilidu, shu ayetlerdiki izahatlarnimu körüng).

3:14 Kol. 1:15; Weh. 1:5, 6.

3:15 «Séning emelliringni bilimenki, sen soghuqmu emes, qiziqmu emes. Men séning ya soghuq, ya qiziq bolushungni xalayttim!» — Laodikiya shehiride yaxshi su menbisi yoq idi. Etrapidiki sheherlerdinissiq su (turuba arqiliq) yetküzülse ilman bolup qalatti; soghuq su yetküzülsimu soghuq emes, belki ilman bolup qalatti; ular özliri bu ilman suni yaxshi körmeytti.

3:18 «körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani mendin sétiwélishingni nesihet qilimen» — «közliringge sürtüsh tutiya» grék tilida «közliringni mesihleydighan tutiya...» yaki «közliringni Mesih qilidighan tutiya...». «bay bolushung üchün otta tawlan’ghan altun, yalingachliq nomusluqungning yépilishi üchün kiygüzülüshüngge aq kiyim-kéchek, körüshüng üchün közliringge sürtüshke tutiyani Mendin sétiwélishingni nesihet qilimen» — Laodikiya shehiri eslide: (1) intayin bay. Ularning nurghun bankiliri bar idi. Bay ikenlikining bir misali, miladiye 17-yili qattiq yer tewresh tüpeylidin Filadelfiye, Sardis we Laodikiya sheherliri intayin éghir ziyan’gha uchrighachqa Rim hökümiti ulargha nurghun yardem pul ewetti. Laodikiya shehiridikiler pulimiz bar dep bu pulni ret qildi; (2) ularning chirayliq yungluq kiyim-kéchek ishlesh bilen dangqi chiqqan; (3) ularning ünümlük birxil köz melhiminingmu dangqi chiqqanidi.

3:18 2Kor. 5:3; Weh. 7:13; 16:15; 19:8.

3:19 Ayup 5:17; Pend. 3:12; Ibr. 12:5.

3:20 «Eger biri awazimni anglap ishikni achsa, uning yénigha kirimen. Men uning bilen, umu Men bilen bille ghizalinidu» — grék tilida «ghizalinish» dégen söz adette kechlik tamaqni körsitidu.

3:21 Mat. 19:28; 1Kor. 6:2.

3:22 « Quliqi barlar Rohning jamaetlerge dégenlirini anglisun!»» — bu yette jamaetning bashqabir ehmiyiti, yeni bésharetlik ehimiyiti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.